11. Ενδοκρινικό σύστημα Βιολογία Α’ Λυκείου
Ουσίες: Π.χ. Ουσίες: Π.χ. Έξω από το σώμα Σε κοιλότητες Ιδρωτοποιοί ΕΞΩΚΡΙΝΕΙΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ Ουσίες: Έξω από το σώμα Σε κοιλότητες Π.χ. Ιδρωτοποιοί Σμηγματογόνοι Σιελεγόνοι Ουσίες: Στην κυκλοφορία του αίματος ΟΡΜΟΝΕΣ: μηνύματα σε όλο το σώμα – διεγείρουν μόνο κύτταρα στόχους Π.χ. Υποθάλαμος Υπόφυση Θυρεοειδής Επινεφρίδια Επίφυση Θύμος
Ορμόνες Ρύθμιση οργανισμού (ενδοκρινικό – νευρικό) Τρόποι δράσης Ρύθμιση οργανισμού (ενδοκρινικό – νευρικό) Νευρικό: γρήγορη ρύθμιση Ορμόνες: ρύθμιση σε περισσότερο χρόνο Τρόποι δράσης Πεπτιδικές Προσδένονται σε υποδοχείς (ΔΕΝ εισέρχονται) ενεργοποιούνται ένζυμα κυττάρου (αμίνες – πρωτείνες – πεπτίδια) Στεροειδείς Εισέρχονται στα κύτταρα (λιποδιαλυτές) υποδοχείς σε κυτταρόπλασμα πυρήνας ενεργοποίηση γονιδίων (ΧΡΟΝΟΣ)
ΑΔΕΝΕΣ – Υποθάλαμος & υπόφυση Στέλεχος εγκεφάλου Ρύθμιση εσωτερικού οργανισμού (θερμοκρασία, νερό, υπόφυση) Υπόφυση «Αδένας των αδένων» Αδενοϋπόφυση (πρόσθιος λοβός) (Αυξητική ορμόνη, προλακτίνη, θυλακιοτρόπος, ωχρινοτρόπος…) Νευροϋπόφυση (οπίσθιος λοβός) (Ωκυτοκίνη, αντιδιουρητική)
ΑΔΕΝΕΣ – Θυρεοειδής & παραθυρεοειδείς Κάτω από λάρυγγα Θυροξίνη – Καλσιτονίνη Μεταβολισμός – Ανάπτυξη – Νευρικό σύστημα Παραθυρεοειδής 4 περιφερειακά θυρεοειδούς Παραθορμόνη: έλεγχος Ca + ιόντων
ΑΔΕΝΕΣ – Επινεφρίδια 2 πάνω από τους νεφρούς Εξωτερική περιοχή: Αλδοστερόνη: νερό, Na+, K+ Κορτιζόλη: αντφλεγμονώδης, μεταβολισμός, συναισθηματική φόρτιση Εσωτερική περιοχή: Αδρεναλίνη – Νοραδρεναλίνη: καταστάσεις εγρήγορσης & συναισθηματικής φόρτισης
ΑΔΕΝΕΣ – Πάγκρεας Μεικτός αδένας Εξωκρινώς: πέψη (παγκρεατικό υγρό) Ενδοκρινώς (νησίδια του Langerhans): Ινσουλίνη (Β): δεσμεύει γλυκόζη από αίμα Γλυκαγόνη (Α): αποδεσμεύει γλυκόζη στο αίμα (Σωματοστατίνη (Δ): αναστέλλει τις 2)
ΑΔΕΝΕΣ – Πάγκρεας
ΑΔΕΝΕΣ – Επίφυση Δίπλα στο θάλαμο Μελατονίνη: Αναστέλλει άλλες ορμόνες Αυξάνεται στο σκοτάδι – ρυθμίζει ύπνο
ΑΔΕΝΕΣ – Θύμος Πάνω από την καρδιά Ωρίμανση Τ-λεμφουττάρων – ανοσοποιητικό σύστημα
ΑΔΕΝΕΣ – Όρχεις & Ωοθήκες Μεικτοί αδένες Πρωτογενή & δευτερογενή χαρακτηριστικά φύλων Γαμέτες