ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ: οι εγγενείς σωματικές δεξιότητες ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ: οι εγγενείς σωματικές δεξιότητες Τα αντανακλαστικά είναι οργανωμένες ακούσιες αντιδράσεις, που δεν αποτελούν προίον μάθησης και εμφανίζονται αυτόματα με την παρουσία συγκεκριμένων ερεθισμάτων. Ορισμένα απο τα αντανακλαστικά παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής (βλεφαρισμός) ενώ άλλα εξαφανίζονται έπειτα απο μερικούς μήνες (αντανακλαστικό της κολύμβησης).   Η σταδιακή εξαφάνιση των αντανακλαστικών αποδίδεται α) στην αύξηση του εκούσιου ελέγχου στη συμπεριφορά ή β) στο γεγονός οτι όταν οι πιο πολύπλοκες συμπεριφορές κατακτηθούν πλήρως, αντικαθιστούν τα αντανακλαστικά της βρεφικής ηλικίας.

ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ: οι εγγενείς σωματικές δεξιότητες Είναι πιθανόν οτι τα αντανακλαστικά διεγείρουν τμήματα του εγκεφάλου υπεύθυνα για τις πιο σύνθετες μορφές συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν οτι η εξάσκηση του αντανακλαστικού της βάδισης βοηθάει τον εγκεφαλικό φλοιό να αναπτύξει την ικανότητα για βάδιση (πειράματα του Zelazo et al).

ΕΘΝΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ To αντανακλαστικό Moro εμφανίζεται σε όλους τους ανθρώπους αν και η ένταση του ποικίλλει απο βρέφος σε βρέφος. Μερικές απο τις διαφορές αντικατοπτρίζουν ποιλιτισμικές και εθνοτικές ιδιαιτερότητες. Για παράδειγμα, τα λευκά βρέφη παρουσιάζουν πολύ έντονες αντιδράσεις σε καταστάσεις που προκαλούν το αντανακλαστικό Moro. Όχι μόνον ανοίγουν τους βραχίονες τους πρός τα έξω, αλλά επίσης κλαίνε και γενικά αντιδρούν με πολύ έντονο τρόπο. Αντίθετα τα βρέφη της φυλής Navajo αντιδρούν στις ίδιες συνθήκες πολύ πιο ήρεμα. Τα χέρια τους δεν ανοίγουν διάπλατα και σπάνια κλαίνε.

ΕΘΝΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ ΕΘΝΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ Tα αντανακλαστικά εμφανίστηκαν σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή στην εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους διότι βοήθησαν στην επιβίωση του. Ορισμένα αντανακλαστικά έχουν διαπροσωπική αξία καθώς ενισχύουν την παροχή φροντίδας και τρυφερότητας απο τους άλλους (π.χ. σφύξιμο δακτύλου).

Κινητική ανάπτυξη κατά τη βρεφική ηλικία Τα σχετικά επιτεύγματα-ορόσημα Αδρές κινητικές δεξιότητες-> 6 μήνες=σκόπιμες κινήσεις πρός διάφορες κατευθύνσεις, 8-10 μήνες=μπουσούλημα, 9 μήνες=περπάτημα με υποστήριξη, βλέπε σχήμα 4.7. (ορόσημα-επιτεύγματα της φυσιολογικής κινητικής ανάπτυξης), Λεπτές κινητικές δεξιότητες 3 μήνες=το βρέφος αρχίζει να συντονίζει τις κινήσεις των άκρων του

ΘΕΩΡΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Κάθε κίνηση προχωρεί σε συνάρτηση με άλλες δεξιότητες. Επίσης, παράλληλα με τις κινητικές δεξιότητες αναπτύσσονται και οι μη κινητικές όπως οπτικές ικανότητες. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.   Θεωρία δυναμικών συστημάτων (Esther Thelen, 2002)-> περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο συναρμολογούνται οι κινήσεις. Με τον όρο «συναρμολόγηση» η Thelen εννοεί τον συντονισμό ποικίλων δεξιοτήτων που κατακτά το βρέφος, απο την ανάπτυξη των μυών, των αντιληπτικών ικανοτήτων και του νευρικού συστήματος, έως και τα κίνητρα του να εκτελεί συγκεκριμένες κινητικές δεξιότητες.

ΤΥΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: η σύγκριση του ατόμου με την ομάδα H χρονική στιγμή στην οποία το βρέφος πετυχαίνει τα ορόσημα στην κινητική του ανάπτυξη βασίζεται σε νόρμες.   Νόρμα- τυπική αναπτυξιακή συμπεριφορά είναι η μέση επίδοση ενός μεγάλου δείγματος παιδιών μιας συγκεκριμένης ηλικίας. Ο δείκτης αυτός επιτρέπει τη σύγκριση ανάμεσα στην επίδοση ενός συγκεκριμένου παιδιού ως πρός μια συμπεριφορά με τη μέση επίδοση ενός μεγάλου δείγματος παιδιών της ίδιας ηλικίας (π.χ. Κλίμακα Brazelton για την Αξιολόγηση της Συμπεριφοράς Νεογνών). 

ΤΥΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: η σύγκριση του ατόμου με την ομάδα Αν και οι νόρμες τις οποίες παρέχουν οι κλίμακες του είδους αυτού είναι χρήσιμες, όταν κανείς προβαίνει σε γενικεύσεις σχετικά με την χρονική στιγμή εμφάνισης ποικίλων μορφών συμπεριφοράς και δεξιοτήτων, θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή λόγω: Α. συγκάλυψης ατομικών διαφορών, Β. πολλοί απο τους μέσους όρους βασίζονται σε ομάδες βρεφών που είναι κυρίως λευκά και προέρχονται απο μέσα και ανώτερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα (παιδιά μεταπτυχιακών φοιτητών και καθηγητών Παν/μίου). O περιορισμός αυτός δεν θα ήταν κρίσιμος αν δεν υπήρχαν διαφορές στην χρονική στιγμή που εμφανίζονται οι αναπτυξιακές δεξιότητες στα παιδιά απο διαφορετικό πολιτισμικό, φυλετικό και κοινωνικό πλαίσιο.

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Παράδειγμα απο την επίδραση του πολιτισμού στην κινητική ανάπτυξη των βρεφών της φυλής Ache (τροπικά δάση Νότιας Αμερικής) και της φυλής Kipsigi (Κένυα). Περίπου στο 6ο έτος δεν υπάρχουν ενδείξεις για διαφορές στις γενικές κινητικές δεξιότητες ανάμεσα σε αυτές τις ομάδες παιδιών. Οι διαφορές στην χρονική στιγμή που κατακτώνται οι κινητικές δεξιότητες φαίνεται να εξαρτώνται εν μέρει, απο τις γονεικές προσδοκίες σχετικά με το ποιός είναι ο «κατάλληλος» χρόνος εμφάνισης των συγκεκριμένων δεξιοτήτων (πείραμα με σύγκριση απο μητέρες αγγλικής, τζαμαικανής και ινδικής προέλευσης, οι μητέρες απο την Τζαμαικα ανέμεναν οτι τα παιδιά τους θα είναι ικανά να καθίσουν σε όρθια θέση να να περπατήσουν πολύ νωρίτερα απο ότι οι μητέρες απο την Αγγλία και την Ινδία).

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το σημαντικότερο ερώτημα είναι κατά πόσο η πρώιμη εμφάνιση μιας βασικής κινητικής συμπεριφορας σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο μπορεί να ασκήσει μακροχρόνιες επιδράσεις σε άλλες κινητικές δεξιότητες και σε επιτεύγματα του βρέφους σε άλλους τομείς. Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο.   Ένα πράγμα είναι βέβαιο-> Υπάρχουν όρια στο πόσο νωρίς μπορεί να εμφανιστεί μια συγκεκριμένη δεξιότητα (π.χ. είναι αδύνατο ένα βρέφος 1 μηνός να σταθεί όρθιο και να περπατήσει, ανεξάρτητα απο την ενθάρρυνση και την εξάσκηση που ίσως έχει).

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: Η «τροφοδοσία» της κινητικής ανάπτυξης ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: Η «τροφοδοσία» της κινητικής ανάπτυξης Η ταχύτατη σωματική ανάπτυξη στη βρεφική ηλικία έχει ως κινητήριο δύναμη τις θρεπτικές ουσίες που παίρνει το βρέφος.   Τα περισσότερα βρέφη είναι ικανά να ρυθμίζουν μόνα τους την διατροφή τους ακόμα και αν τους επιτραπεί να καταναλώσουν όση ποσότητα τροφής επιθυμούν και δεν πιεστούν να καταναλώσουν άλλο. Διάκριση ανάμεσα σε : Υποσιτισμός=η κατάσταση κατά την οποία το άτομο λαμβάνει ανεπαρκή ποσότητα τροφής και ελλιπείς θρεπτικές ουσίες (6 μήνες πτώση του ρυθμού της ανάπτυξης, 2 έτη βάρος και ύψος 95% του βάρους και ύψους των παιδιών απο ανεπτυγμένες χώρες), και Ανεπαρκής διατροφή=το άτομο καταναλώνει τροφές ελλιπείς σε θρεπτικές ουσίες .

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: Η «τροφοδοσία» της κινητικής ανάπτυξης ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: Η «τροφοδοσία» της κινητικής ανάπτυξης Ο υποσιτισμός κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας μπορεί να οδηγήσει σε ποικίλες διαταραχές. Ο υποσιτισμός στο πρωτο έτος της ζωής μπορεί να επιφέρει μαρασμό, μια διαταραχή κατά την οποία το βρέφος παύει να αναπτύσσεται. Ο μαρασμός, που οφείλεται σε σοβαρότατες ελλείψεις σε θερμίδες και πρωτείνες, προκαλεί εξασθένηση του σώματος και τελικά επιφέρει το θάνατο.   Τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά προσβάλλονται απο τυμπανισμό, μια ασθένεια όπου το στομάχι, τα άκρα και το πρόσωπο πρήζονται εξαιτίας της συσσώρευσης υγρών. Στον κοινό παρατηρητή, το παιδί με τυμπανισμός φαίνεται σαν ένα παχουλό παιδί. Αυτό που όμως συμβαίνει είναι οτι το σώμα του παιδιού αγωνίζεται να βρεί και να χρησιμοποιήσει τις ελάχιστες θρεπτικές ουσίες που είναι διαθέσιμες.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!! Ο ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ   ΜΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ= η ανάπτυξη του βρέφους σταματάει, όχι λόγω βιολογικών αιτίων, αλλά διότι του λείπουν τα ερεθίσματα και η προσοχή απο τους γονείς του. Η διαταραχή συτή, που συνήθως εμφανίζεται μέχρι την ηλικία των 18 μηνών, έχει επιπτώσεις που είναι δυνατόν να αναστραφούν μέσω εντατικής γονεικής εκπαίδευσης ή με την τοποθέτηση του βρέφους σε μια ανάδοχη οικογένεια όπου μπορεί να έχει την απαραίτητα συναισθηματική υποστήριξη.

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Ως παχυσαρκία ορίζεται το βάρος που είναι κατά 20% και άνω μεγαλύτερο απο το μέσο βάρος, για ένα δεδομένο ύψος.   Οι συνέπειες της παχυσαρκίας δεν είναι το ίδιο ξεκάθαρες όσο οι καταστρεπτικές συνέπειες του υποσιτισμού στα βρέφη. Η υπερβολική κατανάλωση τροφής τροφής στη βρεφική ηλικία μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία περιττών λιποκυττάρων , τα οποία παραμένουν στο σώμα καθόλη τη διάρκεια της ζωής, και μπορεί να προδιαθέσουν το άτομο για παχυσαρκία. Η λήψη επιπλέον βάρους στη βρεφική ηλικία συνδέεται με αυθημένο βάρος στην ηλικία των 6 ετών-συσχέτιση ανάμεσα στην παχυσαρκία μετά τα 6 χρόνια και την παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή.

Bρέφη ταχυφαγείων Οι διατροφικές προτιμήσεις του βρέφους εγκαθίστανται πολύ ενωρίς στη ζωή. Ο ισχυρότερος προγνωστικός δείκτης της προτίμησης συγκεκριμένων τροφών στα 8 έτη είναι οι προτιμώμενες τροφές στην ηλικία των 4 ετών και επίσης τα παιδιά είναι πιθανότερο να αποδεχθούν νεες τροφές πρίν απο την ηλικία των 4 ετών παρά μετά.   Ποιές είναι οι τροφές που προτιμούν να καταναλώνουν τα παιδιά?Τα παιδιά τείνουν να προτιμούν τροφές που αρέσουν στην μητέρα τους...(αυτό δεν προκαλεί έκπληξη).

Bρέφη ταχυφαγείων Έρευνες έχουν δείξει οτι: Ορισμένα βρέφη ηλικίας ακόμα και 7 μηνών διατρέφονται όπως ακριβώς οι ενήλικες,   ¼ απο Βρέφη ηλικίας 7-24 μηνών δεν κατανάλωναν καθόλου λαχανικά και το ¼ δεν κατανάλωναν καθόλου φρούτα, Ακόμα και στην περίπτωση που τα βρέφη έτρωγαν λαχανικά, οι τηγανιτές πατάτες ήταν το πρώτο σε κατανάλωση φαγητό μετά τους 18 μήνες, Στους 24 μήνες, τα περισσότερα παιδιά κατανάλωναν γλυκίσματα και σχεδόν τα μισά έπιναν αναψυκτικά με γλυκαντικές ουσίες.

Μητρικός ή τεχνητός θηλασμός; Σήμερα, οι ειδικοί συμπίπτουν στην εκτίμηση οτι για τους 12 πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους, δεν υπάρχει καλύτερη τροφή απο το μητρικό γάλα.   ΤΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΓΑΛΑ= ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΒΡΕΦΟΥΣ θρεπτικές ουσίες, ανοσία σε παιδικές ασθένειες (αλλεργίες, μολύνσεις, διάρροια), χωνεύεται εύκολα, ενισχύει την γνωστική ανάπτυξη και οδηγεί σε υψηλότερη νοημοσύνη κατά την ενήλικη ζωή-ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ- συναισθήματα ευεξίας και οικειότητας, καλύτερη ανταπόκριση απο τη μεριά του βρέφους στο βλέμμα και στο άγγιγμα της μητέρας-ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ- χαμηλά ποσοστά καρκίνου των ωοθηκών και του στήθους πρίν την εμμηνόπαυση, γρηγορότερη συρρίκνωση της μήτρας, αναστολή ωοθηλακιορρηξίας (προγραμματισμός για επόμενο παιδί).

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και θηλασμός Μόνο ένα ποσοστό 70% των νέων μητέρων θηλάζει στις ΗΠΑ. Η ηλικία, η κοινωνική θέση και η φυλή επηρεάζουν την απόφαση της μητέρας να θηλάσει. Τα ποσοστά θηλασμού είναι υψηλότερα στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας , με υψηλότερο μορφωτικό και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και με κοινωνική ή πολιτισμική υποστήριξη. Μια νέα μητέρα δεν θηλάζει γιατί: Δεν μπορεί να θηλάσει (δυσκολίες στην παραγωγή γάλακτος, λήψη φαρμάκων, άρρωστο βρέφος, υιοθεσία βρέφους), Πρακτικοί λόγοι (εργασία) δεν της επιτρέπουν να ελέγξει η ίδια το πρόγραμμα της, Ελλιπής εκπαίδευση, Ενθάρρυνση του τεχνητού θηλασμού απο τα ίδια τα μαιευτήρια, Οποιοσδήποτε συνδυασμός των παραπάνω.

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ Οι διαδικασίες που καθορίζουν την κατανόηση του περιβάλλοντος απο το βρέφος είναι η αίσθηση και η αντίληψη.   Αίσθηση είναι ο φυσικός ερεθισμός των αισθητηριακών οργάνων, Αντίληψη είναι οι γνωστικές διεργασίες που επιτρέπουν την ταξινόμηση, ερμηνεία, ανάλυση και ενσωμάτωση των ερεθισμάτων απο τα αισθητηριακά όργανα και τον εγκέφαλο.

Οπτική αντίληψη: το βλέμμα στον κόσμο Το μέσο βρέφος μπορεί να δεί με ευκρίνεια οπτικό υλικό που βρίσκεται σε απόσταση 6 μέτρων, σε σύγκριση με το μέσο ενήλικα με φυσιολογική όραση, ο οποίος βλέπει το οπτικό υλικό με την ίδια ακρίβεια απο απόσταση 60-80 μέτρα. Στην ηλικία των 6 μηνών, η όραση του μέσου βρέφους είναι ήδη 6/6 ή 20/20, ίδια με αυτήν των ενηλίκων. Διόφθαλμη όραση (ικανότητα συνδυασμού των εικόνων απο το κάθε μάτι) στις 14 εβδομάδες.

Οπτική αντίληψη: το βλέμμα στον κόσμο Η αντίληψη του βάθους είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ικανότητα που βοηθάει το βρέφος να αντιλαμβάνεται το ύψος και να αποφεύγει τις πτώσεις   (αναφορά στην κλασσική έρευνα των Gibson & Walk)- τα ευρήματα της έρευνας δεν μας επιτρέπεουν να γνωρίζουμε κατά πόσο η αντίδραση των βρεφών οφείλεται στην αίσθηση του βάθους αυτού καθ’αυτού ή απλώς στην αλλαγή στα οπτικά ερεθίσματα όταν το «δάπεδο» δίνει τη θέση του στον «οπτικό γκρεμό».

Οπτική αντίληψη: το βλέμμα στον κόσμο Αναφορά στα κλασσικά πειράματα του Robert Fatz (1963).  Τα βρέφη παρουσιάζουν και οπτικές προτιμήσεις (σχέδια και μορφές και οχι απλά οπτικά ερεθίσματα, καμπύλες αντί για ευθείες, τρισδιάστατες αντί δισδιάστατες εικόνες, ανθρώπινα πρόσωπα αντί για πρόσωπα που δεν έχουν τέτοια χαρακτηριστικά). Ύπαρξη εξειδικευμένων εγκεφαλικών κυττάρων σε συνδυασμό με περιβαλλοντικά ερεθίσματα παρέχουν εξηγήσεις για τις προτιμήσεις αυτές.

Ακουστική αντίληψη: ο κόσμος των ήχων Ικανότητα ανίχνευσης ήχου= To βρεφος ακούει οχι μόνο τη στιγμή της γέννησης αλλά και νωρίτερα (πολύ ειαισθητο σε πολύ χαμηλές και πολύ υψηλές ηχητικές συχνότητες αλλά οχι και τόσο στις μεσαίες).  Ικανότητα εντοπισμού πηγής του ήχου= συγκριτικά με τους ενήλικες τα βρέφη υστερούν σε αυτόν τον τομέα (χρονική διαφορά με την οποία φτάνει ο ήχος στα δύο αυτιά). Επειδή τα βρέφη έχουν μικρότερο κεφάλι απο τους ενήλικες, η χρονική διαφορά με την οποία φτάνει ο ήχος στα δύο αυτιά είναι μικρότερη απο αυτή στον ενήλικα και έτσι το βρέφος δυσκολεύεται να καθορίσει με ακρίβεια την πηγή του ήχου.

Ακουστική αντίληψη: ο κόσμος των ήχων Υπάρχουν ενδείξεις για: Βρεφική ικανότητα διάκρισης ανάμεσα σε ομάδες διαφορετικών ήχων, με βάση τη δομή και άλλα ακουστικά χαρακτηριστικά, Βρεφική ικανότητα διάκρισης λεπτών ηχητικών διαφορών (αναφορά στην έρευνα των Eimas et al, 1971), Bρεφική ικανότητα διάκρισης μιας γλώσσας απο μια άλλη, Βρεφική ικανότητα αναγνώρισης του ονόματος του απο άλλους παρόμοιους ήχους, Βρεφική ικανότητα αναγνώρισης της μητρικής γλώσσας απο άλλες (στις 2 ημέρες), Βρεφική ικανότητα αναγνώρισης των ανθρώπων απο την φωνή τους.

Όσφρηση και γεύση Η αίσθηση της όσφρησης είναι τόσο ανεπτυγμένη ακόμα και στα βρέφη πολύ μικρής ηλικίας, που ορισμένα βρέφη 12-18 ημερών μπορούν να αναγνωρίσουν την μητέρα τους μόνο απο την μυρωδιά της. Τα βρέφη φαίνεται να αντιλαμβάνονται «εκ φύσεως» την γλυκιά γεύση και το πρόσωπο τους παίρνει εκφράσεις αποστροφής, όταν δοκιμάζει κάτι πικρό.

Ευαισθησία στον πόνο και στην αφή Σύγχρονες απόψεις για την αίσθηση του πόνου στα βρέφη Σήμερα είναι ευρέως αποδεκτό οτι το βρέφος γεννιέται με την ικανότητα να νιώθει τον πόνο. Ο πόνος προκαλεί δυσφορία στα βρέφη (αύξηση καρδιακού ρυθμού, ιδρώνει, το πρόσωπο δείχνει οτι υποφέρει, ο τόνος και η ένταση του κλάματος δείχνουν αλλάζουν). Η αντίδραση στον πόνο φαίνεται να ακολουθεί μια αναπτυξιακή πορεία (σε πρώιμα σταδια ανάπτυξης η αντίδραση στον πόνο είναι καθυστερημένη ενώ αργότερα είναι πιο άμεση).

Η αντίδραση στην αφή Η αφή είναι ένα απο τα πιο ανεπτυγμένα αισθητηριακά συστήματα στο νεογέννητο και αποτελεί τη μια απο τις πρώτες αισθήσεις που αρχίζουν να αναπτύσσονται. Υπάρχουν ενδείξεις οτι στην 32η εβδομάδα μετα τη σύλληψη, ολόκληρο το σώμα του εμβρύου είναι ευαίσθητο στην αφή.  Οι ικανότητες του βρέφους στον τομέα της αφής είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, καθώς ενισχύουν την προσπάθεια του να εξερευνήσει τον κόσμο γύρω του. Η αφή παίζει σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του βρέφους καθώς ενεργοποιεί μια σύνθετη χημική αντίδραση που ενισχύει την προσπάθεια του βρέφους να επιβιώσει.

Πολυ-αισθητηριακή αντίληψη: ο συνδυασμός επιμέρους αισθητηριακών ερεθισμάτων H πολυ-αισθητηριακή προσέγγηση στην αντίληψη μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι πληροφορίες που συλλέγονται απο τα διάφορα αισθητηριακά συστήματα ενσωματώνονται και συντονίζονται μεταξύ τους. Η πολυ-αισθητηριακή προσέγγιση στην αντίληψη θέτει θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με την ανάπτυξη της αίσθησης και της αντίληψης. Για παράδειγμα, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν οτι η αισθητηριακή εμπειρία είναι απο την αρχή ενιαία, ενώ άλλοι υποστηρίζουν οτι τα αισθητηριακά συστηματα του βρέφους λειτουργούν αρχικά ξεχωριστά το ένα απο το άλλο και οτι η ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι αυτή που τελικά οδηγεί στον αυξανόμενο συντονισμό τους.