ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Περιεχόμενα Γενικό μέρος Επισκόπηση Αρτηριακής Υπέρτασης Διάγνωση και Αξιολόγηση Αρτηριακής Υπέρτασης Διαχείριση Αρτηριακής Υπέρτασης Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή

Γενικό Μέρος

Εισαγωγή Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας έχουν συστήσει ομάδα ετοιμασίας, εφαρμογής και παρακολούθησης κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών (ΚΚΟ-clinical guidelines) / κλινικών διαδρομών (ΚΔ-clinical pathways). Οι KΚO/KΔ που έχουν συνταχθεί στηρίζονται σε ενδελεχείς επιστημονικές εκδόσεις αξιόπιστων οργανισμών (πχ NICE) και έχουν συνταχθεί μετά από μετάφραση, προσαρμογή τους στα δεδομένα της Κύπρου και επιστημονικής αξιολόγησης τους. Αναμένουμε ότι οι επαγγελματίες υγείας θα λάβουν σοβαρά υπόψη αυτές τις οδηγίες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ως υποστηρικτικό εργαλείο. Αναμφίβολα, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον θεράποντα ιατρό και την επιστημονική του κρίση αλλά και την ευθύνη στην διαχείριση των ασθενών του. Απευθύνονται αποκλειστικά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) και σκοπό έχουν να βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με παράλληλη μείωση του κόστους. Για επικοινωνία: κ. Μαρία Παπαπαναγίδου 22557299 / m.papapanayidou@gesy.org.cy Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2

Επισκόπηση Αρτηριακής Υπέρτασης (ΑΥ) Μέτρηση αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) Διάγνωση και Αξιολόγηση Αρτηριακής Υπέρτασης (ΑΥ) Κλινική διαδρομή Δεν διαγιγνώσκεται ΑΥ Διάγνωση ΑΥ Επανεκτίμηση σε 5 χρόνια το αργότερο Διαχείριση ΑΥ Κλινική διαδρομή Ετήσια επανεκτίμηση Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9 Επιστροφή Διαχείριση ΑΥ Σελ. 18 Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

Δεν διαγιγνώσκεται ΑΥ Εάν δεν έχει διαγνωστεί ΑΥ και υπάρχουν ενδείξεις βλάβης των τελικών οργάνων όπως υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, λευκωματουρία ή πρωτεϊνουρία, σκεφτείτε να διερευνήσετε εναλλακτικές αιτίες για τη βλάβη των τελικών οργάνων. Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5

Επανεκτίμηση σε 5 χρόνια το αργότερο Εάν δεν διαγνωστεί υπέρταση: Θα πρέπει να μετρείται η ΑΠ του ατόμου, τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια Σκεφτείτε συχνότερη μέτρηση από τα 5 χρόνια, εάν η ΑΠ του ατόμου είναι κοντά στο 140/90 mmHg Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5

Ετήσια επανεκτίμηση Εάν έχει διαγνωστεί ΑΥ, συνίσταται ετήσια επανεκτίμηση της φροντίδας για την παρακολούθηση της ΑΠ. Παρέχετε στα άτομα υποστήριξη και συζητήστε αναφορικά με το τρόπο ζωής τους, τα συμπτώματα και την φαρμακευτική αγωγή τους. Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5

Διάγνωση και Αξιολόγηση Αρτηριακής Υπέρτασης Μέτρηση ΑΠ σε ασθενή ΑΠ < 140/90 mmHg → Δεν διαγιγνώσκεται ΑΥ ΑΠ > 140/90 mmHg → Υποψία ΑΥ Ειδικές εξετάσεις Πότε εξετάζουμε έναρξη άμεσης φαρμακευτικής θεραπείας Εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου και βλάβη τελικού οργάνου Επιβεβαίωση της διάγνωσης με χρήση ABPM ή HBPM Επανεκτίμηση κάθε 5 χρόνια Κλινική Διαδρομή ΑΠ > 135/80 mmHg → Υποψία ΑΥ ΑΠ < 135/80 mmHg → Δεν διαγιγνώσκεται ΑΥ Διαχείριση ΑΥ Κλινική Διαδρομή Επιβεβαίωση της διάγνωσης με HBPM σε άτομα ηλικίας < 40 ετών Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Ετήσια επανεκτίμηση Κλινική Διαδρομή Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5

Μέτρηση ΑΠ σε ασθενή Μέτρηση ΑΠ: Οι επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι προβαίνουν σε μετρήσεις ΑΠ χρειάζονται επαρκή αρχική εκπαίδευση και θα πρέπει να αξιολογούνται συχνά. Οι συσκευές για τη μέτρηση της ΑΠ θα πρέπει να ελέγχονται με επάρκεια, να συντηρούνται και να βαθμονομούνται τακτικά σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Εάν χρησιμοποιείται αυτόματο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο βεβαιωθείτε ότι η συσκευή είναι αξιόπιστη1 και ότι χρησιμοποιείται το κατάλληλο μέγεθος περιχειρίδας για τον βραχίονα του ατόμου. Κατά τη μέτρηση της ΑΠ στο ιατρείο ή στο σπίτι, ο εξεταζόμενος θα πρέπει να κάθεται ήρεμος σε ένα χαλαρό περιβάλλον με το βραχίονα υποστηριζόμενο και την περιχειρίδα τοποθετημένη στο ύψος της καρδιάς. Ψηλαφήστε το σφυγμό (βραχιόνιο ή κερκιδικό) πριν από τη μέτρηση της ΑΠ, επειδή το αυτόματο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο δεν μπορεί να μετρήσει ΑΠ με ακρίβεια εάν υπάρχει πρόβλημα στο σφυγμό του ατόμου (για παράδειγμα, λόγω κολπικής μαρμαρυγής). Σε περίπτωση ανώμαλου σφυγμού του ατόμου μετρήστε την ΑΠ χρησιμοποιώντας άμεση ακρόαση της βραχιονίου αρτηρίας. Ορθοστατική υπόταση- Σε άτομα με συμπτώματα ορθοστατικής υπότασης (πτώση ή ορθοστατική ζάλη): Μετρήστε την ΑΠ με το άτομο είτε σε ύπτια είτε σε καθιστή στάση Επαναλάβατε τη μέτρηση της ΑΠ μετά από 1 λεπτό ορθοστασίας πριν από τη μέτρηση Αν η συστολική ΑΠ παρουσιάζει πτώση ίση ή μεγαλύτερη των 20 mmHg όταν το άτομο είναι όρθιο τότε: Αναθεωρήστε τη  φαρμακευτική αγωγή Μετρήστε τις επόμενες πιέσεις του αίματος με το άτομο όρθιο Παραπέμψτε το άτομο σε ειδικό εάν τα συμπτώματα ορθοστατικής υπότασης επιμένουν Μέτρηση ΑΠ σε περιβάλλον ιατρείου-Μετρήστε την ΑΠ και στα δύο άνω άκρα: Εάν η διαφορά στις μετρήσεις μεταξύ των 2 άνω άκρων είναι μεγαλύτερη από 20 mmHg, τότε επαναλάβετε τις μετρήσεις Εάν η διαφορά στις μετρήσεις είναι μεγαλύτερη από 20 mmHg για τη δεύτερη μέτρηση, μετρήστε τις επόμενες πιέσεις αίματος στο άνω άκρο με την υψηλότερη μέτρηση Εάν η πίεση του αίματος σε περιβάλλον ιατρείου είναι μεγαλύτερη από 140/90 mmHg τότε: Κάντε μια δεύτερη μέτρηση Εάν η δεύτερη μέτρηση είναι διαφορετική από την πρώτη, τότε επαναλάβετε και μια τρίτη μέτρηση Καταγράψτε τη μικρότερη από τις δύο τελευταίες μετρήσεις, σαν την μέτρηση του αίματος σε περιβάλλον ιατρείου    1 Ο ​​κατάλογος των επικυρωμένων συσκευών παρακολούθησης της πίεσης του αίματος είναι διαθέσιμος από την Βρετανική Εταιρεία Υπέρτασης. Η Βρετανική Εταιρεία Υπέρτασης είναι ένας ανεξάρτητος αξιολογητής των δημοσιευμένων εργασιών. Αυτό δεν συνεπάγεται έγκριση από NICE. Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

ΑΠ < 140/90 mmHg, δεν διαγιγνώσκεται ΑΥ Εάν δεν έχει διαγνωστεί ΑΥ και υπάρχουν ενδείξεις βλάβης τελικών οργάνων στόχων όπως υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, λευκωματουρία ή πρωτεϊνουρία, προχωρήστε σε περαιτέρω διερεύνηση των αιτιών της βλάβης στα όργανα. Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

ΑΠ > 140/90 mmHg → Υποψία ΑΥ Εάν η ΑΠ στο ιατρείο είναι στα 140/90 mmHg ή υψηλότερη, να διενεργηθεί εξέταση με ABPM για επιβεβαίωση της διάγνωσης. Εάν δεν υπάρχει διαθέσιμη συσκευή ABPM ή εάν το άτομο δεν είναι σε θέση να το ανεχθεί, η μέθοδος HBPM είναι μια κατάλληλη εναλλακτική λύση για επιβεβαίωση της διάγνωσης της ΑΥ. Ενώ αναμένεται να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, να διεξαχθεί διερεύνηση για βλάβη στα τελικά όργανα στόχος και να γίνει αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Ειδικές εξετάσεις Άμεση παραπομπή ατόμων σε εξειδικευμένη ιατρική περίθαλψη την ίδια μέρα, εφόσον παρουσιάζουν: Επιταχυνόμενη ΑΥ (ΑΠ συνήθως υψηλότερη από 180/110 mmHg με σημεία οιδήματος οπτικής θηλής ή/και αιμορραγίας αμφιβληστροειδούς) ή Υποψία για φαιοχρωμοκύτωμα (ασταθής ή ορθοστατική υπόταση, κεφαλαλγία, αίσθημα παλμών, ωχρότητα και εφίδρωση) Να εξετάζεται πάντοτε η ανάγκη για διερεύνηση από ειδικούς σε άτομα με συμπτώματα που υποδηλούν δευτεροπαθή ΑΥ. Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Πότε εξετάζουμε έναρξη άμεσης φαρμακευτικής θεραπείας Σκεφτείτε την έναρξη άμεσης αντιυπερτασικής φαρμακευτικής αγωγής θεραπείας χωρίς να περιμένετε τα αποτελέσματα του ABPM ή HBPM, για τα άτομα με σοβαρή ΑΥ. Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου και βλάβη τελικού οργάνου Εκτιμήστε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και συζητείστε τις επιλογές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης καθώς και την πρόγνωση για τα άτομα με ΑΥ, τόσο με αυξημένη ΑΠ όσο και με άλλους παράγοντες κινδύνου. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μετρήσεις ΑΠ σε περιβάλλον ιατρείου, για υπολογισμό του καρδιαγγειακού κινδύνου. Εκτιμήστε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο με βάση τις συστάσεις για τον προσδιορισμό και την εκτίμηση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου (βλ. ΚΚΟ για διαχείριση υπερλιπιδαιμίας). Εξετάσεις για την αξιολόγηση βλάβης των τελικών οργάνων στόχος Για οδηγίες του NICE σχετικά με την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση της χρόνιας νεφρικής νόσου δείτε την  ΚΔ για την χρόνια νεφρική νόσο. Για όλα τα άτομα με ΑΥ: Εξέταση για την παρουσία πρωτεΐνης στα ούρα με την αποστολή ενός δείγματος ούρων για την εκτίμηση του κλάσματος αλβουμίνης/κρεατινίνης και παράλληλη εξέταση αιματουρίας χρησιμοποιώντας ταινίες ούρων Λήψη δείγματος αίματος για τη μέτρηση της γλυκόζης του πλάσματος, ηλεκτρολύτες, κρεατινίνη, εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης, λιπίδια (ολικής χοληστερόλης, LDL και HDL) Βυθοσκόπηση για έλεγχο παρουσίας υπερτασικής αμφιβληστροειδοπάθειας Ηλεκτροκαρδιογράφημα Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Επιβεβαίωση της διάγνωσης με χρήση ΑBPM ή HBPM Βεβαιωθείτε ότι λαμβάνονται δύο τουλάχιστον μετρήσεις ανά ώρα κατά τη διάρκεια του εργασιακού χρόνου του ατόμου (για παράδειγμα, μεταξύ 08:00 και 22:00) Χρησιμοποιήστε τη μέση τιμή τουλάχιστον 14 μετρήσεων που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια του εργασιακού χρόνου του ατόμου για να επιβεβαιώσετε τη διάγνωση HBPM: Βεβαιωθείτε ότι για κάθε καταγραφή της ΑΠ, γίνονται δύο διαδοχικές μετρήσεις με διαφορά ενός λεπτού και με το άτομο να κάθεται H ΑΠ καταγράφεται δύο φορές την ημέρα, ιδανικά το πρωί και το βράδυ  Η καταμέτρηση της ΑΠ συνεχίζεται για τουλάχιστον 4 ημέρες, ιδανικά για 7 ημέρες Απορρίψτε τις μετρήσεις που ελήφθησαν την πρώτη ημέρα και χρησιμοποιήστε τη μέση τιμή όλων των υπόλοιπων μετρήσεων για την επιβεβαίωση της διάγνωσης Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Επιβεβαίωση της διάγνωσης με HBPM σε άτομα ηλικίας < 40 χρονών Σε άτομα ηλικίας κάτω των 40 χρονών με  ΑΥ σταδίου 1, ο 10-ετής εκτιμημένος καρδιαγγειακός κίνδυνος μπορεί να υποτιμά τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών επεισοδίων κατά τη διάρκεια ζωής του ατόμου Σκεφτείτε την εξειδικευμένη αξιολόγηση δευτεροπαθών αιτιών της ΑΥ και μια πιο λεπτομερή αξιολόγηση των βλαβών στα τελικά όργανα στόχος Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση ΑΥ Σελ. 9

Διαχείριση Αρτηριακής Υπέρτασης Όλα τα άτομα με Υπέρταση Διαχείριση της ΑΥ-Παρεμβάσεις αλλαγής τρόπου ζωής Κριτήρια έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Κλινική διαδρομή Ετήσια επανεκτίμηση Κλινική διαδρομή Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5 Επιστροφή Διάγνωση και Αξιολόγηση Σελ. 9

Διαχείριση της ΑΥ-Παρεμβάσεις αλλαγής τρόπου ζωής Για απευθείας ανάγνωση των συγκεκριμένων κατευθυντήριων οδηγιών του NICE που αφορούν την πρόληψη της παχυσαρκίας και των καρδιαγγειακών παθήσεων πατήστε στον σύνδεσμο.   Συμβουλές για αλλαγή του τρόπου ζωής θα πρέπει να προσφερθούν αρχικά αλλά και περιοδικά σε όλα τα άτομα που υποβάλλονται σε αξιολόγηση ή θεραπεία για την υπέρταση. Θα πρέπει να ρωτηθούν τα άτομα σχετικά με τη διατροφή τους και την άσκηση που ακολουθούν. Επίσης, θα πρέπει να τους δοθεί καθοδήγηση καθώς και γραπτό ή/και οπτικοακουστικό υλικό που θα υποβοηθήσει την αλλαγή στον καθημερινό τρόπο ζωής τους Ρωτήστε τα άτομα σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ και ενθαρρύνετε τους να σταματήσουν το αλκοόλ σε περίπτωση υπερκατανάλωσης Αποθαρρύνετε την υπερβολική κατανάλωση του καφέ καθώς και την κατανάλωση άλλων προϊόντων που είναι πλούσια σε καφεΐνη Ενθαρρύνετε τους να μην καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλατιού ή προωθήστε την κατανάλωση υποκατάστατου άλατος με χαμηλό νάτριο Δώστε συμβουλές και βοήθεια στα άτομα ώστε να σταματήσουν το κάπνισμα Ενημερώστε τα άτομα για τυχόν τοπικές πρωτοβουλίες (για παράδειγμα, πρωτοβουλίες από επαγγελματίες υγείας ή από οργανώσεις ασθενών) που παρέχουν υποστήριξη και προώθηση της αλλαγής στον τρόπο ζωής Μην προσφέρετε ασβέστιο, μαγνήσιο ή συμπληρώματα καλίου σαν μία μέθοδο μείωσης της αρτηριακής πίεσης Οι θεραπείες χαλάρωσης είναι ένας τρόπος μείωσης της αρτηριακής πίεσης και τα άτομα μπορεί εάν θέλουν να τις δοκιμάσουν. Ωστόσο, δεν συνιστάται να προσφέρονται σε σταθερή βάση από τις ομάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας Επιστροφή Διαχείριση ΑΥ Σελ. 18

Κριτήρια έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής 1. Συνίσταται θεραπεία σε άτομα ηλικίας κάτω των 80 χρονών με ΑΥ σταδίου 1 και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια: Βλάβη των οργάνων στόχος Εγκαταστημένη καρδιαγγειακή ή νεφρική νόσος Σακχαρώδης Διαβήτης 10-ετής καρδιαγγειακός κίνδυνος ισοδύναμoς με 20% ή περισσότερο 2. Συνίσταται θεραπεία σε άτομα κάθε ηλικίας για ΑΥ σταδίου 2. Επιστροφή Διαχείριση ΑΥ Σελ. 18

Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής Βασικές αρχές Στόχος ΑΠ Εκπαίδευση ατόμου και συμμόρφωση με αντιυπερτασική αγωγή Ηλικία < 55 ετών Ηλικία > 55 ετών ή έγχρωμο άτομο με καταγωγή από Αφρική ή Καραϊβική οποιασδήποτε ηλικίας 1ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ χαμηλού κόστους 1ο Βήμα: ΑΔΑ 2ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ 3ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ + Διουρητικά 4ο Βήμα Ανθεκτική υπέρταση: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ + Διουρητικά + αποκλειστές α ή β + επιπρόσθετο Διουρητικό Παρακολούθηση αντιυπερτασικής αγωγής Ετήσια επανεκτίμηση Κλινική Διαδρομή Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Επισκόπηση ΑΥ Σελ. 5 Επιστροφή Διαχείριση ΑΥ Σελ. 18

Βασικές αρχές Εάν είναι δυνατόν, προτιμήστε φάρμακα που λαμβάνονται μόνο μία φορά την ημέρα. Συνταγογραφήστε γενερικά φάρμακα, εφόσον αυτά είναι κατάλληλα και ελαχιστοποιούν το κόστος. Προσφέρετε σε άτομα με μεμονωμένη συστολική υπέρταση (συστολική αρτηριακή πίεση 160 mm Hg ή υψηλότερη), την ίδια θεραπεία όπως σε άτομα με αυξημένη τη συστολική και την διαστολική ΑΠ. Μην συνδυάζετε ένα ΑΜΕΑ με AΥΑ Άτομα ηλικίας άνω των 80 χρονών: Προσφέρετε σε άτομα ηλικίας άνω των 80 χρονών την ίδια αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή με άτομα ηλικίας ηλικίας 55-80 χρονών, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν συνυπάρχοντα νοσήματα Γυναίκες με δυνατότητα τεκνοποίησης: Προσφέρετε αντιυπερτασική φαρμακευτική αγωγή σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, σύμφωνα με τις συστάσεις για τη διαχείριση της εγκυμοσύνης με χρόνια υπέρταση και του θηλασμού που περιγράφονται στις ΚΚΟ του NICE για την ΑΥ στην εγκυμοσύνη Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

Στόχος ΑΠ Μέτρηση πίεσης στο ιατρείο: Άτομα ηλικίας κάτω των 80 χρονών: κάτω από 140/90 mmHg Άτομα ηλικίας άνω των 80 χρονών: κάτω από 150/90 mmHg Ημερήσια μέση ABPM ή HBPM ΑΠ κατά την συνηθισμένη ώρα αφύπνισης: Άτομα ηλικίας κάτω των 80 χρονών: κάτω από 135/85 mmHg Άτομα ηλικίας άνω των 80 χρονών: κάτω από 145/85 mmHg Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

Εκπαίδευση ατόμου και συμμόρφωση με αντιυπερτασική αγωγή Εκπαίδευση ατόμων και συμμόρφωση στη θεραπεία: Βοηθήστε τα άτομα να προβαίνουν σε ενημερωμένες επιλογές με την παροχή καθοδήγησης και υλικού για τα οφέλη των φαρμάκων και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί μερικές φορές να παρουσιαστούν Ενημερώστε τα άτομα για τις οργανώσεις ασθενών που έχουν φόρουμ για την ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών Παρεμβάσεις για τη στήριξη συμμόρφωσης στη θεραπεία: Χρησιμοποιείστε παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των πρακτικών προβλημάτων που συνδέονται με την μη συμμόρφωση μόνο αν εντοπιστεί συγκεκριμένη ανάγκη Οι παρεμβάσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: καταγραφή της λήψης του φαρμάκου, παρακολούθηση της κατάστασή της υγεία τους, απλοποίηση του δοσολογικού σχήματος, χρησιμοποίηση εναλλακτικής συσκευασίας για το φάρμακο και χρήση συστήματος παρακολούθησης των δόσεων του φαρμάκου κλπ1   1 Η πιο πάνω σύσταση έχει παρθεί από της ΚΚΟ του NICE στα θέματα φαρμακευτικής συμμόρφωσης  medicines adherence. Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

1ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ χαμηλού κόστους Προσφέρετε σε άτομα ηλικίας κάτω των 55 χρονών ΑΜΕΑ ή χαμηλού κόστους ΑΥΑ Εάν ένας ΑΜΕΑ συνταγογραφείται και δεν είναι ανεκτός (για παράδειγμα, λόγω βήχα), συνταγογραφήστε χαμηλού κόστους ΑΥΑ Οι β-αποκλειστές δεν προτιμώνται στο  1ο βήμα. Ωστόσο, μπορεί να θεωρηθούν επιλογή για νεότερα άτομα, αν οι ΑΜΕΑ και AΥΑ αντενδείκνυνται ή δεν είναι ανεκτοί ή υπάρχουν στοιχεία αυξημένης δραστηριότητας του συμπαθητικού, ή για γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

1ο Βήμα: ΑΔΑ Προσφέρετε ΑΔΑ σε άτομα ηλικίας άνω των 55 χρονών και σε έγχρωμα άτομα Αφρικανικής ή Καραϊβικής οικογενειακής καταγωγής κάθε ηλικίας. Αν ο ΑΔΑ δεν είναι κατάλληλος, για παράδειγμα, λόγω οιδήματος ή δυσανεξίας, ή αν υπάρχουν ενδείξεις ή υψηλός κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας, προσφέρετε ένα θειαζιδικού τύπου διουρητικό- όπως υδροχλωροθειαζίδιο (12,5 - 25,0 mg μία φορά την ημέρα). Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

2ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ Προσφέρετε  ΑΔΑ σε συνδυασμό είτε με ΑΜΕΑ ή AΥΑ1 Αν ο ΑΔΑ δεν είναι κατάλληλος, για παράδειγμα, λόγω οιδήματος ή δυσανεξίας, ή αν υπάρχουν ενδείξεις ή υψηλός κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας, προσφέρετε ένα θειαζιδικού τύπου διουρητικό Για έγχρωμα άτομα Αφρικανικής ή Καραϊβικής καταγωγής, σκεφτείτε AΥΑ1 κατά προτίμηση αντί ΑΜΕΑ, σε συνδυασμό με ΑΔΑ Εάν χρησιμοποιήθηκε στο 1ο βήμα β-αποκλειστής, προσθέστε ΑΔΑ αντί θειαζίδικού τύπου διουρητικό, για να μειώσει τον κίνδυνο του ατόμου να αναπτύξει διαβήτη Πριν προχωρήσετε στην θεραπεία του 3ου βήματος, επανεκτιμήστε την φαρμακευτική αγωγή ώστε να εξασφαλιστεί ότι η θεραπεία του 2ου βήματος είναι σε ιδανικές ή στις καλύτερα ανεκτές δόσεις 1 Επιλέξτε ένα χαμηλού κόστους ΑΥΑ Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

3ο Βήμα: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ + Διουρητικά Προσφέρετε ΑΜΕΑ ή AΥΑ1 σε συνδυασμό με ΑΔΑ και θειαζίδικού τύπου διουρητικό Θεωρήστε την ΑΠ που παραμένει 140/90 mmHg ή υψηλότερη μετά το 3ο βήμα με ιδανικές ή τις καλύτερα ανεκτές δόσεις ως ανθεκτική υπέρταση. Σκεφτείτε τη θεραπεία του 4ου βήματος ή ζητήστε τη συμβουλή ειδικού 1 Επιλέξτε ένα χαμηλού κόστους ΑΥΑ Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

4ο Βήμα ανθεκτική ΑΥ: ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ + ΑΔΑ + διουρητικά + αποκλειστές α ή β + επιπρόσθετο διουρητικό Σκεφτείτε περαιτέρω διουρητική θεραπεία με χαμηλή δόση (25 mg μια φορά ημερησίως) σπιρονολακτόνης εάν το επίπεδο καλίου στο αίμα είναι 4.5 mmol/l ή μικρότερο. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε άτομα με μειωμένο εκτιμώμενο ρυθμό σπειραματικής διήθησης, λόγω αυξημένου κινδύνου υπερκαλιαιμίας Σκεφτείτε περαιτέρω διουρητική θεραπεία με μία υψηλότερη δόση θειαζιδικού τύπου διουρητικό, εάν το επίπεδο καλίου στο αίμα είναι υψηλότερο από 4.5 mmol/l Όταν χρησιμοποιείτε περαιτέρω διουρητική θεραπεία, παρακολουθήστε επίπεδα νατρίου, καλίου στο αίμα και νεφρική λειτουργία σε διάστημα 1 μηνός και επαναλάβετε όπως απαιτείται στη συνέχεια Αν περαιτέρω διουρητική θεραπεία δεν είναι ανεκτή ή αντενδείκνυται ή είναι αναποτελεσματική, σκεφτείτε έναν α ή β αναστολέα Εάν η αρτηριακή πίεση εξακολουθεί να μη ρυθμίζεται με τις ιδανικές ή μέγιστες ανεκτές δόσεις των 4 φαρμάκων, παραπέμψετε το άτομο σε ειδικό Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

Παρακολούθηση αντιυπερτασικής αγωγής Χρησιμοποιείτε την μέτρηση της ΑΠ σε περιβάλλον ιατρείου για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Για τα άτομα που πάσχουν από σύνδρομο λευκής μπλούζας, σκεφτείτε ABPM ή HBPM ως συμπλήρωμα στις μετρήσεις της ΑΠ σε περιβάλλον ιατρείου για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Επιστροφή Αντιυπερτασική Φαρμακευτική Αγωγή Σελ. 21

Τα διαθέσιμα αντιυπερτασικά φάρμακα κάθε κατηγορίας από τα Κρατικά Νοσηλευτήρια ΑΔΑ: διλτιαζέμη, νιφεδιπίνη, βεραπαμίλη, φελοδιπίνη, ισραδιπίνη, αμλοδιπίνη(Η ισραδιπίνη είναι διαθέσιμο μόνο για περιπτώσεις συγχορήγησης με κυκλοσπορίνη) ΑΜΕΑ: καπτοπρίλη, εναλαπρίλη, λισινοπρίλη, ραμιπρίλη ΑΥΑ: λοσαρτάνη( Η βαλσαρτάνη είναι διαθέσιμη μόνο για περιπτώσεις ατόμων με καρδιακή ανεπάρκεια) Β-αδρενεργικοί αποκλειστές:ατενολόλη, προπρανολόλη,σοταλολόλη ,μετοπρολόλη, σελιπρολόλη, μαμπεταλόλη Α-αδρενεργικοί αποκλειστές: πραζοσίνη

Συντομογραφίες ΑΔΑ: Αναστολέας Διαύλων Ασβεστίου ΑΜΕΑ: Αναστολέας Μετατρεπτικού Ενζύμου Αγγειοτενσίνης ΑΠ: Αρτηριακή Πίεση ΑΥ: Αρτηριακή Υπέρταση ΑΥΑ: Αναστολέας Υποδοχέων Αγγειοτενσίνης ABPM: 24ωρη καταγραφή της πίεσης (ambulatory blood pressure monitoring) HBPM: Μέτρηση στο σπίτι (Ηome blood pressure monitoring) ΚΔ: Κλινική/ές Διαδρομή/ές ΚΚΟ: Κλινική/ές Κατευθυντήρια/ες Οδηγία/ες

Hypertension Management in Primary Care of Cyprus Document Control Clinical Guideline Number Area of Work Author (Adaptation Process) 01 Preparation, introduction and monitoring of clinical guidelines in Cyprus healthcare Clinical Guideline Team-Led by Dr George Samoutis Revision History Revision Number Date Summary of Changes Author (Adaptation Process) Review Date 0.1 First draft Clinical Guideline Team-Led by Dr George Samoutis 07 Oct 2013 1.0 Approved Document Approval Revision Number Date Approved Associated CG to be read in conjunction with this CG

Disclaimer The HTN management in Primary Care Clinical Guidelines published by the Ministry of Health (MoH)-Ηealth Insurance Organization (HIO) are adapted existing international clinical guidelines based on systematically developed evidence statements incorporating data from a comprehensive literature review of the most recent studies available (up to their publication date). The aim of clinical guidelines is to help clinicians to make informed decisions about their patients. However, adherence to a guideline does not guarantee a successful outcome. Ultimately, the guidelines do not override the individual responsibility of healthcare professionals to make their own appropriate treatment decisions about care on a case-by-case basis, after consultation with their patients and/or guardian or carer, using their clinical judgment, knowledge and expertise. A guideline is not intended to take the place of physician judgment in diagnosing and treatment of particular patients. Guidelines may not be complete or accurate. The authors, the HIO and the Ministry of Health disclaim all liability for the accuracy or completeness of a guideline, and disclaim all warranties, expressed or implied to their incorrect use.   Guidelines users are always urged to seek out newer information that might impact the diagnostic and treatment recommendations contained within a guideline. Additionally, the authors of these guidelines have made considerable efforts to ensure the information upon which they are based is accurate and up to date. Users of these guidelines are strongly recommended to confirm that the information contained within them, especially drug doses, is correct by way of independent sources. The authors, the HIO and the Ministry of Health accept no responsibility for any inaccuracies, information perceived as misleading, or the success of any treatment regimen detailed in the guidelines.