Τεχνολογίες δημοσίευσης στον παγκόσμιο ιστό Κωνσταντίνος Αλεξίου Κέρκυρα, Ιούνιος 2004 Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας Π.Μ.Σ. «Επιστήμη της Πληροφόρησης» Ηλεκτρονική Δημοσίευση

Παγκόσμιος Ιστός : το νέο περιβάλλον Το νέο περιβάλλον Νέες τεχνολογίες εξοπλισμού και λογισμικού για πρόσβαση, δημιουργία και παρουσίαση Μηχανές ευρετηρίασης και αναζήτησης Διαλειτουργικότητα Διατήρηση τεκμηρίων Τι αλλαγές απαιτούνται : στα δημοσιεύματα; στη διαδικασία δημοσίευσης; W3C Δημιουργία συστάσεων που διαχωρίζουν το περιεχόμενο από τον τρόπο παρουσίασής του

Η Δομή και η Παρουσίαση Δομή τεκμηρίου Αναφέρεται στα συστατικά μέρη που αποτελούν το περιεχόμενο Τίτλοι, κεφάλαια, υποκεφάλαια, παράγραφοι κλπ. Παρουσίαση Αναφέρεται στο τρόπο εμφάνισης του περιεχομένου Γραμματοσειρές, μέγεθος γραμμάτων, διάταξη σελίδας κλπ. Διαχωρισμός δομής και παρουσίασης Δυνατότητες χειρισμού του περιεχομένου Ανεξαρτησία από τεχνολογία εμφάνισης Εύκολη διαχείριση

Γλώσσες κωδικοποίησης της δομής Standard Generalized Markup Language (SGML) Πρότυπο ISO το 1986 Γενικό πλαίσιο κωδικοποίησης του περιεχομένου Χρήση ετικετών για το ορισμό στοιχείων Κάθε στοιχείο έχει περιεχόμενο και γνωρίσματα Δεν περιέχονται πληροφορίες για την παρουσίαση Δημοσίευση στο παγκόσμιο ιστό Στοιχείο Γνώρισμα Ετικέτα αρχήςΕτικέτα τέλους Περιεχόμενο

Hyper Text Markup Language (HTML) Ιστορικά … Ξεκίνησε το 1990 πρώτη τυποποίηση σαν SGML DTD το 1992 Επηρεάστηκε από γλώσσες παρουσίασης (postscript) HTML v περίπου στοιχεία Υποστηρίζει τη χρήση φύλλων στυλ (Style Sheets) Πρακτικά δίνει τη δυνατότητα για ορισμό νέων στοιχείων αφού εισάγει το γνώρισμα CLASS σε κάθε στοιχείο Κώστας Αλεξίου SGML τεκμήριο Κώστας Αλεξίου HTML τεκμήριο

eXtended Markup Language (XML) Πρότυπο από το W3C το Φεβρουάριο του 1998 Υποσύνολο της SGML για δημοσίευση στο web Παρέχει τη δυνατότητα ορισμού νέων στοιχείων (σε αντίθεση με την HTML) και τον ορισμό της δομής του τεκμηρίου Αφαίρεσε την υποχρέωση σύνδεσης με συγκεκριμένο DTD (σε αντίθεση με την SGML) Πλεονεκτήματα: Απλότητα Επεκτασιμότητα Διαλειτουργικότητα Ελεύθερη διάθεση

Γλώσσες ελέγχου της παρουσίασης Φύλλα στυλ (Style Sheets) Περιέχουν πληροφορίες για την εμφάνιση του περιεχομένου τεκμηρίων στα οποία έχει καθοριστεί η δομή Βοηθά στο διαχωρισμό της δομής από την παρουσίαση Θα αναφερθούμε στις γλώσσες: CSS DSSSL XSL

Cascading Style Sheets (CSS) 1996 CCS1, 1998 CCS2 Αρχείο κειμένου με οδηγίες (όχι υποχρεωτικές) Κάθε οδηγία (statement) περιλαμβάνει: Επιλογέα (selector) : προσδιορίζει στοιχεία περιεχομένου Τμήμα δηλώσεων (declaration) : παράμετροι παρουσίασης Η1 { font-size : 13pt } p { font-size : 10pt ; text-align : justify ; } blockquote { font-size : 90% }

Επιλογείς CSS Κατηγορίες επιλογέων: Τύπου (type) : αναφορά στις ετικέτες των στοιχείων Γνωρίσματος (attribute) : αναφορά στις τιμές των γνωρισμάτων class και id Περιεχομένου (contextual) : αναφορά στη θέση του στοιχείου στο περιεχόμενο Η πρώτη παράγραφος του κεφαλαίου. Η δεύτερη παράγραφος του κεφαλαίου emph { font-weight : bold } Εξωτερική παράγραφος Εσωτερική παράγραφος p p { font-color : red }

Δηλώσεις των CSS Πως δηλώνονται τα CSS Inline styles Σε κάθε στοιχείο του περιεχομένου Τίτλος κεφαλαίου Embedded style sheets Στην αρχή του αρχείου περιεχομένου Linked style sheets Εξωτερικό αρχείο που συνδέεται με το αρχείο περιεχομένου link rel=”stylesheet” type=”text/css” href=”style.css”/>

Χαρακτηριστικά των CSS Χαρακτηριστικά: Κληρονομικότητα ιδιοτήτων Εφαρμογή πολλών φύλλα για την παρουσίαση ενός τεκμηρίου (π.χ. δημιουργού, χρήστη, φυλλομετρητή) Επίλυση συγκρούσεων CSS2 : εισάγει την έννοια διαφορετικών συσκευών (π.χ. συσκευές σύνθεσης ομιλίας, κινητά τηλέφωνα speech { body { voice-family : female } h1 { volume : loud } handheld { img { display : none } p { display : none } p.mob { display : block } }

Αξιολόγηση των CSS Θετικά Απλή σύνταξη Υποστηρίζονται από όλους τους φυλλομετρητές (αν και υπάρχουν μερικά προβλήματα συμβατότητας) Χρησιμοποιούνται από πολλούς ιστοτόπους Διαθέσιμη τεκμηρίωση και παραδείγματα στο web Αρνητικά Η μορφή εμφάνισης κάθε στοιχείου είναι συνάρτηση της εμφάνισης του γονέα και όχι οποιουδήποτε στοιχείου Δεν μπορεί να αλλάξει τη δομή ή τα στοιχεία της δομής

Document Style Semantics and Specification Language (DSSSL) Πρότυπο ISO/IEC το 1996 Γενική γλώσσα χειρισμού SGML τεκμηρίων τόσο για ηλεκτρονική δημοσίευση όσο και για έντυπη εκτύπωση Ορίζει δύο (υπο)γλώσσες: Γλώσσα μετασχηματισμού (μετασχηματίζει SGML τεκμήριο σε άλλο SGML που χρησιμοποιεί διαφορετικό DTD) Γλώσσα μορφοποίησης (δημιουργεί το δέντρο παρουσίασης του τεκμηρίου – flow object tree) Τυποποιεί μηχανισμούς χρήσης εξωτερικών διαδικασιών Φύλλα στυλ Άλλες τεχνικές (π.χ. ειδικό λογισμικό)

Document Style Semantics and Specification Language (DSSSL) Standard Document Query Language (SDQL) Τμήμα της DSSSL Ισχυρή γλώσσα επεξεργασίας του περιεχομένου Πλήρη πρόσβαση στη δομή και στο περιεχόμενο (χειρίζεται και περιεχόμενο που δεν έχει οριοθετηθεί) Μοντέλο τεκμηρίου της DSSSL «Άλσος» (grove) : σύνολο «δέντρων» Τελικοί μορφοποιητές (back-end formatters) Δημιουργούν την τελική μορφή του τεκμηρίου με βάση το δέντρο παρουσίασης (flow object tree) Δεν τυποποιούνται από το πρότυπο (εξαρτώνται από την υλοποίηση της γλώσσας σε κάθε πλατφόρμα)

Αξιολόγηση της DSSSL Θετικά Δυνατότητα αλλαγής της δομής Τα φύλλα στυλ είναι ανεξάρτητα από την πλατφόρμα υλοποίησης της γλώσσας π.χ. Unix PDF και Windows RTF παράγονται από το ίδιο SGML τεκμήριο και το ίδιο φύλλο στυλ Αρνητικά Πολύπλοκη σύνταξη Απαιτεί πολύ καλή γνώση της SGML Λίγες υλοποιήσεις και περιορισμένο υλικό στο web Άβολη η δημιουργία HTML (το δέντρο παρουσίασης δεν περιλαμβάνει δομικά στοιχεία της HTML π.χ. λίστες)

eXtensible Style sheet Language (XSL) Οικογένεια τριών συστάσεων: XSL Transformation (XSLT) XML Path (XPath) XSL Formatting Objects (XSL-FO) Στηρίζεται στη φιλοσοφία της DSSSL με τις εξής διαφορές: Χρησιμοποιεί τμήμα της DSSSL για την εμφάνιση και εκτύπωση μόνο XML τεκμηρίων Απλούστερη σύνταξη (XML) Εμπλουτίζει το δέντρο εμφάνισης του δέντρου με στοιχεία της HTML και ιδιότητες που ορίζουν τα CSS

Πλεονεκτήματα της XSL Ισχυρότερη από τα CSS (δυνατότητα αλλαγής της δομής) Απλούστερη σύνταξη από τη DSSSL Δυνατότητα χρήσης προγραμμάτων συντακτικής ανάλυσης (parsers) για τα φύλλα στυλ Δυνατότητα αυτόματης «μετάφρασης» φύλλων στυλ CSS σε φύλλα στυλ της XSL Εύκολη προσαρμογή ιστοτόπων που χρησιμοποιούν CSS

Συμπεράσματα Οι γλώσσες δημοσίευσης στο παγκόσμιο ιστό: Ορίζουν τη δομή του τεκμηρίου Εξελίσσονται ώστε να μπορούν να εκφράζουν πολύπλοκες δομές τεκμηρίων (HTML  XML) Διαχωρίζουν το περιεχόμενο από τον τρόπο παρουσίασης Χρησιμοποιούν φύλλα στυλ για να καθορίσουν την εμφάνιση Δυνατότητα πολλαπλής χρήσης ενός τεκμηρίου Σημαντικό κριτήριο υιοθέτησης είναι η ευκολία χρήσης DSSSL vs CSS, XSL

Ερωτήσεις …