Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Αποκατάσταση αρχαίας μουσικής σε ψηφιακές βιβλιοθήκες Εισηγητής: Σαράντος Καπιδάκης Σπουδάστρια: Μαρία Σίδερη ΑΘΗΝΑ 2008

Περιγραφή του θέματος Δύο βασικά ζητήματα – Διατήρηση χειρογράφων (document preservation) – Διάθεση στο κοινό Οι βιβλιοθήκες πρέπει να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τη φθορά που υφίστανται τα τεκμήριά τους  δυσκολίες στην ανάγνωση – Φυσική φθορά λόγω παλαιότητας – Φθορά λόγω χρήσης (π.χ. δημιουργία αντιγράφων)

Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Κόιμπρα (Coïmbra) με σκοπό την αποκατάσταση και διασφάλιση χειρόγραφων παρτιτούρων από συνθέσεις του 16ου – 18ου αιώνα αναπτύσσει το εξής πρόγραμμα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΪΜΠΡΑ

Το έργο ROMA Reconhecimento Optico de Musica Antiga = Ancient Music Optical Recognition = Οπτική Αναγνώριση Αρχαίας Μουσικής Αντικείμενο: ανάκτηση αρχαίων χειρόγραφων παρτιτούρων Στόχοι: μετατροπή σε ψηφιακή μορφή – Εύκολη διαχείριση – Εύκολη συντήρηση – Εύκολη μεταχείριση

Πλεονεκτήματα ψηφιακής αναγνώρισης Η «ψηφιοποιημένη» μουσική (παρτιτούρες) καταλαμβάνει μικρότερο χώρο Μπορούν να γίνουν απεριόριστες εκτυπώσεις και να δημιουργηθούν αντίγραφα χωρίς αντίκτυπο στην ποιότητα Μπορεί να γίνει εύκολη επεξεργασία (με χρήση κατάλληλου προγράμματος)

Οπτική αναγνώριση μουσικής Optical music recognition (OMR)  αρκετές ομοιότητες με OCR Ακολουθεί την ίδια διαδικασία με την διαφορά ότι αντί να διαβάζει γραφικούς χαρακτήρες διαβάζει μουσικά σύμβολα.

Δυσκολίες στην οπτική αναγνώριση Οι συμβολισμοί (νότες) διαφέρουν ανάλογα με την εκάστοτε σχολή ή και τον συνθέτη Αλλαγές στα σύμβολα παρατηρούνται ακόμα και στην ίδια παρτιτούρα Οι γραμμές του πενταγράμμου δεν έχουν πάντα τις ίδιες αποστάσεις ενώ μερικές δεν είναι καν ίσιες Τα μουσικά σύμβολα γράφονται σε διάφορα μεγέθη, σχήματα και ενίοτε πιο έντονα. Οι αναλογίες μεταξύ των συμβόλων μπορεί να διαφέρουν. Στις χειρόγραφες παρτιτούρες ενδέχεται να εμφανίζονται πρόσθετα σύμβολα σε διάφορες θέσεις. Κάποια σύμβολα εμφανίζονται ενωμένα ενώ σε άλλες περιπτώσεις τμήματα συμβόλων εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του χειρόγραφου. Για να αντισταθμιστεί η φθορά του χαρτιού χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι αλγόριθμοί καθαρισμού.

Τα στάδια της αναγνώρισης (1/2) Προ-επεξεργασία της εικόνας: γίνονται διορθώσεις στην εικόνα που θα διευκολύνουν την αναγνώριση. Π.χ. περιστροφή, ευθυγράμμιση πενταγράμμου, μετατροπή σε ασπρόμαυρο, καθαρισμός. Αφαίρεση μη μουσικών συμβόλων Αναγνώριση και αφαίρεση των γραμμών του πενταγράμμου

Τα στάδια της αναγνώρισης (2/2) Απομόνωση αντικειμένων: σε αυτό το στάδιο γίνεται αναγνώριση επιμέρους τμημάτων μουσικών συμβόλων και κατασκευάζονται μοντέλα των αντικειμένων Ανακατασκευή αντικειμένων: σε αυτό το στάδιο τα μικρά τμήματα συνενώνονται για να σχηματίσουν μουσικά σύμβολα Κατασκευή τελικής αναπαράστασης: στο τελευταίο στάδιο γίνεται μετασχηματισμός των μουσικών αντικειμένων που αναγνωρίστηκαν σε κατάλληλη μορφή (π.χ. MIDI).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Πολύμνια: Πολύ + ύμνος. Μούσα των ιερών ύμνων και της ευγλωττίας. Κάτω από το όνομα αυτό το ΙΕΜΑ (ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ & ΑΚΟΥΣΤΙΚΗΣ) αναπτύσσει το πρόγραμμα ΠΟΛΥΜΝΙΑ - Ανάπτυξη Εργαλείων Μουσικής και Μουσική Πύλη.

Σύστημα αυτοματοποιημένης Οπτικής Αναγνώρισης Βυζαντινής Μουσικής Γραφής Πρόκειται ουσιαστικά για ένα εξειδικευμένο σύστημα Οπτικής Αναγνώρισης Χαρακτήρων (OCR) εντύπου ή χειρογράφου, όπου χαρακτήρες είναι τα σημαδόφωνα της Βυζαντινής μουσικής σημειογραφίας. Το σύστημα αναπτύσσεται με στόχο α) τη διευκόλυνση της ψηφιοποίησης του τεράστιου μουσικού αποθέματος βυζαντινής μουσικής σημειογραφίας σε μεταδεδομένα, β) την αναγνώριση και υποβοήθηση της μετατροπής της παλαιάς σημειογραφίας σε νέα και γ) τη μετατροπή της βυζαντινής σημειογραφίας σε άλλες αναγνωρίσιμες μορφές.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Το πρόγραμμα δε είναι 100% αποδοτικό κατά την αναγνώριση Ωστόσο είναι από τις πρώτες προσπάθειες και αξίζει προσοχή Έχουμε μια νέα κατηγορία στον «κόσμο» των αποθετηρίων.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ