Ρωγμές στην κοινωνική συνοχή ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗΝ «ΚΡΙΣΗ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Γιώργος Δουράκης Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας Τμήμα Πολιτικών Επιστημών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ω

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Υπερδιόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα εις βάρος της πραγματικής οικονομίας. Υπερβολικές εισοδηματικές ανισότητες. Ανισορροπίες στο διεθνές εμπόριο (χώρες με μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα και χώρες με μεγάλα εμπορικά ελλείμματα).

Η ΥΠΕΡΔΙΟΓΚΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (1999) με την κατάργηση του τραπεζικού νόμου Glass-Steagal του 1933, που εισήγαγε τη διάκριση εμπορικών-επενδυτικών τραπεζών. Οι τραπεζικοί όμιλοι μετατρέπονται σε τεράστια χρηματοοικονομικά σουπερμάρκετ με εμπορικές τράπεζες, επενδυτικές τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, hedge funds, ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια (too big to fail). Η απελευθέρωση οδηγεί σε έκρηξη κερδοφορίας και αμοιβών (το 2007, τα κέρδη των αμερικανικών τραπεζών άγγιξαν το 40% των κερδών του ιδιωτικού τομέα).

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ Η απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος προκάλεσε την εντυπωσιακή αύξηση των τραπεζικών κερδών, που με τη σειρά της οδήγησε σε θεαματικό άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ κερδών-μισθών, πλούτου και φτώχειας. Άλλα βασικά αίτια της μεγάλης εισοδηματικής ανισότητας: Μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα (δραστική μείωση των ανώτερων φορολογικών συντελεστών). Άρα, η εκτίναξη των εισοδηματικών ανισοτήτων σε πρωτόγνωρα επίπεδα οφείλεται πρωτίστως στις αγοραίες μεταρρυθμίσεις.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Οι πρωτοπόρες μελέτες των Thomas Piketty και Emmanuel Saez για τις ΗΠΑ (1% vs. 99%). Ωστόσο πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο, όπως δείχνουν μελέτες του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ και της BIS. Τελευταία, εκτός από τους κεϊνσιανούς και τους αριστερούς οικονομολόγους, αρκετοί επιφανείς (νεο)φιλελεύθεροι υποστηρίζουν ότι οι μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες βρίσκονται στη βάση της σημερινής οικονομικής κρίσης και εμποδίζουν την ανάκαμψη (Rajan, Rogoff, Roubini, Sachs). Το κίνημα “Occupy Wall Street” βάζει στο στόχαστρο τόσο τις τράπεζες, όσο και τις μεγάλες εισοδηματικές ανισότητες («Είμαστε το 99%»).

ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Από τις εισοδηματικές ανισότητες στην υπερχρέωση των νοικοκυριών «Μετά το 2001, καθώς αυξανόταν η παραγωγικότητα της εργασίας, το 96% της συνολικής αύξησης του εισοδήματος που σημειώθηκε στη χώρα αυτή πήγε στο πλουσιότερο 10% των πολιτών. Και ενώ 1 στους 10 Αμερικανούς επωφελούνταν από την άνοδο-ρεκόρ της παραγωγικότητας της εργασίας, οι υπόλοιποι 9 στους 10 πάσχιζαν να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Κατάφεραν να το διατηρήσουν καταφεύγοντας σε δάνεια, …δάνεια, …δάνεια. Και όταν πια δεν μπορούσαν άλλο να δανειστούν, ένοιωσαν να φεύγει η γη κάτω από τα πόδια τους». Αιτιολογική Έκθεση του Νομοσχεδίου ARRA (The American Recovery and Reinvestment Act of 2009)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ Αποτυχία του κράτους Milton Friedman – Anna Schwarz Αποτυχία των αγορών Keynes – Polanyi – Minsky - Marx

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΛΙΜΑ Α΄ τρίμηνο 2008: Μέρκελ και Σαρκοζί δηλώνουν ότι η κρίση δεν αγγίζει την Ευρωζώνη (κρίση του αγγλοσαξονικού καπιταλισμού των χρηματοοικονομικών αγορών). Β΄ τρίμηνο 2008: αντιλαμβάνονται ότι η κρίση είναι παγκόσμια, η Γερμανία όμως διαφωνεί με την εφαρμογή επεκτατικής νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Γ΄ τρίμηνο 2008: μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, η Γερμανία αναγκάζεται να ευθυγραμμιστεί με την επεκτατική οικονομική πολιτική του G20. Γ΄και Δ΄ τρίμηνο 2009: με την άνοδο των δημοσίων ελλειμμάτων διεθνώς και την ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου, η Γερμανία ανακτά την πρωτοβουλία κινήσεων και επιβάλλει στην Ευρωζώνη το δόγμα της αέναης λιτότητας. Β΄τρίμηνο 2010 έως σήμερα: οι απόψεις της Γερμανίας κυριαρχούν στη διάσκεψη του G20 στο Τορόντο του Καναδά (Ιούνιος 2010) μετά τη συντηρητική στροφή που παρατηρείται στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Η συνταγή της λιτότητας και της ύφεσης κερδίζει έδαφος παγκοσμίως.

ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΥ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΥ Η Γερμανική συνταγή για την αντιμετώπιση της κρίσης (λιτότητα και περιοριστική νομισματική πολιτική) αποτελεί ένα επικίνδυνο μείγμα οικονομικής άγνοιας και ηθικών προκαταλήψεων. Έχει τις ρίζες της στις απόψεις του αρχιτέκτονα της Μεγάλης Ύφεσης του Μεσοπολέμου Andrew Mellon, τις οποίες επέκριναν σφοδρά τόσο ο Κέινς, όσο και ο Φρίντμαν. Ο υπέρμαχος της αγοραίας προσαρμογής και υπεύθυνος της πολιτικής του πόνου και της καμένης γης Andrew Mellon είναι ο μόνος που τόλμησε να υποστηρίξει ευθέως την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα της ύφεσης: «Η κρίση θα αποβάλει τη σαπίλα από το σύστημα. Το υψηλό κόστος ζωής και το υψηλό βιοτικό επίπεδο θα καταρρεύσουν. Οι άνθρωποι θα εργαστούν πιο σκληρά και θα ζήσουν μια πιο ηθική ζωή. Οι τιμές θα πέσουν και πετυχημένοι επιχειρηματίες θα αποκτήσουν τις κατεστραμμένες επιχειρήσεις από τους λιγότερο ικανούς ιδιοκτήτες τους».

ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Η δημοσιονομική εξυγίανση είναι προϋπόθεση για την ανάκαμψη: «Να νοικοκυρέψουμε τα δημοσιονομικά μας (δημόσιο έλλειμμα – δημόσιο χρέος) για να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών, ώστε να ξαναρχίσουν να μας δανείζουν με λογικό επιτόκιο». Υπ’ αυτή την έννοια, η λιτότητα είναι αναπτυξιακή ή για να είμαστε πιο ακριβείς είναι ο μόνος δρόμος για την πολυπόθητη ανάπτυξη.

ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Ή ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΓΕΛΗΣ;

Ο FDR ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ «Καμιά χώρα, όσο πλούσια και αν είναι, δεν μπορεί να σπαταλά το ανθρώπινο δυναμικό της. Η πτώση ηθικού που προκαλείται από την τεράστια ανεργία είναι κάτι το εξωφρενικό. Από ηθική άποψη είναι η μεγαλύτερη απειλή για την κοινωνική μας τάξη». «…η ελευθερία μιας δημοκρατίας δεν είναι ασφαλής εάν το οικονομικό της σύστημα δεν προσφέρει απασχόληση και δεν παράγει και διανέμει τα αγαθά με τέτοιο τρόπο που να διατηρεί ένα αποδεκτό βιοτικό επίπεδο». «Η επιτυχία ή η αποτυχία μου θα εξαρτηθεί από την άρνησή μου να αποδεχθώ ως αναγκαίο στοιχείο του μέλλοντός μας έναν μόνιμο στρατό ανέργων. Αντίθετα, πρέπει να αποτελέσει βασική εθνική μας αρχή ότι δεν θα ανεχθούμε έναν μεγάλο στρατό ανέργων και ότι θα οργανώσουμε την εθνική μας οικονομία με τέτοιον τρόπο ώστε να εξαλείψουμε την παρούσα ανεργία όσο γρηγορότερα γίνεται και στη συνέχεια θα λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για να μην επιστρέψει».

Ο ΚΕΪΝΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ «Η συντηρητική πεποίθηση ότι υπάρχει κάποιου είδους φυσικός νόμος που εμποδίζει τους ανθρώπους να προσλαμβάνονται, ότι είναι απερισκεψία να προσλαμβάνεις ανθρώπους και ότι είναι χρηματοοικονομικά ορθό να διατηρείς το ένα δέκατο του πληθυσμού σε αδράνεια είναι εντελώς απίθανη – κάτι που δεν θα μπορούσε να πιστέψει κανείς άνθρωπος που δεν θα είχε αποβλακώσει το μυαλό του με ανοησίες για πολλά-πολλά χρόνια…». «Το σύνολο της εργασίας των ανέργων είναι στη διάθεσή μας για την αύξηση του εθνικού πλούτου. Είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι θα καταστρέψουμε οικονομικά τους εαυτούς μας αν προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους να χρησιμοποιήσουμε την εργασία αυτή και ότι θα είμαστε ασφαλείς αν συνεχίσουμε να την διατηρούμε ανενεργή». Δεν έχουμε παρά «να φροντίσουμε για την καταπολέμηση της ανεργίας και ο προϋπολογισμός θα φροντίσει ο ίδιος τον εαυτό του».

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ «ΓΕΡΜΑΝΙΑ» Οβιδιακή μεταμόρφωση: από την καταδίκη του αγγλοσαξονικού καπιταλισμού των χρηματοοικονομικών αγορών στη δημοσιονομική υστερία και τον μακροοικονομικό σκοταδισμό. Λιτότητα και εγκράτεια: το μοντέλο του σπαρτιάτικου καπιταλισμού της Γερμανικής Ευρώπης. Στρατηγικός αναπροσανατολισμός: από τον έντονο ευρωπαϊσμό προς μια Νέα Ostpolitik.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ελληνική οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτη αντοχή στις δυο πρώτες φάσεις της κρίσης, αλλά στη δημοσιονομική φάση αποδείχθηκε ιδιαίτερα ευάλωτη (ο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης). Η ελληνική κρίση οφείλεται πρωτίστως σε εξωτερικά αίτια, τα οποία ήταν αδύνατον να ελέγξουμε: Παγκόσμια οικονομική κρίση. Εισροή κεφαλαίων από τις πλούσιες χώρες της Ευρωζώνης, που ξαφνικά διεκόπη εξαιτίας της κρίσης. Ολέθρια μακροοικονομική πολιτική της Ευρωζώνης. Έτσι, τα μόνιμα διαρθρωτικά δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας μετατράπηκαν σε ανοικτή και ανεξέλεγκτη δημοσιονομική κρίση.

Μύθος Νο 1: ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΧΑΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Μύθος Νο 1: ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΧΑΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Περίοδος 2000- 2007: ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στην Ελλάδα είναι 4,2%. Την ίδια περίοδο: ο αντίστοιχος μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της Ευρωζώνης είναι 2,2%.

Μύθος Νο 2: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ

Μύθος Νο 3: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ

Μύθος Νο 4: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΝΕΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Μύθος Νο 4: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΝΕΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Δεκαετία 1997- 2007: ο μέσος όρος των δημοσίων δαπανών στην Ελλάδα είναι 45,2% του ΑΕΠ. Την ίδια περίοδο: ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι 47,5% του ΑΕΠ.

Μύθος Νο 5: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΓΕΝΝΑΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ

Μύθος Νο 6: ΕΙΜΑΣΤΕ ΧΩΡΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Μύθος Νο 6: ΕΙΜΑΣΤΕ ΧΩΡΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Σύμφωνα με την Έκθεση Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2004), οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα ανέρχονται στο 11.4% του συνολικού εργατικού δυναμικού (η χώρα κατέχει την 15η θέση μεταξύ 19 χωρών). Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ και της Eurostat (2005), ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων στη χώρα μας είναι 12.5%, ενώ ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι 18.1%. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (Ιούλιος 2010), ο συνολικός αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων ανέρχεται σε 768.009. Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση των στοιχείων (9 Οκτωβρίου 2012) το σύνολο του τακτικού προσωπικού (μόνιμοι δημόσιο υπάλληλοι συν υπάλληλοι ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου) είναι 622.640, ενώ το σύνολο των μισθοδοτούμενων του δημοσίου τομέα είναι 691.601.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΧΑΜΗΛΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ Αλήθεια Νο 1: Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΧΑΜΗΛΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ

Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Η κρίση εμπιστοσύνης των επενδυτών και η αδυναμία αναχρηματοδότησης του χρέους: τι ακριβώς συνέβη το μοιραίο 2009; Από την κρίση ρευστότητας στην κρίση φερεγγυότητας του ελληνικού κράτους. Είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος;

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Η μεγάλη εισροή κεφαλαίων λόγω ένταξης στην Ευρωζώνη δημιούργησε το εύκολο και φθηνό χρήμα για τη χρηματοδότηση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Έτσι είχαμε μεγαλύτερο πληθωρισμό από τις ισχυρές χώρες της Ευρωζώνης (χώρες εκροής κεφαλαίων) και μείωση ανταγωνιστικότητας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων ελλειμμάτων στο εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Με το ξέσπασμα της παγκόσμιας πιστωτικής κρίσης, τα ξένα κεφάλαια σταματούν ξαφνικά να εισρέουν στην ελληνική οικονομία, η οποία αντιμετωπίζει πλέον σοβαρό πρόβλημα (ανα)χρηματοδότησης.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΙΚΟΣ «ΒΟΡΡΑΣ» - ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΣ «ΝΟΤΟΣ»

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΩΝ Πόλωση μεταξύ χωρών με εμπορικά πλεονάσματα (Κίνα, Γερμανία, Ιαπωνία) και εμπορικά ελλείμματα (ΗΠΑ, περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης). Η ανισορροπία αυτή ενεργοποιεί τεράστιες διασυνοριακές ροές κεφαλαίων που αποσταθεροποιούν την παγκόσμια οικονομία τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Η ΟΛΕΘΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΚΤ Η ΕΚΤ θεωρεί ως μοναδικό μέλημά της τη διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού. Jean-Claude Trichet: «Μοναδική βελόνα στην πυξίδα της ΕΚΤ είναι ο πληθωρισμός». Αρνείται πεισματικά ότι είναι αρμόδια και για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, γι’ αυτό δεν δέχεται να παίξει τον κλασικό σε περιόδους κρίσης ρόλο του «δανειστή εσχάτης ανάγκης» των δημοσιονομικά ευάλωτων κρατών-μελών. Η Ελλάδα θύμα της ολέθριας αυτής πολιτικής: η προσωρινή κρίση ρευστότητας μετατράπηκε σε κρίση φερεγγυότητας επειδή δεν είχε πίσω της μια κεντρική τράπεζα για να την προστατέψει από τις επιθέσεις των αγορών και των κερδοσκόπων.

ΟΝΕ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ «Μια νομισματική ένωση είναι κάτι περισσότερο από ένα κοινό νόμισμα και μια κοινή κεντρική τράπεζα. Χώρες που γίνονται μέλη μιας νομισματικής ένωσης χάνουν κάτι παραπάνω από ένα εργαλείο οικονομικής πολιτικής (επιτόκιο ή συναλλαγματική ισοτιμία). Όταν προσχωρούν στη νομισματική ένωση χάνουν τη δυνατότητα που έχουν να εκδίδουν χρέος σ’ ένα νόμισμα επί του οποίου ασκούν πλήρη έλεγχο. Κατά συνέπεια, η απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε χρεοκοπία μέσα από μια διαδικασία αυτο-πραγματοποιούμενων προσδοκιών» (βλ. το παράδειγμα Μ. Βρετανίας – Ισπανίας). Paul De Grauwe

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ Η λιτότητα ΔΕΝ είναι αναπτυξιακή: Αυξάνει την ύφεση και την ανεργία. Αυξάνει και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το ισοζύγιο «εσωτερικής υποτίμησης» - αγοραίων μεταρρυθμίσεων.

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΪΚΑ (Ι) «…η κατάσταση στην Ελλάδα έχει αρχίσει να χειροτερεύει, καθώς η οικονομική προσαρμογή γίνεται ολοένα και περισσότερο μέσω της ύφεσης και των σχετικών μηχανισμών μισθών-τιμών (Γ.Δ.: δηλαδή μέσω λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης), παρά μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που οδηγούν σε αύξηση της παραγωγικότητας». Έκθεση αξιολόγησης της Τρόικας («άκρως εμπιστευτική») Greece: Debt Sustainability Analysis, 21 Οκτωβρίου 2011

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΪΚΑ (ΙΙ) Στην πιο πρόσφατη εμπιστευτική έκθεσή της για την πορεία του ελληνικού χρέους (15/2/2012), η Τρόικα αναγκάζεται επιτέλους να παραδεχτεί ότι ο στόχος της εσωτερικής υποτίμησης αντιστρατεύεται ευθέως το στόχο μείωσης του χρέους. Με άλλα λόγια αναγνωρίζει τη Μεγάλη Αντίφαση που υπάρχει στον πυρήνα της οικονομικής πολιτικής της: «Υπάρχει μια θεμελιώδης αντίθεση μεταξύ των στόχων του προγράμματος για τη μείωση του χρέους και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, υπό την έννοια ότι η εσωτερική υποτίμηση που απαιτείται για την αποκατάσταση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε υψηλότερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στο άμεσο μέλλον». Έκθεση αξιολόγησης της Τρόικας («άκρως εμπιστευτική») Greece: Debt Sustainability Analysis, 15 Φεβρουαρίου 2012

ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ Νομισματική πολιτική: Δημοσιονομική πολιτική: Να μηδενίσει η ΕΚΤ το βασικό επιτόκιο αναφοράς. Να αγοράσει απεριόριστα ελληνικά κρατικά ομόλογα. Να εγκαταλείψει την πολιτική του σκληρού ευρώ και να υποτιμήσει το νόμισμα. Δημοσιονομική πολιτική: Να πάψουν να ακολουθούν πολιτική λιτότητας οι ισχυρές χώρες του κέντρου με τα μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα και να υιοθετήσουν αμέσως μια έντονα επεκτατική δημοσιονομική πολιτική για να βρουν διέξοδο οι εξαγωγές μας. Άμεση ενίσχυση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ή ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ». Φορολογική αναδιάρθρωση με μείωση των φόρων κατανάλωσης και αύξηση του φόρου εισοδήματος για τα υψηλά εισοδηματικά στρώματα. Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στους φορολογικούς παραδείσους.

Ποσοστό του συνολικού χρέους ΕΙΝΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΕΟΣ; Κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων μετά την αναδιάρθρωση (PSI) Δισεκατομμύρια ευρώ Ποσοστό του συνολικού χρέους ΔΝΤ 20,1 6,5% ΕΕ 52,9 17% ΞΕΝΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ 62 20% ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ 23 7,4% ΕΚΤ 45 14,5% EFSF 107,7 34,7% Σύνολο 310,7 100%