ΦΟΠΚ Βασικές Αρχές Έγχρωμης Φωτογραφίας Χρώμα ΦΟΠΚ Βασικές Αρχές Έγχρωμης Φωτογραφίας

Εισαγωγή Ιστορία Χρωματικές ιδιότητες του φωτός και τρόπος μέτρησης του χρώματος Φιλμ – αισθητήρες και χρώμα Ψυχολογία των χρωμάτων Χρωματική ισορροπία στη σύνθεση Χρήση χρωμάτων στη φωτογραφία

Ιστορία έγχρωμης Φωτογραφίας 1820 Πρώτες απόπειρες επιχρωματισμού 1869 ο Maxwell προβάλει μια έγχρωμη «φωτογραφία» μιας κορδέλας με την προσθετική μέθοδο 1869 ο Louis Ducos du Hauron και ο Charles Cros, ο καθένας ξεχωριστά, αναπτύσσουν την αφαιρετική μέθοδο εκτύπωσης έγχρωμης φωτογραφίας

Ιστορία έγχρωμης Φωτογραφίας 1873 ο Dr. Herman Vogel εφευρίσκει «φιλμ» ευαίσθητα στο πράσινο (μέχρι τότε υπήρχαν μόνο σε μπλε) 1876 ο du Hauron εκτυπώνει σε χαρτί το πρώτο έγχρωμο πορτραίτο Αργότερα εμφανίζονται και άλλες τεχνικές

Μέθοδοι χρωματισμού Άμεσου φωτισμού (Lippman direct colour process) Χρωματικές Γραμμές (Joly line) Μωσαϊκά Χρώματος (Paget process, μέχρι το 1920) Κουκίδες (Autocrome plates) Σύνθεση Χρώματος (σημερινά φιλμ, by Agfa και Kodak) Instant colour (Polaroid)

Αφαιρετική μέθοδος

Προσθετική vs Αφαιρετική Προσθετική μέθοδος Red + Green = Yellow  Green + Blue = Cyan Blue + Red = Magenta Red + Green + Blue = White Αφαιρετική μέθοδος Cyan + Magenta = Blue Magenta + Yellow = Red Yellow + Cyan = Green White Cyan+ Magenta + Yellow = Black

Προσθετική vs Αφαιρετική Προσθετική μέθοδος Οθόνες / προβολείς Βάζει χρώμα σε σκοτεινό φόντο Πιο «εύκολο» να παραχθούν όλα τα χρώματα Αφαιρετική μέθοδος Εκτυπωτές / τυπωμένες εικόνες Μπλοκάρει το φως από το να ανακλαστεί από μια άσπρη επιφάνεια Πιο ευαίσθητο το οπτικό αποτέλεσμα σε διαφορετικό φωτισμό

Ευαισθησία στο χρώμα Το μάτι μας είναι πιο ευαίσθητο στο πράσινο (και στο κίτρινο) Το μάτι μας έχει πολύ μεγάλο εύρος ευαισθησίας στο φως, πολύ μεγαλύτερο από κάθε αισθητήρα (φωτοχημικό ή ηλεκτρονικό) Όσο πιο σκοτεινό είναι το περιβάλλον μας όμως, τόσο λιγότερα χρώματα βλέπουμε. Στο σχεδόν σκοτάδι βλέπουμε ασπρόμαυρα.

Αισθητήρες και φως Η ευαισθησία του έγχρωμου φιλμ έχει μικρότερο εύρος από το ασπρόμαυρο. Το φιλμ έχει ανοχή +7 έως -3 stop από την κανονική έκθεση. Το slide έχει μόνο +3 έως -3 stop, αλλά πιο κορεσμένα χρώματα και πιο κοντά σε αυτό που βλέπει το μάτι. Επίσης είναι πιο ανεκτικό σε υποεκφώτηση από το φιλμ. Οι ψηφιακοί αισθητήρες έχουν ανοχή από +2 έως -2 stop, ενώ έχουν παρόμοιες χρωματικές ιδιότητες με το slide.

Φιλμ και χρώμα Το φιλμ είναι πολύ πιο ευαίσθητο στο μπλε και λίγο πιο ευαίσθητο στο κόκκινο από το μάτι. Δεν είναι όμως τόσο αποτελεσματικό στο κίτρινο. Κάθε κατασκευαστής χρησιμοποιεί διαφορετικές (πατενταρισμένες) χρωστικές και κατά συνέπεια το κάθε φιλμ παράγει διαφορετικά χρώματα. Η διαφορά αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής όταν δύο φωτογραφίες εξετάζονται δίπλα δίπλα. Το κάθε φιλμ κατασκευάζεται για να έχει την καλύτερη κατανομή χρωμάτων όταν τυπώνεται σε έγχρωμο φωτοευαίσθητο χαρτί του ίδιου κατασκευαστή. Καλύτερη απόδοση στο χρώμα με χρόνο εκφώτισης ανάμεσα στο 1/1000 και 1’’, αλλιώς μειώνεται η ταχύτητα ASA και αλλάζει η απόχρωση. Διορθώνεται με απαλά φίλτρα, ακολουθώντας τις οδηγίες του κατασκευαστή του κάθε φιλμ. Επαγγελματικά φιλμ L για εκφωτήσεις 1/10 και πιο αργές και S για 1/10 και πιο γρήγορες.

Θερμοκρασία Λευκού Τα daylight φιλμ και slides είναι προρυθμισμένα για θερμοκρασία λευκού 5500 Kelvin, δηλαδή του μεσημεριανού ήλιου και του φλας. Κατά την ανατολή έχουμε περίπου 3000 βαθμούς Kelvin ενώ σε μια σκιά σε ηλιόλουστη ημέρα έχουμε σχεδόν 16000 βαθμούς Kelvin.

Θερμοκρασία Λευκού Το tungsten φιλμ είναι προρυθμισμένο για 3200 βαθμούς Kelvin. Το φως μιας λάμπας 100 watt είναι περίπου 2900 βαθμούς Kelvin, μιας 40 watt 2700, ενώ ενός κεριού 2500. Το αποτέλεσμα είναι μια κίτρινη απόχρωση. Μια λάμπα αλογόνου έχει 3200 K ενώ οι φωτογραφικοί προβολείς φτάνουν και τα 3500 K.

Θερμοκρασία Λευκού Σε περιπτώσεις τεχνητού φωτισμού έχουμε συνήθως πολλές πηγές με διαφορετική θερμοκρασία. Για να μετρήσουμε τη θερμοκρασία υπάρχουν ειδικές συσκευές, τα “colour meters”. Για να διορθωθούν οι αλλαγές στο χρώμα χρησιμοποιούμε διορθωτικά φίλτρα (διαφόρων διαβαθμίσεων μπλε, κίτρινα, μοβ κλπ)

Κορεσμός (saturation) Ένα χρώμα είναι πλήρως κορεσμένο όταν έχει μεγάλη αγνότητα, με σχετική ελευθερία από άσπρο, γκρίζο ή μαύρο. Ο κορεσμός μειώνεται από Αντανακλάσεις της επιφάνειας του θέματος Διάχυση του φωτός (όχι σε ματ επιφάνειες όμως!) Ατμοσφαιρικές συνθήκες Αναλαμπές του φακού «Λάθος» ρύθμιση ισορροπίας λευκού

Αντίθεση (contrast) Η εμφάνιση κάθε χρώματος επηρεάζεται από το περιβάλλον του. Ένα απαλό χρώμα φωτογραφημένο σε ένα συμπληρωματικό του φόντο φαίνεται πιο κορεσμένο.

Έγχρωμος κύκλος Όσο πιο κέντρο τόσο πιο κορεσμένα Ψυχρά χρώματα Μπλε και πράσινο Θερμά χρώματα Κόκκινο και κίτρινο Πρωτεύουσες χρωστικές (κόκκινη, κίτρινη, μπλε) απέναντι από δευτερεύουσες (πράσινη, μοβ, πορτοκαλί) Μέγιστη αντίθεση χρωμάτων από συμπληρωματικά τους (αντιδιαμετρικά τοποθετημένα) Χρωματική αρμονία μεταξύ γειτονικών.

Έγχρωμος κύκλος

Ιδιότητες Χρωμάτων Κόκκινο Μπλε Κίτρινο Πράσινο Γκρι – Μαύρο Άσπρο

Κόκκινο Απαλό κόκκινο δείχνει χαρά, σεξουαλικότητα, πάθος, ευαισθησία και έρωτα. Ροζ δείχνει ρομαντικότητα, αγάπη και φιλία. Επίσης υποδηλώνει γυναικείες ιδιότητες. Βαθύ κόκκινο σχετίζεται με θέληση, ευρωστία, οργή, ηγεσία, κουράγιο, πόθο, κακία. Καφέ υπονοεί σταθερότητα και ανδρικές ιδιότητες. Καφέ-κόκκινο σχετίζεται με το φθινόπωρο.

Κόκκινο Φαίνεται να προεξέχει Τείνει να μπλέκει τους τόνους Για να φαίνεται όλη η λεπτομέρεια είτε υποεμφανίζουμε ½ stop είτε προτιμάμε πλάγιο φως με έντονες σκιές Περισσότερος κορεσμός με direct σκληρό φωτισμό και πολωτικό φίλτρο

Κόκκινο

Μπλε Ελαφρύ μπλε σχετίζεται με υγεία, θεραπεία, ηρεμία, κατανόηση και τρυφερότητα. Βαθύ μπλε απεικονίζει γνώση, δύναμη, σοβαρότητα και εντιμότητα. Θεωρείται αντρικό χρώμα

Μπλε Φαίνεται να υποχωρεί στο βάθος (κατάλληλο για background) Δεν καταγράφεται όπως το βλέπουμε, ειδικά εάν είναι πολύ κορεσμένο, τείνει να γίνεται μοβ. Για να αυξηθεί η «ένταση» υποεκθέτουμε το πολύ 1 stop

Κίτρινο Θαμπό (σκοτεινό) κίτρινο αναπαριστά αρρώστια, ζήλια, αποσύνθεση, προειδοποίηση Φωτεινό κίτρινο σχετίζεται με φρεσκάδα, χαρά, ενέργεια και νοημοσύνη. Αποσπά την προσοχή. Θεωρείται παιδικό αυθόρμητο και ανισόρροπο χρώμα.

Κίτρινο Έχει τη μεγαλύτερη ανακλαστικότητα απ όλα, είναι το μοναδικό που όταν είναι τελείως κορεσμένο είναι και πιο φωτεινό. Δύσκολο στο να αποτυπωθεί σε φιλμ καθώς παράγεται από δύο στρώσεις του και τα φιλμ του εμπορίου προσπαθούν να το μειώσουν για να μην βγαίνουν όλα κίτρινα. Για να αυξηθεί ο κορεσμός δεν χρειάζεται υποέκθεση, αλλά μόνο ένα πολωτικό φίλτρο ή ένα κίτρινο φίλτρο. Ο άμεσος σκληρός φωτισμός είναι επίσης βοηθητικός.

Κίτρινο

Πράσινο Σκούρο πράσινο σχετίζεται με φιλοδοξία, απληστία και ζήλια. Πρασινοκίτρινο υποδεικνύει αρρώστια, δειλία, ζήλια, διχόνοια Γαλαζοπράσινο δείχνει συναισθηματική θεραπεία και προστασία. Λαδί το χρώμα της ειρήνης, αλλά και των στρατιωτικών παραλλαγών.

Πράσινο Το μάτι έχει συνηθίσει σε πάρα πολλές αποχρώσεις του, οι οποίες εξαρτώνται από το φως (το ίδιο πράσινο φαίνεται διαφορετικά σε διαφορετικές ώρες της ημέρας) Πολωτικό φίλτρο για πιο ζωντανό χρώμα Προσοχή στις ψηφιακές κυριαρχεί περισσότερο

Πράσινο

Μαύρο Δεν έχει διαβαθμίσεις, μερικοί το αποκαλούν «απουσία χρώματος» Σχετίζεται με δύναμη, κύρος, κομψότητα, τυπικότητα, θάνατο, μυστήριο και κακία. Επίσης λόγω του μυστηρίου που το περιβάλει προκαλεί και φόβο.

Μαύρο και Γκρι Το γκρι μπορεί να γίνει και θερμό και ψυχρό χρώμα, καθώς επηρεάζεται από το περιβάλλον του Το μαύρο, λόγω κοντράστ, κάνει τα άλλα χρώματα να δείχνουν πολύ πιο έντονα και κορεσμένα Για λεπτομέρειες δεν βοηθάει το υψηλό contrast, αλλά δυνατός φωτισμός και υπερέκθεση

Άσπρο Δεν έχει διαβαθμίσεις, μερικοί δεν το θεωρούν ξεχωριστό χρώμα, καθώς αποτελεί τη σύνθεση όλων των χρωμάτων. Σχετίζεται με το φως, την καλοσύνη, την αγνότητα, την αθωότητα, την καθαρότητα και την τελειότητα. Στην Ασία είναι το χρώμα του πένθους.

Άσπρο Αντανακλά τα άλλα χρώματα γύρω του Τα χρώματα ανακατεύονται πάνω του, ειδικά σε σκιασμένες περιοχές του Διορθωτικά φίλτρα μπορούν να «διαγράψουν» αυτή την ανακατωσούρα και να το αφήσουν αγνό Δεν συνίσταται για φωτομέτρηση, λόγω ανακλαστικότητας...

Ισορροπία χρωμάτων

Γενικές οδηγίες Μην αγωνίζεστε για απόλυτη ακρίβεια στην απόχρωση και στον κορεσμό. Αν δεν συγκριθεί η εικόνα με το αρχικό θέμα η διαφορά δεν φαίνεται. Χρησιμοποιήστε το χρώμα υποκειμενικά. Εδώ, εκτός από την τονική αντίθεση (που έχουμε στην ασπρόμαυρη) έχουμε και την χρωματική. Χρησιμοποιήστε την προς όφελός σας. Όσο πιο λίγα χρώματα έχετε στο κάδρο τόσο πιο σημαντικοί φαίνονται οι διάφοροι τόνοι τους. Οι τηλεφακοί μειώνουν τον κορεσμό. Η χρωματική απόχρωση της ίδιας φωτογραφίας αλλάζει ανάλογα με το μέσον. Ο κορεσμός εξαρτάται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες, που με τη σειρά τους επηρεάζουν την «ποιότητα του φωτός». Τα σχήματα και οι τόνοι είναι εξίσου σημαντικά με το ίδιο το χρώμα. Τα λιγότερο κορεσμένα χρώματα συνδυάζονται ευκολότερα μεταξύ τους. Τα χρώματα και ο συνδυασμός τους είναι καθαρά υποκειμενικό θέμα.