Βυζαντινός Πολιτισμός Γράμματα, Επιστήμες, Τεχνολογία

Φιλοσοφία Κυριαρχεί η χριστιανική σκέψη Είναι γνωστή η αρχαία ελληνική φιλοσοφία – στη Δύση γίνεται γνωστή από μεταφράσεις Αράβων τον 12ο αι. Περίοδος Εικονομαχίας: Ιωάννης Δαμασκηνός, αξιοποίηση Αριστοτέλη, Πλάτωνα και Νεοπλατωνικών Μακεδονική Περίοδος: κυριαρχεί ο Πλάτων (Μιχαήλ Ψελλός, διευθυντής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανδιδακτηρίου της Μαγναύρας)

Μιχαήλ Ψελλός

Παλαιολόγεια περίοδος: αντιθέσεις μεταξύ πλατωνικών (Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, ίδρυση της Πλατωνικής Ακαδημίας στη Φλωρεντία) και αριστοτελικών (Γεώργιος Σχολάριος Γεννάδιος, πρώτος πατριάρχης μετά την άλωση, μεταφραστής συγγραφέων από τα λατινικά). Οι αριστοτελικοί μετέφρασαν στα λατινικά τα έργα του Αριστοτέλη και συνέβαλαν στην Αναγέννηση Αντιγραφή χειρογράφων κλασικών συγγραφέων σε μοναστήρια

Χειρόγραφο Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος

Χρονογραφία - Ιστοριογραφία Τα χρονικά είναι γραμμένα σε απλή γλώσσα και περιγράφουν φαινόμενα από κτίσεως κόσμου Απευθύνονται σε αναγνώστες με χαμηλή μόρφωση Αποτελούν μοναδικές πηγές για κάποια γεγονότα και πρόσωπα, όχι πάντα αξιόπιστες Περίοδος Εικονομαχίας: Θεοφάνης ο Ομολογητής, Γεώργιος Μοναχός

Οι ιστοριογράφοι είχαν πρότυπα τους αρχαίους κλασικούς Οι περισσότεροι ήταν ανώτεροι διοικητικοί υπάλληλοι ή μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας Χρονογραφία του Μ. Ψελλού, Αλεξιάς της Άννας Κομνηνής Ιστορικοί της Άλωσης: Μιχαήλ Κριτόβουλος, Γεώργιος Σφραντζής – μιμούνται τους Ηρόδοτο και Θουκυδίδη Λαόνικος Χαλκοκονδύλης: Τονίζει την ενότητα των Χριστιανών έναντι των Οθωμανών

Λογοτεχνία Μέχρι τον 10ο αι. αναπτύσσεται η εκκλησιαστική υμνογραφία (Ιωάννης Δαμασκηνός, Κοσμάς ο Μελωδός, Θεόδωρος Στουδίτης, Κασσιανή) 10ος αι.: ακριτικά τραγούδια 11ος αι.: Έπος Βασίλειος Διγενής Ακρίτας 12ος αι.: επικράτηση της δημώδους γλώσσας (Θεόδωρος Πρόδρομος ή Πτωχοπρόδρομος που κάνει και κοινωνική κριτική) Παλαιολόγεια περίοδος: έμμετρα ιπποτικά μυθιστορήματα σε δημώδη γλώσσα και το έμμετρο Χρονικόν του Μορέως

Θεολογία Διαμάχες για θεολογικά και δογματικά ζητήματα 7ος αι.: Μάξιμος Εξομολογητής (εναντίον μονοφυσιτσμού και μονοθελητισμού), Ιωάννης Σχολαστικός (Περί Παραδείσου για την πνευματική ολοκλήρωση, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες τον μεσαίωνα)

Περίοδος Εικονομαχίας: Ιωάννης Δαμασκηνός Περίοδος Μακεδόνων: Πατριάρχης Φώτιος (Μυριόβιβλος), Κωνσταντίνος (Κύριλλος) και Μεθόδιος, Συμεών Νέος Θεολόγος 14ος αι.: Κίνημα του Ησυχασμού (τρόπος επικοινωνίας με τον Θεό, Γρηγόριος Παλαμάς)

Επιστήμη και Τεχνολογία 6ος αι.: Αλέξανδρος ο Τραλλιανός, ο σημαντικότερος γιατρός του Βυζαντίου 7ος αι.: Στέφανος ο Αλεξανδρινός, φιλοσοφία, μαθηματικά και μουσική 9ος αι.: Λέων ο Φιλόσοφος ή Μαθηματικός, αρχαία μαθηματικά και φυσικές επιστήμες

Μιχαήλ Ψελλός, Γεώργιος Ακροπολίτης, Γεώργιος Παχυμέρης, Θεόδωρος Μετοχίτης Κατασκευή αστρολάβων, ηλιακών ρολογιών και βαλλιστρών

Υγρό πυρ (μίγμα από εύφλεκτα υλικά - θειάφι, πίσσα, αλάτι, πετρέλαιο, λάδι και νάφθα – που δεν σβήνει όταν έρχεται σε επαφή με το νερό) Οπτικός τηλέγραφος (Λέων ο Φιλόσοφος ή Μαθηματικός)

Βυζαντινή τέχνη 8ος και 9ος αιώνες: ανάσχεση καλλιτεχνικής δημιουργίας λόγω Εικονομαχίας 10ος αιώνας: ανάπτυξη της τέχνης 11ος και 12ος αιώνες: αρνητική επίδραση της οικονομικής καχεξίας στην τέχνη έως και τον 13ο αιώνα 14ος και 15ος αιώνες: Παλαιολόγεια Αναγέννηση

Αρχιτεκτονική Βασιλική (ρωμαϊκό κτίσμα, ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, Άγιος Απολλινάριος, Ραβέννα) Τρουλαία Βασιλική (προσθήκη τρούλου (Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη) Εγγεγραμμένος Σταυροειδής με τρούλο (σταυρός εγγεγραμμένος σε τετράγωνο, Καπνικαρέα, Αθήνα)

Άγιος Απολλινάριος, Ραβέννα, 5ος-6ος αι.

Αγία Σοφία 6ος αι.

Βασιλικές 5ου και 6ου αι. Φίλιπποι Μακεδονίας

Καπνικαρέα, 1060-1070

Αγιορείτικος τύπος (καταλήγουν σε κόγχες οι 3 από τις κεραίες του σταυρού, Καθολικό μονής Μεγίστης Λαύρας, Άγιο Όρος) Πεντάτρουλος ρυθμός (τρούλοι πάνω από κάθε κεραία του σταυρού, Παναγιά Κοσμοσώτειρα, Έβρος) Οκταγωνικός τύπος (ο τρούλος πάνω σε οκτάγωνο, Μονή Οσίου Λουκά, Άγιος Βιτάλιος)

Καθολικό μονής Μεγίστης Λαύρας, Άγιο Όρος, 965-1002

Παναγιά Κοσμοσώτειρα, Φερές, 1151

Μονή Οσίου Λουκά, Βοιωτία, 11ος αι. Μονή Οσίου Λουκά, Βοιωτία, 11ος αι.  

Άγιος Βιτάλιος, Ραβέννα Άγιοι Σέργιος και Βάκχος, Κωνσταντινούπολη Άγιος Βιτάλιος, Ραβέννα Άγιοι Σέργιος και Βάκχος, Κωνσταντινούπολη

Άγιος Βιτάλιος

Ζωγραφική Περίοδος Εικονομαχίας: ανεικονικές αντιλήψεις (απεικόνιση συμβόλων και φυσιοκρατικών παραστάσεων) Περίοδος Μακεδόνων: εικονογράφηση του εσωτερικού των ναών (παντοκράτορας στον τρούλο, Θεοτόκος στην αψίδα του ιερού) Μνημειακή ζωγραφική σε περιόδους οικονομικής άνθησης (κυρίως ψηφιδωτά) Παλαιολόγεια περίοδος: λόγω οικονομικής κρίσης κυρίως τοιχογραφίες και φορητές εικόνες, Μανουήλ Πανσέληνος, Θεοφάνης ο Έλληνας)

Βασικά χαρακτηριστικά της βυζαντινής αγιογραφίας Απουσία βάθους Αδιαφορία για τις φυσικές αναλογίες και την τρίτη διάσταση Μετωπική απεικόνιση των μορφών Αυστηρότητα και επισημότητα Στόχος η έκφραση ματαιότητας του φυσικού κόσμου και η προβολή της αιωνιότητας

Μικρογραφία, Μικροτεχνία, Μικρογλυπτική Μικρογραφίες σε χειρόγραφα, κυρίως αυτοκρατορικών εργαστηρίων – αντίστοιχα της μνημειώδους ζωγραφικής Έργα σε πολύτιμα μέταλλα, σμάλτο, ξύλο, ελεφαντόδοντο

Ψηφιδωτά, Άγιος Βιτάλιος, Ραβέννα

Ραβέννα, Μαυσωλείο

Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη

Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Αγία Σοφία

Μονή της Χώρας, 6ος αι., Κωνσταντινούπολη

Μονή της Χώρας

Μονή της Χώρας

Μονή της Χώρας

Μονή της Χώρας

Μονή της Χώρας

Μονή της Χώρας

Τοιχογραφίες Μονή της Χώρας, 1305

Καππαδοκία 10ος αιώνας

Τραπεζούντα, 1260

Μυστράς

Μυστράς, 1350

Μυστράς, 1350

Κιονόκρανο Αγ. Σοφία

Χειρόγραφο 11ος αιώνας

Φορητή εικόνα Ευαγγελισμός 14ος αιώνας Φορητή εικόνα Ευαγγελισμός 14ος αιώνας

Δίπτυχο 5ος αιώνας Τρίπτυχο, 10ος αιώνας

Μεταξωτό ύφασμα, 10ος αιώνας