ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΑΤΡΙΝΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΑΤΡΙΝΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ Ομάδα: Βενετιάδη Νίκη Καγκελάρη Χριστίνα Μασσαρά Αντριάννα Ξαξίρη Δάφνη Υπεύθυνος καθηγητής: Μπαρτζελάς Μιχάλης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Ο Πρώτος χορός Προέλευση Εξέλιξη Ετήσιες καρναβαλικές γιορτές Μπουρμπούλια Συμπέρασμα Πηγές

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Πατρινό καρναβάλι είναι η μεγαλύτερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα. Μετρά 180 χρόνια ιστορίας. Οι εκδηλώσεις αρχίζουν στις 17 Ιανουαρίου και διαρκούν μέχρι την Καθαρά Δευτέρα. Το καρναβάλι της Πάτρας δεν είναι μόνο μια συγκεκριμένη εκδήλωση αλλά ένα σύνολο εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν χορούς, παρελάσεις, κυνήγι κρυμμένου θησαυρού, καρναβάλι των μικρών κ.ά. Κορυφώνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς με τη νυχτερινή ποδαράτη παρέλαση των πληρωμάτων του Σαββάτου, τη φαντασμαγορική μεγάλη Παρέλαση αρμάτων και πληρωμάτων της Κυριακής και τέλος το τελετουργικό κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου στο μόλο της Αγίου Νικολάου στο λιμάνι της Πάτρας. Χαρακτηριστικές αρχές του είναι ο αυθορμητισμός, ο αυτοσχεδιασμός, η πηγαία έμπνευση και ο εθελοντισμός.

1829 Το Καρναβάλι της Πάτρας ανιχνεύεται σε υποτυπώδη μορφή. Το βρίσκουμε σε χορούς σε σπίτια μεταξύ των εύπορων οικογενειών, όπου κυριαρχούν οι ελληνικοί δημοτικοί χοροί και οι ξενόφερτοι της εποχής, όπως η πόλκα, η μαζούρκα, οι καντρίλιες και το βαλς. Σαν πρώτος αποκριάτικος χορός, θεωρείται αυτός που έγινε το 1829 στο σπίτι του Πατρινού εμπόρου Μωρέττη μετά την απελευθέρωση. Ο Μωρέττης έδωσε έναν επίσημο χορό με καλεσμένους Γάλλους αξιωματικούς και 15 Πατρινούς αστούς. Από τις κυρίες μόνο 7 γνώριζαν ευρωπαϊκούς χορούς. Ο ΠΡΩΤΟΣ ΧΟΡΟΣ

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ (1830) Σημαντικό ρόλο στη δημιουργία και το χαραχτήρα του Πατρινού Καρναβαλιού φέρονται να είχαν και οι γαλλικές δυνάμεις του στρατηγού Μαιζόν, οι οποίες στάθμευαν στην πόλη μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Θεωρείται, ότι μετέφεραν τα αποκριάτικα έθιμα της πατρίδας τους και τον καρναβαλικό τρόπο διασκέδασης, τον οποίο προσέλαβαν οι ντόπιοι. Άλλωστε, αυτό το καρναβάλι είναι καθαρά δυτικότροπο και δεν έχει καμία σχέση με τα αποκριάτικα παγανιστικά έθιμα της υπόλοιπης Ελλάδας, που έρχονται από τα βάθη του χρόνου, ακόμα και από τη λατρεία του αρχαίου θεού Διονύσου, και που με τα φαλλικά σύμβολά τους και την ελευθεριότητα των μεταμφιέσεων και των τραγουδιών αποτελούν αγροτικές τελετουργίες για τη γονιμότητα της άνοιξης, τη παραγωγικότητα της γης και των κοπαδιών.

ΕΞΕΛΙΞΗ Aπό το 1870 και μετά οι ίδιοι χρηματοδοτούν την κατασκευή καρναβαλικών αρμάτων και καθιερώνεται και η παρέλαση. Χοροί και παρέλαση είναι για πολλές- πολλές δεκαετίες το επίσημο και γνωστό πέρα από την πόλη πατρινό καρναβάλι. Στο περιθώριο του, βέβαια, υπάρχει και μια λαϊκή εκδοχή του με γλέντια σε ταβέρνες ή σπίτια και με τις μπούλες ( μεταμφίεση πρόχειρη με ρούχα του αντίθετου φύλλου, ρούχα της γιαγιάς κ.λ.π.). Λαϊκοί τεχνίτες είναι και οι κατασκευαστές των αρμάτων και μασκαρατών κι ανάλογη η τεχνοτροπία τους. Όμως το Καρναβάλι παραμένει η γιορτή των αστών αφού οι φανταχτεροί χοροί τους και η οργάνωση και χρηματοδότηση από αυτούς της παρέλασης και των αρμάτων δίνουν τον τόνο. Κι εκτός από τις μπούλες οι ίδιοι, άλλωστε, δημιουργούν και τα λίγα αλλά χαρακτηριστικά έθιμά του: τον «πόλεμο» με τα κέρινα αυγά, τον σοκολατοπόλεμο, τους χορούς «μπουρμπούλια».

Ετήσιες καρναβαλικές γιορτές Το 1880 εμφανίζονται στους δρόμους οι πρώτες μπούλες (μεταμφίεση με πρόχειρα ρούχα και γλέντι σε σπίτια ή ταβέρνες). Γύρω στο 1900 – 1909 παίρνουν πρώτη φορά μέρος στο καρναβάλι άτομα από όλες τις κοινωνικές τάξεις και συγχρόνως καθιερώνεται ο αυγοπόλεμος (κέρινα αυγά γεμισμένα με κομφετί), ο σοκολατοπόλεμος και ο χορός «μπουρμπούλια». Στα χρόνια του πολέμου 1940 έως και το 1950 δεν έγινε ποτέ καρναβάλι και ξεκίνησε πάλι από το 1951 με διοργάνωση να την έχει αναλάβει ο Δήμος Πάτρας. Το 1966 εισήχθη στο καρναβάλι το παιχνίδι που ονομαζόταν το Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού. Ανάμεσα στα 94 άτομα που μετείχαν στο παιχνίδι ήταν και ο γνωστός παρουσιαστής Άλκης Στέας που από τότε έως και το 1999 προσέφερε πολλά στο Πατρινό Καρναβάλι.

ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑ Παραδοσιακό, αποκλειστικά πατρινό, έθιμο. Απογευματινοί χοροί στους οποίους οι ντάμες προσέρχονται ελεύθερα, χωρίς εισιτήριο και χωρίς συνοδό αλλά με μαύρο φαρδύ και μακρύ ντόμινο και μάσκα ώστε να μην αναγνωρίζονται και έχουν την πρωτοβουλία στην εκλογή καβαλιέρου στο χορό. Στα χρόνια που οι σχέσεις των δυο φύλλων ήταν υπό αυστηρή επιτήρηση το μπουρμπούλι ήταν μια ετήσια απόδραση και τόπος πραγματικών αλλά και φανταστικών ερωτικών περιπετειών. Γίνονται και σήμερα για να διατηρείται η παράδοση.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ. Η έρευνα μας, μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι μετά από έναν απλό καρναβαλικό χορό γεννήθηκε ο ωραιότερος τρόπος διασκέδασης των Πατρινων,το ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ. Πίσω από απλές μάσκες και κουστούμια για λίγες μέρες ο καθένας μπορεί να ξεφύγει για λίγο από την καθημερινή ρουτίνα και να διασκεδάσει με την ψυχή του.

ΠΗΓΕΣ. www.carnivalpatras.gr "Το Καρναβάλι της Πάτρας", Αχαϊκές Εκδόσεις