Η κόπωση ως παράγοντας που επηρεάζει το λάκτισμα Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΛΑΚΤΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΓΑΣΊΑ Κοτσανόπουλος Π., Κοκινάκης Μ.,Παπαστεργιάδου Μ., Παπαδόπουλος Κ.,Παπαδοπούλου Σ.Δ. Department of Physical Education and Sport Science, Aristotle University of Thessaloniki, GREECE Εισαγωγή Το σουτ στο ποδόσφαιρο είναι το λάκτισμα της μπάλας (συνήθως ισχυρό), με σκοπό να καταλήξει η μπάλα στην αντίπαλη εστία. Αν και υπάρχουν πολλών ειδών σουτ, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί από τους ερευνητές στο κουντεπιέ σουτ και στην ταχύτητα που αποκτά η (ακίνητη) μπάλα. Οι ποδοσφαιριστές προκειμένου να μεταβιβάσουν μια μακρινή πάσα ή να σουτάρουν στην εστία με μεγάλη ταχύτητα για να μειωθεί ο χρόνος αντίδρασης του τερματοφύλακα, εκτελούν με το κουντεπιέ, δηλαδή την ραχιαία επιφάνεια του ποδιού. Όταν θέλουν να μεταβιβάσουν την μπάλα σε κοντινή απόσταση με περισσότερη ακρίβεια ή να πλασάρουν στην εστία με περισσότερη σιγουριά προτιμούν το λάκτισμα με το έσω μέρος του ποδιού. Το κουντεπιέ λάκτισμα έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον ειδικών ερευνητών σε αντίθεση με τις άλλες επιδεξιότητες του αθλήματος. Είναι μια πολυαρθρική κίνηση, εξαρτώμενη από πολλούς παράγοντες όπως η μέγιστη δύναμη και η ενεργοποίηση των μυών που συμμετέχουν στην κίνηση κάτα την φάση του σουτ λακτίσματος (De Proft et al.,1988a,b; Isokawa &Lees, 1988 ; Dorge et al., 1999), τον συγχρονισμό και την κατάλληλη μεταφορά ενέργειας μεταξύ των τμημάτων που συμμετέχουν στο σουτ-λάκτισμα (Plagenhoef, 1971) Ανασκόπηση σχετικών ερευνών Οι Lee & Nolan (1998) αναφέρουν ότι το λάκτισμα είναι η πιο διαδεδομένη επιδεξιότητα στο ποδόσφαιρο, το οποίο αναπτύσσεται από τις αναπτυξιακές φάσεις της ηλικίας. Ο Bloomfield (1979) ανέλυσε την κίνηση του σουτ αγοριών 2-12 ετών και διαπίστωσε ότι η χρονολογική ηλικία δεν αποτελεί αξιόπιστο παράγοντα για την ανάπτυξη της επιδεξιότητας στο σουτ διότι συνήθως δεν συμβαδίζει με την βιολογική ηλικία, παρόλα αυτά όμως η επιδεξιότητα στο σουτ αναπτύσσεται στην ηλικία των 4-6 ετών. Οι Isokawa & Lees (1988) μελέτησαν την γωνία του σουτ-λακτίσματος και ανακάλυψαν πως παίζει σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα που αναπτύσσεται στην μπάλα και στο πόδι (κνήμη) κατά την φάση του σουτ. Ο Opavsky (1988) σύγκρινε το κουντεπιέ λάκτισμα από στατική θέση του ποδοσφαιριστή με λάκτισμα 5-8 βημάτων και οι τιμές για την ταχύτητα της μπάλας διαπιστώθηκαν μεταξύ 23.5 m/s και 30.8 m/s αντίστοιχα. Η τοποθέτηση του ποδιού στήριξης είναι ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζει την απόδοση στο λάκτισμα, όμως δεν έχει μελετηθεί εκτενέστερα. Φάσεις του σουτ Σύμφωνα με τον Luhtanen (1988) οι φάσεις του σου είναι 3 και περιλαμβάνει: α) την αρχή της κίνησης έως την επαφή του ποδιού στήριξης με το έδαφος, β) η επαφή του ποδιού στήριξης με το έδαφος έως την μικρότερη γωνία που σχηματίζεται στην άρθρωση του γόνατος και γ) από την μικρότερη γωνία που σχηματίζεται στην άρθρωση του γόνατος του ποδιού αιώρησης έως την επαφή του με την μπάλα. Οι Nuome et al.( 2002) αναφέρουν πως η κίνηση του λακτίσματος αποτελείται από 4 φάσεις, όπου αρχικά υπάρχει μία εκρηκτική κίνηση, όπου το πόδι ώθησης έρχεται από πίσω προς τα εμπρός, στην συνέχεια ( δεύτερη φάση) ακολουθεί προωθητική κίνηση, με στροφική κίνηση της λεκάνης και κάμψη του ισχίου και τέλος στην τρίτη φάση υπάρχει η χρονική ακολουθία όπου κάμπτεται το γόνατο και επιβραδύνεται το ανώτερο μέρος του ποδιού. Μηχανικό πρότυπο-ανάλυση της κίνησης Ο όρος σουτ-λάκτισμα θα μπορούσε να οριστεί ως το χτύπημα της μπάλας με οποιοδήποτε μέρος του ποδιού που γίνεται σε μία ορισμένη κατεύθυνση ( εστία) με στόχο το γκολ. Στη φάση του σουτ ο ποδοσφαιριστής εκτελεί κάμψη του γόνατος, έκταση του ισχίου του ανάλογου σκέλους με το οποίο θα δώσει το λάκτισμα, ενώ στηρίζεται στο άλλο άκρο, το οποίο βρίσκεται σε σχετική κάμψη και διατηρεί την ισορροπία του. Στη συνέχεια, ο αθλητής κάνει κάμψη του ισχίου και έκταση του γόνατος για να συναντήσει την μπάλα. Τέλος, μετά το χτύπημα της μπάλας η κίνηση κάμψης του ισχίου και κάμψης του γόνατος συνεχίζεται επιβραδυνόμενη προς τα εμπρός. Η κόπωση ως παράγοντας που επηρεάζει το λάκτισμα Αρκετές έρευνες έχουν εξετάσει την επίδραση από διάφορα πρωτόκολλα κόπωσης σε παραμέτρους της φυσικής κατάστασης όπως δύναμης και ισχύος, αλλά λίγες έχουν εξετάσει την επίδραση στην εκτέλεση πολυαρθρικών κινήσεων που συνήθως πραγματοποιούνται στα σπορ (Nicol et al., 1991). Κάποιες έρευνες έχουν βρει σημαντική επίδραση στην τοπική μυϊκή κόπωση στην εκτέλεση πολυαρθρικών κινήσεων, όπως η ρίψη στο χάντμπολ (Forester & Nougier, 1998), το κάθετο άλμα (Rodacki et al., 2011), αλλά διαπίστωσαν σημαντικές μειώσεις στην μυϊκή ισχύ των κάτω άκρων αλλά και στην μέγιστη ισομετρική δύναμη και στην ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου μυός (Nicol et al.,1991), όπως επίσης και μεταβολές στις κάθετες δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους και στα κινηματικά χαρακτηριστικά του τρεξίματος (Williams et al., 1991 ; Bruggemann, 1996 ; Mizrahi et al., 2000). Παρεμβατικά προγράμματα για την βελτίωση του σουτ-λακτίσματος Ο Taina et al.(1993) πειραματίστηκε σε προπονητικό πρωτόκολλο με ασκήσεις ποδοσφαίρου και διάφορες κινήσεις, διαπιστώνοντας ότι η πειραματική ομάδα που χρησιμοποίησε βελτίωσε σημαντικά την ταχύτητα απελευθέρωσης της μπάλας μετά το λάκτισμα. Ο De Proft και οι συνεργάτες του (1988) ανέφεραν ότι υπάρχει βελτίωση του λακτίσματος, ύστερα από πρωτόκολλο ενδυνάμωσης σε ισοκινητικό μηχάνημα, ενώ ο Aagard και οι συνεργάτες του (1993) βρήκαν το αντίθετο ακριβώς. Οι Lee & Nolan (1998) αναφέρουν ότι ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται, όπως υποδήματα, μπάλες, τεχνητός ή φυσικός χλοοτάπητας παίζουν σημαντικό ρόλο στην απόδοση των ποδοσφαιριστών αλλά και στην συχνότητα των τραυματισμών που προκαλούνται. Επίσης, η εναλλαγή της προπόνησης από φυσικό σε τεχνητό χλοοτάπητα και το αντίστροφο είναι κύριος υπαίτιος παράγοντας τραυματισμών. Συμπεράσματα-συζήτηση Το σουτ-λάκτισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για έναν ποδοσφαιριστή, ειδικότερα για αυτόν που ο ρόλος του είναι το σκοράρισμα. Είναι σημαντικό να σουτάρει εύστοχα αλλά και με δύναμη, γιατί έτσι μειώνεται ο χρόνος αντίδρασης του τερματοφύλακα. Αν παρατηρήσει κανείς την στρατηγική θα διαπιστώσει πως πολλά τέρματα επιτυγχάνονται από πολλές στημένες φάσεις, οπότε είναι εύλογο πως το χάρισμα στο σουτ-λάκτισμα ενός ποδοσφαιριστή παίζει καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στην απόδοσή του αλλά και στο αποτέλεσμα του αγώνα. Παρεμβατικά προγράμματα ειδικής προπόνησης στο σουτ ενδείκνυται καθώς έχει βρεθεί ότι συμβάλλουν στην δεξιότητα αυτή του σουτ πολύπλευρα και σε βραχυπρόθεσμο χρονικά πλαίσιο.