Η ατμόσφαιρα

Η δομή της βιόσφαιρας, ως γνωστό, αποτελείται από τη λιθόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και την ατμόσφαιρα.

Ατμόσφαιρα καλείται το αεριώδες περίβλημα που περιβάλλει τη Γη, το οποίο συγκρατείται λόγω της βαρύτητάς της, και φθάνει σε ύψος περίπου 3.500 χλμ. Στην ατμόσφαιρα της Γης οφείλεται η ύπαρξη ζωής, εφόσον σε αυτήν οφείλονται η απορρόφηση μεγάλου τμήματος της υπεριώδους ακτινοβολίας και η μείωση της διαφοράς των ακραίων θερμοκρασιών που θα υπήρχαν μεταξύ ημέρας και νύχτας χωρίς αυτήν.

Η σύνθεσή της από την επιφάνεια της θάλασσας και μέχρι τα 50 χλμ ύψος, παραμένει περίπου αμετάβλητη. Αντίθετα η πυκνότητά της ατμόσφαιρας ελαττώνεται πολύ γρήγορα έτσι ώστε η αναπνοή στη κορυφή του Έβερεστ (8.850 μ.) να είναι πολύ δύσκολη μέχρι αδύνατη, αφού η πυκνότητά της εκεί, φθάνει μόλις τα 2/5 της πυκνότητας που παρατηρείται στην επιφάνεια της θάλασσας. Ο ατμοσφαιρικός αέρας αποτελεί μείγμα πολλών αερίων, με το μεγαλύτερο ποσοστό σε όγκο να κατέχει το άζωτο (78%) και το οξυγόνο (21%). Εκτός αυτών υπάρχει το διοξείδιο του άνθρακος, ευγενή αέρια, ίχνη υδρογόνου, όζοντος κλπ. Στην ατμόσφαιρα επίσης αιωρούνται σχεδόν πάντοτε και μόρια κονιορτού, καπνού, άλατος (από τα σταγονίδια των κυμάτων) κλπ., καθώς και μεγάλη επίσης ποσότητα υδρατμών που προέρχεται από την εξάτμιση θαλασσών, λιμνών κλπ.

Η ατμόσφαιρα, είναι εκείνη, που συγκρατεί την Υπεριώδη Ακτινοβολία, είναι εκείνη που προκαλεί τους χρωματισμούς του ουρανού και των νεφών, ενώ συγχρόνως αποτελεί το μέσον στη διάδοση του ήχου, αλλά και στη διάχυση του φωτός. Χωρίς αυτή, ο Ουρανός θα ήταν σκοτεινός, ενώ στη σκιά θα επικρατούσε πλήρες σκοτάδι και οι αστέρες θα έλαμπαν με σταθερό φως νύκτα και μέρα. Επίσης η διάθλαση που συντελεί στο φαινόμενο τα ουράνια σώματα να φαίνονται υπερυψωμένα δεν θα υπήρχε αλλά και ούτε αντικατοπτρισμός θα δημιουργούνταν. Η χημική σύνθεση της ατμόσφαιρας μέχρι του ύψους των 80-100 χλμ είναι αμετάβλητη. Ανάλογα όμως της μεταβολής της θερμοκρασίας διακρίνονται σ΄ αυτή τα ακόλουθα στρώματα.

Τροπόσφαιρα Το πλησιέστερο στην επιφάνεια της Γης ατμοσφαιρικό στρώμα με πάχος από 7 μέχρι 18 χλμ., ανάλογα με την εποχή του έτους και το γεωγραφικό πλάτος. Έχει τη μεγαλύτερη πυκνότητα απ' όλα τα στρώματα και περιλαμβάνει περίπου το 80% των αερίων της ατμόσφαιρας και όλους τους υδρατμούς. Μέσα στην τροπόσφαιρα γεννιούνται οι βροχές, οι άνεμοι, οι ομίχλες. Η θερμοκρασία του αέρα πέφτει όσο ανεβαίνουμε ψηλότερα και φτάνει στους -80C στο άνω όριο της τροπόσφαιρας που ονομάζεται τροπόπαυση.

ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΑ Εκτείνεται σε ύψος 50 περίπου χλμ. και περιέχει σχεδόν ολόκληρο τον υπολειπόμενο αέρα. Η θερμοκρασία κυμαίνεται από τους -80C μέχρι, οφείλεται στη θέρμανση του όζοντος (Ο3), από την απορρόφηση ενός μεγάλου τμήματος της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ήλιου. Χωρίς αυτό το στρώμα του όζοντος η ζωή στη Γη θα ήταν αδύνατη. Τα τελευταία χρόνια το στρώμα όζοντος έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας (τρύπα όζοντος).

ΜΕΣΟΣΦΑΙΡΑ Στο στρώμα αυτό, που έχει πάχος 30 περίπου χλμ., η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, γύρω στους -120 οC. Το τελευταίο μέρος της μεσόσφαιρας(80-90 χλμ) βρίσκεται η μεσόπαυση που είναι η πιο ψυχρή περιοχή της γήινης ατμόσφαιρας,επειδή δεν υπάρχει το όζον.

ΘΕΡΜΟΣΦΑΙΡΑ Φθάνει τα 500 χλμ. Το ανώτερο μέρος της λέγεται θερμόπαυση

ΕΞΩΣΦΑΙΡΑ Το τελευταίο στρώμα της ατμόσφαιρας, πάνω από το 500 χλμ. Τα μόρια των πολύ αραιών αερίων που το αποτελούν διαφεύγουν στο Διάστημα.

ΤΟ ΟΖΟΝ-ΤΡΥΠΑ ΟΖΟΝΤΟΣ Το περίβλημα της ατμόσφαιρας ονομάζεται όζον. Το όζον λειτουργεί ως "γυαλί ηλίου" για τη γη μας, δηλαδή την προστατεύει από τις βλαβερές ακτινοβολίες του ήλιου. Καταστρέφοντας το όζον επιτρέπουμε σε περισσότερες ακτινοβολίες να "εισβάλλουν" στον αέρα. Έτσι, οι θερμοκρασίες γίνονται υψηλότερες. και φτάνουμε στο φαινόμενο του "ζεστού χειμώνα". Σε πολλά σπρέι (αποσμητικά, απορρυπαντικά κ.ά.) χρησιμοποιείται ένα προωθητικό αέριο που βοηθά το υγρό να βγει με τη μορφή που το βλέπουμε. Αυτό το αέριο απελευθερώνεται κατά τη χρήση του σπρέι και έτσι προκαλείται η καταστροφή του όζοντος.