ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΩMΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ

Προδιαθεσικοί παράγοντες Η προσωπική σημασία της νόσου για τον ασθενή (η βαρύτητα δεν παίζει σημαντικό ρόλο) Οξεία, αιφνιδιαστική έναρξη της νόσου Η προσωπικότητα του ασθενούς (ιδεοψυχαναγκαστικά άτομα, ναρκισιστικές, εξαρτημένες προσωπικότητες) Το θεραπευτικό περιβάλλον (διαγνωστικοί, θεραπευτικοί χειρισμοί, χώρος νοσηλείας)

Η νόσος επιδρά ψυχολογικά: Μέσω βιολογικής δράσης της οργανική διαταραχής στο Κ.Ν.Σ. άμεσα ή έμμεσα Μέσω ψυχολογικής επίδρασης στον ψυχισμό, του ψυχοκοινωνικού στρες της σωματικής νόσου

Ψυχολογικές αντιδράσεις Κατάθλιψη Αγχώδεις εκδηλώσεις (συχνά συνυπάρχουν με κατάθλιψη) Ψυχωσικές αντιδράσεις (σε άτομα με προδιάθεση στη χρήση προβολικών μηχανισμών άμυνας) Υπερενασχόληση με τη σωματική νόσο (ιδεοψυχαναγκαστική δομή προσωπικότητας) Άρνηση (αντίθετα) Παράταση του ρόλου του ασθενούς

ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΓΧΟΣ – ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

…αλλά και έξω από αυτό.

ΚΡΙΣΙMΑ ΕΡΩΤΗMΑΤΑ Υπάρχουν; Τι είναι; Πως θα τις εντοπίσουμε; Τι σημασία έχει για μας; Ποιος είναι ο ρόλος μας;

Υποκειμενικό συναίσθημα ανησυχίας, αορίστου φόβου ή κακής προαίσθησης. ΑΓΧΟΣ(ορισμός) Υποκειμενικό συναίσθημα ανησυχίας, αορίστου φόβου ή κακής προαίσθησης.

ΑΓΧΟΣ S. Freud: Το άγχος προέρχεται από ασυνείδητες συγκρούσεις,αλλά η ύπαρξη της σύγκρουσης δεν είναι συνειδητή και περιλαμβάνει επιθετικά αισθήματα του παιδιού προς τους γονείς στην παιδική ηλικία.

ΑΓΧΟΣ Μεταγενέστεροι ψυχαναλυτές: Το άγχος προέρχεται από συγκρούσεις που περιέχουν ανάγκες για εξάρτηση, ασφάλεια και δύναμη.

ΑΓΧΟΣ Φυσιολογικά: Το άγχος λειτουργεί ως σήμα εγρήγορσης, και προειδοποιεί για επικείμενο κίνδυνο (όπως και ο φόβος)

ΑΓΧΟΣ Διαφορές με τον φόβο: Είναι γενικευμένη αντίδραση σε μια άγνωστη, αόριστη ή εσωτερική σύγκρουση, ενώ ο φόβος εστιάζεται σε γνωστό ή άγνωστο εξωτερικό κίνδυνο. Διαρκεί πολύ αφού δεν είναι γνωστό το ερέθισμα για να διαφύγει ή να αποφύγει το άτομο, ενώ ο φόβος διαρκεί όσο και ο κίνδυνος

ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Συχνότητα: 25%-70% Συχνότερες: Άγχος – Κατάθλιψη Διάγνωση: δύσκολη στους σωματικά πάσχοντες Τα όρια μεταξύ φυσιολογικών φόβων και παθολογικού άγχους είναι δυσδιάκριτα

Διαταραχές της (φυσιολογικής) διαδικασίας του άγχους ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Διαταραχές της (φυσιολογικής) διαδικασίας του άγχους

Ταξινόμηση κατά DSM-IV ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ταξινόμηση κατά DSM-IV Κρίση πανικού Διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία Αγοραφοβία χωρίς ιστορικό διαταραχής πανικού Ειδική φοβία Κοινωνική φοβία Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή Μετατραυματική stress διαταραχή Οξεία stress διαταραχή Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή Αγχώδης διαταραχή που οφείλεται σε σωματική νόσο Αγχώδης διαταραχή λόγω χρήσης ουσιών Αγχώδης διαταραχή που δεν ταξινομήθηκε αλλού

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΓΧΩΔΟΥΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ Ψυχολογικά συμπτώματα: Ανησυχία και ανυπομονησία Αίσθημα αορίστου φόβου και αγωνίας Νευρικότητα Διάσπαση της προσοχής Αίσθημα μειωμένης αντιληπτικής ικανότητας

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΓΧΩΔΟΥΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ Σωματικά συμπτώματα: Δύσπνοια, αίσθημα πνιγμού, αίσθημα κόμβου στο λαιμό Πόνος στο στήθος, αίσθημα παλμών Δυσκαταποσία, ξηροστομία, ανορεξία, κοιλιακά άλγη Λιποθυμική τάση, ναυτία, ίλιγγος, ζάλη Μυϊκή τάση, παραισθησίες, τρόμος Κόπωση, αδυναμία Κινητική ανησυχία, τρόμος Εφιδρώσεις, συχνουρία Κεφαλαλγία τάσεως

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ως αποτέλεσμα μιας σωματικής διαταραχής σε Ψυχοενδοκρινικό και Μεταβολικό επίπεδο (πρωτογενές ή σωματογενές) Υπερθυρεοειδισμός Στηθάγχη Χ.Α.Π. Πνευμονική εμβολή Υπογλυκαιμία

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ως αντίδραση σε μια σωματική νόσο (δευτερογενές άγχος) Έμφραγμα μυοκαρδίου Καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις Έλκος στομάχου Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου Ελκώδης κολίτιδα Βρογχικό άσθμα

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Μοντέλο σχέσης στρες με τη σωματική νοσηρότητα Αμυντικοί μηχανισμοί: μετάθεση, απώθηση, άρνηση, αντι-στάθμηση Ψυχοφυσιολογικές αντιδράσεις: Εμφανείς Μη εμφανείς Γεγονότα της ζωής Σε επίταση και παράταση άγχους, συμπτωματολο-γία νόσου Μονιμοποίηση συμπτωμάτων-διάγνωση νοσηρότητας Τεχνικές απάντησης ελέχγου

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ Βαρύτητα της πάθησης Ψυχολογικά μέσα που διαθέτει (μηχανισμοί άμυνας και αντιμετώπισης) Περιβαλλοντική υποστήριξη

Φυσικές ανησυχίες και φόβοι Για τη ζωή του Σωματική ακεραιότητα Πραγματικές απώλειες: οικεία πρόσωπα, περιβάλλον, εργασία, δραστηριότητες Φόβος του αγνώστου Φόβος απώλειας της αγάπης και της εκτίμησης από αγαπημένα πρόσωπα Φόβος απώλειας του ελέγχου σωματικών λειτουργιών

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΓΧΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ Φόβος θανάτου, αναπηρίας, φυσικής παραμόρφωσης Ο συνδυασμός χειρουργικών χειρισμών και αναισθησίας αποτελούν για τον ασθενή μια μη αναστρέψιμη διαδικασία με αβέβαιη εξέλιξη Η παράταση της προεγχειρητικής φάσης επιτείνει την ανασφάλεια και την αγωνία του ασθενούς Ασθενείς με έντονο προεγχειρητικό φόβο και δυσφορία εμφανίζουν περισσότερο μετεγχειρητικό πόνο, ελάσσονες επιπλοκές και ψυχιατρικά συμπτώματα.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΓΧΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ Αναστατώνουν τον ασθενή όταν: Eίναι επώδυνες Προκαλούν σημαντικές παρενέργειες Απαιτούν εκτεταμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής (π.χ. χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, παρακεντήσεις, ενδοσκοπήσεις, καθετηριασμοί, ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ)

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓΧΟΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Άγχος συνδεόμενο με το στρες Αγχώδης διαταραχή οργανικής αιτιολογίας Προϋπάρχουσα ή πρωτογενής αγχώδης διαταραχή Άγχος ως σύμπτωμα άλλης ψυχικής διαταραχής

Καταθλίβω: πιέζω προς τα κάτω ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Καταθλίβω: πιέζω προς τα κάτω

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΘΛΙΨΗ: Φυσιολογικό και αναμενόμενο συναίσθημα που εκλύεται κάτω από ορισμένες ψυχοτραυματικές συνθήκες ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Παθολογικό συναίσθημα, είτε μη αναμενόμενο, είτε υπερβολικό σε ένταση ή διάρκεια

Ταξινόμηση κατά DSM-IV ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Ταξινόμηση κατά DSM-IV Μείζων καταθλιπτική διαταραχή Δυσθυμική διαταραχή Μη προσδιοριζόμενη αλλιώς Προεμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή Ελάσσων καταθλιπτική διαταραχή Υποτροπιάζουσα βαριά καταθλιπτική διαταραχή Μεταψυχωτική καταθλιπτική διαταραχή (της Σχιζοφρένειας)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Συναίσθημα καταθλιπτική διάθεση Κινητοποίηση ανηδονία άγχος Κινητοποίηση απώλεια του ενδιαφέροντος ανημπορία, έλλειψη ελπίδας σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα διαταραχή του ύπνου διαταραχή της όρεξης κόπωση, εξάντληση (απώλεια της ενέργειας) ελάττωση της σεξουαλικής ενέργειας (libido) ψυχοκινητική επιβράδυνση ψυχοκινητική διέγερση

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Σκέψη-αντίληψη Σωματικά ενοχλήματα αισθήματα-σκέψεις ενοχής ή/και αναξιότητας χαμηλή αυτοεκτίμηση δυσκολία στη συγκέντρωση ψύχωση (ψευδαισθήσεις, παραληριτικές ιδέες) Σωματικά ενοχλήματα

ΑΡΧΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕMΒΑΣΗΣ

Κρίσιμα ερωτήματα: Ποιος είναι ο πλέον αρμόδιος για θεραπευτική παρέμβασή; Ο ψυχίατρος ή ο θεράπων Ιατρός; -Ο Θεράπων Ιατρός

2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Κρίσιμα ερωτήματα: 2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Ακραίες ψυχολογικές αντιδράσεις ενδεικτικές έντονης ψυχικής δυσφορίας

2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Κρίσιμα ερωτήματα: 2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Σε περιπτώσεις που επηρεάζεται η πρόοδος της θεραπείας της σωματικής νόσου για παράδειγμα λόγω μη συμμόρφωσης στην αγωγή

2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Κρίσιμα ερωτήματα: 2 Πότε επιβάλλεται ειδική θεραπευτική παρέμβαση; Διέγερση Κίνδυνος για το περιβάλλον (επιθετικότητα) Κίνδυνος για τον ίδιο (αυτοκτονικός ιδεασμός)

Πρόληψη: Έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του ασθενούς και των συγγενών για τη φύση και τις συνέπειες της σωματικής πάθησης και της θεραπείας Πρέπει να γίνεται με λεπτότητα και να καθοδηγείται από τις ερωτήσεις του ασθενούς

Ειδική Θεραπεία Αντικαταθλιπτική αγωγή Αγχόλυση Αντιψυχωσική αγωγή Ψυχοθεραπεία

Υποστήριξη Θεράπων Ιατρός: Συνεχής ενημέρωση όταν ζητείται Στενή παρακολούθηση της ψυχολογικής κατάστασης ώστε να γίνεται έγκαιρη παρέμβαση Έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας σε απλές περιπτώσεις ψυχικής νόσου Συμμαχία με το οικογενειακό περιβάλλον Παραπομπή στο ψυχίατρο

Υποστήριξη Νοσηλευτικό προσωπικό: Θετική ενασχόληση με τη θέματα της καθημερινότητας του ασθενούς Υπομονή, κατανόηση και σεβασμός στις ιδιαιτερότητες της συμπεριφοράς του ψυχικά πάσχοντος

Υποστήριξη Χώρος νοσηλείας-θεραπείας: Ένας ευχάριστος χώρος, ειδικά για ασθενείς σε χρόνια θεραπεία (ΜΤΝ), που να ξεφεύγει από τα πλαίσια ενός ψυχρού θαλάμου νοσηλείας βοηθάει στην καλύτερη προσαρμογή και αποδοχή του ενός τρόπου ζωής

«Να βλέπεις τους ασθενείς σου σαν ανθρώπινες υπάρξεις με τους ίδιους φόβους, τα ίδια συναισθήματα,τις ίδιες ελπίδες και την ίδια ζωή με τη δική σου» Joan Casey (Albert Einstein College of Medicine)

«Να χαμογελάς στους ασθενείς σου «Να χαμογελάς στους ασθενείς σου. Λίγοι γιατροί το κάνουν…» Stephen Lock (Αιματολόγος)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ