Η ΑΓΟΡΑ 3η Διάλεξη

Στόχοι Να κατανοήσουμε πως λειτουργεί ο μηχανισμός της αγοράς και συγκεκριμένα: Να κατανοήσουμε την πραγματική ζήτηση Να γνωρίσουμε τους παράγοντες που την επηρεάζουν Να κατανοήσουμε τη γραφική απεικόνιση της ζήτησης να είμαστε σε θέση να κάνουμε το διαχωρισμό μεταξύ επέκτασης/συρρίκνωσης της ζήτησης και αύξησης/μείωσής της Να γνωρίσουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν την προσφορά Να κατανοήσουμε τη γραφική απεικόνιση της προσφοράς Να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε το διαχωρισμό μεταξύ επέκτασης/συρρίκνωσης της προσφοράς και αύξησης/μείωσής της Να είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε την έννοια της ισορροπίας αγοράς απεικονίζοντας προσφορά και ζήτηση στο ίδιο διάγραμμα

Εισαγωγή Αγορά : Οποιοδήποτε μέρος στο οποίο έρχονται σε επικοινωνία πωλητές και αγοραστές Κάθε συναλλαγή περιλαμβάνει 2 πλευρές : Παράγοντες που επηρεάζουν τον αγοραστή Παράγοντες που επηρεάζουν τον πωλητή

Θεωρία της ζήτησης-η πλευρά του αγοραστή Ορισμός της ζήτησης : μια επιθυμία που υποστηρίζεται από τη δυνατότητα πληρωμής, άρα, ζήτηση είναι η πραγματική ζήτηση Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση : Η ζητούμενη ποσότητα οποιουδήποτε προϊόντος θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από την τιμή του προϊόντος, την τιμή όλων των άλλων προϊόντων, το διαθέσιμο εισόδημα, τον πλούτο και τις γενικές προτιμήσεις και, κατά συνέπεια, θα αποτελεί συνάρτησή τους

Συνάρτηση ζήτησης Όπου: Qd=η ζητούμενη ποσότητα, f =συνάρτηση, Pg=τιμή του αγαθού, Pn…..n-1 =τιμές όλων των άλλων αγαθών, Y= εισόδημα, W= πλούτος και Τ= προτιμήσεις (= οτιδήποτε κάνει έναν καταναλωτή να «νιώθει» θετικά ή αρνητικά για ένα προϊόν

Συνάρτηση ζήτησης Η τιμή του αγαθού θεωρείται ο σημαντικότερος παράγων Οι τιμές των άλλων (μη σχετιζόμενων αγαθών) επηρεάζουν τη ζήτηση οποιουδήποτε προϊόντος, αφού οποιαδήποτε αύξηση/μείωση της τιμής τους οδηγεί σε μείωση/αύξηση του ποσού των χρημάτων που θα δαπανηθούν στην αγορά άλλων αγαθών Όταν το εισόδημα αυξάνεται οι καταναλωτές θα ζητήσουν μεγαλύτερες ποσότητες από πολλά αγαθά. Παρατήρηση : οι άνθρωποι με χαμηλά εισοδήματα συχνά αγοράζουν προϊόντα που θεωρούν «κατώτερα» σε σχέση με άλλα τα οποία θα προτιμούσαν , αλλά δεν έχουν τα χρήματα να τα αγοράσουν

Συνάρτηση ζήτησης Πλούτος : η αξία όλων των πραγμάτων που κατέχει ο άνθρωπος Ο πλούτος μπορεί συχνά να μετατραπεί σε αγοραστική δύναμη. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει αυτό → επηρεάζει τη ζήτηση Ηλικιωμένοι με χαμηλές συντάξεις ζουν σε πολυτελή σπίτια → θεωρούνται ότι ζουν με άνεση → μπορούν να πάρουν εύκολα πίστωση, αλλά δυσκολεύονται να βρουν εισόδημα για να υποστηρίξουν τα καταναλωτικά τους πρότυπα → ο πλούτος επηρεάζει τη ζήτηση άμεσα, ακόμη και όταν το εισόδημα είναι πολύ περιορισμένο

Συνάρτηση ζήτησης Οι προτιμήσεις συνιστούν την πλέον σημαντική επίδραση στη ζήτηση Οι προτιμήσεις συνδέονται άρρηκτα με τις ψυχολογικές επιρροές και αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή των προϊόντων που είμαστε διατεθειμένοι να αγοράσουμε Η σημασία της τιμής ενός προϊόντος έρχεται στο προσκήνιο αφού ο καταναλωτής έχει αποφασίσει τι προτιμά και τι όχι, σε οποιαδήποτε τιμή

Η γραφική αναπαράσταση της ζήτησης Ο Νόμος της ζήτησης : η ζήτηση είναι αντιστρόφως συνδεδεμένη με την τιμή (όταν η τιμή αυξάνεται η ζήτηση πέφτει και αντιστρόφως)

Η γραφική αναπαράσταση της ζήτησης Στο γράφημα δύο από τους παράγοντες της συναρτησιακής σχέσης εμφανίζονται στους άξονες Οι υπόλοιποι παράγοντες (Pn…n-1, Y κτλ) είναι αμετάβλητοι και εκπροσωπούνται από την ίδια την καμπύλη ζήτησης- ceteris paribus

Η γραφική αναπαράσταση της ζήτησης Η διατήρηση σταθερών κάποιων παραγόντων μοιάζει με γρήγορη φωτογραφία Οι οικονομολόγοι για να μπορέσουν να διατυπώσουν ένα θεωρητικό υπόδειγμα για να εξετάσουν τους μηχανισμούς της αγοράς, διατυπώνουν την υπόθεση ceteris paribus

Μεταβολές στην τιμή του αγαθού (Pg) Αν η τιμή του προϊόντος μεταβληθεί, μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα Είναι μια κίνηση που συμβαίνει πάνω στην καμπύλη ζήτησης και ονομάζεται επέκταση ή συρρίκνωση της ζήτησης (αύξηση ή μείωση της ζητούμενης ποσότητας)

Μεταβολές σε κάποιον από τους παράγοντες που θεωρούνται σταθεροί (ceteris paribus) Αρχή : Αν κάποιος από τους παράγοντες που διατηρούνται σταθεροί μεταβληθεί, τότε ολόκληρη η καμπύλη ζήτησης θα μετατοπισθεί

Μεταβολές σε κάποιον από τους παράγοντες που θεωρούνται σταθεροί (ceteris paribus) Μια αύξηση ή μείωση της ζήτησης διαφέρει από μια επέκταση ή συρρίκνωση αυτής (αύξηση ή μείωση της ζητούμενης ποσότητας) Η διαφορά είναι ότι η δεύτερη είναι κίνηση επί της καμπύλης ζήτησης, ενώ η πρώτη περιλαμβάνει κίνηση της καμπύλης ζήτησης Άρα, μεταβολή της Pg → επέκταση/συρρίκνωση της ζήτησης (αύξηση / μείωση της ζητούμενης ποσότητας Qd), ενώ μια μεταβολή σε Ρn….n-1, Y κτλ → αύξηση/μείωση της ζήτησης (Qd)

Θεωρία της προσφοράς-η πλευρά του πωλητή Η προσφορά της αγοράς αναφέρεται στις ποσότητες του συγκεκριμένου προϊόντος, τις οποίες θέλει η καθεμιά επιχείρηση (προμηθευτής) να διαθέσει στις διάφορες τιμές Η προσφερόμενη ποσότητα ενός δεδομένου προϊόντος εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από την τιμή του προϊόντος, τις τιμές των άλλων προϊόντων, τις τιμές και τη διαθεσιμότητα των παραγωγικών συντελεστών, το επίπεδο της τεχνολογίας, τη διαθεσιμότητα αποθήκευσης για προσφορά μεγάλων αποθεμάτων και άρα αποτελεί συνάρτησή τους

Η συνάρτηση προσφοράς Όπου: Qs= η ποσότητα ενός προϊόντος την οποία είναι πρόθυμοι να προσφέρουν οι προμηθευτές, Pg=η τιμή του αγαθού, Pc….Pc-1 οι τιμές όλων των άλλων συστατικών αγαθών, Pfp…..Pfp-1=οι τιμές των παραγωγικών συντελεστών, Tech= το επίπεδο τεχνολογίας, St= διαθέσιμο επίπεδο αποθηκευτικού χώρου ή ρυθμιστικού αποθέματος και Α= όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που επηρεάζουν την ποσότητα που είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οι προμηθευτές

Η τιμή του αγαθού (Pg) Οι προμηθευτές (επιχειρήσεις που παράγουν τα προϊόντα της αγοράς), οι οποίοι έχουν ήδη επιβαρυνθεί με τα κόστη παραγωγής, θέλουν να αποκτήσουν έσοδα από την πώληση των προϊόντων τους (ώστε να τα ανακτήσουν) και άρα θα προτιμήσουν τις υψηλότερες τιμές που τους αποφέρουν υψηλότερα έσοδα Άρα, η προσφερόμενη ποσότητα είναι θετική συνάρτηση της τιμής του προϊόντος

Οι τιμές όλων των άλλων συστατικών αγαθών (Pc…Pc-1) Ελάχιστα προϊόντα παράγονται αποκλειστικά από την πρώτη τους ύλη. Απαιτούνται, συνήθως, και άλλες εισροές Άρα, η διαθεσιμότητα των προϊόντων αυτών (εισροών) και κυρίως οι τιμές τους μπορούν να αποτελέσουν ένα μεγάλο τμήμα της διάρθρωσης κόστους του τελικού προϊόντος Αρχή : 1. Αύξηση των τιμών των άλλων συστατικών αγαθών οδηγεί σε αύξηση της τιμής του προϊόντος στη λιανική αγορά 2. Οποιοδήποτε πρόβλημα στην προσφορά ενός συστατικού έχει αρνητικό αποτέλεσμα στην προσφορά του τελικού προϊόντος στη λιανική αγορά

Οι τιμές των παραγωγικών συντελεστών (Pfp…Pfp-1) Παραγωγικοί συντελεστές : εργασία και μηχανήματα Τα κόστη (ημερομίσθια, μισθοί κτλ) των ειδικευμένων εργατών θα έχουν άμεση επίπτωση στα κόστη παραγωγής και, συνεπώς, στο κόστος του τελικού προϊόντος

Το επίπεδο της τεχνολογίας (Tech) Αρχή : Τα περισσότερα προϊόντα κατασκευάζονται με τρόπο ώστε να παραχθεί η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα με τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο Ο πιο σημαντικός παράγων από τον οποίο εξαρτάται η αποδοτικότητα της παραγωγής είναι η τεχνολογία Νέα τεχνολογία σημαίνει παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων με πιο οικονομικό τρόπο Οι επιχειρήσεις που δε θα χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία, δε θα είναι σε θέση να ανταγωνισθούν στην αγορά

Η διαθεσιμότητα αποθήκευσης ή εφεδρικών αποθεμάτων (St) Όταν η τιμή αγοράς ενός προϊόντος αυξηθεί, η προφορά του εν λόγω προϊόντος θα αυξηθεί επίσης αν: Ο παραγωγός έχει την ευελιξία να παράγει μεγαλύτερη ποσότητα Ο παραγωγός διαθέτει αποθηκευμένες ποσότητες Π.χ αγροτική παραγωγή → η ευελιξία της προσφοράς είναι αρκετά περιορισμένη Όταν οι παραγωγοί παράγουν προϊόντα ελάχιστα φθαρτά που μπορούν αν αποθηκευτούν για μεγάλο χρόνο, συχνά έχουν αποθήκες ώστε να μπορούν να αντιδράσουν άμεσα στις μεταβολές της ζήτησης ή της τιμής Τα κόστη αποθήκευσης είναι υψηλά, θεωρούνται ως αδικαιολόγητο πάγιο κόστος του οποίου η ανάληψη εξαρτάται από το πόσο σημαντικό είναι να παραμείνει κανείς ευέλικτος προμηθευτής της αγοράς

Η γραφική απεικόνιση της αγοράς Η προσφορά εκφράζεται από μια ευθεία γραμμή με θετική κλίση Η προσφορά και η τιμή ενός προϊόντος κινούνται, συνήθως, προς την ίδια κατεύθυνση Στο γράφημα της προσφοράς εμφανίζονται 2 από τους παράγοντες της συναρτησιακής σχέσης: η τιμή του αγαθού και η προσφερόμενη ποσότητα. Οι υπόλοιποι παράγοντες θεωρούνται σταθεροί

Μεταβολές στην τιμή αγοράς του προϊόντος (Pg) Αν η τιμή αγοράς του προϊόντος μεταβληθεί, μεταβάλλεται επίσης και η προσφερόμενη ποσότητα Η αλλαγή στην προσφερόμενη ποσότητα αποτυπώνεται με μια κίνηση επί της υπάρχουσας καμπύλης προσφοράς Η κίνηση αυτή επί της καμπύλης προσφοράς ονομάζεται επέκταση ή συρρίκνωση της προσφοράς

Μεταβολές σε κάποιον από τους παράγοντας που διατηρούνται σταθεροί (ceteris paribus) Αν κάποιος από τους παράγοντες που έχουν διατηρηθεί σταθεροί μεταβληθεί, τότε θα μετακινηθεί ολόκληρη η καμπύλη προσφοράς Μετακίνηση της καμπύλης προσφοράς αριστερά σημαίνει αύξηση της προσφοράς Μετακίνηση της καμπύλης προσφοράς δεξιά σημαίνει μείωση της προσφοράς

Η αγορά : εκεί που αγοραστές και πωλητές έρχονται σε επαφή Απεικονίζουμε την προσφορά και τη ζήτηση στο ίδιο γράφημα, διατηρώντας όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς (ceteris paribus)

Ισορροπία της αγοράς Η τιμή αγοράς έχει την τάση να παραμένει στο επίπεδο ισορροπίας Οι δυνάμεις της αγοράς δρουν μαζί για να συμβεί αυτό Σε οποιαδήποτε τιμή αγοράς που ξεπερνά την τιμή ισορροπίας, θα υπάρξει πίεση για μείωση της τιμής προς την τιμή ισορροπίας Σε οποιαδήποτε τιμή αγοράς που βρίσκεται κάτω από την τιμή ισορροπίας, θα υπάρξει πίεση για αύξηση της τιμής προς την τιμή ισορροπίας

Μεταβολή των συνθηκών προσφοράς και ζήτησης

Παράδειγμα Μιλούμε για την αγορά ψαριού Υποθέσεις: Δημοσιεύονται στον τύπο σειρά άρθρων που επισημαίνουν τους κινδύνους από την κατανάλωση βοδινού και χοιρινού κρέατος και τις ωφέλειες από την κατανάλωση ψαριών Αναφέρονται 2 σημαντικά οφέλη για τον αλιευτικό στόλο: (α) το ανώτατο επιτρεπτό όριο ψαριών που μπορούν να αλιευτούν αυξάνεται κατά 20% και (β) νέο είδος δικτύων που αιχμαλωτίζει μόνο ψάρια στο μέγεθος που ζητά η αγορά