Υπομνηματισμός στις ψηφιακές βιβλιοθήκες Χαρά Μπρίντεζη Μάθημα: Ψηφιακές βιβλιοθήκες

2 DEBORA: Developing an interface to support collaboration in a digital library ψηφιακή βιβλιοθήκη DEBORA project DEBORA: Digital Access to Books of the Renaissance Telematics for libraries της Ευρωπαϊκής Ένωσης 4ο συνέδριο ECDL

3 Ψηφιακή βιβλιοθήκη DEBORA ψηφιοποιημένες εικόνες βιβλίων φάση ανάπτυξης περιορισμένη πρόσβαση στόχοι ελεύθερη πρόσβαση σε σπάνιες πηγές του 16ου αιώνα νέοι τρόποι συνεργασίας μέσω των υπομνηματισμών

4 Υπομνηματισμοί (annnotations) σχόλιο πάνω σε κάποιον προσβάσιμο ψηφιακά πόρο ως σύνολο, ή σχόλιο σε περιεχόμενα του πόρου μπορεί να προσεγγισθεί ψηφιακά όπως και να αποθηκευθεί εφαρμόζεται σε διάφορα είδη πόρων αποτελείται από δύο μέρη περιεχόμενο άγκυρα στο ψηφιακό περιβάλλον

5 Είδη υπομνηματισμών σύμφωνα με τη Marshall Τυπικοί (formal) / άτυποι (informal) Άμεσοι, σαφείς (explicit) / έμμεσοι (tacit) Μόνιμοι (permanent) / παροδικοί (transient) Δημοσιευμένοι (published) / ιδιωτικοί (private) Παγκόσμιοι (global) / ενός ιδρύματος (institutional) / ομάδων εργασίας (workgroup) / προσωπικοί (personal) υπομνηματισμοί

6 Είδη υπομνηματισμών σύμφωνα με τον Krottmaier Ιδιωτικοί (private) Συμμετοχικοί (shared) Τυποποιημένοι (typed) Έμφαση (Highlight) text mining Ερωτήσεις και απαντήσεις (Questions and answers) ενεργά τεκμήρια Αξιολόγηση του περιεχομένου (rating of content) Σύνδεσμος με το μέλλον (Link to the future) citation index

7 Αξία υπομνηματισμών διαδικαστικά σήματα σημάδια τόπου “in situ” τρόπος να εργάζεται κανείς καταγράφουν ερμηνευτική δραστηριότητα ορατές ενδείξεις της προσοχής στο κείμενο

8 Δυνατότητες ψηφιακών υπομνηματισμών (1) Εισαγωγή μεταδεδομένων RDF, XML, Dublin Core Θησαυροί, οντολογίες Αξιολογήσεις Φιλτράρισμα, επιλογή πληροφοριών Άμεσες, έμμεσες

9 Δυνατότητες ψηφιακών υπομνηματισμών (2) Δεν υπάρχει περιορισμός χώρου Συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων Υπομνηματισμοί στους υπομνηματισμούς Από οποιοδήποτε σημείο Χωρίς φθορά όπως γινόταν με το χαρτί Χωρίς απώλεια χρήσιμης πληροφορίας Διάλογος έναντι των «επιστολών στον συντάκτη»

10 Δυνατότητες ψηφιακών υπομνηματισμών (3) Βελτίωση συμπεριφοράς υπομνηματιστών Σαφές κείμενο Υποστηρικτικές παραπομπές Θεωρητικά απεριόριστος χώρος Ενεργός ρόλος στον συνήθως παθητικό αναγνώστη προσθέτουν περιεχόμενο μοιράζονται από κοινού ιδέες

11 Προϋποθέσεις για ένα σύστημα υπομνηματισμού Οι υπομνηματισμοί πρέπει να είναι: ικανοί να μένουν στη θέση τους (in situ) εκφραστικοί, επεκτάσιμοι και συνθέσιμοι ανεξάρτητοι από μορφότυπα και πλατφόρμες ελεύθεροι από απαιτήσεις αδειών πρόσβασης και εγγραφής

12 Λογισμικά υπομνηματισμών Ερευνητικές δραστηριότητες (Amaya, CoNet, ComMentor, CritSuit, XLIBRIS) Εμπορικά πακέτα (ThirdVoice, JotBot, CommonSpace, Annotator)

13 Λογισμικά υπομνηματισμών - Διαφοροποιήσεις (1) Τρόπος που γίνεται η εισαγωγή δεδομένων (input): πληκτρολόγιο, μικρόφωνο, ποντίκι, πίνακας ελεύθερης σχεδίασης ή στυλό Περιβάλλον διεπαφής (interface): υπερσύνδεσμοι, έμφαση (highlighting), σημειώσεις με στυλό, στήλες συνδεδεμένες με το αρχικό τεκμήριο όπως στο COMMONSPACE, εικονίδια όπως στα Amaya και ComMentor

14 Λογισμικά υπομνηματισμών Διαφοροποιήσεις (2) Βασικό κείμενο (base text):κείμενο, αρχείο ήχου, βίντεο, υπομνηματισμός Άγκυρα (anchor): μια γραμμή ή απόσπασμα κειμένου, μια συγκεκριμένη παράγραφο, ένα ολόκληρο τεκμήριο ή μια συγκεκριμένη θέση εικονοστοιχείου (ANNOTATOR, XLIBRIS) ή μόνο με σημεία καθορισμένα από τον κάτοχο του αρχικού κειμένου (PAGESEEDER)

15 Λογισμικά υπομνηματισμών Διαφοροποιήσεις (3) Αποθήκευση (storage) στο µηχάνηµα που βρίσκεται το έγγραφο το οποίο σχολιάζεται στο µηχάνηµα εκείνου που κάνει τη σηµείωση σε µηχανήµατα που λειτουργούν ως διακομιστές υπομνηματισμών

16 Λογισμικά υπομνηματισμών Διαφοροποιήσεις (4) Αναζήτηση και φιλτράρισμα (searching and filtering): π.χ. βάση μεταδεδομένων Εξειδικευμένες συμπεριφορές (specialized behaviors): π.χ. ειδοποίηση μέσω

17 Λογισμικά υπομνηματισμών Επιπλέον χαρακτηριστικά φωνητικοί υπομνηματισμοί (voice annotations) υπομνηματισμοί σε μέσα με χρονική έκταση (temporal media) όπως video και audio (OntoLog) ηλεκτρονικό μορφότυπο του FLUID DOCUMENTS αίσθηση του έντυπου τεκμηρίου (XLIBRIS)

18 XLIBRIS

19 COMMENTOR

20 Ο πελάτης (client) της DEBORA (1) Ευκολίες για υπομνηματισμούς ανά άρθρο και ανά βιβλίο Υπομνηματισμοί χρηστών «επάνω στη σελίδα» (π.χ. ελεύθερο σχέδιο) Επιλογή για κοινή χρήση υπομνηματισμών (δημόσιοι) ή δημιουργία προσωπικών υπομνηματισμών χώροι εργασίας που καθορίζονται από τους χρήστες (user-definable workspaces)

21 Ο πελάτης (client) της DEBORA (2) εργαλεία (μεγέθυνση, contrast, highlighting κ.λπ.) προσωπικές ρυθμίσεις χρήστη και αποθήκευση του προφίλ του Δυνατότητα χρήστη να προσθέτει μεταδεδομένα και να διορθώνει λάθη ομαδοποίηση υπομνηματισμών και δημιουργία μονοπατιών και εικονικών βιβλίων

22

23 ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. Bauer, Michael G. and Gunther Specht: Enhancing Digital Library Documents by A Posteriori Cross Linking Using XSLT ??? P. Constantopoulos and I.T. S_lvberg (Eds.): ECDL 2001, LNCS 2163, pp. 95{102, c Springer-Verlag Berlin Heidelberg Bouthors, V. and O. Dedieu. Pharos, a Collaborative Infrastructure for Web Knowledge Sharing. In Proceedings of the 3rd European Conference on Digital Libraries, pages , Paris, France, September ftp://ftp.inria.fr/INRIA/publication/publi-pdf/RR/RR-3679.pdf 3. Brush, Bernheim, Bargeron, David, Gupta, Anoop, Cadiz, J.J. Robust annotation positioning in digital documents. ACM, Callan, Jamie: Personalisation and Recommender Systems in Digital Libraries Joint NSF-EU DELOS Working Group Report May WG.pdfhttp://www-cgi.cs.cmu.edu/~callan/Papers/Personalisation03- WG.pdf 5. Correia, Nuno, Boavida, Miguel : Towards an Integrated Personalization Framework: A Taxonomy and Work Proposals Heggland, Jon. Ontolog: Temporal annotation using Ad Hoc ontologies and application profiles Hill, William C. and James D. Hollan:. History-Enriched Digital Objects: Prototypes and Policy Issues in The Information Society, Volume 10, Number 2, April-June, Krottmaier, Harald, Helic, Denis : More than passive reading: interactive features in digital libraries. ; ECDL Krottmaier, Harald. Enhanced annotations Krottmaier, Harald. Improving usability of a digital library, Marshall, Catherine: Annotation: from paper books to the digital library. In Proceedings of Digital Libraries ‘ 97 (pp ). New York: ACM Press.

24 ΑΝΑΦΟΡΕΣ (συνέχεια) 12. Marshall, Catherine : The Future of Annotation in a Digital (Paper) World. Presented at the 35th Annual GSLIS Clinic: Successes and Failures of Digital Libraries, University of Illinois at Urbana-Champaign, March 24, Marshall, Catherine: Toward an ecology of hypertext annotation. In proceedings of the ninth ACM Conference on Hypertext and Hypermedia. ACM, New York (1998) Nichols, David [et.al.] : DEBORA: Developing an interface to support collaboration in a digital ibrary. In proceedings of the 4 th ECDL Conference Nichols, David : DEBORA Telematics applications programme (project no. 5608) DEBORA Client functional requirements. Duncan Pamberton & Nichols, David M. Implicit Rating and Filtering In Proceedings of the 5th DELOS Workshop on Filtering and Collaborative Filtering, Budapest, Hungary, November 1997, ERCIM, ISBN: ARIADNE Project on Digital LibrariesProceedings of the 5th DELOS Workshop on Filtering and Collaborative FilteringERCIM Von-Wun Soo, Chen-Yu Lee, Chung-Cheng Li, Shu Lei Chen and Ching-chih Chen: Automated Semantic Annotation and Retrieval Based on Sharable Ontology and Case-based Learning Techniques 18. Waller, Richard. Functionality in Digital Annotation: imitating and supporting real-world annotation Ariadne Wilensky, Robert. “Digital Library Resources as a Basis for Collaborative Work”. JASIS Volume 51, No. 3, February, Wolfe, Joanna : Annotation technologies: a software and research review. in Computers and Composition 19 (4), Elsevier Τζομπανάκης, Μανόλης. Σύστηµα Υποµνηµατισµού Ηλεκτρονικών Εγγράφων στο ∆ιαδίκτυο. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Σχολή Θετικών Επιστημών. Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών. Ηράκλειο,

25 Προβληματισμοί Μεταδεδομένα και άδειες πρόσβασης Δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπομνηματισμοί Αξιολογήσεις (άμεσες, έμμεσες) Επιρροή στους συγγραφείς Φήμη για το άρθρο Αποθήκευση Ανεξαρτησία από μορφότυπα και πλατφόρφες Εικονικά βιβλία