HIV / AIDS

Το χρονικό διάστημα από τη στιγμή της μόλυνσης (HIV) ως τη διάγνωση του AIDS εκτείνεται συνήθως μεταξύ 8 και 10 ετών. Όμως, το 40% των ασθενών εισέρχεται στο τελικό στάδιο της ασθένειας μέσα στον πρώτο χρόνο από τη στιγμή της διάγνωσης του AIDS. Το AIDS έχει μοιραία κατάληξη για όλους σχεδόν τους ασθενείς.

ΚΕΕΛ, 2003: από το 1984 και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2003 το σύνολο των δηλωθέντων HIV οροθετικών ήταν 6705 άτομα, εκ των οποίων ποσοστό περίπου 80% ήταν άνδρες, ενώ υπήρχαν και 71 παιδιά ηλικίας ως 12 ετών. Η πλειοψηφία των δηλωθέντων φορέων είναι ηλικίας ετών (το 63.6%) και κυρίως ετών (σχεδόν το 20% των φορέων). Κύρια αιτία μετάδοσης ήταν η ερωτική επαφή (σε ποσοστό 66.1%), ενώ σε ποσοστό 24.8% η αιτία ήταν αδιευκρίνιστη.

Ως τις 31/12/2003 είχαν καταγραφεί 2438 διαγνώσεις AIDS, εκ των οποίων οι 65 κατά το έτος Παρατηρείται συσσώρευση ως προς το χρόνο διάγνωσης στις ηλικίες μεταξύ 25 και 49 ετών με επίκεντρο την ηλικία των ετών. Κύριες ενδεικτικές νόσοι της μόλυνσης είναι στη χώρα μας η πνευμονία από pneumonocystis cariini, η πνευμονική φυματίωση, το σύνδρομο HIV απίσχνανσης, η εξωπνευμονική φυματίωση, το σάρκωμα Kaposi, η HIV εγκεφαλοπάθεια (άνοια) κ.ά.

Μέχρι το τέλος του 2003 είχαν πεθάνει στη χώρα μας 1383 άτομα από AIDS (1213 άνδρες και 170 γυναίκες), από τους οποίους οι 42 εντός του Βέβαια, από το 1997 παρατηρείται σημαντική μείωση του αριθμού των θανάτων, κυρίως εξαιτίας των νέων θεραπευτικών σχημάτων.

AIDS και κατάθλιψη Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην μόλυνση από HIV είναι όσοι πάσχουν από μια σοβαρή ψυχολογική διαταραχή, όπως σχιζοφρένεια, μείζονα κατάθλιψη, διπολική διαταραχή ή σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Υπολογίζεται ότι μολύνονται σε ποσοστό 3- 23%. Το ποσοστό αυτό είναι 8 έως 70 φορές μεγαλύτερο σε σύγκριση με το ποσοστό που παρατηρείται στο γενικό πληθυσμό ( %).

Οι αιτίες για τη δυσανάλογη αυτή επιβάρυνση μπορεί να είναι πολλές, μεταξύ των οποίων η κοινωνική περιθωριοποίηση εξαιτίας των ψυχολογικών δυσκολιών, η έλλειψη γνώσεων, η έλλειψη κινήτρων για τη διατήρηση της υγείας και της ποιότητας ζωής, η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων, η έλλειψη υποστήριξης κ.ά. Τα παραπάνω στοιχεία και το γεγονός ότι η κατάθλιψη σχετίζεται με ταχύτερη εξέλιξη της ασθένειας και με μικρότερο χρόνο επιβίωσης, καθιστά πραγματική ανάγκη την ψυχολογική αντιμετώπισή της. Αυτό αποτελεί όμως έργο δύσκολο.

Τήρηση ιατρικών οδηγιών Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων δεν λαμβάνει σωστά την απαιτούμενη δοσολογία φαρμάκων είτε επειδή, όπως δηλώνουν, το ξέχασαν (σε ποσοστό 43%), είτε επειδή έλλειπαν από την οικία τους (32%) ή εξαιτίας της παρουσίας κατάθλιψης (9%) (Kelly & Kalichman, 2002). Αν και η θεραπεία για το AIDS μπορεί να επιφέρει πολύ θετικά αποτελέσματα, ένα ποσοστό μεταξύ του 15% και του 35% δεν επωφελείται. Η αδυναμία αυτή μπορεί να επέλθει όταν: α) η θεραπεία δεν μειώνει σημαντικά το συνολικό ‘φορτίο’ ιών στον οργανισμό του φορέα, β) οι παρενέργειες είναι έντονες και οδηγούν σε διακοπή της θεραπείας και, γ) οι αρχικές θετικές αντιδράσεις στη θεραπεία σταματούν.

Μόλυνση από HIV και ‘στιγματισμός’

Προγράμματα παρέμβασης Τα προγράμματα παρέμβασης και στήριξης των ασθενών έχουν ένα πολλαπλό συνήθως στόχο: α) τη διακοπή της μετάδοσης του ιού μέσω της ερωτικής συμπεριφοράς και της χρήσης ουσιών, β) την αύξηση των συμπεριφορών προστασίας της υγείας και τήρησης των ιατρικών οδηγιών, γ) τη διαχείριση του στρες, δ) τη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης, ε) τη διατήρηση των συμπεριφορών αυτών στο χρόνο και, στ) την ενίσχυση της ανοσοποιητικής λειτουργίας.

Σημαντικά να περιλαμβάνονται, επίσης: α) αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων, β) αναγνώριση των πηγών του στρες που εδράζονται στην ασθένεια και στις δυσκολίες για την αντιμετώπισή της, γ) σχεδιασμός στόχων, δ) αξιοποίηση της κοινωνικής υποστήριξης.

Παραδειγματικό το πρόγραμμα που έχει περιγραφεί από τους Rotheram-Borus, Murphy, Coleman, & Swendeman (2002). Χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Κάθε ενότητα περιλαμβάνει 8-12 συνεδρίες σε ομάδες των 8-12 νέων. Η πρώτη ενότητα (‘διατήρηση της υγείας’) περιλαμβάνει θέματα, όπως οι στάσεις απέναντι στο HIV/AIDS, αποκάλυψη των νέων στους άλλους, αντιμετώπιση του στιγματισμού, πρόληψη του κινδύνου επανα- μόλυνσης, διατήρηση της ψυχραιμίας, λήψη φαρμάκων και τήρηση των οδηγιών, διερεύνηση των μελλοντικών στόχων.

Η δεύτερη ενότητα (‘ασφαλής δράση’) περιλαμβάνει ζητήματα, όπως προστασία του εαυτού και του/της συντρόφου, άρνηση του σεξ χωρίς κατάλληλη προστασία, δέσμευση σε προσπάθεια για τη διακοπή της χρήσης ουσιών, διαχείριση του άγχους και της θλίψης, συνεργασία με το προσωπικό υγείας, αποκάλυψη της κατάστασης της υγείας σε πιθανούς ερωτικούς συντρόφους.

Η τρίτη ενότητα (‘διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής’) αφορά θέματα, όπως καλύτερη ποιότητα ζωής, ταυτότητα εαυτού, μελλοντικοί στόχοι, πρόληψη και αντιμετώπιση της υπαναχώρησης, σχέσεις με τους άλλους κ.ά. Βασικός στόχος των συναντήσεων είναι η δημιουργία κινήτρων για αλλαγή και επαναξιολόγηση των στόχων και των προσωπικών αξιών. Το όλο πρόγραμμα έχει γνωσιακή – συμπεριφοριστική κατεύθυνση, η αποτελεσματικότητά του έχει ελεγχθεί, ενώ ολόκληρο παρατίθεται στην ιστοσελίδα

Καίριος ο ρόλος της Π Ρ Ο Λ Η Ψ Η Σ