Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Παράδοσις Δρώμενα Οι Μουσικές του Μπερντέ» Σχ. έτος 2013-2014 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κουτσογιάννη Αλεξάνδρα Συνεργαζόμενοι: Γιαννοπούλου Γεωργία Τάξη: 2ο Νηπιαγωγείο Πατρών Ολοήμερο Τμήμα

Ποιοι είμαστε… Στο 2ο Νηπιαγωγείο Πατρών , στο Ολοήμερο τμήμα φοιτούν συνολικά 19 παιδιά : 11 νήπια και 8 προνήπια. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος τα παιδιά δουλεύουν κυρίως σε 4 ομάδες των 5 ατόμων, οι οποίες όμως δεν είναι σταθερές αλλά διαφοροποιούνται με κριτήριο τις προτιμήσεις τους , ενώ κάποιες δραστηριότητες δουλεύονται στην ολομέλεια της τάξης. Και οι 4 ομάδες περιλαμβάνουν και νήπια και προνήπια. Έτσι έχουν συνηθίσει να απασχολούνται καθημερινά την ώρα του ελεύθερου παιχνιδιού στις γωνιές και προτιμήσαμε να το συνεχίσουμε κατά την υλοποίηση του πολιτιστικού προγράμματος.

Πώς ξεκίνησαν όλα… Κατά την επιστροφή μας στο σχολείο από τις διακοπές των Χριστουγέννων , συζητήσαμε για το πώς περάσαμε, τι φάγαμε, τι τραγουδήσαμε, τι δώρα πήραμε τι παιχνίδια παίξαμε. Κατά την εξέλιξη της συζήτησης και συγκεκριμένα κατά την αναφορά στην γιορτή των Θεοφανείων, ένα νήπιο ανέφερε τη λέξη – κλειδί : «παράδοση». Αρπάξαμε την ευκαιρία και με ερωτήσεις μας αρχίσαμε την εξερεύνηση – κατάκτηση της νέας και άγνωστης λέξης. Το ένα ερώτημα έφερε το άλλο : Τι είναι παράδοση; Τι μας φέρνει στο νου; Που την έχουμε ακούσει;

…Πώς ξεκίνησαν όλα… Ποιος μπορεί να μας μιλήσει για αυτήν; Ακολουθήσαμε την προσφιλή μας τακτική: πληκτρολογήσαμε λέξεις – κλειδιά στον υπολογιστή και είδαμε το πρώτο μας βίντεο για το πανηγύρι των Θεοφανείων ΄΄Τα Μπαμπούγερα της Καλής Βρύσης Δράμας΄΄ . Με αυτό τον τρόπο ξεκίνησε η περιήγησή μας στα Ελληνικά Πανηγύρια.

Ποιους στόχους βάλαμε; Τι είναι τα πανηγύρια; Ποιες ανάγκες καλύπτουν; Είναι όλα τα πανηγύρια ίδια ή διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή; Πως χορεύουν στα πανηγύρια; Τι φοράνε; Ποιους παραδοσιακούς χορούς γνωρίζουμε; Τι είναι το Θέατρο Σκιών; Πως ξεκίνησε και πως εξελίχθηκε ως σήμερα; Πως είναι ντυμένες οι φιγούρες του Καραγκιόζη; Πως μιλάνε; Ποιους χορούς χορεύουν;

…Ποιους στόχους βάλαμε; Μπορούμε εμείς να φτιάξουμε τις δικές μας φιγούρες; Μπορούμε να γίνουμε καραγκιοζοπαίχτες και να παίξουμε δικά μας έργα παραστάσεων σε δικό μας αυτοσχέδιο μπερντέ; Μπορούμε τέλος, να εργαστούμε συλλογικά για να επιτύχουμε τα παραπάνω;

Το ταξίδι μας… Τι γνωρίζουμε για τα πανηγύρια: Κάνουμε το ιστόγραμμα

Πως φανταζόμαστε ένα πανηγύρι: «Χορεύουμε και τραγουδάμε και τρώμε σουβλάκια!» Ζωγραφίζουμε το πανηγύρι.

Ποια πανηγύρια γνωρίζουμε; Εμβαθύνουμε στα θρησκευτικά πανηγύρια που είναι τα πολυπληθέστερα –σε αντιδιαστολή με τα πανηγύρια για καθαρά εμπορικούς λόγους. Κάνουμε αναζήτηση στο διαδίκτυο και παρακολουθούμε στιγμιότυπα από τα «Πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου». Ταξιδεύουμε με το φανταστικό μας αεροπλάνο σε όλη την Ελλάδα. Βλέπουμε τις ομώνυμες εκκλησίες με τις εικόνες της Παναγίας , τους παραδοσιακούς χορούς και τα τραγούδια, τα μουσικά όργανα του τόπου , τις παραδοσιακές φορεσιές , τα ήθη και έθιμα του κάθε τόπου που υπαγορεύουν τα πανηγύρια. Σημειώνουμε πάνω στον χάρτη τις περιοχές που ταξιδεύουμε. Οι Παναγιές του Αιγαίου , της Βόρειας Ελλάδας, της Ηπείρου , του Ιονίου της Κρήτης , οι

κοντοχωριανές μας της Πελοποννήσου. Δεν μας χωράει άλλο η Ελλάδα κοντοχωριανές μας της Πελοποννήσου. Δεν μας χωράει άλλο η Ελλάδα. Με το αεροπλάνο μας ταξιδεύουμε στην Παναγία Σουμελά , σύμβολο της πίστης των Ποντίων και στα ερείπια της ιστορικής ομώνυμης Μονής στην Τραπεζούντα και στην Παναγία του Κύκκου στην Κύπρο.

Χορεύουμε και εμείς τους παραδοσιακούς χορούς τους Χορεύουμε και εμείς τους παραδοσιακούς χορούς τους. Τελευταίος σταθμός μας τα Ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας. Μαθαίνουμε για τους θαλασσοκράτορες προγόνους μας , ακούμε τα Γκρίκο – την έως σήμερα σωζόμενη με πολλές δυσκολίες αρχαιοελληνική διάλεκτό τους – και χορεύουμε την περίφημη Ταραντέλα στο πανηγύρι των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Παίρνουμε μέρος σε ελληνικά πανηγύρια ακόμη και εκτός Ελλάδας!

Χορεύουμε παραδοσιακούς χορούς : κυκλικούς, σε ζευγάρια , με σταυρωτά χέρια, κ.ά.

Παρακολουθούμε στην Αγορά Αργύρη την θεατρική παράσταση : «Το γέλιο που δεν χάθηκε», η οποία συνδέει το Θέατρο Σκιών με τις Απόκριες. Πολλά τα ήθη και έθιμα της Αποκριάς. Επιλέξαμε να δούμε βίντεο από τον Βλάχικο Γάμο της Θήβας και το μεγάλο πανηγύρι που κρατάει από την Τσικνοπέμπτη έως την εορτή των Αγίων Θεοδώρων. Χορεύουμε τον τσάμικο χορό (η ιστορία του πρίγκηπα και της κατσαρίδας μας βοήθησε πολύ στην εκμάθηση των βημάτων!) Συνειρμικά τα παιδιά θυμούνται τον ΜπαρμπαΓιώργο του Θεάτρου Σκιών και τον τσάμικο χορό που εισάγει τη φιγούρα του. Ντυνόμαστε με παραδοσιακές στολές , μιλάμε τα «βλάχικα» , χορεύουμε τη «Δημητρούλα μ΄».

Φτιάχνουμε με ζελατίνες τις δικές μας φιγούρες: ΜπαρμπαΓιώργος τα αγόρια και Μπουμπουλίνες τα κορίτσια (ενόψει της εθνικής επετείου). Πειραματιζόμαστε με το φως και την σκιά.

Παρακολουθούμε σε βίντεο την παράσταση Καραγκιόζη «Ο Αθανάσιος Διάκος».

Μαθαίνουμε για την ζωή και το έργο του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου.

Διαβάζουμε βιβλία για την ιστορία και την εξέλιξη του Θεάτρου Σκιών Διαβάζουμε βιβλία για την ιστορία και την εξέλιξη του Θεάτρου Σκιών. Εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας για την μακρινή απαρχή του Θεάτρου Σκιών στην Κίνα, την εξάπλωσή του στην Ανατολή και την Τουρκία, το πέρασμά του στην Ελλάδα από τους πρώτους θρυλικούς καραγκιοζοπαίχτες έως σήμερα. Βλέπουμε σχετικά βίντεο.

Η επικαιρότητα μας ταξιδεύει σε διαφορετικά πανηγύρια : συνειδητοποιούμε ότι όλος ο χρόνος είναι γεμάτος με πανηγύρια. Τα κορίτσια ντύνονται Λαζαρίνες και χορεύουν λέγοντας τα κάλαντα στο πανηγύρι του Λαζάρου που γίνεται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Παρακολουθούμε στην αίθουσα τελετών του σχολείου μας την παράσταση Καραγκιόζη: «Ο Καραγκιόζης Ειρηνιστής» . Μπαίνουμε στα παρασκήνια και μαθαίνουμε την δουλειά του καραγκιοζοπαίχτη.

Παρακολουθούμε στην διπλανή τάξη παράσταση Καραγκιόζη από ένα νήπιο που γνωρίζει καλά την τέχνη λόγω της διετούς ενασχόλησής του θητεύοντας δίπλα σε έναν καραγκιοζοπαίχτη! Το έργο γράφτηκε από όλα τα παιδιά της τάξης καιείχε τον τίτλο: «Ο Καραγκιόζης Μπουρλοτιέρης». Εμείς συνεισφέραμε με τις δικές μας φιγούρες. Το μεράκι του μας συνεπαίρνει. Φτιάχνουμε τον δικό μας αυτοσχέδιο μπερντέ με απλά υλικά: σεντόνι περασμένο στις δύο του άκρες σε ράβδους και στερεωμένο σε τουβλάκια. Γινόμαστε και εμείς καραγκιοζοπαίχτες και ανεβάζουμε αυτοσχέδιες παραστάσεις.

Μας συνεπαίρνει ο Μάης με τις ομορφιές του και τα λουλούδια Μας συνεπαίρνει ο Μάης με τις ομορφιές του και τα λουλούδια. Λόγω της συνήθειάς μας να ζούμε τον χρόνο μέσα από τα πανηγύρια , αβίαστο έρχεται το ερώτημα από τα παιδιά: «Το Μάη δεν έχουμε πανηγύρια;» Πως δεν έχουμε! Παρακολουθούμε τους «Μάηδες» της Μακρυνίτσας Πηλίου , ένα τοπικό έθιμο αιώνων για την ανοιξιάτικη νεκρανάσταση της φύσης.

Ζωγραφίζουμε τους δικούς μας μπερντέδες.

Αποφασίζουμε να φτιάξουμε και άλλες φιγούρες μόνο που αυτή την φορά αλλάζουμε λίγο την τεχνική μας: τρίβουμε πρώτα με γυαλόχαρτο όπως οι αληθινοί καραγκιοζοπαίχτες τις σχεδιασμένες φιγούρες στις ζελατίνες μας και ύστερα τις ζωγραφίζουμε. Έτσι τα χρώματά τους γίνονται πιο ανθεκτικά στη χρήση και δεν ξεθωριάζουν.

Έχουμε μπει στην τελική ευθεία για την παράσταση του Δικτύου μας Έχουμε μπει στην τελική ευθεία για την παράσταση του Δικτύου μας. Οι πρόβες είναι καθημερινές.

Παρακολουθούμε τις πρόβες του Δημοτικού Σχολείου.

Η παράστασή μας στο Συνεδριακό Κέντρο του ΑΤΕΙ Πατρών

Συνθέτουμε τις εργασίες μας για τα Παραδοσιακά Δρώμενα φτιάχνοντας βιβλία: γινόμαστε συγγραφείς , εικονογράφοι , βιβλιοδέτες.

Τι πετύχαμε; Οι στόχοι που θέσαμε κατά την έναρξη του πολιτιστικού προγράμματος εκπληρώθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό. Οι ομάδες των παιδιών της τάξης δραστηριοποιήθηκαν με ενδιαφέρον , απέκτησαν καινούριες γνώσεις και εμπειρίες τόσο για τα πανηγύρια ως ψυχαγωγική συνιστώσα της παράδοσης και τρόπος έκφρασης τοπικών ή εθνικής εμβέλειας εθίμων , όσο και για το Θέατρο Σκιών ως δρώμενο των πανηγυριών. Παράλληλα τα παιδιά συνεργάστηκαν και αλληλοβοηθήθηκαν κατά την υλοποίηση των δραστηριοτήτων. Μάθανε να χορεύουν παραδοσιακούς χορούς , να εντοπίζουν στον χάρτη τον τόπο προέλευσής τους , να διακρίνουν τα μουσικά όργανα που κυριαρχούν σε βασι-

κούς παραδοσιακούς χορούς καθώς και τις τοπικές ενδυμασίες κούς παραδοσιακούς χορούς καθώς και τις τοπικές ενδυμασίες. Κατασκεύασαν τις δικές τους φιγούρες και παίξανε αυτοσχέδια πρωτότυπα έργα της στιγμής στον δικό τους μπερντέ. Τέλος , ευαισθητοποιήθηκαν για την σημασία που έχει η παράδοση, στην καθημερινή μας ζωή και για τη συνέχιση και διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.