ΜΗ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ Δέρμα Βλεννογόνοι ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ Φαγοκυττάρωση Φλεγμονή Πυρετός Αντιμικροβιιακές ουσίες ΕΙΔΙΚΟΙ Χυμική ανοσία Κυτταρική ανοσία

Το αίμα ως παράγοντας οργάνωσης της άμυνας ΑΙΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΛΑΣΜΑ Ερυθρά αιμοσφαίρια Έμμορφα συστατικά Λευκά αιμοσφαίρια Αιμοπετάλια

Η καταγωγή των κυττάρων του αίματος ΟΛΑ τα έμμορφα συστατικά του αίματος Ερυθρά αιμοσφαίρια Λευκά αιμοσφαίρια Αιμοπετάλια κατάγονται από που με διαφοροποίηση δίνουν πολυδύναμα αιμοποιητικά κύτταρα του ερυθρού μυελού των οστών

Εξωτερικοί μηχανισμοί Εμποδίζουν την είσοδο των μικροοργανισμών Μη ειδική άμυνα αντιμετώπιση όλων των μικροοργανισμών με τον ίδιο τρόπο Εξωτερικοί μηχανισμοί Εμποδίζουν την είσοδο των μικροοργανισμών Πού εντοπίζονται στον ανθρώπινο οργανισμό; Δέρμα Βλεννογόνοι

Με ποιους τρόπους το ΔΕΡΜΑ εμποδίζει την είσοδο των μικροοργανισμών; Με ποιους τρόπους το ΔΕΡΜΑ εμποδίζει την είσοδο των μικροοργανισμών; 1.Η δομή του Κεράτινη στιβάδα Στρώμα νεκρών κυττάρων της επιδερμίδας που αποτελεί φραγμό στην είσοδο των μικροοργανισμών

2.Χημικές ουσίες δέρματος Δημιουργούν δυσμενές χημικό περιβάλλον για τους μικροοργανισμούς Α. Οξέα Λιπαρά οξέα Γαλακτικό οξύ Β. Ένζυμα Λυσοζύμη Καταστρέφει κυτταρικό τοίχωμα μικροοργανισμών (βακτηριοκτόνος δράση)

Σε ποιες εκκρίσεις βρίσκονται οι χημικές ουσίες του δέρματος; Λυσοζύμη και Γαλακτικό οξύ Λιπαρά οξέα Ιδρώτας Σμήγμα Ιδρωτοποιοί αδένες Σμηγματογόνοι αδένες

3.Μη παθογόνοι μικροοργανισμοί Με ποιον τρόπο οι μη παθογόνοι μικροοργανισμοί του δέρματος βοηθούν στην άμυνα; Ανταγωνίζονται παθογόνους μικροοργανισμούς και έτσι εμποδίζουν την είσοδό τους στον ανθρώπινο οργανισμό

Πώς οι βλεννογόνοι κοιλοτήτων εμποδίζουν την είσοδο μικροοργανισμών; 1.Παράγουν βλέννα Η βλέννα παγιδεύει μικροοργανισμούς 2. Βλεφαριδοφόρο επιθήλιο αναπνευστικής οδού Η κίνηση των βλεφαρίδων του επιθηλίου απομακρύνει τους μικροοργανισμούς που παγιδεύονται στη βλέννα

3. Υδροχλωρικό οξύ στο στομάχι Καταστρέφει μικροοργανισμούς που καταλήγουν στο στομάχι μέσω πεπτικής οδού 4. Λυσοζύμη στο σάλιο και τα δάκρυα Προστατεύει τη στοματική κοιλότητα Προστατεύει τον επιπεφυκότα

Ορός αίματος = Πλάσμα – παράγοντες πήξης αίματος ΑΙΜΑ Κύτταρα αίματος Πλάσμα Νερό, αμινοξέα, σάκχαρα, πρωτεΐνες, αντισώματα, Αντιμικροβιακές ουσίες,Παράγοντες πήξης του αίματος Ερυθρά αιμοσφαίρια Αιμοπετάλια Λευκά αιμοσφαίρια Λεμφοκύτταρα Ορός αίματος = Πλάσμα – παράγοντες πήξης αίματος Φαγοκύτταρα

Εσωτερικοί μηχανισμοί Μη ειδική άμυνα Εσωτερικοί μηχανισμοί 1.Φαγοκυττάρωση 2. Φλεγμονώδης αντίδραση 3. Πυρετός 4.Ουσίες με αντιμικροβιακή δράση

Τι είναι φαγοκυττάρωση; Φαγοκύτταρα Μονοκύτταρα Ουδετερόφιλα διαφοροποίηση Μακροφάγα Τι είναι φαγοκυττάρωση; Η διαδικασία κατά την οποία τα φαγοκύτταρα εγκλωβίζουν και καταστρέφουν μικροοργανισμούς

Παρουσιάζουν τμήματα του μικροοργανισμού που κατέστρεψαν στην επιφάνειά τους (μακροφάγα) Εγκλωβίζουν και καταστρέφουν μικροοργανισμούς Εγκαθίστανται σε ιστούς (μακροφάγα) 1.Δράση φαγοκυττάρων Προσελκύονται από χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από Ενεργοποιούνται από αντιμικροβιακές ουσίες του πλάσματος τραυματισμένα κύτταρα μικροοργανισμούς Η σύνδεση αντιγόνου – αντισώματος βοηθά στην αναγνώρισή τους από τα μακροφάγα με σκοπό την ολοκληρωτική τους καταστροφή Εξέρχονται από τα διεσταλμένα αγγεία Ο πυρετός ενισχύει τη δράση τους

2.Φλεγμονώδης αντίδραση Είναι το σύνολο των συμπτωμάτων τα οποία εμφανίζονται στην περιοχή ενός τραύματος για να αντιμετωπιστούν οι μικροοργανισμοί που εισέρχονται Ινώδες Πύον Τοπικό κοκκίνισμα Τοπική αύξηση θερμοκρασίας Πόνος Τραυματισμός νευρικών απολήξεων ή επίδραση τοξινών σε αυτές Τοπικό οίδημα Συγκέντρωση αίματος Διάχυση πλάσματος από αγγεία στους γύρω ιστούς Διαστολή αγγείων

Πυρετός Προσοχή!! 3.Ενισχύει τη δράση των φαγοκυττάρων 1.Εμποδίζει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων 2.Εμποδίζει τη λειτουργία των ενζύμων των κυττάρων και εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό των ιών μέσα σε αυτά Για βακτήρια 1 και 3 Προσοχή!! Για ιούς 2 και 3

Ουσίες με αντιμικροβιακή δράση Πρωτεΐνες Ιντερφερόνες Για ιούς Συμπλήρωμα Για όλους τους μικροοργανισμούς Προπερδίνη Για όλους τους μικροοργανισμούς

Πώς δρουν οι ιντερφερόνες; Παράγονται από κύτταρα μολυσμένα από ιούς Απελευθερώνονται στο μεσοκυττάριο υγρό Συνδέονται με υποδοχείς υγιών κυττάρων Τα υγιή κύτταρα παράγουν άλλες πρωτεΐνες Οι πρωτεΐνες αυτές εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των ιών

ΑΝΟΣΙΑ (Ειδική άμυνα) Ικανότητα του οργανισμού Α) Να αναγνωρίζει μια ξένη ουσία που εισέρχεται στον οργανισμό Β) Να αντιδρά για να την εξουδετερώσει παράγοντας Εξειδικευμένα κύτταρα Εξειδικευμένα κυτταρικά προϊόντα Αντιγόνο ανοσοβιολογική απόκριση δηλ. την αντίδραση του οργανισμού εναντίον της ξένης ουσίας Η ουσία που προκαλεί την…

ΑΝΤΙΓΟΝΟ Η ξένη ουσία που προκαλεί την ανοσοβιολογική απόκριση Τι μπορεί να είναι η ξένη ουσία που προκαλεί την ανοσοβιολογική απόκριση; Μικροοργανισμός Τοξικές ουσίες που παράγονται από μικροοργανισμό Τμήματα μικροοργανισμού Γύρη, συστατικά τροφών, κύτταρα ή ορός από άλλα άτομα ή ζώα

Ποια είναι τα δύο χαρακτηριστικά που κάνουν την ειδική άμυνα να ξεχωρίζει από τη μη ειδική άμυνα; Εξειδίκευση Μνήμη Η ικανότητα του οργανισμού να θυμάται τα αντιγόνα με τα οποία έχει έρθει σε επαφή και να τα εξουδετερώνει γρήγορα χωρίς την εμφάνιση συμπτωμάτων Τα προϊόντα της ανοσοβιολογικής δρουν εναντίον ΜΟΝΟ της ουσίας που προκάλεσε την παραγωγή τους

Ποια κύτταρα του αίματος συμμετέχουν στην ανοσοβιολογική απόκριση; Β λεμφοκύτταρα Τα λεμφοκύτταρα Τ λεμφοκύτταρα Πού ολοκληρώνεται η παραγωγή των λεμφοκυττάρων; Πού ξεκινά η παραγωγή των λεμφοκυττάρων; Μυελός των οστών Θύμος αδένας Από πολυδύναμα αιμοποιητικά κύτταρα

ΛΕΜΦΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Μυελός των οστών Θύμος αδένας ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ Αμυγδαλές Μυελός των οστών Θύμος αδένας Σπλήνας Λεμφαδένες Λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα Ωρίμανση των Τ λεμφοκυττάρων Ωρίμανση των Β λεμφοκυττάρων Γίνεται η ανοσοβιολογική απόκριση

2ο ΣΤΑΔΙΟ 1ο ΣΤΑΔΙΟ 2Β 2Α 3ο ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΑΔΙΑ 2ο ΣΤΑΔΙΟ 1ο ΣΤΑΔΙΟ Ενεργοποίηση Βοηθητικών Τ Λεμφοκυττάρων 2Β 2Α Ενεργοποίηση Β λεμφοκυττάρων Χυμική ανοσία Ενεργοποίηση Τ λεμφοκυττάρων Κυτταρική ανοσία 3ο ΣΤΑΔΙΟ Τερματισμός ανοσοβιολογικής απόκρισης

1ο ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Ενεργοποίηση βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων Είσοδος αντιγόνου για 1η φορά Φαγοκυττάρωση αντιγόνου από μακροφάγα Παρουσίαση αντιγόνου στην επιφάνεια του μακροφάγου Το τμήμα του αντιγόνου που παρουσιάζεται ενεργοποιεί το βοηθητικό Τ λεμφοκύτταρο

2ο ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Α. Ενεργοποίηση Β λεμφοκυττάρων (Χυμική Ανοσία) Ενεργοποιημένο Βοηθητικό Τ λεμφοκύτταρο ενεργοποιεί Β λεμφοκύτταρο Πολλαπλασιασμός και διαφοροποίηση σε Πλασματοκύτταρα Β λεμφοκύτταρα μνήμης Παράγουν και εκκρίνουν αντισώματα στο αίμα και τη λέμφο Ενεργοποιούνται όταν το αντιγόνο εισέλθει επόμενη φορά στον οργανισμό Τα αντισώματα συνδέονται με το αντιγόνο και το εξουδετερώνουν

2ο ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Β. Ενεργοποίηση Κυτταροτοξικών Τ λεμφοκυττάρων (Κυτταρική Ανοσία) Ενεργοποιημένο Βοηθητικό Τ λεμφοκύτταρο ενεργοποιεί Κυτταροτοξικό Τ λεμφοκύτταρο εναντίον Κυττάρου μολυσμένου από ιό Καρκινικού κυττάρου Κυττάρου από μεταμοσχευμένο ιστό Το κυτταροτοξικό Τ λεμφοκύτταρο καταστρέφει το κύτταρο - στόχο

ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ 3ο ΣΤΑΔΙΟ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Τα προϊόντα της ανοσοβιολογικής απόκρισης Τα κατασταλτικά Τ λεμφοκύτταρα Βοηθούν στον τερματισμό της ανοσοβιολογικής απόκρισης

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ Ενεργοποιείται κατά τη δεύτερη ή επόμενη επαφή του οργανισμού με το ίδιο αντιγόνο Ενεργοποιούνται τα κύτταρα μνήμης Τα αντισώματα παράγονται άμεσα Μεγάλη ποσότητα αντισωμάτων Γρήγορη εξουδετέρωση του αντιγόνου Ο άνθρωπος δεν ασθενεί και δεν καταλαβαίνει ότι μολύνθηκε

ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΧΗΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ: ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΕΝΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑ 1 ΠΡΩΤΕΪΝΗ 4 ΠΟΛΥΠΕΠΤΙΔΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ 2 ΜΕΓΑΛΕΣ = ΒΑΡΙΕΣ 2 ΜΙΚΡΕΣ = ΕΛΑΦΡΙΕΣ Ποια είναι η σύσταση μιας πεπτιδικής αλυσίδας; Μια πεπτιδική αλυσίδα αποτελείται από … ΑΜΙΝΟΞΕΑ

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΤΙΓΟΝΟ Σχέση κλειδιού - κλειδαριάς Αντιγόνο Α Αντίσωμα αντι - Α Αντιγόνο Β Αντίσωμα αντι - Β Πού οφείλεται η εξειδίκευση του αντισώματος για κάποιο αντιγόνο; Βοηθητικές πληροφορίες Καθορίζει τη μορφή της στο χώρο Η αλληλουχία των αμινοξέων μιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας Η μορφή της στο χώρο καθορίζει τη λειτουργία της Η μορφή του αντισώματος στο χώρο καθορίζει τη συγγένεια που δείχνει το αντίσωμα για το αντιγόνο

ΣΤΑΘΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ Ίδια για όλα τα αντισώματα ανεξάρτητα από την εξειδίκευσή τους στη μορφή και στην αλληλουχία των αμινοξέων ΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ Διαφορετική μεταξύ αντισωμάτων με διαφορετική εξειδίκευση τόσο στη μορφή όσο και στην αλληλουχία των αμινοξέων Σε ποια περιοχή του αντισώματος συνδέεται το αντιγόνο; Προφανώς στη μεταβλητή περιοχή

ΑΝΟΣΙΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ Τα αντισώματα για την εξουδετέρωση του αντιγόνου έχουν παραχθεί σε άλλον οργανισμό Τα αντισώματα για την εξουδετέρωση του αντιγόνου παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό Κριτήριο διάκρισης ανοσίας σε Ενεργητική και Παθητική Σε ποιον οργανισμό παράγονται τα αντισώματα Αν παράγονται σε διαφορετικό οργανισμό απ΄αυτόν στον οποίο δρουν Παθητική Αν παράγονται στον ίδιο τον οργανισμό στον οποίο δρουν Ενεργητική

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΦΥΣΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΜΒΟΛΙΟ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΑΝΤΙΓΟΝΟ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Νεκροί μικροοργανισμοί Εξασθενημένοι μικροοργανισμοί Τμήματα μικροοργανισμών Προκαλείται ανοσοβιολογική απόκριση Είσοδος αντιγόνου Παράγονται αντισώματα Παράγονται κύτταρα μνήμης

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ ΦΥΣΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ Μεταφορά ανισωμάτων από τη μητέρα Ορός αντισωμάτων Στο έμβρυο μέσω πλακούντα Στο νεογνό με το μητρικό γάλα Τα αντισώματα έχουν παραχθεί σε άλλο άτομο ή ζώο Ο οργανισμός που δέχεται ορό δεν κάνει ανοσοβιολογική απόκριση

Ποιος τύπος ανοσίας είναι μεγάλης διάρκειας; Η διάρκεια της ανοσίας στηρίζεται στα κύτταρα μνήμης Τα κύτταρα μνήμης παράγονται όταν γίνεται ανοσοβιολογική απόκριση στον οργανισμό Στην ενεργητική ανοσία γίνεται ανοσοβιολογική απόκριση Στην παθητική ανοσία δε γίνεται ανοσοβιολογική απόκριση Παροδική ανοσία (μικρής διάρκειας) Μεγάλης διάρκειας ανοσία

Ποιος τύπος ανοσίας είναι άμεσος; Η ενεργητική ανοσία δεν είναι άμεση Η παθητική ανοσία είναι άμεση γιατί γιατί Από τη στιγμή που εισέρχεται το αντιγόνο στον οργανισμό μεσολαβεί πολύς χρόνος (τουλάχιστον 20 ημέρες) μέχρι την εμφάνιση ανοσίας αφού πρέπει να παραχθούν κύτταρα μνήμης Η μεγάλη ποσότητα αντισωμάτων που μεταφέρεται στο σώμα του ανθρώπου εξουδετερώνει αμέσως το αντιγόνο

Ποιος τύπος ανοσίας χρησιμοποιείται προληπτικά; Το εμβόλιο που είναι τεχνητή ενεργητική ανοσία Ποιος τύπος ανοσίας χρησιμοποιείται θεραπευτικά; Ο ορός που είναι τεχνητή παθητική ανοσία Γιατί; Για θεραπεία χρειάζεται η ανοσία να είναι άμεση Για πρόληψη η ανοσία χρειάζεται να είναι μεγάλης διάρκειας

Μετά την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών ενός είδους σ’ έναν άνθρωπο δεν παρουσιάζονται συμπτώματα ασθένειας. Η καμπύλη α στο παρακάτω διάγραμμα δείχνει τη μεταβολή της συγκέντρωσης των μικροοργανισμών, ενώ η καμπύλη β τη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων που δημιουργήθηκαν για τους συγκεκριμένους μικροοργανισμούς στον άνθρωπο. Να αιτιολογήσετε τη μορφή των καμπυλών α και β, να αναφέρετε ονομαστικά τα κύτταρα του ανοσιοβιολογικού συστήματος που ενεργοποιήθηκαν μετά την είσοδο των μικροοργανισμών στον άνθρωπο, να εξηγήσετε αν ο ίδιος άνθρωπος θα εμφανίσει συμπτώματα ασθένειας σε περίπτωση που μολυνθεί στο μέλλον από τον ίδιο μικροοργανισμό και να γράψετε τα αποτελέσματα που έχει η σύνδεση αντιγόνου-αντισώματος.

Το παρακάτω διάγραμμα παριστάνει τις ποσότητες των αντισωμάτων σε κάποιον οργανισμό σε συνάρτηση με το χρόνο. Τα αντιγόνα Α, Β, Γ εισέρχονται στον οργανισμό τη χρονική στιγμή που σημειώνεται. Να απαντήσετε στα ζητήματα που ακολουθούν: Να αντιστοιχίσετε κάθε καμπύλη αντισωμάτων σε ένα από τα αντιγόνα Α, Β και Γ και να αιτιολογήσετε σύντομα την απάντησή σας, αν γνωρίζετε ότι: ο οργανισμός δέχεται την 1η δόση εμβολίου για το αντιγόνο Β και ορό αντισωμάτων για το αντιγόνο Γ. Τι είδους ανοσοβιολογική απόκριση θα κάνει ο οργανισμός αν προσβληθεί επόμενη φορά από τα αντιγόνα Α, Β και Γ;