ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Το υλικό της παρουσίασης αντλήθηκε από το ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας - Τομέας Ψυχολογίας.) Επεξεργασία υλικού: Κώστας Καλογεράκης υπεύθυνος Γραφείου Σ.Ε.Π. Γ Ε.Λ. Ακρωτηρίου Νοέμβριος 2003

Η ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Αποτελείται από την: Επεξεργασία κάποιου μαθησιακού υλικού. Αναγνώριση και κατανόηση των συμφραζομένων. Κατάκτηση και κατάλληλη χρήση του υλικού που εμπεδώθηκε.

Η διαδικασία της μάθησης μπορεί να επηρεαστεί: από προσδοκίες αποτυχίας από προσωπικά προβλήματα και από πολλούς άλλους παράγοντες

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΔΕΝ ΕΙΣΤΕ ΕΣΕΙΣ η αιτία των δυσκολιών μάθησης!!! Η δυσκολία αυτή είναι ένδειξη μιας σύγκρουσης. Τοποθετηθείτε απέναντι στο πρόβλημα και ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕ ΤΟ!!!!

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ: Ο ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Σκεφτείτε: Πότε εμφανίζονται οι δυσκολίες στη συγκέντρωση στην επεξεργασία του υλικού ή στην επανάληψη; όταν δεν είναι κατανοητό το υλικό ή όταν προχωράτε με αργό ρυθμό το διάβασμα; Τι αισθάνεστε; Απελπισία, παραίτηση, φόβο αποτυχίας, επιβάρυνση, θυμό, ντροπή; Τι νιώθετε; Κατάπτωση, νευρικότητα, πίεση στο κεφάλι, σφίξιμο στο στομάχι και στο στήθος; Τι σκέφτεστε από μέσα σας; («Δεν θα τα καταφέρω ποτέ, δεν αξίζει τέτοια προσπάθεια»…) Τι φοβάστε γενικά; Την αποτυχία, την ντροπή ή ότι θα γελοιοποιηθείτε;

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι λόγοι: Υψηλό επίπεδο απαιτήσεων Μη ρεαλιστικοί μαθησιακοί στόχοι Αρνητική τοποθέτηση απέναντι στο διάβασμα Αντίσταση Χαμηλό κίνητρο μάθησης Φόβος (ιδιαίτερα ο φόβος της αποτυχίας) Προσωπικά προβλήματα και συγκρούσεις Ελλιπείς ικανότητες για τις σπουδές που επιλέξατε.

Οι ευχάριστες λύσεις: Το αποτέλεσμα: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ «Πρώτα θα διαβάσω την εφημερίδα και μετά θα πιάσω τη μελέτη» «Σήμερα δεν πειράζει, αλλά αύριο θα αρχίσω το διάβασμα». Το αποτέλεσμα: Αισθήματα ενοχής Τύψεις Παραίτηση Αυτοεπιθετικότητα

Σκεφτείτε: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ Γιατί εκδηλώνετε αποφευκτική συμπεριφορά; Φοβάστε ότι δεν θα τα καταφέρετε, νοιώθετε ότι οι άλλοι έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από εσάς; Σας λείπει το ενδιαφέρον για τις σπουδές, η ικανότητα ή το κίνητρο; Αποφεύγετε την προσπάθεια με την ελπίδα ότι μπορεί να τα καταφέρετε και χωρίς αυτήν; Ποια ή ποιες δελεαστικές καταστάσεις πρέπει να αποφεύγετε (π.χ. Τηλεόραση, ηλεκτρονικά …);

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Έλεγχος του μαθησιακού υλικού Αλλαγή της προσωπικής στάσης. Εκπαίδευση στην ψυχολογική αντιμετώπιση. Εκπαίδευση σε πραγματικές καταστάσεις Στρατηγικές αντιμετώπισης έντονου φόβου.

1. Έλεγχος του μαθησιακού υλικού Φόβο δημιουργεί το γεγονός ότι η ύλη των εξετάσεων δεν είναι δυνατόν να ανακληθεί. Η βελτίωση στις τεχνικές μάθησης μπορεί να μειώσει το φόβο.

2. Αλλαγή της προσωπικής στάσης: Οι αρνητικές αυτοαναφορές να αντικατασταθούν με θετικές: ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΘΕΤΙΚΕΣ Θα κάνω πολλές φορές επανάληψη για να ΚΑΤΑΛΑΒΩ την ύλη και έτσι θα προχωρήσω με το διάβασμα. Δεν προχωράω με το διάβασμα ΘΕΛΩ να τα καταφέρω και θα κάνω ότι μπορώ για να τα πάω καλά στις εξετάσεις. Αποκλείεται να τα καταφέρω

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΘΕΤΙΚΕΣ Δεν θα τρομοκρατηθώ, Αν με πιάσει φόβος θα αποτύχω. Δεν θα τρομοκρατηθώ, παρά το φόβο μου ΜΠΟΡΩ να τα πάω καλά. Ξέρω ότι είμαι ένας αποτυχημένος Αυτή τη φορά θα παλέψω μέχρι το τέλος και θα τα ΚΑΤΑΦΕΡΩ. Εάν αποτύχω, έχω αποτύχει στα μάτια των άλλων. Εάν αποτύχω, οι άλλοι θα με καταλάβουν και θα μου συμπαρασταθούν.

Οι θετικές αυτοαναφορές να είναι ρεαλιστικές ΘΑ ΗΤΑΝ ΛΑΘΟΣ... ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΘΑ ΗΤΑΝ... Είμαι καλά προετοιμασμένος και ΜΠΟΡΩ να στηριχθώ στις γνώσεις μου. Τα ξέρω όλα. Θα κάνω ό,τι είναι δυνατόν για να επιτύχω. Θα επιτύχω σίγουρα. Ακόμη και αν φοβηθώ, θα το αντιμετωπίσω. Δεν θα φοβηθώ.

3. Εκπαίδευση στην ψυχολογική αντιμετώπιση Όσο πιο συχνά φαντάζομαι τις εξετάσεις, τόσο πιο οικείες μου γίνονται. Ό,τι καταφέρνω στη φαντασία μου μπορώ να το αντιμετωπίσω ευκολότερα στη πραγματικότητα.

4. Εκπαίδευση σε πραγματικές καταστάσεις Έκθεση σε καταστάσεις που να μοιάζουν με την κατάσταση που επικρατεί στις εξετάσεις: Συναντήσεις με συνεξεταζόμενους και ο ένας να ρωτάει τον άλλο: Αυτό που καταφέρνουμε να εξηγήσουμε στους άλλους σημαίνει ότι το έχουμε κατανοήσει Αν δεν καταφέρουμε να εξηγήσουμε στους άλλους κάτι, σημαίνει ότι χρειάζεται να το ξαναδιαβάσουμε. Υποβολή στον εαυτό μας ερωτήσεων από προηγούμενες εξετάσεις.

5. Στρατηγικές αντιμετώπισης έντονου φόβου «Εάν αρχίσω να τρέμω, να ιδρώνουν τα χέρια μου, να χτυπάει η καρδιά μου δυνατά… θα πάρω βαθιές ανάσες και δεν θα χάσω την ψυχραιμία μου». «Εάν δεν μπορέσω να απαντήσω σε μια ερώτηση… θα προσπαθήσω να συγκεντρωθώ στην επόμενη χωρίς να σκέφτομαι την αποτυχία». «Θα μείνω ως το τέλος τις εξέτασης συγκεντρωμένος και δεν θα τα εγκαταλείψω…. θα ΠΑΛΕΨΩ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΥΣ».

Τι τις διευκολύνει Τι τις δυσχεραίνει ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Τι τις διευκολύνει Τι τις δυσχεραίνει Ψυχολογική αντιμετώπιση των εξετάσεων και των πιθανών ερωτήσεων. Αποφυγή σκέψεων που συσχετίζονται με τις εξετάσεις. Αμοιβαίος έλεγχος γνώσεων με άλλους συνεξεταζόμενους. Αυτοεξέταση με ερωτήσεις από προηγούμενες εξετάσεις. Αποφυγή ελέγχου γνώσεων. Στάση απέναντι στις εξετάσεις: «Πρέπει να πετύχω» Στάση απέναντι στις εξετάσεις: «ΘΕΛΩ να πετύχω»

Τι τις δυσχεραίνει Τι τις διευκολύνει ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σκέψεις για υιοθέτηση Προσπάθεια καταπίεσης του φόβου για τις εξετάσεις. Σκέψεις για υιοθέτηση στρατηγικών αντιμετώπισης του φόβου των εξετάσεων Ερμηνεία της επιτυχίας στις εξετάσεις ως τύχης και σύμπτωσης Μάθηση από τα λάθη που έγιναν κατά τη φάση της προετοιμασίας Βεβαίωση της αποτυχίας ως κατωτερότητας. Αναγνώριση της επιτυχίας ως αποτέλεσμα της προσωπικής επίδοσης

ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΜΕΛΕΤΩ Υποστηρικτικές συνθήκες εργασίας: Χώρος εργασίας: Ίδιος πάντοτε χώρος . Αλλαγή χώρου κατά τα διαλείμματα Στο τραπέζι να υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα. Ώρες εργασίας: Επιλογή των πιο αποδοτικών ωρών. Προκαθορισμένες ώρες μελέτης.

Υποστηρικτικές συνθήκες εργασίας: Διαλείμματα: Είναι σημαντικά και απαραίτητα. Προκαθορισμένη η διάρκεια τους η οποία και τηρείται. Οι δραστηριότητες κατά τα διαλείμματα να είναι διαφορετικές από τη διαδικασία του διαβάσματος. Να αποφεύγονται δραστηριότητες που διακόπτονται δύσκολα (Τηλεόραση, ηλεκτρονικά παιγνίδια….). Σωματική ευεξία Κατάλληλη διατροφή Συστήνεται η κίνηση ως αντισταθμιστικός παράγοντας (π.χ. στα διαλείμματα). Είναι απαραίτητος αρκετός ύπνος.

ΜΕΘΟΔΟΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Μέθοδος PQ4R: 1. Preview - Προεπισκόπηση 2. Questions - Ερωτήσεις 3. Read - Διάβασμα 4. Reflect - Διαλογισμός - Σκέψη 5. Recite - Απόδοση 6. Review - Ανασκόπηση

ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΩ Ξεκινούμε αμέσως την επανάληψη τμημάτων της ύλης που έχουμε να διαβάσουμε. Όσο πιο νωρίς ξεκινούμε την επανάληψη, τόσο πιο λίγες επαναλήψεις είναι απαραίτητες. Ακόμα και εάν ξεχάσουμε κάτι που μάθαμε καλά, στο παρελθόν μια επανάληψη θα το επανεργοποιήσει. Όσο περισσότερες λεπτομέρειες περιέχει η ύλη, τόσο πιο πολλές επαναλήψεις είναι απαραίτητες.

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ: Η ΜΑΘΗΣΗ ΔΥΣΧΕΡΑΙΝΕΤΑΙ: Με το παθητικό διάβασμα και την αποστήθιση. Αν χανόμαστε στις λεπτομέρειες. Εάν αποφεύγουμε τις επαναλήψεις Εάν απλώς αναγνωρίζομε την ύλη. ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΤΑΙ: Με την ενεργητική μάθηση. Με το να μπορούμε να ξεχωρίσουμε το σημαντικό από το ασήμαντο. Με τις συχνές επαναλήψεις Με την ελεύθερη απόδοση της ύλης.

Η ΜΑΘΗΣΗ ΔΥΣΧΕΡΑΙΝΕΤΑΙ: ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΤΑΙ: Εάν παρουσιάζομε αποφευκτική συμπεριφορά. Εάν διαβάζουμε χωρίς χρονικό και μαθησιακό πλαίσιο. Εάν αφήσουμε την όρεξη, τη διάθεση και τα περιστασιακά γεγονότα να επηρεάζουν το πότε θα ξεκινήσουμε το διάβασμα ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΤΑΙ: Με την αναγνώριση των αποφυγών και τη συνειδητή προσπάθεια αντίστασης Με την επεξεργασία ενός μαθησιακού και χρονικού προγράμματος. Εάν ξεκινούμε το διάβασμα ακόμη και όταν αυτό μας φαίνεται προσωρινά, και κυρίως στην αρχή, δύσκολο.