Πότε θα πρέπει να υποψιαστεί ο Παιδίατρος Παραβατική Συμπεριφορά Προβλήματα Ψυχικής Υγείας Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Έφηβοι και νέοι 10-24 ~ 20% πληθυσμού Ελλάδας Η σημερινή γενιά εφήβων και νέων ηλικίας 10-24 ετών είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία - με συνολικό πληθυσμό 1,8 δισεκατομμύρια εκπροσωπούν το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού Έφηβοι και νέοι 10-24 ~ 20% πληθυσμού Ελλάδας World Health Organization 2009; ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2001

Εφηβική Υγεία - Θνησιμότητα Τα τελευταία 50 έτη η υγεία των εφήβων έχει βελτιωθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με αυτή των μικρότερων παιδιών. Παρά το γεγονός ότι οι έφηβοι είναι πιο μεγαλόσωμοι και δυνατοί από τα μικρά παιδιά, τα ποσοστά θνησιμότητας αυξάνονται περισσότερο από 200% από την παιδική ηλικία, κυρίως λόγω κακώσεων, αυτοκτονιών, κατάχρησης ουσιών και διαταραχών πρόσληψης τροφής.

Ενήβωση-Puberty vs Εφηβεία-Adolescence 1η φορά στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου Βιολογική ενήβωση -νευροενδοκρινικό στοιχείο - προηγείται σημαντικά της ηλικίας επιτυχούς λειτουργικότητας ως ενηλίκου - ψυχικό & κοινωνικό στοιχείο εφηβείας Hochberg, Evo-Devo of Child Growth 2012

Ενήβωση-Puberty vs Εφηβεία-Adolescence Σύγχρονες συνθήκες υγιεινής, διατροφής, ιατρικής Βιολογική ενήβωση π.χ. ηλικία εμμηναρχής έχει πέσει στο εξελικτικά καθορισμένο όριο Πολυπλοκότητα σύγχρονης κοινωνίας Προσδοκία παρατεταμένης μόρφωσης/εκπαίδευσης, καθυστερημένης αναπαραγωγικής διαδικασίας: καθυστέρηση ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης Οικογενειακή κρίση, πίεση ΜΜΕ, πολυπολιτισμική κοινωνία, ανεργία, φτώχια Καθυστέρηση πλήρους εγκεφαλικής ωρίμανσης έως 25 έτη Hochberg, Evo-Devo of Child Growth 2012

Αναντιστοιχία (mismatch) στην ηλικία βιολογικής & ψυχοκοινωνικής ωρίμανσης Ουσιαστική πίεση στους σύγχρονους έφηβους Αυξημένο κίνδυνο για ψυχοκοινωνικές διαταραχές: κατάθλιψη, ψυχικές, ψυχοσωματικές διαταραχές, κατάχρηση ουσιών, αντικοινωνική συμπεριφορά, αυτοκτονία, ανθρωποκτονίες Μη υγιείς συμπεριφορές συνδυάζονται με μη υγιές περιβάλλον για να αντισταθμίσουν το όφελος στην υγεία που έχει επιτευχθεί με τον έλεγχο δυνητικά θανατηφόρων λοιμωδών νοσημάτων UNICEF, United Nations Children’s Fund, 2011; Baker, Lancet 2012

Νέοι: μία από τις παγκόσμιες προτεραιότητες της UNESCO Youth is included as one of UNESCO’s global priorities Εστίαση στην εφηβεία Κεντρικής σημασίας για την επιτυχία πολλών διεθνών πρωτοβουλιών & στόχων δημόσιας υγείας FINAL REPORT OF THE 7th UNESCO YOUTH FORUM 2011, Paris Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας Ψυχική υγεία Ατυχήματα Μη μεταδοτικά νοσήματα

Παγκόσμιοι Στόχοι Δημόσιας Υγείας & Εφηβεία 1. Βελτίωση μητρικής υγείας (MDG 5) 2. Μείωση εξάπλωσης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων-HIV (MDG 6) 3. Ανταπόκριση στην επιβάρυνση από ψυχικές διαταραχές 4. Ανταπόκριση στην επιβάρυνση από εκούσιες & ακούσιες κακώσεις 5. Έλεγχος καπνίσματος 6. Ανταπόκριση στην επιβάρυνση από μη μεταδοτικά νοσήματα Sawyer, Lancet 2012

Ανταπόκριση στην επιβάρυνση από ψυχικές διαταραχές Παγκόσμιος Στόχος ~ 50% παγκόσμιου πληθυσμού πληρεί τα κριτήρια για μία ή περισσότερες ψυχικές διαταραχές στη διάρκεια της ζωής Εστίαση στην Εφηβεία 75% ψυχικών διαταραχών εκδηλώνονται < 24 έτη 50% < 14 έτη Νευροψυχιατρικές διαταραχές: κύρια αιτία αναπηρίας στις ηλικίες 10-24 ετών

Ανταπόκριση στην επιβάρυνση από εκούσιες & ακούσιες κακώσεις Παγκόσμιος Στόχος 1.27 εκατ. θάνατοι & 20-50 εκατ. μη θανατηφόροι τραυματισμοί/έτος από τροχαία ατυχήματα Εστίαση στην Εφηβεία Αιτίες θανάτου νέων 10-24 ετών Τροχαία ατυχήματα: κύρια αιτία Θάνατοι από τροχαία ατυχήματα, αυτοκτονίες, ανθρωποκτονίες, βία, πολέμους, πνιγμούς και φωτιά, αντιπροσωπεύουν ~ 40% του συνόλου, σε αντίθεση με τα άτομα > 25 ετών στα οποία το ποσοστό των θανάτων από τις κακώσεις αυτές είναι μόνο 10%

Έλεγχος καπνίσματος Παγκόσμιος Στόχος Κάπνισμα: 2η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως Εστίαση στην Εφηβεία 17% εφήβων 13–15 ετών καπνίζουν Πρότυπα χρήσης ουσιών που εγκαθίστανται στην εφηβεία είναι σχετικά σταθερά και χρόνια 90% ενηλίκων καπνιστών ξεκίνησαν κάπνισμα <20 έτη

The Five A’s (Health Risk Behavior) ASK Advise Assess Assist Arrange Ex.) smoking cessation – Highly responsive to medical authority; benefits from education alone with concrete plan.

Εκτίμηση Κινδύνου: Ψυχοκοινωνικό ιστορικό HEAADS Home Education Activity Appetite Drugs Sex Suicide/depression Safety

Substance Use Disorders Διαταραχές Χρήσης Ουσιών Αλκοόλ, κάνναβη, παραισθησιογόνα, εισπνεόμενα, οπιοειδή, ηρεμιστικά, υπνωτικά, αγχολυτικά, διεγερτικά (τύπου αμφεταμίνης, κοκαΐνη), καπνός DSM-5 Βασίζεται σε μοντέλο ενηλίκων Χρήση ναρκωτικών που οδηγεί σε σημαντική δυσλειτουργία της ζωής

Substance Use Disorder Διαταραχές Χρήσης Ουσιών Επιπολασμός 3-4% 14-15 ετών 10% 17-18 ετών Όχι σπάνια - έναρξη <13 ετών Χρήση αλκοόλ 11-53% Ευρωπαίων εφήβων αγοριών 8-38% κοριτσιών

Διαταραχές Χρήσης Ουσιών Προσυμπτωματικός Έλεγχος Σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας των εφήβων και νέων παγκοσμίως Ενθάρρυνση από τα ΜΜΕ, συνομιλήκους, ενήλικες, εύκολη πρόσβαση Προσυμπτωματικός Έλεγχος Νευροψυχιατρικές μεταβολές: μαριχουάνα - οξεία ψύχωση Αυξημένος κίνδυνος: - Αυτοκτονία - Τροχαία ατυχήματα - Υπερβολική δόση - 75% ψυχική συνοσηρότητα

Εργαλεία Προσυμπτωματικού Ελέγχου Adolescent Alcohol & Drug Abuse Screening Instruments Adol Alchol Involvement Scale Adolescent Drinking Index Rutgers Alcohol Problem Index Drug Use Screening Inventory—Adolescent Version (CAGE, AUDIT, POSIT, RAFFT, CRAFFT) CRAFFT Teen Addiction Severity Index

Μη ειδικοί δείκτες χρήσης ουσιών Σωματικοί Ανεξήγητη απώλεια βάρους Υπέρταση Κόκκινα μάτια Οσφρητικός ερεθισμός Συχνά «κρυολογήματα» ή «αλλεργίες» Βραχνάδα Χρόνιος βήχας Αιμόπτυση Θωρακικό άλγος Συριγμός Συχνές ανεξήγητες κακώσεις Σημάδια βελόνας Βλέμμα στο κενό Τατουάζ Υπερβολική ακμή Ατροφία όρχεων Κόπωση

Μη ειδικοί δείκτες χρήσης ουσιών Ακαδημαϊκοί Επιδείνωση βραχυπρόθεσμης μνήμης Φτωχή κριτική ικανότητα Πτώση βαθμολογίας Συχνές απουσίες Σκασιαρχείο Διαμάχη με καθηγητές Αποβολές

Μη ειδικοί δείκτες χρήσης ουσιών Συμπεριφορικοί - Ψυχολογικοί Ριψοκίνδυνη συμπεριφορά Εναλλαγές διάθεσης Κατάθλιψη - απόσυρση Αντιδράσεις πανικού Οξεία ψύχωση Παράνοια Ψέμματα Κλοπές Ξέφρενη σεξουαλική συμπεριφορά Διαμάχη με αρχές και οικογένεια Φυγή Αλλαγές στον ύπνο Αλλαγές στην όρεξη Κακή υγιεινή Απώλεια ενδιαφέροντος για εξωσχολικές δραστηριότητες Συνομήλικοι χρήστες Προτίμηση σε ρούχα-μουσική-ταινίες κουλτούρας της χρήσης

Προσωπικοί Συνομήλικοι Οικογενειακοί Παράγοντες κινδύνου Σχολείο Κακοποίηση Απόρριψη από γονείς-χαμηλή αυτοεκτίμηση Πρώιμη χρήση ουσιών-σεξουαλική δραστηριότητα Επιθετικότητα-έλλειψη ελέγχου Κατάθλιψη ADD, μαθησιακές δυσκολίες Συνομήλικοι Κάπνισμα-Ουσίες Οικογενειακοί Δυσλειτουργική οικογένεια Παραχωρητικότητα Αυταρχισμός Διαμάχη γονέων-χωρισμός Έλλειψη επιτήρησης Κακά γονεϊκό πρότυπα Παράγοντες κινδύνου Σχολείο Κακή απόδοση-απουσίες Κακό περιβάλλον Κοινωνικοί Εύκολη πρόσβαση Θρησκευτικοί-κουλτούρα Αποδοχή χρήσης ουσιών Κακή ποιότητα ζωής ΜΜΕ Εγκληματικότητα

Substance Use Disorders Διαταραχές Χρήσης Ουσιών Παράγουν μια τόσο έντονη ενεργοποίηση του συστήματος αμοιβής που οι φυσιολογικές δραστηριότητες μπορεί να παραμελούνται Αντί για ενεργοποίηση του συστήματος αμοιβής μέσω προσαρμοστικών συμπεριφορών, τα φάρμακα της κατάχρησης ενεργοποιούν άμεσα τα μονοπάτια αμοιβής και προκαλούν συναισθήματα ευχαρίστησης Οι φαρμακολογικοί μηχανισμοί με τους οποίους κάθε κατηγορία φαρμάκων παράγει αμοιβή είναι διαφορετικά Όλα τα φάρμακα που λαμβάνονται σε περίσσεια έχουν ως κοινό: Άμεση ενεργοποίηση συστήματος αμοιβής του εγκεφάλου ενίσχυση των συμπεριφορών και την παραγωγή αναμνήσεων

Επίδραση της Εφηβείας Αναζήτηση αίσθησης (Sensation seeking) Προθυμία να αναλάβουν κινδύνους για την επίτευξη των νέων, ποικίλλων, διεγερτικών εμπειριών Σημαντικός μεσολαβητής για τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά (αυξάνει μεταξύ 10-15 ετών) Αναπτυξιακή ανισορροπία Ορμόνες φύλου: διεγείρουν συμπεριφορές όπως σεξουαλική ορμή, αυξημένη συναισθηματική ένταση, ανάληψη κινδύνων, αλλά τα συστήματα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν και μετριάζουν αυτές τις συναισθηματικές παρορμήσεις δεν έχουν ακόμη ωριμάσει. Dahl, Ann NY Acad Sci 2004 Εφηβικός Εγκέφαλος ‘Φυσικό προσάναμμα - Natural tinderbox’

Μεταιχμιακό σύστημα (αμοιβή, αναζήτηση ευχαρίστησης) αναπτύσσεται νωρίτερα στην εφηβεία από προμετωπιαίο φλοιό (σχεδιασμό στόχων, έλεγχο παρορμήσεων, λήψη αποφάσεων) που αποτελούν την ουσία της ορθολογικής σκέψης, αντισταθμίζουν τις παρορμήσεις και ελέγχουν τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Επικλινής πυρήνας «Κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου» ρόλο στη σεξουαλική διέγερση και τον εθισμό (‘high’ από ορισμένα ναρκωτικά) Πρώιμη - μέση εφηβεία: Μεγαλύτερη διαφορά στην ωρίμανση μεταξύ μεταιχμιακού συστήματος και προμετωπιαίου φλοιού Αυξημένη δραστηριότητα στον επικλινή πυρήνα

Πλαστικότητα Εφηβικού Εγκεφάλου PFC: τελευταία περιοχή του εγκεφάλου που ωριμάζει Εφηβικός εγκέφαλος δε φτάνει πλήρη λειτουργική ικανότητα ενηλίκων μέχρι το μέσον με τέλος της εφηβείας. Περίοδος πλαστικότητας εφηβικού εγκεφάλου φαίνεται να σχετίζεται χρονικά με τη μεγαλύτερη ευπάθεια σε εθισμό & εξαρτήσεις, ριψοκίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές, έναρξη ψυχικής ασθένειας (ποσοστά κατάθλιψης αυξάνονται στην εφηβεία ειδικά στα κορίτσια και η πρόδρομη φάση της ψύχωσης, συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας πρώιμης έναρξης, εκδηλώνεται στην εφηβεία) Dahl, Ann NY Acad Sci 2004; Selemon, Transl Psychiatry 2013

Προβλήματα Ψυχικής Υγείας Kieling, Lancet 2011 Προβλήματα Ψυχικής Υγείας 10-20% παιδιών και εφήβων παγκοσμίως Kύρια αιτία αναπηρίας σε αυτή την ηλικιακή ομάδα Μακρόχρονες επιπτώσεις σε όλη τη ζωή Ανάγκες ψυχικής υγείας παιδιών & εφήβων παραμελούνται, ειδικά σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος

Ψυχιατρική μεταρρύθμιση 2000: ΨΥΧΑΡΓΟΣ, ΚΕΔΥ Ψυχική Υγεία Παροχή υπηρεσιών υγείας στην εφηβική ηλικία ασθενέστερη (ανεπάρκεια επαγγελματιών ΨΥ, μειωμένη ικανότητα & απουσία κινήτρου μη ειδικών, περιορισμένη ενημέρωση για τις ψυχικές διαταραχές, στίγμα που συνδέεται με αυτές) Σύνολο παιδιών & εφήβων που αντιμετώπιζαν προβλήματα 2001: μόνο 10-15% έφθανε στις υπηρεσίες της ψυχικής υγείας (Τσιάντης 2001) Ψυχιατρική μεταρρύθμιση 2000: ΨΥΧΑΡΓΟΣ, ΚΕΔΥ

Εργαλεία Προσυμπτωματικού Ελέγχου Depression Screening Childrens Depression Inventory (CDI) Suicide Ideation Questionnaire (SIQ) Reynolds Child (Adolescent) Depression Scale Beck Depression Inventory (BDI) Anxiety Screening Scales Hamilton Anxiety Rating Scale (HAM-A) Children’s Yale Brown Obsessive Compulsive Scale (CY-BOCS) Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED) (Ramsawh, 2010) Pediatric Anxiety Rating Scale (PARS)

Οικογενειακό Ιστορικό Ψυχικές διαταραχές σε γονείς και στα αδέλφια οι ψυχικές διαταραχές στην άμεση οικογένεια ενέχουν ψυχοκοινωνικούς κινδύνους μέσω περιβαλλοντικής και γενετικής διαμεσολάβησης Γονική ψυχική διαταραχή συνδέεται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο οικογενειακής δυσλειτουργίας οικογενειακής κατάρρευσης επιθετικότητας στα παιδιά

Καμπύλη Gauss ανθρώπινης διαφορετικότητας Κλινική Αξιολόγηση Οι περισσότερες ψυχιατρικές διαταραχές δεν περιλαμβάνουν παθογνωμονικά ποιοτικά χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να βρεθούν σε φυσιολογικά παιδιά ή εφήβους Καμπύλη Gauss ανθρώπινης διαφορετικότητας

Κλινική Αξιολόγηση Θεμελιώδες ερώτημα: η σοβαρότητα ή τη φύση της ψυχοπαθολογίας είναι τέτοια ώστε να είναι κλινικά σημαντική ? Σημαντική αλλαγή από συνηθισμένη ψυχική κατάσταση του ατόμου Ένταση των συναισθημάτων πέρα από το εύρος των φυσιολογικών παραλλαγών Δυσάρεστα συναισθήματα ελέγχονται μέσω της απόσπασης της προσοχής ή εμπλοκής σε ευχάριστες δραστηριότητες Συναισθήματα παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργικότητα Συναισθήματα είναι διάχυτα σε όλες τις περιστάσεις

Κλινική Αξιολόγηση Διάρκεια Διαταραχής Κλινική Αξιολόγηση Διάρκεια Διαταραχής Συστήματα ταξινόμησης: χρησιμοποιούν συχνά τη διάρκεια της διαταραχής ως βασικό κριτήριο καθορισμού εάν ή όχι η ψυχοπαθολογία είναι κλινικά σημαντική Επιλογή χρονικών περιόδων: ουσιαστικά αυθαίρετη Πολλές διαταραχές δεν έχουν μια σαφή έναρξη Συχνά, η συμπτωματολογία χτίζει την πάροδο του χρόνου, με περιόδους κατά τις οποίες νέα συμπτώματα καθίστανται εμφανή ή υπάρχει ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία

Κλινική Αξιολόγηση Φύση της Ψυχικής Διαταραχής Κλινική Αξιολόγηση Φύση της Ψυχικής Διαταραχής Αν η αξιολόγηση έδειξε ότι υπάρχει σημαντική ψυχοπαθολογική διαταραχή, οι επόμενες ερωτήσεις είναι σε ποια διάγνωση ή διαγνώσεις μπορεί να εμπίπτει αυτή ICD-10 (International Classification of Diseases, ΠΟΥ 1992) DSM-V (American Psychiatric Association, 2013)

Depressive Disorders - Καταθλιπτικές Διαταραχές Δεν έχουν αναγνωριστεί μοναδικά χαρακτηριστικά που να διακρίνουν την κατάθλιψη παιδιών και εφήβων από αυτή των ενηλίκων Κοινό χαρακτηριστικό: λυπημένη, κενή ή ευερέθιστη διάθεση Συνοδεύεται από σωματικές και γνωστικές αλλαγές που επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα του ατόμου να λειτουργήσει. Διαφέρουν μεταξύ τους σε διάρκεια, χρονοδιάγραμμα, αιτιολογία

Depressive Disorders - Καταθλιπτικές Διαταραχές Νέα διάγνωση: επίμονη ευερεθιστότητα και συχνά επεισόδια ακραίας συμπεριφοράς για παιδιά έως 12 ετών. Προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο υπερδιάγνωσης και θεραπείας για διπολική διαταραχή στα παιδιά Ειδική μορφή καταθλιπτικής διαταραχής που ξεκινά κάπου μετά την ωορρηξία, υφίεται εντός λίγων ημερών εμμηνορρυσίας και έχει σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργικότητα. Αποδιοργανωτική Διαταραχή Απορρύθμισης της Διάθεσης Προεμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή

Major Depressive Disorder Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή ≥ 5 συμπτώματα για 2 εβδομάδες σχεδόν καθημερινά (τουλάχιστον ένα σύμπτωμα είναι είτε καταθλιπτική διάθεση ή απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης) Διάθεση: καταθλιπτική ή ευερέθιστη διάθεση Ενδιαφέροντα: απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης Όρεξη: αυξημένη ή ελαττωμένη ή > 5% μεταβολή σωματικού βάρους σε 1 μήνα Ύπνος: αϋπνία ή υπερυπνία Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση: παρατηρήσιμα από άλλους Ενέργεια: κόπωση ή απώλεια ενέργειας Ενοχή: ή αισθήματα αναξιότητας Συγκέντρωση:μειωμένη ικανότητα σκέψης/συγκέντρωσης ή αναποφασιστικότητα Αυτοκτονικότητα: επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας

Major Depressive Disorder Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή Σοβαρές αλλαγές στη συμπεριφορά: εμφανίζονται αργά Πτώση σχολικής απόδοσης Σημαντική απώλεια φίλων Σημαντικός περιορισμός ευχάριστων δραστηριοτήτων Πρώιμα σημεία Μειωμένη πρωτοβουλία για επικοινωνία με φίλους Απόσυρση από οικογενειακές ρουτίνες Ετήσιος Επιπολασμός ~ 7% 18-29 ετών 3πλάσιος από άτομα ≥60 ετών Γυναίκες 1.5-3 φορές συχνότερα από άνδρες, έναρξη στην πρώιμη εφηβεία

Major Depressive Disorder Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή Μπορεί πρώτα να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία Πιθανότητα έναρξης αυξάνεται αισθητά στην εφηβεία Κορύφωση επίπτωσης: δεκαετία των 20s Πρόγνωση Ανάρρωση συνήθως ξεκινά εντός 3 μηνών (2/5) ή 1 έτους (4/5) από την έναρξη Πρόσφατη έναρξη: ισχυρός καθοριστικός παράγοντας για βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη (άτομα με κατάθλιψη μόνο για μήνες αναμένεται να ανακάμψουν αυτόματα) Δυσκολότερη ανάρρωση: ψυχωτικά χαρακτηριστικά, έντονο άγχος, διαταραχές προσωπικότητας, σοβαρότητα των συμπτωμάτων

Major Depressive Disorder Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή Κίνδυνος Αυτοκτονίας Πιθανότητα αυτοκτονικής συμπεριφοράς υπάρχει ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια του μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου Παράγοντες κινδύνου Ιστορικό απόπειρας ή απειλές Άρρεν φύλο Άτομα ελεύθερα ή που ζουν μόνα Συναισθήματα απελπισίας Οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Γιατί να ενδιαφερθούμε για τη φροντίδα των εφήβων; Γιατί να ενδιαφερθούμε για τη φροντίδα των εφήβων; Εφηβεία: Κρίσιμη περίοδος για την προαγωγή υγείας (US National Academy, 2008) Νοσήματα των ενηλίκων: συχνά ξεκινούν στην εφηβεία Έγκαιρη παρέμβαση: βελτιώνει την υγεία στην ενήλικο ζωή

Υποστηρικτική Συμβουλευτική Υποστήριξη και εκπαίδευση (πρόληψη) Σημαντικός ρόλος ΟΛΩΝ των Παιδιάτρων! Περισσότεροι έφηβοι θα ακούσουν έναν ενήλικο σύμβουλο που έχει γνώσεις και δεν τους υποτιμά Προσωπικές αξίες δεν πρέπει να επιβάλλονται Παιδίατρος πρέπει να παρέχει μόνο υπηρεσίες για τις οποίες έχει εκπαιδευτεί Αναπτυξιακή τάση των περισσότερων εφήβων είναι προς ψυχική υγεία Όλοι οι έφηβοι έχουν δυνάμεις και αδυναμίες Αναγνώριση δυνάμεων που υποστηρίζουν τη θετική προσαρμογή

Παιδίατροι: υποχρέωση να εκτιμούν και να προλαμβάνουν προβλήματα Ψυχικής υγείας και Χρήσης ουσιών στα παιδιά & εφήβους Δεξιότητες που αντικατοπτρίζουν τη μοναδικότητα ρόλου του κλινικού στην πρωτοβάθμια φροντίδα Δόμηση Ψυχικής ανθεκτικότητας Προαγωγή Υγιεινού τρόπου ζωής Διαπροσωπική επικοινωνία για ξεπεραστούν φραγμοί για αναζήτηση βοήθειας για πρβλήματα ψυχικής υγείας

Ψυχική Ανθεκτικότητα -Resilience Περισσότερο υποσχόμενα προγράμματα για μείωση ριψοκίνδυνων συμπεριφορών επικεντρώνονται στην ενίσχυση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας Εννοιολογικό πλαίσιο για την κατανόηση του γιατί ορισμένοι έφηβοι που εκτίθενται σε αρνητικές περιβαλλοντικές επιδράσεις δεν εμφανίζουν τις αναμενόμενες ανεπιθύμητες εκβάσεις που σχετίζονται με τις καταστάσεις αυτές Δισδιάστατη έννοια: εμπεριέχει την έκθεση στην αντιξοότητα και την εκδήλωση θετικής προσαρμοστικής έκβασης Ικανότητα του ατόμου, παρά τις αντίξοες εμπειρίες της ζωής, να εκδηλώνει συμπεριφορές που προάγουν την υγεία του και να αποφεύγει τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές Απαραίτητη για την προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της καθημερινής ζωής Luthar 2006

Ψυχική Ανθεκτικότητα -Resilience Δεν είναι η μη τρωτότητα, ούτε η τελειότητα, ούτε η απομόνωση από όλους τους κινδύνους Ιδιότητα επανάκαμψης από τις αντιξοότητες, ικανότητα ανάρρωσης από τις αποτυχίες Επιτυχής προσαρμογή, ικανότητα ατόμου να διατηρήσει, να επανακτήσει ή να βελτιώσει την ομοιόσταση Bacopoulou & Chrousos; Education, Family and Child & Adolescent Health 2013

Ψυχική Ανθεκτικότητα -Resilience Επάρκεια (competence) Αυτοπεποίθηση (confidence) Σύνδεση (connection) Χαρακτήρα (character) Συμβολή (contribution) Αντιμετώπιση (coping) Έλεγχο (control)

Ψυχική Ανθεκτικότητα -Resilience Έφηβοι: δρουν σύμφωνα με τις προσδοκίες των γονιών τους γι’ αυτούς Το να ακούνε τους εφήβους με προσοχή είναι πιο σημαντικό από οτιδήποτε μπορούν να πουν οι γονείς - αυτό πρέπει να εφαρμόζεται τόσο σε καταστάσεις ρουτίνας όσο και σε στιγμές κρίσης Τίποτα από αυτά που λένε οι γονείς δεν είναι τόσο σημαντικά όσο αυτά που τους βλέπουν οι έφηβοι να κάνουν οι ίδιοι σε καθημερινή βάση Για να γίνουν δυνατοί, οι έφηβοι χρειάζονται Αγάπη χωρίς όρους Απόλυτη ασφάλεια Βαθιά σύνδεση με τουλάχιστον 1 ενήλικο

Ευχαριστώ θερμά