Μύκητες και μυκητιάσεις ΕΚΦΕ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Μύκητες και μυκητιάσεις Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Ταξινόμηση και προέλευση των οργανισμών

Ταξινόμηση των κυττάρων Υπάρχουν δυο είδη κυττάρων: τα προκαρυωτικά και τα ευκαρυωτικά Προκαρυωτικά κύτταρα (Βακτήρια Ε. coli που ζουν στο έντερο) Κύτταρο θηλαστικού (ευκαρυωτικά κύτταρα) Τα βακτήρια (στα οποία περιλαμβάνονται τα αρχαία και τα Κυανοφύκη) είναι προκαρυωτικοί μονοκύτταροι οργανισμοί Τα φυτά, τα ζώα, οι μήκυτες και τα πρωτόζωα είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι μύκητες Οι μύκητες αρχικά υπάγονταν στο βασίλειο των Φυτών. Ο Whittaker τους τξινόμησε σε ξεχωριστό βασίλειο το 1969 [1 Rhizopus stolonifer (μούχλα του ψωμιου) (Aπό τον Dennis Kunkel. Amanita phalloides, . Από τον Nathan Wilson Omphalotus nidiformis, από τη Wikipedia Polyporus squamosus, από τη Wikipedia Οι μύκητες είναι Ετερότροφοι (παρασιτικοί ή σαπροφυτικοί) οργανισμοί Αποικοδομητές (μαζί με τα βακτήρια) Χερσαίοι στην πλειονότητα τους Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Συστηματική κατάταξη μυκήτων Μαστιγο-μύκητες Δεύτερο-μύκητες Ζυγο-μύκητες Άσκο-μύκητες Βασιδιο-μύκητες Μυξομύκητες Ευμύκητες Μύκητες Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Μορφολογική διάκριση των μυκήτων Οι μύκητες διακρίνονται μορφολογικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τους ζυμομύκητες , όπως οι ζύμες Στην εικόνα φαίνεται η μαγιά του ψωμιού τους υφομύκητες, όπως οι μούχλες Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης Σημείωση Οι δίμορφοι μύκητες είναι μια τρίτη κατηγορία μυκήτων, που αναπτύσσονται ως ζυμομύκητες ή ως υφομύκητες ανάλογα με την θερμοκρασία περιβάλλοντος θερμοκρασία 37°C , ως ζυμομύκητες θερμοκρασία 25°C , ως υφομύκητες

Οι ζυμομύκητες (1) Saccharomyces_cerevisiae Ο ζυμομύκητας που ζυμώνει το μούστο σε κρασί: Saccharomyces_cerevisiae Οι ζύμομύκητες (ζύμες) είναι μονοκύτταροι μύκητες , αν και κάποιες φορές σχηματίζουν ψευδουφές. Έχουν σφαιρικό ή ελλειψοειδές σχημα Αναπαράγονται δια εκβλαστήσεων στα ειδικά θρεπτικά υλικά Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι ζυμομύκητες –ζύμες (2) Η διαδικασία της εκβλάστησης της ζύμης (μαγιά του ψωμιού) Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι υφομύκητες (1) Οι υφομύκητες ή νηματώδεις μύκητες, αποτελούνται από πολυάριθμα νήματα , τις υφές. Ειδικότερα με την εκβλάστηση ενός αναπαραγωγικού κυττάρου του μύκητα σχηματίζεται ένα νήμα που ονομάζεται υφή. Οι υφές αναπτύσσονται με διακλαδώσεις και επιμηκύνσεις , σχηματίζοντας δίκτυα υφών που ονομάζονται μυκήλια. Τα μυκήλια μπορεί να εισχωρούν στο έδαφος, στο θρεπτικό υπόστρωμα ή να είναι εναέρια . Το σύνολο τους ονομάζεται θαλλός και δίνει την εικόνα χνουδωτών ή βελουδένιων αποικιών). Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι υφομύκητες (2) O περισσότεροι υφομύκητες είναι κοινοκυτταρικοί ή πολυπήρηνοι) Κοινοκυτταρική υφή χωρίς διαφράγματα (Septa) Πολυπύρηνη υφή με διαφράγματα (Septa) Μονοπύρηνη υφή με διαφράγματα Οι υφές τους μπορεί να χωρίζονται με εγκάρσια διαφράγματα (septa) ή όχι Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι υφομύκητες (3) Το μυκήλιο παρουσιάζει συνήθως δύο τύπους εξειδικευμένων υφών: Τις βλαστικές υφές που εισδύουν στο θρεπτικό υπόστρωμα και αντλούν θρεπτικά μόρια. Οι μύκητες δεν έχουν εσωτερικό σύστημα πέψης. Εκκρίνουν ένζυμα στο θρεπτικό μέσο και η πέψη γίνεται εξωκυτταρικά . Τα παράγωγα της πέψης απορροφούνται, με βλαστικές υφές σα ριζίδια, τα ριζοειδή. Άλλοι μύκητες μεγαλώνουν ανάμεσα στα κύτταρα το ξενιστή με υφές σα ριζίδια που καλούνται μυζητήρες. Ο Η φαγούρα (κνησμός) στη μυκητίαση «πόδι του αθλητή» οφείλεται στον ερεθισμό αισθητήρ ιων απολήξεων από τέτοιους μυζητήρες Τις αναπαραγωγικές υφές που σχηματίζουν σπόρια (που συχνά ονομάζονται κονίδια)

Η μονογονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Οι υφομύκητες (4) Η μονογονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Αναπαράγονται αγενώς με σπόρια, που συνήθως ονομάζονται κονίδια και που παράγονται στα άκρα εξειδικευμένων υφών που ονομάζονται κονιδιοφορείς. Από κάθε κονίδιο μπορεί να αναπτυχθεί ένας καινούργιος μύκητας Επεξεργασμένη χρωματικά μικροφωτογραφία του μυκηλίου του Penicillium: με πράσινο οι υφές, με πορτοκαλί οι κονιδιοφορείς και με μπλε τα κονίδια. Η εικόνα ανήκει στον Dennis Kunkel Μικροφωτογραφία των κονιδίων (με μπλε)και των κονιδιοοφρέων (καφέ)του ασκομύκητα Aspergillus Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι υφομύκητες (5) Η μονογονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων (Τα αγενή σπόρια τα συναντάμε και με άλλα ονόματα – εκτός από κονίδιο - ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής τους) Υφή κατακερματίζεται σε κύτταρα που συμπεριφέρονται σαν σπόρια (Αρθροσπόρια) Χλαμυδοσπόριο = αγενές σπόριο με παχιά τοιχώματα που προέρχεται από τη διαφοροποίηση ενδιάμεσων κυττάρων της υφής. Συνήθως αποχωρίζεται και λειτουργεί ως υπνοσπόριο Ένα μητρικό κύτταρο μπορεί να διαιρεθεί σε δύο θυγατρικά με τη δημιουργία εγκάρσιου τοιχώματος Σποριάγγειο = όργανο σα μεγάλη κύστη, στο οποίο όλο το πρωτόπλασμα μετατρέπεται σε ένα μεγάλο αριθμό σπορίων (σποριοαγγειοσπόρια) Βλαστοσπόριο = αγενές σπόριο που σχηματίζεται με εκβλάστηση Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Οι υφομύκητες (6) Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Στους μύκητες δεν παρατηρούμε μορφολογική διαφοροποίηση σε αρσενικά και θηλυκά άτομα ή μυκήλια Διακρίνουμε μόνο διαφοροποιημένες υφές , που ονομάζονται γαμετάγγεια και που λειτουργούν ως δότες (+) ή ως δέκτες (-) γενετικού υλικού. Από τα γαμετάγγεια ενός θαλλού οι δότες (+) παράγουν αρσενικά και οι δέκτες (-) παράγουν θηλυκά γαμετοκύτταρα .

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Οι υφομύκητες (7) Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Η αμφιγονική αναπαραγωγή μπορεί να πραγματοποιηθεί με συνένωση ή επαφή γαμεταγγείων ή με σύζευξη γαμετοκυττάρων κ.τ.λ. Αρχικά πραγματοποιείται συνέωση κυτταροπλάσματος «πλασμογαμία» και έτσι προκύπτει κύτταρο με δύο πυρήνες το «δικάρυο ζυγοσπόριο» Κατόπιν πραγματοποιείται συνένωση των δύο πυρήνων και προκύπτει ο «διπλοειδές ζυγοσπόριο» ή ζυγωτό

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Οι υφομύκητες (8) Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Στη συνέχεια το ζυγωτό διαιρείται πρώτα μειωτικά και στη συνέχεια μιτωτικά και έτσι σχηματίζονται 8 απλοειδή κύτταρα που ονομάζονται σπόρια και ευρίσκονται ή εντός ενός ασκού ή πάνω σε μία ραβδόμορφη δομή το βασίδιο. Ηλεκτρονική μικροφωτογραφία των σπορίων του μύκητα Austroboletus mutabilis

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων και η εναλλαγή της απλοειδούς και της διπλοειδούς φάσης Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Διάκριση των ασκομυκήτων από τους βασιδιομύκητες Συνήθως πολλοί ασκοί ή βασίδια εμπεριέχονται σε μια σύνθετη δομή που ονομάζεται καρπόσωμα Όταν, μέσα στο καρπόσωμα, τα (εγγενή) σπόρια είναι κλεισμένα σε ασκούς ονομάζονται ασκοσπόρια και οι αντίστοιχοι μύκητες ταξινομούνται στην κλάση των ασκομυκήτων Όταν τα (εγγενή) σπόρια βρίσκονται στο καρπόσωμα πάνω σε βασίδια ονομάζονται βασιδιοσπόρια και οι αντίστοιχοι μύκητες ταξινομούνται στην κλάση των βασιδιομυκήτων Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης Φωτογραφία βασιδιομύκητα (μανιταριού ). Διακρίνεται ο πίλος με τα ελάσματα και ο . Στα ελάσματα διατάσσονται τα βασίδια Φωτογραφία ,με μικροσκόπιο αντίθετης φάσης των ασκών του ασκομύκητα Morchella elata

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των ασκομυκήτων Οι υφομύκητες (5) Η αμφιγονική αναπαραγωγή των ασκομυκήτων Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των βασιδιομυκήτων Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Η αμφιγονική αναπαραγωγή των υφομυκήτων Παραλλαγές στρις διεργασίες της αμφιγονικής αναπαραγωγής Στην σειρά αυτή των γεγονότων παρατηρούνται πολλές παραλλαγές π,χ, πρώτα να εκβλαστάνει το διπλοειδές ζυγοσπόριο και μετά να συμβαίνει η μείωση (Rhizopus stolonifer) ή οι πυρήνες του δικάρυου ζυγοσπορίου πρώτα να διαρούνται πολλέςφορές και κατόπιν άλλοι πυρήνες να συγχονεύονται ανα δύο και άλλοι όχι (Phycomyces blakesleanus) ή οι πυρήνες του δικάρυου ζυγοσπορίου ούτε να συγχωνεύονται ούτε να μειώνονται (Syzygites megalocarpus) Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Οι βασιδιομύκητες στους οποίους ανήκουν κυρίως τα μανιτάρια Οι βασιδιομύκητες στους οποίους ανήκουν κυρίως τα μανιτάρια Σε ένα μανιτάρι υπάρχουν δύο τμήματα: Αυτό που φαίνεται (καρπόσωμα) και αυτό που δεν φαίνεται (θαλλός ή μυκήλιο). Ο θαλλός αναπτύσσεται στο υπόστρωμα (έδαφος, ξύλο, κοπριά, κλπ.) και είναι το βλαστικό σώμα του μανιταριού, δηλαδή αυτό από το οποίο θα προέλθει το καρπόσωμα. Το πιο κοινό σχήμα του καρποσώματος είναι αυτό της ομπρέλας,(καπέλο ή πίλος) που στηρίζεται σε πόδι (στύπος). Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Υφές και κονίδια του δερματόφυτου Trichophyton rubrum Μυκητιάσεις Δερματόφυτα Υφές και κονίδια του δερματόφυτου Trichophyton rubrum Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης

Μυκητιάσεις Δερματόφυτα Είναι πρωτοπαθή και όχι ευκαιριακά παθογόνα, δηλ. μπορούν να μολύνουν υγιείς οργανισμούς χωρίς να απαιτούν κάποια βλάβη της ανοσίας τους ή κάποια πύλη εισόδου στο δέρμα όπως είναι ένα τραύμα. Επειδή εκλεκτικά τρέφονται με την κερατίνη (που αποτελείται από σκληρές πρωτείνες που χαρακτηρίζονται από τη μεγάλη περιεκτικότητά τους σε θείο) προσβάλλουν δομές του δέρματος που περιέχουν κερατίνη σε μεγάλη ποσότητα, όπως είναι η επιδερμίδα, τα νύχια και οι τρίχες. Το συχνότερο ανθρώπινο δερματόφυτο, το Trichophyton rubrum Α-Γ, τα τρία παγκοσμίως κοινότερα δερματοφυτικά είδη σε καλλιέργεια. Α) Trichophyton rubrum, B) Microsporum canis, Γ) Trichophyton mentagrophytes. Δ-Ε, Τρία σπάνια δερματοφυτικά είδη, απαντώνται πλέον κυρίως στην Αφρική και γενικότερα στους Τροπικούς. Δ) Microsporum audouinii, E) Trichophyton violaceum και ΣΤ) Trichophyton concentricum Το κείμενο και οι εικόνες προέρχονται από την ηλεκτρονική πύλη Ασκληπιακό πάρκο

Μυκητιάσεις Καντιντίαση Ο ζυμομύκητας C. Albicans εμφανίζεται με δύο μορφές. Συχνότερα τον παρατηρούμε -σε καλλιέργεια ή στον ξενιστή (από στοματικές ή άλλες βλάβες) σαν μονοκύτταρα ζυμομύκητα. Όμως στη θερμοκρασία των 37°C του ανθρώπινου σώματος, εμφανίζεται σαν πολυκκύταρος σχηματίζοντας ψευδοϋφές (Δίμορφος μύκητας) Επιμέλεια: Ηλίας Κουντούπης