ΤΟ ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ-ΕΦΗΒΟΣ Ένα μέλημα για τους παιδίατρους Αντωνίου Ήλια Παιδίατρος Επιμελήτρια Παιδιατρικής κλινικής Νοσοκομείου Καρδίτσας

Το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης είναι διαχρονικό Το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης είναι διαχρονικό εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, διαμέσου των αιώνων ανάλογα με τα ήθη έθιμα πρότυπα συμπεριφοράς και ανατροφής των παιδιών

Συχνότητα ( ΗΠΑ) το 3%των γονιών ασκεί πολύ σοβαρή βία(όπλο, μαχαίρι, γροθιά, σοβαρά εγκαύματα) 1στα 3 κορίτσια και 1 στα 6 αγόρια κακοποιήθηκαν σεξουαλικά ενώ έγιναν το 1998 3 εκ. αναφορές για παιδική κακοποίηση και κατεγράφησαν 900000 επιβεβαιωμένα θύματα με 2000-5000 παιδιά να πεθαίνουν κάθε χρόνο.

Συχνότητα: Μ. Βρετανία και Ιταλία με 16000/χρόνο περιπτώσεις και σε μικρότερες χώρες : Δανία , Φιλανδία 4000-5000/χρόνο

Στην Ελλάδα (στοιχεία ΙΥΠ): 5000 περιπτώσεις το χρόνο 1 στα 8 κορίτσια και 1 στα 10 αγόρια είναι θύματα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης μέχρι τα 18 Στο Ν.Π.Αγ. Σοφία αποδίδεται το 0,60% των εισαγωγών σε περιπτώσεις κακοποίησης ή παραμέλησης και το 68% των κρανιοεγκεφαλικών τραυμάτων σε παιδιά < 2ετών να οφείλονται σε κακοποίηση από τους γονείς.

Συνολικά όσον αφορά την Ελλάδα στην παρουσίαση του νομοσχεδίου για την ενδοοικογενειακή βία( 8.8.06 από τον Υπουργό Δικαιοσύνης) αναφέρεται η εμφάνιση της σε 1 στις 3 οικογένειες και αφορά την κακοποίηση γυναικών πρωτίστως, παιδιών, αλλά και υπερηλίκων.

Κακοποίηση- βία: Στις ΗΠΑ χαρακτηρίζεται από το NCPA (National Committee to Prevent Child Abuse), ότι λαμβάνει επιδημικές διαστάσεις και θεωρείται ως η δεύτερη συχνότερη χρόνια “πάθηση” μετά το άσθμα και τις αλλεργίες

Ορισμός: «Η ενεργητική μορφή της κακοποίησης περιλαμβάνει κυρίως σωματικές κακώσεις που προκαλούνται από ενήλικες σε παιδιά. Αυτή η μορφή συνδέεται και με λεκτική κακοποίηση. Η παθητική μορφή της κακοποίησης συνήθως συνδέεται με παραμέληση και αποστέρηση του παιδιού με αποτέλεσμα να προκαλείται καθυστέρηση στην σωματική και ψυχοπνευματική εξέλιξη.» Η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να συνυπάρχει ή να εμφανίζεται ξέχωρα.

Οι επιπτώσεις στην σωματική υγεία των παιδιών : Πρόωρος θάνατος Νευρολογικές διαταραχές και αναπηρίες Πνευματική καθυστέρηση Εγκεφαλικό οίδημα Σπασμοί Διαταραχές στην ανάπτυξη του λόγου, μαθησιακές δυσκολίες Σύνδρομο διάσπασης προσοχής και υπερκινητικότητας Διαταραχές ακοής, κώφωσης Διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, κατάποση

Οι επιπτώσεις στην σωματική υγεία των παιδιών Βλάβες ενδοκοιλιακών οργάνων Αιμορραγία, ρήξη εντέρου, δυσαπορρόφηση Ρήξη ήπατος, νεφρού, σπλήνα Περιτονίτις Βλάβες στο δέρμα και μυοσκελετικό Εκχυμώσεις, εκδορές, εγκαύματα, δερματικές επιμολύνσεις και φλεγμονές Κατάγματα, αίμαρθρα, μόνιμες παραμορφώσεις αρθρώσεων, άκρων Τραύματα, μολύνσεις περιγεννητικής χώρας, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Επιπτώσεις στην ψυχο-συναισθηματική ανάπτυξη: Γνωσιακή και γλωσσική υστέρηση Προβλήματα συμπεριφοράς Χαμηλή αυτοεκτιμηση Έλλειψη κοινωνικότητας (λίγοι φίλοι) Συναισθηματική αστάθεια, Επιθετικότητα, νεανική παραβατικότητα Διαταραχές διαγωγής, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά Καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου Μορφή ψύχωσης-τραυματική ψύχωση (Strogh) Ειδικά τα σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά: βρίσκονται σε κίνδυνο για ΔΜΤΣ, αυτοτραυματισμό σεξουαλικές διαστροφές, εγκατάλειψη σπιτιού.

Συναισθηματική κακοποίηση υποβιβασμό υποτιμητικά και προσβλητικά σχόλια και κρίσεις εκφοβισμό, ψυχρότητα, απειλές, απόρριψη έλλειψη ζεστασιάς και στενής σχέσης με τους γονείς εξαγορά-γονείς που αφήνουν ανεξέλεγκτα τα παιδιά τους, χωρίς την παραμικρή επίβλεψη, που χορηγούν υπέρογκα χαρτζιλίκια ή ικανοποιούν όλες τις επιθυμίες προκειμένου να γίνουν αρεστοί ή να έχουν την ησυχία τους διαφθορά-γονείς που εν πλήρη γνώση τους επιτρέπουν στα παιδιά τους χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών, συμμετοχή σε εγκληματικές δραστηριότητες, παρακολούθηση βίας ή πορνογραφικού υλικού σε ταινίες ή διαδίκτυο.

Παραμέληση ΄Έλλειψη ή μειωμένη παροχή φροντίδας και προσοχής από τους γονείς. Η παραμέληση αφορά τις περιπτώσεις που δεν προσφέρεται στο παιδί επαρκής τροφή, ένδυση, ικανοποιητική στέγη, δυνατότητα μόρφωσης, ιατρική φροντίδα, επαρκής επίβλεψη έτσι ώστε το παιδί να προστατεύεται από περιβαλλοντικούς κινδύνους, τραυματισμούς, δηλητηριάσεις.

Το παραμελημένο παιδί εμφανίζει μεγαλύτερη θνητότητα (λόγω αυξημένου κινδύνου ατυχήματος) και νοσηρότητα λόγω κακής διατροφής(συχνά δυστροφία μη οργανικής αιτιολογίας ή παχυσαρκία),οδοντιατρικών προβλημάτων, πλημμελούς καθαριότητας, αναποτελεσματική αντιμετώπιση συνήθων νόσων αλλά και συναισθηματικές διαταραχές και παθολογικές συμπεριφορές και παραβατικότητα

Κακοποιημένο παιδί: το παιδί που ζει σε σπίτι, όπου δεν κακοποιείται σωματικά το ίδιο, αλλά βιώνει τη συζυγική κακοποίηση.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Το παιδί Η οικογένεια Συνθήκες ζωής της οικογένειας Η κοινωνία.

Σχέση σωματικής τιμωρίας-πειθαρχίας και κακοποίησης Σχέση σωματικής τιμωρίας-πειθαρχίας και κακοποίησης

ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Σωματική Κακοποίηση Ανεξήγητες ή επαναλαμβανόμενες κακώσεις, εγκαύματα, μώλωπες, πρηξίματα, σημάδια σε πρόσωπο, κεφάλι, πόδια, πλάτη, στήθος, μηρούς. Κακώσεις σε διαφορετικά στάδια ίασης που δείχνουν ότι δεν έγιναν όλα την ίδια χρονική στιγμή (άρα πρόκειται για επαναλαμβανόμενη κακοποίηση) Κακώσεις όπως σημάδια από ανθρώπινη δαγκωνιά, εγκαύματα από τσιγάρα, σπασμένα κόκαλα, τρυπημένο δέρμα, μαλλιά που λείπουν, μωλωπισμένα μάτια και στόμα, αποτυπώματα από ράβδο, ζώνη, χέρι ή άλλου αντικειμένου

Κακώσεις που δεν αιτιολογούνται επαρκώς από το παιδί ή από τους γονείς ή πέφτουν σε αντιφατικές εξηγήσεις, δεν αντιμετωπίζονται ιατρικά και καλύπτονται σκόπιμα από ανάλογα ρούχα Παράπονα των παιδιών ότι πονούν ή ότι δυσκολεύονται να κινηθούν Σημάδια από δυνατό σφίξιμο (Στους βραχίονες ή στο στήθος) Τραύματα λόγω βύθισης σε νερό (Παρατηρούνται όταν ένα χέρι ή πόδι ή γλουτός βυθιστούν σε πολύ ζεστό νερό) .

Τραύματα οστών και κλειδώσεων Κατάγματα πρέπει να εγείρουν υποψία αν υπάρχουν ενδείξεις για μεγάλο πόνο, απώλεια κινητικότητας, πρήξιμο ή εκτόπισμα. Τα πιο συνήθη μη τυχαία κατάγματα παρατηρούνται στους βραχίονες, στα πόδια και στα πλευρά. Τραύματα από τράνταγμα Τα τραύματα από τράνταγμα μπορούν να προκαλέσουν υπνηλία, δυσκολία στη σίτιση ενός παιδιού ή παροξυσμό κλάματος. Συνοδεύονται συχνά από μώλωπες στους ώμους ή στο λαιμό.

Άλλα Διαγνωστικά Χαρακτηριστικά Καθυστέρηση στην αναζήτηση βοήθεια Ιστορικό με ασάφειες, που δεν ταιριάζουν με την κλινική εικόνα ούτε με την εξελικτική φάση του παιδιού Βλάβες συχνά πολλαπλές και πολύμορφες (π.χ. κάταγμα και εκχυμώσεις). Βλάβες χαρακτηριστικές κακοποίησης (π.χ. ρήξη άνω χείλους, έγκαυμα σε πέλμα).

Ο τρόπος που οι γονείς μιλούν στο ή για το παιδί τους δείχνει απόρριψη «δύσκολο», «χαζό», «γκρινιάρικο», «αρρωστιάρικο» ή δεν αναφέρονται ονομαστικά σε αυτό το παιδί, σε αντίθεση με τα άλλα τους παιδιά. Οι βλάβες υποχωρούν μόλις εισαχθεί το παιδί στο νοσοκομείο. Το παιδί αναφέρει κάκωση από τους γονείς του ή δίνει αταίριαστη εξήγηση για κάποια κάκωση. Το παιδί δεν αντιδρά στον αποχωρισμό από τους γονείς, φαίνεται να προτιμάει το νοσοκομείο από το σπίτι, ακολουθεί εύκολα τους επαγγελματίες Φόβος του παιδιού απέναντι στην παροχή ιατρικής βοήθειας ή στην επικοινωνία του σχολικού υπεύθυνου με τους γονείς του.

Συναισθηματική (Ψυχολογική) Κακοποίηση Η υπερπροστατευτική και κτητική συμπεριφορά ενός γονέα που δεν επιτρέπει στο παιδί να έχει φυσιολογική επαφή και δραστηριότητα με τους φίλους του. Ανατροφή σε υπερβολικά αυστηρό περιβάλλον Στοιχεία παλινδρόμησης, όπως θηλασμός του αντίχειρα, στερεοτυπικές κινήσεις Νοητική ή συναισθηματική στέρηση

Υπερβολική αντίδραση του παιδιού στην αποτυχία, φόβος να αντιμετωπίσει νέες καταστάσεις Διαταραχές στη συμπεριφορά όπως κλοπή, φυγή, καταστροφική συμπεριφορά (βανδαλισμός, φωτιές, κακοποίηση ζώων) Ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απόσυρση Δυσκολία στη δημιουργία σχέσεων και στις σχολικές επιδόσεις. Ταπείνωση του παιδιού από τους γονείς, μπροστά σε τρίτους

Σεξουαλική Κακοποίηση Απόσυρση και εσωστρέφεια Σεξουαλικές γνώσεις ή συμπεριφορά που δεν ταιριάζουν με την ηλικία του παιδιού Επίμονος αυνανισμός συχνά σε ακατάλληλο περιβάλλον Προκλητική συμπεριφορά απέναντι σε ενήλικες και ανάρμοστα φιλιά Συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα προς ενήλικες και παιδιά

Παραμέληση Διαρκής πείνα, κόπωση και χαμηλό σωματικό βάρος Κακή σωματική υγιεινή και κατάσταση ένδυσης (π.χ. καλοκαιρινά ρούχα το χειμώνα) Ασταθής σχολική φοίτηση ή εγκατάλειψη του σχολείου Απουσία επιτήρησης – αναφορές από το παιδί ότι δεν υπάρχει κανείς να το φροντίζει Παρατεταμένη παραμονή στο σχολείο, χωρίς λόγο Χρόνια ιατρικά προβλήματα τα οποία δεν αντιμετωπίζονται Χαμηλή αυτοεκτίμηση και τάσεις αυτοκαταστροφής Αντικοινωνική συμπεριφορά – έλλειψη φίλων

ΦΟΡΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: -ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ -ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ -ΚΕΝΤΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΙΝΗΣ -ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ -ΚΕΝΤΡΟ ΒΡΕΦΩΝ ΜΗΤΕΡΑ -ΧΩΡΙΑ SOS