ΕΠΛ 435: Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Σχεδίαση διαδραστικών συστημάτων Προσδιορισμός Αναγκών και Θέσπιση Απαιτήσεων

Μεθοδολογία LUCID (Logical User-Centred Interactive Design) Φάση 1: Ανάπτυξη αρχικής ιδέας του συστήματος Φάση 2. Ανάλυση αναγκών και απαιτήσεων Φάση 3. Σχεδιασμός προϊόντος με πρότυπη βασική οθόνη Φάση 4. Επαναληπτικός σχεδιασμός και βελτίωση πρωτοτύπου Φάση 5. Ανάπτυξη συστήματος Φάση 6. Υποστήριξη αρχικής λειτουργίας (από: www.cognetics.com) Methodologia anapti3ies diadrastikon sistimaton Lamvanei iposin sovara to xristi Stirizete sto e3elektiko montelo sxediasis 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Τι προσπαθούμε να επιτύχουμε; Πρώτος Στόχος: να κατανοήσουμε όσο μπορούμε τους χρήστες, τις εργασίες τους, το περιβάλλον που εργάζονται ή λειτουργούν ώστε το σύστημα που θα δημιουργήσουμε να τους βοηθά να επιτεύξουν τους στόχους τους - Προσδιορισμός Αναγκών Δεύτερος Στόχος: από τις ανάγκες που έχουμε προσδιορίσει να εξάγουμε τις απαιτήσεις που θα πρέπει να ενσωματώσουμε στη σχεδίαση – Θέσπιση Απαιτήσεων 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Why bother? Η μεγαλύτερες αποτυχίες έργων ανάπτυξης λογισμικού συστήματος οφείλονται στην μη επαρκή κατανόηση και θέσπιση αναγκών και απαιτήσεων. Ένας τρόπος να το αποφύγουμε αυτό είναι να αφήσουμε τον χρήστη να εμπλακεί και να ακουστεί 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Τι εννοούμε με τον όρο απαιτήσεις; Η απαίτηση είναι μια πρόταση που περιγράφει την συμπεριφορά ενός προϊόντος Μέρος της διαδικασίας είναι να αποσαφηνίσουμε τις απαιτήσεις και να τις κάνουμε όσο πιο ξεκάθαρες και ακριβής μπορούμε Επίσης θα πρέπει να είμαστε σε θέση να πούμε πότε μια απαίτηση έχει ικανοποιηθεί 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Διάφορα είδη απαιτήσεων Λειτουργικά (Funcrional): Τι θα πρέπει το σύστημα να μπορεί να κάνει Ποιες λειτουργίες θα πρέπει να προστεθούν Συνήθως η διαδικασία θέσπισης απαιτήσεων επικεντρώνετε σε αυτό το είδος. Μη-Λειτουργικά (Non-Functional): Περιορισμοί στο σύστημα και στην ανάπτυξη του Π.χ. περιορισμοί στην μνήμη, περιβαλλοντικοί περιορισμοί, περιορισμοί στην πλατφόρμα κτλ. Δεδομένα: Τι δεδομένα θα πρέπει να αποθηκεύονται στο σύστημα; Πώς/Πού θα αποθηκεύονται; 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Διάφορα είδη απαιτήσεων Περιβάλλον χρήσης: Φυσικό: ήχος, δονήσεις, φώς, υγρασία Κοινωνικό: ανταλλαγή αρχείων, κοινή οθόνη Οργανισμού: ιεραρχία, κουλτούρα τμήματος IT, βοήθεια στους χρήστες Χρήστες: Ποιοι είναι; Χαρακτηριστικά: προηγούμενη γνώση, ικανότητες Χρήση Συστημάτων: αρχάριος, περιστασιακός, γνώστης 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ερώτηση What factors (environmental, user, usability) would affect the following systems? Self-service filling and payment system for a petrol (gas) station On-board ship data analysis system for geologists searching for oil Fashion clothes website 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ποια στοιχεία συγκεντρώνουμε 4/5/2017 Ποια στοιχεία συγκεντρώνουμε Πώς εκτελούν τις δραστηριότητες τους οι χρήστες Δραστηριότητες Αντικείμενα/τεχνουργήματα Σχέσεις ΌΧΙ ΜΟΝΟ σύστημα Μελετήστε αντικείμενα και το περιβάλλον Συνθήκες γραφείου - έγγραφα, whiteboards, … Τηλεφωνική κλήση – τηλεφωνικός κατάλογος, … 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ανάλυση εργασιών Εστίαση σε παρατηρήσιμες συμπεριφορές 4/5/2017 Ανάλυση εργασιών Εστίαση σε παρατηρήσιμες συμπεριφορές Ποιες είναι οι πρακτικές, μέθοδοι, αντικείμενα, διαδικασίες, που χρησιμοποιούνται; Καταγράψτε τι, γιατί, πότε και πώς δρουν οι χρήστες και ποια εργαλεία χρησιμοποιούν. Η νέα τεχνολογία πιθανόν θα αλλάξει κάποια από αυτά , κυρίως το πώς Η κατανόηση του πώς μπορεί να οδηγήσει και βαθύτερη γνώση της δραστηριότητας 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Δραστηριότητες Εργασίες και υποεργασίες 4/5/2017 Δραστηριότητες Εργασίες και υποεργασίες Φυσικές εργασίες (δράσεις) Γνωστικές εργασίες Εργασίες επικοινωνίας Συνθήκες υπό τις οποίες οι εργασίες εκτελούνται Αποτελέσματα των εργασιών αυτών Συνθήκες υπό τις οποίες οι εργασίες λαμβάνουν χώρα Πληροφοριακές απαιτήσεις (τι πρέπει υποχρεωτικά να υπάρχει, τι πρέπει να υπάρχει προαιρετικά) Επικοινωνία και συνεργασία με άλλους Εξοπλισμός 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

ΕΠΛ 435: Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Συλλογή δεδομένων

Συνεντεύξεις Interviews: Props, e.g. sample scenarios of use, prototypes, can be used in interviews Good for exploring issues But are time consuming and may be infeasible to visit everyone Δομημένες – “Just the facts” Efficient Require training Αδόμητες – A conversation Inefficient No training Ήμιδομημένες– start with focused questions, move to open-ended discussion Good balance Often appropriate 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ημι-δομημένες συνεντεύξεις 4/5/2017 Ημι-δομημένες συνεντεύξεις Προκαθόρισε τα δεδομένα που έχουν ενδιαφέρον να συλλεγούν. Κατανόησε γιατί κάνεις τις ερωτήσεις, Μη χάνεις χρόνο Προγραμματισμός τυπικών ερωτήσεων How do you perform task x? Why do you perform task x? Under what conditions do you perform task x? What do you do before you perform…? What information do you need to…? Whom do you need to communicate with to …? What do you use to…? What happens after you…? What is the result or consequence of…? What is the result or consequence of NOT…? Gordon & Gill, 1992; Graesser, Lang, & Elofson, 1987 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Τυπικές ερωτήσεις ανοικτού τύπου 4/5/2017 Τυπικές ερωτήσεις ανοικτού τύπου Why do you do this (whatever the task is you are studying) How do you do this? Gets at task-subtask structure Then ask about each subtask Why do it this way rather than some other way? Attempts to get user to explain method so you can assess importance of the particular way of doing task What has to be done before you can do this? To understand sequencing requirements 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Τυπικές ερωτήσεις ανοικτού τύπου (…) 4/5/2017 Τυπικές ερωτήσεις ανοικτού τύπου (…) Please show me the results of doing this Do errors ever occur when doing this? If answer is ‘yes,’ then learn why occur How do you discover the errors, and how do you correct them? (Adapted from Nielsen et al, CHI ‘86) Encourage digressions; ask for elaborations What else should I have asked you? 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

4/5/2017 Συνεντεύξεις ειδικών Οι ειδικοί συχνά περιγράφουν πώς πρέπει να γίνει κάτι όχι πώς γίνεται στην πραγματικότητα 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ερωτηματολόγια – γενικές αρχές σχεδίασης 4/5/2017 Ερωτηματολόγια – γενικές αρχές σχεδίασης Κάνε σαφείς και συγκεκριμένες ερωτήσεις Κάνε ερωτήσεις με προκαθορισμένες επιλογές απαντήσεων Καλή ιδέα να παρέχεται η επιλογή «Δεν γνωρίζω» / ή « Άλλη απάντηση..» Έλεγξε την ορθότητα του ερωτηματολόγιου με ένα-δύο υποκείμενα 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ερωτηματολόγια - Παραδείγματα 4/5/2017 Ερωτηματολόγια - Παραδείγματα Κλίμακα Likert 7 σημείων - παραλαγή 3 ή 5 σημείων (περιττός αριθμός #) Παραλλαγή : χρήση λέξεων που εκφράζουν βαθμό συμφωνίας.. Strongly agree, agree, neutral, disagree, strongly disagree 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ερωτηματολόγια: τυπικές ερωτήσεις 4/5/2017 Ερωτηματολόγια: τυπικές ερωτήσεις Rank the importance of each of these tasks (give a list of tasks) List the four most important tasks that you perform (this is an open question) List the pieces of information you need to have before making a decision about X, in order of importance Are there any other points you would like to make? (open-ended opinion question; good way to end) Same questions can be used in interview and in questionnaire; difference is in follow-up opportunity 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Ομάδες εστίασης (Focus Groups) 4/5/2017 Ομάδες εστίασης (Focus Groups) Ομάδες 3 έως 10 ατόμων Use several different groups with different roles or perspectives And to separate the powerful from those who are not Careful about few people dominating discussion Use structured set of questions More specific at beginning, more open as progresses Allow digressions before coming back on track Relatively low cost, quick way to learn a lot Audio or video record, with permission 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Μελέτη εγγράφων Similar in some ways to the expert interview 4/5/2017 Μελέτη εγγράφων Similar in some ways to the expert interview Often describe how things should be done rather than how they are done Try to understand why not done “by the book” 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Μελέτη ανταγωνιστικών λύσεων 4/5/2017 Μελέτη ανταγωνιστικών λύσεων Looking for both good and bad ideas Functionality UI style Do user task performance metrics to establish bounds on your system 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Εθνογραφία (Ethnography) 4/5/2017 Εθνογραφία (Ethnography) Μελέτη με άμεση εμπλοκή του αναλυτή Απαιτεί την ένταξη του αναλυτή στο πρόβλημα που θέλει να αναλύσει (ρίζες στην ανθρωπολογία και κοινωνιολογία) Περιλαμβάνει παρατήρηση χωρίς παρέμβαση των υποκειμένων στο φυσικό τους χώρο (όχι στο εργαστήριο), σε συνθήκες που οι δράσεις τους έχουν νόημα. Μικρο-εθνογραφία= εθνογραφική μελέτη μικρής διάρκειας (πχ μερικές ώρες). 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Στόχοι εθνογραφίας Κατανόηση των χρηστών 4/5/2017 Στόχοι εθνογραφίας Κατανόηση των χρηστών Κατανόηση των στόχων τους και των αξιών που διέπουν τη δράση τους Κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των υποκειμένων και μεταξύ ομάδων τους Η άρρητη γνώση του πεδίου να γίνει κατανοητή Για την μελέτη ευχρηστίας ενός συστήματος που βρίσκεται σε λειτουργία, κατανόηση της φύσης των προβλημάτων που προκύπτουν σε αυθεντικές συνθήκες χρήσης 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Μέθοδοι και εργαλεία εθνογραφικών μελετών 4/5/2017 Μέθοδοι και εργαλεία εθνογραφικών μελετών Προσωπική παρατήρηση και εμπλοκή του αναλυτή Καταγραφή σε Audio/video Συνεντεύξεις υποκειμένων Συνέπεια όλων των ανωτέρω είναι η συλλογή μεγάλου πλήθους ετερογενών δεδομένων (ανάγκη χρήσης κατάλληλων εργαλείων ανάλυσης όπως το ActivityLens, βλέπε εργαστήριο) 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Παρατήρηση υποκειμένων 4/5/2017 Παρατήρηση υποκειμένων Μέθοδος: Προσεκτική παρατήρηση κάθε δυνατής λεπτομέρειας σχετικά με τους χρήστες και το περιβάλλον τους Περιγραφή τους σε κάποιον που δεν έχει δει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα ποτέ πριν Είναι ιδιαίτερα σημαντικές οι δράσεις αλλά και οι λεκτικές ανταλλαγές των χρηστών Δομή και γλώσσα που χρησιμοποιείται Ατομικές και ομαδικές εργασίες Η κουλτούρα του χώρου εργασίας Ρητοί και άρρητοι κανόνες και πρακτικές 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Συνεντεύξεις στα πλαίσια εθνογραφικών μελετών 4/5/2017 Συνεντεύξεις στα πλαίσια εθνογραφικών μελετών Αναγκαία η ύπαρξη πλάνου συνέντευξης αλλά θα πρέπει να υπάρχει ευελιξία προς διαφορετικές κατευθύνσεις Δημιουργία επεξηγήσεων με τη βοήθεια των ίδιων των χρηστών (χρήση της ίδιας ορολογίας που χρησιμοποιούν οι χρήστες) Αναγκαία η καταγραφή των συνεντεύξεων 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Πλεονεκτήματα εθνογραφικής προσέγγισης 4/5/2017 Πλεονεκτήματα εθνογραφικής προσέγγισης Υποστηρίζει τον σχεδιαστή να αποκτήσει πλούσια καταγραφή των αναγκών του χρήστη Υποστήριξη στην καταγραφή απαιτήσεων Αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα της εργασίας του χρήστη Ανακαλύπτει θέματα που βρίσκονται έξω από την τυπική περιγραφή της εργασίας και τα κείμενα Επιτρέπει στους αναλυτές να παίξουν το ρόλο του τελικού χρήστη καλύτερα Ο αναλυτής μπορεί να κάνει υποθέσεις για τον τελικό χρήστη όταν αυτός δεν είναι παρών Ανοικτός χαρακτήρας της προσέγγισης και έλλειψη προκαταλήψεων επιτρέπει την κατανόηση προβλημάτων Εμπειρικές μελέτες και ανάλυση εργασιών μπορεί να είναι πιο τυπικές ενώ η εθνογραφία πιο ελεύθερη 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Μειονεκτήματα εθνογραφικής μεθόδου 4/5/2017 Μειονεκτήματα εθνογραφικής μεθόδου Χρονικές απαιτήσεις Μια εθνογραφική μελέτη μπορεί να πάρει μεγάλη χρονική διάρκεια Κλίμακα Πολλοί εθνογράφοι επικεντρώνονται σε λίγους συμμετέχοντες για να διαχειριστούν καλύτερα την μελέτη Αποτελέσματα Πολλές φορές παραμένουν κύρια ποιοτικά, δύσκολο να τα επεξεργαστεί κανείς Εκπαίδευση στην εθνογραφία είναι δυνατή μόνο με την επανάληψη Ιδιαίτερα δύσκολη δραστηριότητα 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Παρατήρηση χρηστών – Πρωτόκολλο Think Aloud 4/5/2017 Παρατήρηση χρηστών – Πρωτόκολλο Think Aloud Καθίστε μαζί με τον χρήστη όταν εκτελεί κάποια δραστηριότητα που σας ενδιαφέρει να αναλύσετε Ενθαρρύνετε τον χρήστη να περιγράφει τις σκέψεις του Καταγράψτε σε βίντεο ή ηχογραφείστε (με την άδεια του χρήστη) τα σχόλιά του Προσέξτε ότι δεν έχουν όλοι οι χρήστες τις ίδιες ικανότητες έκφρασης Είναι δύσκολο για τον χρήστη για πολύ ώρα να συγκεντρώνετε στην εργασία του/ καθήκον του και την ίδια ώρα να μιλάει, είναι απαραίτητα συχνά διαλλείματα 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Personas Τεχνική που μας βοηθά να κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά των χρηστών μας Δεν είναι πραγματικοί άνθρωποι αλλά αντιπροσωπεύουν πραγματικούς ανθρώπους και έχουν πραγματικά χαρακτηριστικά Δεν πρέπει να ιδανικοποιούνται (idealised) Προσπαθήστε να τους κάνετε όσο το δυνατό πιο αληθινούς, δίνοντας τους όνομα, χαρακτηριστικά, στόχους, και προσωπικό παρελθόν Είναι καλό να δημιουργούμε τουλάχιστον ένα για κάθε κατηγορία χρήστη που έχουμε. 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Personas 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Data interpretation and analysis Start soon after data gathering session Initial interpretation before deeper analysis Different approaches emphasize different elements e.g. class diagrams for object-oriented systems, entity-relationship diagrams for data intensive systems 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Task descriptions Scenarios an informal narrative story, simple, ‘natural’, personal, not generalisable Use cases assume interaction with a system assume detailed understanding of the interaction Essential use cases abstract away from the details does not have the same assumptions as use cases 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Scenario for travel organizer “The Thomson family enjoy outdoor activities and want to try their hand at sailing this year. There are four family members: Sky (10 years old), Eamonn (15 years old), Claire (35), and Will (40). One evening after dinner they decide to start exploring the possibilities. They all gather around the travel organizer and enter their initial set of requirements – a sailing trip for four novices in the Mediterranean. The console is designed so that all members of the family can interact easily and comfortably with it. The system’s initial suggestion is a flotilla, where several crews (with various levels of experience) sail together on separate boats. Sky and Eamonn aren’t very happy at the idea of going on vacation with a group of other people, even though the Thomsons would have their own boat. The travel organizer shows them descriptions of flotillas from other children their ages and they are all very positive, so eventually, everyone agrees to explore flotilla opportunities. Will confirms this recommendation and asks for detailed options. As it’s getting late, he asks for the details to be printed so everyone can consider them tomorrow. The travel organizer prints out a summary of the different options available.” 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Use case for travel organizer 1. The system displays options for investigating visa and vaccination requirements. 2. The user chooses the option to find out about visa requirements. 3. The system prompts user for the name of the destination country. 4. The user enters the country’s name. 5. The system checks that the country is valid. 6. The system prompts the user for her nationality. 7. The user enters her nationality. 8. The system checks the visa requirements of the entered country for a passport holder of her nationality. 9. The system displays the visa requirements. 10. The system displays the option to print out the visa requirements. 11. The user chooses to print the requirements. 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Alternative courses for travel organizer Some alternative courses: 6. If the country name is invalid: 6.1 The system displays an error message. 6.2 The system returns to step 3. 8. If the nationality is invalid: 8.1 The system displays an error message. 8.2 The system returns to step 6. 9. If no information about visa requirements is found: 9.1 The system displays a suitable message. 9.2 The system returns to step 1. 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Example use case diagram for travel organizer 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Example essential use case for travel organizer retrieveVisa USER INTENTION SYSTEM RESPONSIBILITY find visa requirements request destination and nationality supply required information obtain appropriate visa info obtain copy of visa info offer info in different formats choose suitable format provide info in chosen format 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Task analysis Task descriptions are often used to envision new systems or devices Task analysis is used mainly to investigate an existing situation It is important not to focus on superficial activities What are people trying to achieve? Why are they trying to achieve it? How are they going about it? Many techniques, the most popular is Hierarchical Task Analysis (HTA) 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Hierarchical Task Analysis Involves breaking a task down into subtasks, then sub-sub-tasks and so on. These are grouped as plans which specify how the tasks might be performed in practice HTA focuses on physical and observable actions, and includes looking at actions not related to software or an interaction device Start with a user goal which is examined and the main tasks for achieving it are identified Tasks are sub-divided into sub-tasks 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Example Hierarchical Task Analysis 0. In order to buy a DVD 1. locate DVD 2. add DVD to shopping basket 3. enter payment details 4. complete address 5. confirm order plan 0: If regular user do 1-2-5. If new user do 1-2-3-4-5. 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Example Hierarchical Task Analysis (graphical) 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής

Καλό βράδυ Βασισμένο στο υλικό από το κεφάλαιο 7 του βιβλίου Jennifer Preece, Yvonne Rogers, Helen Sharp, Interaction Design: Beyond Human-Computer Interaction, John Wiley & Sons, Second Edition, 2007. Επιπλέον υλικό: Maguire, M and Bevan, N. (2002) User Requirements Analysis: A review of supporting methods, in Proceedings of IFIP 17th World Computer Congress, Montreal, Canada 27/09/2013 Τμήμα Πληροφορικής