ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ “Κατανομή βάρους της δημοσιονομικής προσαρμογής στα νοικοκυριά των μισθωτών” Σταύρος Ζωγραφάκης Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Συζήτηση: «Δημοσιονομική προσαρμογή: πόσο δίκαιη είναι η κατανομή των βαρών; » Τρίτη, 19 Νοεμβρίου 2013, Βουλή των Ελλήνων, αίθουσα Γερουσίας ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Μεθοδολογική προσέγγιση Ομάδα αναφοράς τα νοικοκυριά μισθωτών και ανέργων. Δεν περιλαμβάνονται νοικοκυριά που κάποιο εργαζόμενο μέλος του να μην είναι μισθωτός ή να είναι συνταξιούχος. Τα εισοδήματα των παραπάνω νοικοκυριών προέρχονται αποκλειστικά από τους μισθούς των μελών τους ή και τα επιδόματα ανεργίας. Η μελέτη βασίζεται στα πρωτογενή στοιχεία των τριμηνιαίων ερευνών εργατικού δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ με ετήσιο δείγμα 120,000 νοικοκυριών. Περίοδος αναφοράς 1ο τρίμηνο του 2008 έως και το 2ο τρίμηνο του 2013. Κατασκευή δείκτη απόγνωσης ο οποίος ποσοτικοποιεί τον κίνδυνο χαμηλού ή μηδενικού εισοδήματος από μισθωτή εργασία. Ο δείκτης λαμβάνει ως ακραίες τιμές το μηδέν και την μονάδα. Τα νοικοκυριά βαθμολογούνται με το μηδέν όταν δεν υπάρχουν άνεργοι μέσα στο νοικοκυριό και ο μισθός των εργαζομένων είναι μεγαλύτερος των 1,000€. Τα νοικοκυριά βαθμολογούνται με την μονάδα όταν όλα τα ενεργά μέλη είναι άνεργα και κανένα από αυτά δεν λαμβάνει το επίδομα ανεργίας. Τα νοικοκυριά με βαθμό 1 θεωρούμε ότι βρίσκονται σε απόλυτη απόγνωση.

Ανάμεσα στο μηδέν και την μονάδα 1. Κάθε ενεργό μέλος του νοικοκυριού λαμβάνει μία από τις παρακάτω τιμές: 1 αν είναι άνεργο και δεν λαμβάνει επίδομα ανεργίας 0.8 αν είναι άνεργο και λαμβάνει επίδομα ανεργίας 0.6 αν εργάζεται και ο μισθός του είναι μικρότερος των 499€ 0.4 αν εργάζεται και ο μισθός του είναι μεταξύ των 500€ και των 699€ 0.2 αν εργάζεται και ο μισθός του είναι μεταξύ των 700€ και των 999€ 0 αν εργάζεται και ο μισθός του είναι μεγαλύτερος των 1,000€ 2. Ο συνολικός βαθμός κάθε νοικοκυριού είναι ο μέσος όρος των βαθμών που λαμβάνουν τα ενεργά μέλη του νοικοκυριού. Τα παιδιά καθώς και τα μη οικονομικά ενεργά μέλη που ζουν μέσα στο νοικοκυριό δεν λαμβάνονται υπόψη. 3. Ο δείκτης απόγνωσης υπολογίζεται για το σύνολο των νοικοκυριών των μισθωτών και των ανέργων της χώρας καθώς και για διαφορετικές ομάδες των παραπάνω νοικοκυριών ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του αρχηγού του νοικοκυριού (π.χ. βαθμίδα εκπαίδευσης, ομάδες ηλικιών, περιφέρεια διαμονής, βαθμός εξειδίκευσης, επάγγελμα, κλάδος δραστηριότητας, προϋπηρεσία, υπηκοότητα, είδος απασχόλησης, ένταση απασχόλησης κλπ).

Διαχρονική εξέλιξη του δείκτη απόγνωσης Μέση τιμή για το σύνολο των νοικοκυριών των μισθωτών Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛΣΤΑΤ

Το 65% των ανέργων σήμερα διαμένουν στην “πολυκατοικία” Σε χιλιάδες Η κύρια πηγή εισοδήματος αυτών των νοικοκυριών είναι το εισόδημα από μισθωτή εργασία. Σε κάποια νοικοκυριά που έχουν άνεργα μέλη λαμβάνουν και το επίδομα ανεργίας. Το 65% των ανέργων σήμερα διαμένουν στην “πολυκατοικία” 4ος όροφος Δείκτης 0+ - 0.2 Ρετιρέ - Δείκτης απόγνωσης 0 Μισθοί > 1,000 ευρώ για όλα τα εργαζόμενα μέλη, κανένας άνεργος 3ος όροφος Δείκτης 0.2 – 0.4 2ος όροφος Δείκτης 0.4 – 0.6 1ος όροφος Δείκτης 0.6 - 0.8 Ισόγειο Δείκτης 0.8 - 1.0 2009:Ι 2013:ΙΙ “Η πολυκατοικία” 660 νοικοκυριά 1,768 άτομα 0 άνεργοι 453 νοικοκυριά 1,160 άτομα 0 άνεργοι 434 νοικοκυριά 1,175 άτομα 0,5 άνεργοι 290 νοικοκυριά άτομα 0,3 άνεργοι 133 νοικοκυριά 416 άτομα 35 άνεργοι 150 νοικοκυριά άτομα 34 άνεργοι 130 νοικοκυριά 408 άτομα 117 άνεργοι 261 νοικοκυριά άτομα 222 άνεργοι 39 νοικοκυριά 112 άτομα 54 άνεργοι 133 νοικοκυριά 414 άτομα 177 άνεργοι 58 νοικοκυριά 125 άτομα 75 άνεργοι 294 νοικοκυριά 733 άτομα 445 άνεργοι 1,455 νοικοκυριά 4,003 άτομα 282 άνεργοι 1,583 νοικοκυριά 4,305 άτομα 879 άνεργοι

Επίσκεψη στο ισόγειο της πολυκατοικίας – νοικοκυριά σε απόλυτη απόγνωση Διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των μελών στο ισόγειο της πολυκατοικίας Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛΣΤΑΤ

Διάρθρωση των μελών των νοικοκυριών που κατοικούν στο ισόγειο της πολυκατοικίας Αντιστοιχούν 15,2 παιδιά για κάθε εργαζόμενο (εδώ οι εργαζόμενοι αμείβονται με μισθό μικρότερο των 500 ευρώ) Κάθε επίδομα ανεργίας θα πρέπει να συντηρήσει: 4,9 παιδιά + 5,4 μη οικονομικά ενεργά μέλη + 16,4 άνεργους

Επίσκεψη στο 1ο όροφο της πολυκατοικίας Νοικοκυριά με ένα χαμηλό μισθό ή ένα επίδομα ανεργίας Διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των νοικοκυριών, μελών και ανέργων στον 1ο όροφο της πολυκατοικίας Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛΣΤΑΤ

Επίσκεψη στο ρετιρέ της πολυκατοικίας Νοικοκυριά χωρίς άνεργα μέλη και με μισθό > 1000 ευρώ Διαχρονική εξέλιξη του αριθμού των νοικοκυριών, μελών και ανέργων στον 1ο όροφο της πολυκατοικίας Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛΣΤΑΤ

Γνωρίζουμε τους ανθρώπους που κατοικούν στο ισόγειο της πολυκατοικίας; Μήπως είναι οι παράνομοι μετανάστες; Οι άνθρωποι που κοιμούνται έξω στους δρόμους; Οι άνθρωποι που μέσα από τα εθνικά σχέδια δράσης για τον κοινωνικό αποκλεισμό παρατηρούσαμε τα προηγούμενα χρόνια πριν την κρίση ότι βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας όπως για παράδειγμα: νοικοκυριά με ηλικιωμένους αρχηγούς, νοικοκυριά που κατοικούσαν σε ορεινές αγροτικές περιοχές, μονογονεϊκά νοικοκυριά ή νοικοκυριά με πολλά παιδιά, νοικοκυριά με χαμηλή εκπαίδευση των μελών τους, νοικοκυριά με αναπηρίες κλπ ;

Χαρακτηριστικά του αρχηγού του νοικοκυριού που κατοικεί στο Ισόγειο της πολυκατοικίας Το 84% είναι Έλληνες (9% Αλβανοί) Το 66% είναι άνδρες Το 47% είναι έγγαμοι Το 33% έχει ηλικία 20-39 έτη, το 55% έχει ηλικία 40-59 και το 12% έχει ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών Το 21% έχει ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση, το 48% δευτεροβάθμια και το 30% πρωτοβάθμια εκπαίδευση Το 8% που έχει ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει διδακτορικό ή μεταπτυχιακό τίτλο Το 17% είχαν εργασία την προηγούμενη χρονιά ενώ το 69% είναι μακροχρόνιοι άνεργοι Το 83% αυτών που είχαν εργασία την προηγούμενη χρονιά ήταν μισθωτοί Το 83% δηλώνει ότι δεν έχουν απορρίψει οποιαδήποτε πρόταση για εργασία Το 40% ζει στην Πρωτεύουσα, το 11% στην Θεσσαλονίκη Το 0,8% εργάζεται. Όσοι εργάζονται αμείβονται με μισθό μέχρι 499 ευρώ

“Και πως τα βγάζουν πέρα;” Το 51% στηρίζεται κατά κύριο λόγο από άλλα άτομα εκτός νοικοκυριού (γείτονες, φίλοι, γνωστοί …) Το 16% λαμβάνει κάποιο βοήθημα, επίδομα ή κάποια μικρή σύνταξη (π.χ. αναπηρίας, θανάτου, γήρατος…) Το 8% στηρίζεται από κάποια άλλα άτομα του νοικοκυριού Το υπόλοιπο 25% δηλώνει ότι στηρίζεται από συνδυασμό περισσότερων πηγών (γείτονες, κάποιο επίδομα, συγγενείς, κάποια μεροκάματα ….)

….αντί επιλόγου Η νέα φτώχεια δεν έχει τα χαρακτηριστικά της περιόδου πριν την κρίση. Για παράδειγμα, το ποσοστό των ηλικιωμένων (>65 έτη) καθώς και το ποσοστό των συνταξιούχων (οποιασδήποτε ηλικίας) που απειλούνται από την φτώχεια μειώνονται σημαντικά. Από την άλλη πλευρά η αύξηση του αριθμού των φτωχών κατά 350 χιλιάδες άτομα σύμφωνα με τα σχετικά μεγέθη μέτρησης της φτώχειας (Eurostat) αποτυπώνουν μια ωραιοποιημένη εικόνα της σημερινής κατάστασης. Η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη από αυτό που δείχνουν οι αριθμοί. Η δική μας έρευνα αποσκοπεί στην μέτρηση του βαθμού απόγνωσης των νοικοκυριών των μισθωτών και των ανέργων. Παρουσιάζει μια εικόνα της σημερινής κατάστασης (2ο εξάμηνο του 2013). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, ένα μέρος του πληθυσμού πήρε το ασανσέρ και κατέβηκε βιαίως στο ισόγειο της πολυκατοικίας, χωρίς στάση. Αυτή τη στιγμή είναι οι πλέον ευάλωτοι. Η απόλυτη απόγνωση. Στο ισόγειο της πολυκατοικίας οι άνθρωποι δεν έχουν να χάσουν πλέον τίποτα, εκτός, αν έχουν κόκκινα δάνεια, απλήρωτους λογαριασμούς της ΔΕΗ, απλήρωτους φόρους …. Ένα άλλο μέρος του πληθυσμού, παίρνει το ασανσέρ και κατεβαίνει σταδιακά, με την απόγνωση ολοένα να αυξάνεται. Αν δεν αλλάξει τίποτα δεν θα αργήσουν να φτάσουν στο ισόγειο της πολυκατοικίας.

Σας ευχαριστώ