ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ 30018 ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εξετασεισ αιματοσ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ 30018 ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΣΚΟΠΟΣ Στην προκειμένη παρουσίαση κύρια επιδίωξή μας είναι η δημοσίευση ορισμένων εκ των πιο σημαντικών εργαστηριακών εξετάσεων αίματος, διότι το αίμα εκτός της μεταφοράς του οξυγόνου έχει αναλάβει κι άλλους ρόλους μείζονος σημασίας, όπως της μεταφοράς θρεπτικών ουσιών, έμμορφων στοιχείων υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού καθώς και μεταβολικών αποβλήτων.

ορισμοσ Οι Εξετάσεις αίματος και ούρων ή άλλων υγρών του σώματος είναι μια εργαστηριακή εξέταση που πραγματοποιείται σε αίμα που έχει προηγουμένως απομονωθεί από μια φλέβα στο αντιβράχιο με τη χρήση μιας βελόνας. Έχει σαν σκοπό την μέτρηση ουσιών και βιοχημικών παραγόντων, με σκοπό τη διάγνωση ασθενειών.

ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ Ο φλεβοκαθετηριασμός είναι μια πολύ χρήσιμη μέθοδος απομόνωσης αίματος, καθώς είναι μια σχετικά μη επεμβατική μέθοδος προκειμένου να απομονωθούν κύτταρα και εξωκυττάριο υγρό από το σώμα για εργαστηριακό έλεγχο. Οι εξετάσεις αίματος είναι οι συχνότερα απαιτούμενες εργαστηριακές εξετάσεις γιατί έχουν σημαντική διαγνωστική αξία. Οι νοσηλευτές/νοσηλεύτριες είναι συνήθως αυτοί που εκτελούν την πράξη της αιμοληψίας, σε ειδικές περιπτώσεις όμως μπορούν να προβούν σε αυτή και γιατροί.

ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΦΛΕΒΙΚΟ ΑΙΜΑ Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών (ΤΚΕ) Γενική εξέταση αίματος Χρόνος Ροής-Πήξεως (Lee-White) Βιταμίνη Β12 επίπεδα ορού Χρόνος Προθρομβίνης (Quick) Φερριτίνη (Fer) Φυλικό Οξύ επίπεδα ορού ΑΡΤΗΡΙΑΚΟ ΑΙΜΑ Οροαντίδραση Coobs Οξυγόνο αίματος (PO2) Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης Διοξείδιο του άνθρακα (PCO2) Σίδηρος Ορού (Fe+++) PH αίματος

ΒΙΟΧΗΜΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Αλδολάση (Αldolase, ADL) Λιπάση Ορού (LPS) Αλβουμίνη Oρού (ALB) Ολική δεσμευτική ικανότητα Σιδήρου (TIBC) Aμινοτρανσφεράση Ασπαρτική (AST, SGOT), Αλανίνης (ALT, SGPT) Ουρία αίματος (URE) Ουρικό Οξύ ορού (URCA) Αμυλάση (Amylase, AMS) Tριγλυκερίδια Ορού (ΤRI) Γαλακτική Δεϋδρογενάση LDH + Ισοένζυμα Φερριτίνη oρού (FER) Φωσφατάση Όξινη Ολική (ACP) Γάμμα Γλουταμυλική Τρανσπεπτιδάση γ-GT,ήGGT Χολερυθρίνη Ορού Ολική (ΤΒL), Αμεση (DBL), Εμμεση (ΙΒL ) Γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος (GLU) Χολινεστεράση Ορού (Cholinesterase) Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη Χοληστερόλη Ορού, LDL, HDL Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης Κρεατινική Κινάση (CK) Κρεατινική Φωσφοκινάση (CPK) Κρεατινίνη αίματος (CRE)

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Αντισώματα Αντιεχινοκκοκικά (EGA, Εξέταση Wienberg) Ηπατίτιδας Β Aντίσωμα e (Anti- HBe) Αντισώματα έναντι Brucella Melitensis Hπατίτιδας C Αντίσωμα (Αnti-HCV) Ηπατίτιδας D Αντίσωμα (Anti-HDV) Αντισώματα έναντι ιού HIV (HIV-I και HIV-II) με την μέθοδο ELISA Καλλιέργεια Πύου-Αντιβιόγραμμα Καλλιέργεια αίματος- Αντιβιόγραμμα Αντισώματα έναντι ιού HIV με την μέθοο Western Blot (RNA) Οροαντίδραση Wright (Brucella Melitensis / Abortus Slide Test) Ηπατίτιδος Α Αντίσωμα (HAV) Ηπατίτιδας Β Αντιγόνο Επιφανείας (ΗBsAg) Oροαντίδραση Rose Bengal (για Βρουκέλλωση) Ηπατίτιδας Β Aντίσωμα Eπιφανείας (Αnti-HBs) Οροαντίδραση Widal (Salmonella Typhi/ Paratyphi Slide Test) Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Αnti- HBc-IgM) Οροαντίδραση RPR (Τreponema Συφιλίδος) Hπατίτιδας B Aντιγόνο e (HBeAg ) Οροαντίδραση VDRL (Treponema Συφιλίδος) Hπατίτιδας Β Aντιγόνο DNA (HBV DNA) Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Anti- HBc-IgG)

ΜΕΤΑΛΛΑ, ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ, ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ, ΤΟΞΙΚΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Κάλιο ορού (Κ+) Mαγνήσιο αίματος (Mg++) Νάτριο ορού (Νa+) Χλώριο (Cl-) Aσβέστιο του Ορού (Ca++) Φωσφόρος Ορού (P) Σελήνιο ορού Μόλυβδος ορού (Pb) Αρσενικό ορού (As) Υδράργυρος ορού (Hg)

ΟΣΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ 1) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής εναλλαγής περιλαμβάνουν τους δείκτες οστικής παραγωγής (bone formation) στο αίμα και συγκεκριμένα: Ολική Αλκαλική φωσφατάση ALP (SAp), Οστικό κλάσμα της αλκαλικής φωσφατάσης (ΒΑLΡ), Oστεοκαλσίνη (ΒGp), Ν-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνουτύπου Ι (ΡΙΝΡ), C-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνου τύπου Ι (ΡΙCp). 2) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής απορρόφησης (bone resorption) στο αίμα περιλαμβάνουν: Ν-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (ΝΤΧ), C-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (CTX), Ανθεκτικό στο τρυγικό άλας κλάσμα όξινης φωσφατάσης ΑCP (ΤRAp 5b). 3) Η οστική απορρόφηση στα ούρα εκφράζεται με τους κάτωθι λόγους (πηλίκα): (Α) Ασβέστιο/Κρεατινίνη, (Ca/Cr) (Β)Υδροξυπρολίνη/Κρεατινίνη, (ΟΗΡ/Cr) (Γ)Πυριδινολίνη /Κρεατινίνη, (ΡΥD/Cr) (Δ)Δεοξυπυριδινολίνη/Κρεατινίνη, (DΡD/Cr) (Ε)NTX /Kρεατινίνη, (ΝΤΧ/Cr)

ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ-ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Aντιγόνo Ιστοσυμβατότητας HLAB27 Πρωτείνες Oλικές (Λευκώματα) ορού Αντιπυρηνικός Παράγων (ANF- Antinuclear Factor) Ηλεκτροφόρηση Πρωτεϊνών Ορού SEPP, σφαιρινών ορού SEPS, ανοσοσφαιρινών SEPIG Αντισώματα DNA-DS Διπλής Eλικος (Double-Stranded, Native, High Avidity), Μονής Ελικας (Denatured, Low Avidity, a-d-DNA) Κύτταρα Ερυθηματώδους Λύκου (LE Cell Test) Κρυοσφαιρίνες Ορού (Serum Cryoglobulines) Αντισώματα ANA (Αντιπυρηνικά, Antinuclear Antibodies) Ρευματοειδής Παράγων, Ra Test, RF Aντισώματα Eκχύλισης Πυρήνος (ENA-SM, Extractable Nuclear Antigen) Συμπλήρωμα, Κλάσμα C3, Κλάσμα C4 Aντισώματα Ριβονουκλεοπρωτείνης (ENA-RNP, Ribonucleoprotein) Tίτλος Αντιστρεπτολυσίνης (ΑSTO) SCL70 Αντισώματα Αντιμιτοχονδριακά (AMA) Anti-TPO Αντισώματα Καρδιολιπίνης Ro (RoA), La (LaA) (για μυοκαρδίτιδα) C-Αντιδρώσα Πρωτείνη (CRP)

ΝΕΟΠΛΑΜΣΑΤΙΚΟΙ-ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ GASTRIN (Γαστρίνη): Peptic Ca. AFP (a-Fetal-Protein) Aλφα Εμβρυϊκή Σφαιρίνη ΝSE: Neuron Specific Enolass: Δείκτης Lung Ca CA 12-5: Ovarian Ca, Breast Ca PSA: Prostatic Serum Antigen (Δείκτης Ca προστάτη) CA 15-3: Ovarian Ca , Breast Ca SCC: Squamous Cell Ca: (Lung Ca + Peptic Ca + Uterine Ca) CA 19-9: Δείκτης Peptic Ca CA 50: Δείκτης Peptic Ca+Uterine Ca+Lung Ca TPA: Δείκτης Ca ουροδόχου CA 72-4:Peptic Ca + Lung Ca. CEA: Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο

ΟΡΜΟΝΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ Aυξητική Ορμόνη Αίματος-Σωματο τροπίνη (STH) Θυροξίνη Ολική Ορού (Thyroxine Total-TT4) Θυροξίνη Ελεύθερη Ορού (Thyroxine Free Serum - FT4) Θυρεοειδοτρόπος Ορμόνη (TSH) Παραθορμόνη Ορού ( PTH) Tριϊωδοθυρονίνη ορού ( Τ3 ) Προλακτίνη Ορού (έλεγχος για προλακτίνωμα) Τεστοστερόνη ορού (έλεγχος υπογοναδισμού) FSH (Θυλακιοτρόπος) LH (Ωχρινοτρόπος)

ΟΡΜΟΝΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ(2) Ορμονικός έλεγχος αίματος επί προ- κλιμακτηριακών γυναικών: Γίνεται την 2-5η μέρα της περιόδου Τ3, T4, TSH αίματος Tεστοστερόνη αίματος Προλακτίνη αίματος Θειϊκή DEA FSH αίματος LH αίματος Oιστραδιόλη αίματος Οιστρόνη (Ε1) Οιστριόνη (Ε2) Προγεστερόνη

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΟΥΡΩΝ Ασβέστιο ούρων 24ώρου Γενική ούρων Λεύκωμα Bence-Jones ούρων, για Πολλαπλούν Μυέλωμα Ουρικό Οξύ ούρων 24ώρου Ομογεντισικό Οξύ Ούρων (Homogentisic Acid ) για Ωχρονοσία Ηλεκτροφόρηση Βλενοπολυσακχαριδών ούρων Καλλιέργεια ούρων - Αντιβιόγραμμα

ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΡΘΡΙΚΟΥ ΥΓΡΟΥ Λευκά (WBC) αρθρικού υγρού Σάκχαρο αρθρικού υγρού RF αρθρικού υγρού Kρύσταλλοι αρθρικού υγρού Απλή Καλλιέργεια αρθρικού υγρού Καλλιέργεια για Koch αρθρικού υγρού

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ Εξετάσεις σιέλου Το 2008 επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι λιγότερο δαπανηρές αναλύσεις σιέλου θα αντικαθιστούσαν τελικά κάποιες εξετάσεις αίματος, αφού στη σίελο περιέχεται περίπου το 20% των πρωτενών που εντοπίζονται στο αίμα. Μικρογαλάκτωμα Το Φεβρουάριο του 2011 Καναδοί ερευνητές ανέπτυξαν ένα μικροτσίπ που μπορεί να χρησιμεύσει στις εξετάσεις αίματος. Ονομάζεται μικρογαλάκτωμα, μια σταγόνα αίματος η οποία παγιδεύεται στο στρώμα μιας άλλης ουσίας. Μπορεί να καθοριστεί το ακριβές μέγεθος των σταγονιδίων. Το νέο τεστ μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, την ακρίβεια και την ταχύτητα των εργαστηριακών εξετάσεων με χαμηλό κόστος. Το μικροτσίπ κοστίζει περίπου 20 €. SIMBAS Το Μάρτιο του 2011 μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλευ, του Δουβλίνου και του Βαλπαράιζο ανέπτυξαν μια συσκευή που ενσωματώνει ένα ή περισσότερα εργαστηριακά τεστ σε ένα τσιπ λίγων χιλιοστών που μπορεί να διαγνώσει ασθένειες σε περίπου 10 λεπτά χωρίς τη χρήση εξωτερικών σωλήνων ή επιπλέον στοιχείων. Η πρωτότυπη ονομασία του είναι SIMBAS (Self-powered Integrated Microfluidic Blood Analysis System) που χρησιμοποιεί μικροσκοπικές αυλακώσεις για να διαχωρίσει κύτταρα του αίματος από το πλάσμα (99% των κυττάρων του αίματος απομονώθηκαν με αυτή τη μέθοδο κατά τη διάρκεια πειραμάτων). Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πλαστικά υλικά για να μειώσουν το κόστος κατασκευής.

Η εργασια ωσ εκπαιδευτικο υλικο Η παρουσίαση αυτή απευθύνεται σε φοιτητές της Ιατρικής σχολής καθώς επίσης και σε άλλους ενδιαφερόμενους για Ιατρικά θέματα καθώς οι έννοιες παρουσιάζονται με εύληπτο τρόπο. Τα μαθησιακά αποτελέσματα που αποκομίζει ο εκπαιδευόμενος έπειτα από τη μελέτη αυτής της παρουσίασης είναι θεωρητικές κυρίως γνώσεις για τις εξετάσεις αίματος. Βιβλιογραφικά στοιχεία: Άρθρο από Wikipedia με τίτλο ‘Εξετάσεις αίματος’