ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΚΑΘΕ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο αθλητισμός είναι ένα φαινόμενο πάρα πολύ παλιό. Η κίνηση εξάλλου – βασικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό – αποτελεί μια ακατέργαστη μορφή αθλητισμού. Μπορούμε να ισχυριστούμε δηλ. ότι ο αθλητισμός γεννήθηκε ταυτόχρονα με τον άνθρωπο.

Πότε όμως συναντάμε τον αθλητισμό με την σημερινή του – εξελιγμένη – μορφή και όχι ως ανάγκη αυτοσυντήρησης; Για τον σκοπό αυτό κρίνεται απαραίτητη η ιστορική αναδρομή στο φαινόμενο του αθλητισμού, όπως επίσης και ο ορισμός του.

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ο όρος «αθλητισμός» προέρχεται από το αρχαίο ρήμα « αθλέω – αθλώ »

Παραθέτουμε ενδεικτικά τους παρακάτω ορισμούς: Αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο, ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση στους αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αθλητισμός είναι το σύνολο των προσπαθειών που καταβάλλει ο άνθρωπος με σκοπό την βελτίωση και διατήρηση των φυσικών του ικανοτήτων ή και απλώς την αναψυχή του.

Αθλητισμός είναι η καταβολή προσπάθειας από τον άνθρωπο, ο αγώνας στο πλαίσιο της ευγενούς άμιλλας, με στόχο την σωματική άσκηση , την ψυχοπνευματική καλλιέργεια και την δημιουργική συμφιλίωση ατόμων – ομάδων – λαών.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Υπάρχουν αναφορές – ενδείξεις - από το 3. 000 π Υπάρχουν αναφορές – ενδείξεις - από το 3.000 π.Χ ότι διάφοροι λαοί όπως οι Σουμέριοι, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι, οι Κινέζοι κ.α. ,είχαν αναπτύξει διάφορα παιχνίδια και ασκήσεις με σκοπό την διασκέδαση ή τη βελτίωση του αξιόμαχου του στρατού τους και όχι την εξυπηρέτηση κάποιου ιδανικού ανάλογου με την μεταγενέστερη Ελληνική Ολυμπιακή ιδέα.

Αναφορές επίσης υπάρχουν και σε άλλους προϊστορικούς λαούς όπως οι Μάγια, οι Ίνκας και οι Αζτέκοι ότι είχαν αναπτύξει κάποιες μορφές ασκήσεων.

Οι ρίζες – θεμέλια - του αθλητισμού όμως πρέπει να αναζητηθούν στην Αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που ανύψωσαν τις «παιδιές» σε αθλήματα. Ο αθλητισμός κατείχε εξέχουσα θέση στη ζωή τους.

Σε κάποιες πόλεις – κράτη (Σπάρτη) ο αθλητισμός αποτελεί το μέσο απόκτησης της πολεμικής αρετής ενώ σε κάποιες άλλες (Αθήνα) είναι το μέσο διαμόρ -φωσης του «καλού καγαθού» νέου που συνδυάζει τη σωματική δύναμη με την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια.

Την αρχαιότερη περιγραφή αγώνων την συναντάμε στον Όμηρο όπου ο βασιλιάς της Φθίας Αχιλλέας οργανώνει αγώνες προς τιμή του νεκρού φίλου του Πάτροκλου ( «άθλα επί Πατρόκλω» ). Οι καλύτεροι μεταξύ των ελλήνων αγω- νίστηκαν με την σειρά στην, ΠΑΛΗ ΔΡΟΜΟ ΟΠΛΟΜΑΧΙΑ ΔΙΣΚΟ ΣΚΟΠΟΒΟΛΗ ΜΕ ΤΟΞΟ ΚΑΙ ΑΚΟΝΤΙΟ

Η αρχαϊκή και η κλασσική εποχή (8ος - 4ος αι. π Η αρχαϊκή και η κλασσική εποχή (8ος - 4ος αι. π.Χ) όμως αποτελούν την πιο λαμπρή περίοδο για τον αθλητισμό στην αρχαιότητα. Αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως περίο- δος οργάνωσης και συνειδητοποίησης της σημασίας του αθλητισμού στην άσκηση και στην παιδεία των νέων.

Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε το εξής χαρακτηριστικό περιστατικό που μας δείχνει πώς αντιμετώπιζαν οι άλλοι λαοί τον αθλητισμό στην αρχαιότητα. Μετά τη θυσία του Λεωνίδα στη μάχη των Θερμοπυλών τα Περσικά στρατεύματα βάδιζαν προς το νότο αναζητώντας τον υπόλοιπο ελληνικό στρατό. Τότε πληροφορήθηκαν ότι οι Έλληνες βρίσκονται στην Ολυμπία για τη τέλεση της 7ης Ολυμπιάδας.

Ο βασιλιάς των Περσών Ξέρξης ζητάει να μάθει τι είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες και ρωτάει έναν αυλικό του: Ξέρξης: Πού βρίσκονται οι Έλληνες τώρα; Αυλικός: Στην Ολυμπία είναι, εκεί έχουν μαζευτεί όλοι. Ξέρξης: Και τι κάνουν εκεί; Αυλικός: Αθλητικούς Αγώνες. Ξέρξης: Πώς το είπες; Αυλικός: Αθλητικούς Ολυμπιακούς Αγώνες

Ξέρξης: Και τι είναι πάλι αυτό; Αυλικός: Να τρέχουν ο ένας πλάι στον άλλο ποιος θα έρθει πρώτος. Ξέρξης: Και τι βραβείο παίρνει ο πρώτος; Αυλικός: Ένα κλαδί αγριελιάς, κότινο το λένε. Ξέρξης: Μίλα καλά ανάξιε σκλάβε! Αυλικός: Αλήθεια σου λέω στρατηγέ μου, ένα κλαδί αγριελιάς. Κοιτάζονταν οι Πέρσες στρατηγοί μεταξύ τους μην πιστεύοντας στα αυτιά τους. Σε τι τόπο είχαν έρθει;

Την σιωπή έσπασε ο γιος του Αρτάβαζου , Τριπαντέχμης : << Αλίμονο Μαρδόνιε. Με ποιους μας έφερες να πολεμήσουμε; Με αυτούς που δεν αγωνίζονται για χρήματα αλλά για την αρετή>>. Αυτό που είναι λοιπόν άξιο θαυμασμού για το αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων είναι ότι οι αθλητές αγωνίζονται όχι για κάποιο υλικό όφελος, αλλά για την τιμή της νίκης, για ένα απλό στεφάνι αγριελιάς, τον κότινο, το πιο επιθυμητό έπαθλο στο μεγαλύτερο από τους Πανελλήνιους Αγώνες, τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Στην Αρχαία Ελλάδα το αγωνιστικό και αθλητικό ιδανικό αποκτούν, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, καίρια θέση στην κοινωνική ζωή. Η άσκηση του σώματος μέσω της γυμνά- στικής και του αθλήματος, αλληλοσυ- μπληρώνεται με τη << γραμματική >> και τη μουσική παιδεία επιδιώκοντας έτσι την ψυχοπνευματική καλλιέργεια – ισόρροπος ανάπτυξη.

Στα στάδια της Αρχαίας Ελλάδας, αλλά κυρίως σε αυτό της Ολυμπίας πραγματώνεται το ιδανικό πρόσωπό του καλού καγαθού νέου ( << καλοκαγαθία>>).

Σε ένα χαρακτηριστικό διάλογο που ακολουθεί διαπιστώνουμε την θέση και την αξία που κατείχε ο αθλητισμός στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Στον διάλογο συμμετέχουν ο Φιλίνος, που είναι ικανός σταδιοδρόμος («ωκύπους») και που έχει κάποιες αναστολές για το αν θα πρέπει να αγωνιστεί στην Ολυμπία και το συζητάει με τον δάσκαλό του Νίκανδρο

Νίκανδρος: Φιλίνε, καλά είναι να γνωρίζεις παιδί μου, ότι στην απροσπέλαστη Ολυμπία δεν αρκεί μόνο το δυνατό κορμί αν δεν το συνοδεύει φρόνιμο – πηγμένο μυαλό. Για να παρουσιαστείς στο στάδιο της Ολυμπίας πρέπει να είσαι τέλειος. Φιλίνος: Τι θα πει δάσκαλε τέλειος; Νίκανδρος: Το σώμα Φιλίνε το καλλιεργούν με την γυμναστική, την ψυχή με την μουσική και το πνεύμα με την γνώση.

Άνθρωπος δεν είναι αυτός που έχει μόνο δυνατό σώμα, αλλά αυτός που έχει συγχρόνως και όμορφη ψυχή και πνεύμα. Αυτή λοιπόν είναι η τελειότητα – αρετή. Ο σταδιοδρόμος Φιλίνος παίρνει μέρος στους αγώνες και αναδεικνύεται πέντε φορές Ολυμπιονίκης ( 264 – 256 π.Χ )

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Στους ρωμαϊκούς χρόνους η έννοια του αθλητικού πνεύματος φθείρεται και οι μόνες αθλητικές εκδηλώσεις είναι οι αρματοδρομίες και οι αγώνες μεταξύ των μονομάχων ή των μονομάχων με άγρια θηρία. Ένα σημαντικό όμως στοιχείο είναι ότι κατά την περίοδο αυτή οι αγώνες αποκτούν διεθνή χαρακτήρα αφού συμ- μετέχουν πλέον οι κάτοικοι από όλη την ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Το 393 μ.Χ ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος καταργεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες θεωρώντας τους ειδωλολατρικούς. Στην περίοδο αυτήν αναφέρονται κυρίως αρματοδρομιακά αγωνίσματα, αλλά και αγώνες πάλης, δρόμου, άρσης βαρών και διάφορα άλλα αθλήματα που γίνονταν για ψυχαγωγικούς, στρατιωτικούς αλλά και παιδαγωγικούς σκοπούς.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Στον μεσαίωνα τα πρώτα χρόνια καλλιεργούσαν κυρίως μαχητικά αγωνίσματα όπως οι αγώνες μεταξύ των ιπποτών, με στόχο να δημιουργήσουν σκληρούς μαχητές. Αναφέρονται όμως και αγώνες ρίψεων και δρόμων ταχύτητας.

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ

Η αναβίωση των αθλητικών αγώνων και του πνεύματος του αθλητισμού, στη σύγχρονη εποχή, γίνεται στις Αγγλοσαξονικές χώρες. Το 1850 διοργανώνονται αγώνες μεταξύ των κολλεγίων Exeter και Eton.

Το 1857 γίνονται αγώνες μεταξύ των κολλεγίων Cambridge και Oxford με τη μορφή φοιτητικού πρωταθλήματος. Μετά την ώθηση αυτή που έδωσαν τα αγγλικά κολλέγια στον αθλητισμό, αυτός διαδόθηκε σε όλη την Αγγλία και αγκαλιάστηκε από όλα τα στρώματα. Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΠΛΕΟΝ ΓΕΝΝΗΘΕΙ. Το 1871 γίνονται οι πρώτοι αγώνες στην Αμερική.

Βίντεο. Chariots of fire

Λίγα χρόνια αργότερα στη Γαλλία ξεκινάει μια προσπάθεια για την άνθηση του αθλητισμού. Πρωτοπόρος σε αυτό ήταν ο Γάλλος βαρόνος Pier de Coubertin, ο οποίος κατάφερε την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων σε διεθνές επίπεδο. Η Ολυμπιακή ιδεολογία είχε ως στόχο τη δημιουργία πνεύματος ειρήνης ανάμεσα σε αθλητές και φιλάθλους, την ανάπτυξη του πνεύματος του αγώνα σε όλους τους νέους, ανεξάρτητα από καταγωγή, φύλο και ηλικία.

Το γεγονός αυτό, δηλαδή η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονται στην Αθήνα το 1896.

Τώρα πια ο αθλητισμός διαδίδεται παντού, ιδρύονται ομοσπονδίες, αθλητικοί σύλλογοι, διοργανώνονται εθνικά πρωταθλήματα και διεθνείς αγώνες. Ο αθλητισμός διδάσκεται ακόμα και στα σχολεία. Επιπρόσθετα, η τεχνολογική εξέλιξη κάνει αισθητή την παρουσία της στον αθλητισμό. Τα στάδια, οι χώροι και τα μέσα προπόνησης συνεχώς τελειοποιούνται.

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Ο σύγχρονος αθλητισμός διακρίνεται στις παρακάτω βασικές μορφές: Επαγγελματικός Αθλητισμός Ερασιτεχνικός Αθλητισμός Σωματειακός Αθλητισμός ή Αθλητισμός Συλλόγων Σχολικός Αθλητισμός Μαζικός Αθλητισμός

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Ποιοι όμως είναι οι στόχοι του σύγχρονου οργανωμένου αθλητισμού; Ποια είναι τα οφέλη που προκύπτουν από την ενασχόληση με τον αθλητισμό και ιδιαίτερα των νέων;

ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ- ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο αθλητισμός βοηθά στην αρμονική ανάπτυξη του σώματος. Την βελτίωση της κινητικής συμπεριφοράς, Βελτιώνει στοιχεία της φυσικής κατάστασης όπως την αντοχή, τη δύναμη, την ταχύτητα και την ευκινησία – ευλυγισία. Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι ουσιαστικά η προαγωγή της βιολογικής αξίας του ανθρώπου.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ – ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο αθλητισμός καλλιεργεί το θάρρος, τη θέληση και την αποφασιστικότητα στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση των δυσκολιών του αγώνα. Ενισχύει την αυτοπεποίθηση μέσα από την συμμετοχή στους αγώνες. Ψυχαγωγεί «γνήσια» διοχετεύοντας τον ελεύθερο χρόνο σε μια πραγματική δραστηριότητα και όχι σε μια εικονική. Ωριμάζει ψυχολογικά και αποφορτίζει από το άγχος του σύγχρονου τρόπου ζωής.

ΗΘΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο αθλητισμός εθίζει τον άνθρωπο στον έντιμο αγώνα, στο σεβασμό απέναντι στους άλλους. Βοηθάει στην διαμόρφωση ηθικών αξιών και αρχών.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Κοινωνικοποιεί το άτομο. Προωθεί την συνεργασία και την κοινωνική συνείδηση. Καταργεί τον ρατσισμό και τις διακρίσεις. Προάγει την συναδέλφωση και την ειρήνη μεταξύ των λαών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Ο οργανωμένος αθλητισμός έχει ως στόχους τη σωματική και πνευματική υγεία των ανθρώπων, την κοινωνικοποίηση των νέων, τη ψυχαγωγία των ατόμων, την γνωριμία και την συμφιλίωση των λαών μέσα από την διοργάνωση των διεθνών αγώνων.