ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟ ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ Ι.Σιώκου-Φράγκου ΕΛKΕΘΕ, Ι.ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΜΜΕΣΕΣ Φυσιολογία, ζωτικοί ρυθμοί (αναπαραγωγής, ανάπτυξης, κατανάλωσης τροφής, αναπνοής κλ.π) φαινολογία=εποχικός κύκλος Βιογεωγραφία: εύρος εξάπλωσης ΕΜΜΕΣΕΣ Φυσιολογία και βιογεωγραφία του βιολογικού περιβάλλοντος Λεία Θηρευτές Ανταγωνιστές για τροφή Συμβιόντες Ασθένειες Παράσιτα

ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Φως Βιογεωγραφία ΔCO2 Θερμοκρασία ατμόσφαιρας θάλασσας Σύνθεση βιοκοινωνιών Εποχικές Διαχρονικές μεταβολές Κάλυψη πάγου Διεύθυνση, Ταχύτ.ανέμου Δυναμική Πληθυσμών Ρεύματα Βροχοπτώσεις Παροχή ποταμ. Αλατότητα Φυσιολογία Φως PH θαλασ Σύνθεση βιοκοινωνιών

Οξυγόνωση νερού και πυθμένα Βενθικές βιοκοινωνίες ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Μέσω επιδράσεων στην υδρολογία-κυκλοφορία Ενδιατήματα διαχείμανσης e.g. C.finmarchicus Στρωμάτωση Κατακόρυφη ανάμειξη Οξυγόνωση νερού και πυθμένα Βαλτική, Μαύρη θάλασσα Ρεύματα Αλατότητα Κατανομή πλαγκτού ψαριών Βενθικές βιοκοινωνίες Θερμοκρασία ατμόσφαιρας Παραγωγή ειδών- αφθονία

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ- ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ (Βιογεωγραφία) Μέσος αριθμός ειδών ανά συνάθροιση Σημαντικές βιογεωγραφικές μετατοπίσεις όλων των συναθροίσεων κωπηπόδων Εξάπλωση προς βορρά κατά 10° γεωγραφικού πλάτους, των θερμόφιλων ειδών, παράλληλα με τη μείωση του αριθμού των ψυχρόφιλων ειδών Συσχέτιση με μεταβολές Θερμοκρασίας Β.Ημισφαιρίου και ΝΑΟ Beaugrand et al.,2002

Pseudo-oceanic temperate species (Centropages typicus, C Pseudo-oceanic temperate species (Centropages typicus, C.helgolandicus, Rhincalanus nasutus, Candacia armata)

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ- ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ Penilia avirostris θερμοεύκρατο-υποτροπικό Εξάπλωση στη Βόρειο θάλασσα. Φθινόπωρο 1999- εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, μεγάλος πληθυσμός της Penilia. Μετά το 1999 η Penilia είναι χαρακτηριστικό είδος της φθινοπωρινής βιοκοινωνίας 2002-03: αυξημένη αφθονία της Penilia, αύξηση της φθινοπωρινής θερμοκρασίας (Johns et al., 2005)

Επιπτώσεις αύξησης θερμοκρασίας Βόρειος θάλασσα Μεταβολή της βιομάζας του κωπηπόδου Calanus finmarchicus Μείωση κατά 70 % της βιομάζας, με σημαντικές επιπτώσεις στους θηρευτές τους. Τα θερμόφιλα είδη δεν αναπτύσσουν τόσο μεγάλους πληθυσμούς όσο τα ψυχρόφιλα είδη Μείωση της συνολικής βιομάζας του ζωοπλαγκτού Μείωση διαθεσιμότητας τροφής στις προνύμφες ψαριών

Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις (φαινολογία) Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις (φαινολογία) Μεταβολή της αφθονίας και του εποχικού κύκλου των κυρίαρχων ειδών του Calanus C.helgolandicus= θερμόφιλο C.finmarchicus =ψυχρόφιλο Αντικατάσταση του ψυχρόφιλου από το θερμόφιλο μετά το 1980. Το ψυχρόφιλο έχει μέγιστο την άνοιξη. Το θερμόφιλο έχει μέγιστη αφθονία το καλοκαίρι-φθινόπωρο αλλά η παρουσία του εξαπλώθηκε και το χειμώνα-άνοιξη Ομως τα τελευταία χρόνια η συνολική αφθονία των Calanus εμφανίζει μέγιστες τιμές στο τέλος καλοκαιριού αντί την άνοιξη

Επίδραση στο ζωοπλαγκτόν- λεία ιχθυοπλαγκτού Η επιτυχία «στρατολόγησης» (recruitment) των ανωτέρων τροφικών επιπέδων εξαρτάται σημαντικά από το ταίριασμα τους με την πλαγκτονική παραγωγή Οι προνύμφες μπακαλιάρου περιμένουν να τραφούν με Calanus την άνοιξη. Ομως μετά το 1980, το μέγιστο αφθονίας Calanus σημειώνεται στο τέλος καλοκαιριού με συνέπεια τη μείωση του μπακαλιάρου. Βόρειος θάλασσα Beaugrand et al.,2003

Μεσόγειος Αλλόχθονα είδη Περιορισμός κατανομής ειδών 12 είδη κωπηπόδων, κυρίως στη Λεβαντίνη, 2 σε ελληνικά νερά, Λίγες μελέτες, έλλειψη γνώσεων ταξινομικής Phyllorhiza punctata (Ειρηνικος) Rhopilema nomadica (Ερυθρα θ.) Σκυφομεδουσες Περιορισμός κατανομής ειδών Ειδη ψυχρόφιλα, boreal relict species e.g Pseudocalanus elongatus στην Αδριατική και ΒΑ Αιγάιο

Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις φαινολογία Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις φαινολογία Εποχικός κύκλος των μεροπλαγκτονικών προνυμφών. Ευαισθησία του μεροπλαγκτού στη θερμοκρασία Εποχικός κύκλος 1990-2000 4-5 εβδομάδες νωρίτερα από το μ.ο. όλων των ετών. Σχέση με χειμωνιάτικη θερμοκρασία θάλασσας και ΝΑΟ Παρόμοιες αλλαγές και για προνύμφες εχινοδέρμων Σημασία για τις βενθικές βιοκοινωνίες (Edwards & Richardson, 2002).

Επίδραση στη ποικιλότητα και σύνθεση βιοκοινωνιών «REGIME SHIFTS» Τροπή καθεστώτος Βόρειος θάλασσα Cold state Warm state Ψυχρόφιλη βιοκοινωνία 1960s Θερμόφιλη 1990s. Πιο φανερές αλλαγές: τέλος 1970s και τέλος 1980s. Αλλαγές συσχετίζονται με ανωμαλίες στο κλίμα των ωκεανών . Μετά το 1990, η πλαγκτονική βιοκοινωνία παρέμεινε θερμόφιλη, χαρακτηριζόμενη από πολλά θερμο-εύκρατα/ υποτροπικά είδη Saphos, 2003 Γενικά σημειώθηκε αύξηση της ποικιλότητας σε είδη στη Βόρειο θάλασσα, σχετιζόμενη με την αύξηση θερμοκρασίας- Εμφάνιση εξωτικών ειδών. Αλλά για την παραγωγή ψαριών αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό καθώς ποικιλότητα/παραγωγή έχουν αντίστροφη σχέση.

Επίδραση θερμοκρασίας σε διαχρονικές διακυμάνσεις- τροφικό πλέγμα Θάλασσα Λιγουρίας: Κλίμα Β.Ατλαντικού και ζωοπλαγκτόν Κλίμα Β.Ατλαντικού Τοπικό κλιμα συγχρονισμός Ζελατινοειδή (Σιφωνοφόρα, Μέδουσες, Κτενοφόρα) Κωπήποδα Θερμοκρασία θάλασσας Συσχέτιση μεταξύ Θερμοκρασίας και ζελατινοειδών: μεγάλη αφθονία ευνοείται από υψηλή θερμοκρασία και ξηρές συνθήκες Υψηλή αφθονία ζελατινοειδών, μείωση των κωπηπόδων, θηρευτές-λεία. Πιθανές αλλαγές στο τροφικό πλέγμα, σχέση με την κυριαρχία μικρών ειδών φυτοπλαγκτού-μαστιγωτών (Molinero et al., 2005)

SESAME Differences in the variability among areas Mallorca: influence by NAO Villefranche Saronikos: influence by EA/WR Napoli Berline et al. in press

Saronikos Zoo groups=1992-95 Zoo abund=1992-93 Zoo abun=1992-93 NO3: 1997 Chla=1998 Zoo abun=1992-93

Effects on the medusae+ctenophores interannual variability Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι εμφανίσεις αυτές θα αυξηθούν στο μέλλον εις βάρος των πληθυσμών των ψαριών, των οποίων είναι ανταγωνιστές για την τροφή, αλλά και καταναλωτές των νεαρών ψαριών. Linear regressions of scyphomedusa abundance and NAO (Dec-March) Aurelia aurita (E Scotland) For 11 species (sub-tropical to subarctic) warm temperatures are related to large population size. But effects on species life cycle (polyps-medusa) and rates should be considered e.g. Greater and rapid production of medusae from polyps at warmer temperature. Π.χ. Πρωιμη εμφάνιση της Cotylorhiza στο Αιγαίο τον Ιούλιο 2007 λόγω μικρών καυσώνων τον Ιούνιο? Cyanea lamarckii (W Denmark) Review by Purcell, 2005 Lynam et al., 2004

Μεγάλοι πληθυσμοί μεδουσών Περιοδικότητα 10 years (οπως και Δ.μεσόγειο), 2.5 years, 8–14 mo, and 8 mο. Β. Αδριατική Ανάλυση δεδομένων αφθονίας Pelagia 50 χρόνια Σχέση με α) μεταφορά ατόμων προς Βορρά μέσω ρευμάτων (συνθήκες υδροκλιματικές π.χ. ΕΜΤ β) με τροφικές συνθήκες στην περιοχή ευνοικές για ανάπτυξη και αναπαραγωγή. A.aurita C.tuberculata Wavelet analysis: περιοδικότητα εμφάνισης έχει συρρικνωθεί τις τελευταίες δεκαετίες και έχει αυξηθεί η εμφάνιση φαινομένων μεγάλων πληθυσμών, ιδιαίτερα των A. aurita and R. pulmo.

Επίδραση της έκτασης πάγου Διαχρονικές μεταβολές των ευφαυσεωδών (krill) και σαλπών στο Νότιο Ωκεανό Σημαντική μείωση της αφθονίας των Ευφαυσεωδών μετά το 1970 Αύξηση SST, μείωση της έκτασης πάγου, μείωση των φυκών πάνω στον πάγο (τροφή των ευφαυσεωδών) Αύξηση της αφθονίας των σαλπών μετά τη μείωση των ευφαυσεωδών επειδή δεν υπάρχει ανταγωνισμός για το φυτοπλαγκτόν Κυριαρχία των σαλπών μπορεί να επιδράσει στην τροφική δομή του οικοσυστήματος Atkinson et al., 2004

Επίδραση αύξησης του CO2 – Οξύνιση ωκεανών Μείωση pH Ελάττωση των συγκεντρώσεων των ιόντων CO3 Επιτάχυνση της διάλυσης των ασβεστολιθικών κελυφών θαλάσσιων οργανισμών Ελάττωση των ρυθμών ασβεστοποίησης κοραλλιών και φυκών-το κέλυφο τους γίνεται ευθρυπτο Κοκκολιθοφόρα, Τρηματοφόρα, Μαλάκια, Εχινόδερμα, Κοράλλια Κυριαρχούν στη ροή εξαγωγής CaCO3 και οργανικού άνθρακα Σημαντικό ρόλο στα θαλάσσια οικοσυστήματα Orr et al., Nature 2005

ΕΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΡΟΦΙΚΑ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΒΓΧ κύκλοι Επιδράσεις στη λεία, στους θηρευτές, στους συμβιόντες (βιογεωγραφία, εποχική κατανομή, δυναμική πληθυσμών,βιοκοινωνίες) Βακτήρια, Φυτοπλαγκτόν Μικροζωοπλαγκτόν Μεσοζωοπλαγκτόν Ψάρια, πουλιά, θηλαστικά UV PH Φως ΔCO2 Θερμοκρασία ατμοσφαιρας θάλασσας Ταχυτ.Διευθ. ανέμου Παγοκάλυψη Βροχή Παροχή ποτ. Αλατότητα Ρεύματα «Ταίριασμα ή Μη ταίριασμα» Match or Mismatch Συμβιόντες Τύρβη ανάμειξη Βακτήρια, Φυτο-, Μειοβένθος Μακροβένθος Ψάρια, πουλιά, θηλαστικά ΤΡΟΦΙΚΑ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΒΓΧ κύκλοι Διατροφή

Επίδραση στο φυτοπλαγκτόν- λεία του ζωοπλαγκτού Match-mismatch Το φθινοπωρινό μέγιστο του φυτοπλαγκτού μετατοπίσθηκε νωρίτερα στο καλοκαίρι κατά 4-6 εβδομάδες Early Late Σημαντική συσχέτιση μεταξύ ομάδων φυτοπλαγκτού και SST άνοιξης Για τα είδη πλαγκτού που επηρεάζονται από τη θερμοκρασία για ανάπτυξη και αναπαραγωγή, ο εποχικός κύκλος είναι πιο πρώϊμος. Δεν ανταποκρίνονται όλα τα είδη κατά τον ίδιο τρόπο στην κλιματική αλλαγή, και ετσι οδηγούνται πιθανόν σε mismatch μεταξύ φυτο- και ζωοπλαγκτού Αλλαγή στο χρόνο του εποχικού μεγίστου (μήνες) στην περίοδο 1958-2002 (Ψ) σε σχέση με το εποχικό τους μέγιστο το 1958 (Χ). Edwards & Richardson, 2004)

Επίδραση των αλλαγών θερμοκρασίας στο πελαγικό τροφικό πλέγμα Μεταβλητότητα των βιολογικών δεικτών και του ΝΑΟ –Βόρειος θάλασσα Πιθανή τροπή καθεστώτος στο Β.Ατλανικό- προς το τέλος 1980s. Holliday & Reid, 2001; Reid et al., 2001

B) Επίδραση στην υδρολογία-κυκλοφορία ΕΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ B) Επίδραση στην υδρολογία-κυκλοφορία Ατμοσφαιρική Θερμοκρασία ΔCO2 θάλασσας Στρωμάτωση μέτωπα αναβλύσεις Ρεύματα κυκλώνες Βροχόπτωση Ποτάμια Ταχ.+διευθ. ανέμου Διαθεσιμοτητα θρεπτ. (ΒΓΧ κυκλοι) Αλατότητα Φυτοπλαγκτόν Μικροβιακός βρόγχος Μεσοζωοπλαγκτόν Δομή, λειτουργία τροφικών πλεγμάτων

Επίδραση κλίματος στη στρωμάτωση νερού και ακολούθως στο ζωοπλαγκτό ΒΔ Επίδραση κλίματος στη στρωμάτωση νερού και ακολούθως στο ζωοπλαγκτό ΒΔ. Ειρηνικός (Oyashio region) Total zooplankton wet weight (mgm3; May–July mean) (a) and the Pacific Decadal Oscillation (PDO) (b) The solid line indicates the 10-year running mean. Chiba et al., 2006

Climate shift Arctic Osc. 1975-1985 Mixed Layer Depth SSSal SSTem W-S Sum 1985-1995 Wint-spr=High S,T ,shalMix Summer=Low S,T WeakStr Climate shift Arctic Osc. 1975-1985 Wint-spr=LowS,T, Deep Mix Summer=HighS,T, Strat Climate shift (PDO) 1965-1975 Win-spr=HighS,T, ShalMix Summer=Low S,T,WeakStr Pacific Decadal Oscillation Arctic Oscillation Interannual variation in the monthly normalized sea surface salinity (SSS); sea surface temperature (SST); and mixed layer depth (MLD). The shaded area indicates a positive anomaly

Υπερετήσιες διακυμάνσεις των βιοκοινωνιών κωπηπόδων 1975 shift: κρύος χειμώνας-καθυστέρηση ανοιξ.μεγίστου. Ζεστό καλοκαίρι- πρώϊμο μέγιστο της βιοκ.άνοιξης-καλοκαιριού, έντονη στρωμάτωση το καλοκαίρι, μειωμένη παραγωγή Spring Spring-Summer Summer Autumn Normal. Zoopl.abund Month 1990s shift: ζεστός χειμώνας-πρώϊμο ανοιξ.μεγιστο. Ψυχρό καλοκαίρι (χαλαρή στρωμάτωση) επιμήκυνση της παραγωγικής περιόδου.

Υποθετικό διάγραμμα μηχανισμών της επίδρασης κλιματικών μεταβολών στην παραγωγή ζωοπλαγκτού Υπερετήσια και εποχική μεταβλητότητα Θερμοκρασία Αλατότητα Στρωμάτωση Φως Bloom φυτοπλαγκτού Διακυμάνσεις ζωοπλαγκτού Chiba et al., 2006

Υπάρχει συγχρονισμός των αλλαγών των ζωοπλαγκτονικών βιοκοινωνιών ? Β.Ειρηνικός Β.Ατλαντικός Μεγάλες αλλαγές (regime shifts) στην παραγωγικότητα ενός συστήματος -Εγκαιρη διαπιστωση για ενημέρωση διαχειριστών αλιευμάτων

Τι χρειαζόμαστε ? Βασεις δεδομένων ιστορικών δεδομένων Σώσιμο δεδομένων (SESAME) Προσβάσιμες βάσεις δεδομένων Ανάλυση επιλεγμένων δειγμα΄των Intercalibration των μεθόδων δειγματοληψίας και ανάλυσης (SESAME) Ανάπτυξη και διάδοση κοινών στατιστικών μεθόδων Μεγαλύτερη έμφαση στις συγκρίσεις μεταξύ περιοχών μκαι ειδών για τον κύκλο ζωής. Δημοσίευση των αποτελεσμάτων προγραμμάτων παρακολούθησης πλαγκτού Διεπιστημονικές έρευνες για επίδραση κλίματος Βελτίωση οικολογικών μοντέλων και σύζευξη με μοντέλα πληθυσμών ζωοπλαγκτού.

EUR-OCEANS Consortium follow-up of the EUR-OCEANS Network of Excellence Aim: Building scenarios for marine ecosystems under anthropogenic and natural forcings Objectives are to facilitate and promote: — (1) top-level scientific research on the impacts of anthropogenic and natural forcings on ocean ecosystems, fostering collaborations across the European Research Area; — (2) the optimal use of any shared technical infrastructures and scientific facilities; — (3) activities to spread excellence, such as the training of scientific personnel and students, or knowledge dissemination towards the general public and socio-economic users. The Consortium was created for a renewable term of four years (2009-2012). It relies on an agreement between, and on in-cash and in kind contributions from its member organizations. The Institut de Recherche pour le Developpement (IRD, France): scientific coordination and hosts the Project Office for the first two years

Core members 25 Denmark: DTU Aqua Estonia: MEI France: CLS, Ifremer, INSU, CNRS, IRD Ocιanopolis, UBO, UnivMed, UPMC Germany: AWI, UniHB, UniHH Greece: HCMR Italy: CNR, CoNISMa, OGS, SZN Norway: NTNU Poland: IO PAS Spain: AZTI UK: BAS, NOCS, PML Invited members 3 Morocco: INRH South Africa: UCT Spain: ULPGC A Council comprising all the 'core' (paying) members is responsible for the strategic development of the Consortium. It votes the activity plan, the budget and membership changes. Min contribution=5000 euros

EUR-OCEANS tools and activities The Consortium periodically launches calls for EUR-OCEANS 'Flagships', 'Foresight Workshops' and Conferences, on which it focuses most of its resources. EUR-OCEANS 'Flagships' are awarded for a period of one or two years, to the organization (or cluster of the latter) which coordinates the Joint Programme of Activities (JPA) of a set of institutes/universities acting together to allow significant advances on an important topic of marine science. EUR-OCEANS co-funds the JPA, which includes such activities as the writing of papers, workshops, summer schools, conferences. EUR-OCEANS 'Foresight workshops' (FSW) focus on emerging and important topics in marine ecosystem studies, which address EUR-OCEANS scientific themes or priorities and require European-wide coordination, with the purpose of establishing a scientific vision or a roadmap at the scale of a decade. Foresight workshops may notably be used, upstream of flagships or conferences, to pave the way for EUR-OCEANS calls. EUR-OCEANS Conferences leave ample room for discussion and address important 'hot' topics requiring pluridisciplinary approaches. EUR-OCEANS also prolongs the efforts of the NoE in matters of training (advanced courses, PhD networks), shared facilities, networked databases, knowledge transfer and outreach (notably through the pursuit of the 'fact sheets' series that the NoE launched).

2010 Foresight Workshops Climate Impacts on Oceanic Top Predators (CLIOTOP) into the future – Building scenarios for oceanic ecosystems in the XXI Century. UNESCO, Paris, 8-11 February 2010 (led by IRD and CLS). 2. Comparative analysis of European marine ecosystem reorganizations – a large scale approach to develop the basis for an ecosystem-based management of marine resources. Hamburg, 2010 (led by UniHH). 3. Rapid change in polar ecosystems. Cambridge or Bremerhaven, 2010 (led by BAS and AWI).

2010 (2-year) Flagships Toward AN eddying Global Green Ocean "from TWISTED to TANGGO".Flagship institutions: UPMC and NOCS. EO flagship support concentrates on the "Impact of submesoscale on particulate export" component of the larger TANGGO project. 2. Developing seasonal and spatial foodweb models through novel statistical modelling tools for constructing scenarios under future global change (EcoScenarios). Flagship institutions: UniHH and Oslo University.

Conferences The next big climate challenge: influence of meso- and sub-mesoscale ocean dynamics on the global carbon cycle and marine ecosystems hosted by the cluster of excellence Europôle Mer. 30 May–3 June 2010 Centre de la Mer, Aber Wrac’h, Pascal Rivière (LEMAR/UBO) 2 Integration of Biogeochemistry and Ecosystems: Comparison across Regional Programs - IMBIZO II with IMBER and BAS; hosted by HCMR, 10-14 October 2010 Crete, Greece http://imbizo-2010.confmanager.com/ 3. EUR-OCEANS Conference (or workshop) on Indicators for an ecosystem-based fisheries management (EBFM) late 2010 venue to be determined

Call for 'foresight workshops' In 2010, EUR-OCEANS will fund up to five FWS (15,000 € each at most). Proposals focusing on the following topics : (1) Scenarios of ecosystem responses to global change (goal: an increased contribution of the marine community to the 5th and following IPCC Assessment Reports). (2) Interannual to interdecadal variability (goal: by focusing on observation and data, fill the gap that exists between studies made at temporal scales of weeks to seasons on the one hand, and at paleo, secular or millennial time scales on the other hand). (3) Functional genomics, proteomics and marine ecology (goal: use available data towards the comprehension of ecosystem functions and responses to global change). application deadline: 25 April 2010 / call results: 25 May 2010 workshops: to be preferably held in 2010 http://www.eur-oceans.net/

Oguz et al. (2006): κλιματικές αλλαγές επέδρασαν σε θρεπτικά, φυτο-, ζωοπλαγκτόν, πληθυσμοί ψαριών Ψυχροί-ξηροί χειμώνες στο 1ο μισό δεκαετίας, αλλαγή σε ήπιους χειμώνες στο 2ο μισό. Χρονιές ψυχρών (ήπιων) χειμώνων αντιστοιχούν σε αύξηση (μείωση) θρεπτικών και Η2S, βιομ.φυτοπλαγκτού. Η μεταβλητότητα αυτή φαίνεται να εξαρτάται από ΝΑΟ και άλλους κλιματικούς δείκτες Ευρασίας

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Επίδραση του El-Nino (1997-1998) στο ζωοπλαγκτόν British Columbia. Απρ/Μαϊος Ιουλ/Αυγ Σεπ/Οκτ Η ομάδα των «βόρειων» κωπηπόδων (Calanus marshallae, Pseudocalanus mimus, Acartia longiremis) ήταν πολύ λιγότερα το 1997–1998 (αύξηση θερμοκρασίας) παρά το 1979–1991 Κατανομή του “εξωτικού νότιου” κωπηπόδου Metridia pseudopacifica: αύξηση μετά το El-Nino Mackas & Galbraith, 2002

Επίδραση της αλλαγής κλίματος στο ζωοπλαγκτόν περιοχών με αναβλύσεις Monterey Bay coastal upwelling system 1997-1999 Marinovic et al., 2002 El Nino La Nina Τ Δεικτης upwelling El Nino La Nina Displ vol El Nino= Μείωση αφθονίας ζωοπλαγκτού και ευφαυσεωδών. Είδη θερμο-εύκρατα (από το νότο) La Nina= Ανάκαμψη του ζωοπλαγκτού και ευφαυσεωδών. Τυπική βιοκοινωνία ψυχρο-εύκρατη

Cotylorhiza tuberculata Το 2007 οι πληθυσμοί της εμφανίσθηκαν από τον Ιούλιο και η πρώϊμη εμφάνιση πιθανόν να οφείλεται στις προηγηθείσες ζεστές ημέρες του Ιουνίου. Πειράματα (SESAME-Ισπανία): πρώϊμη ανάπτυξη του είδους με αύξηση της θερμοκρασίας