Χωρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Ρύπανση ονομάζεται κάθε ανεπιθύμητη αλλαγή των χημικών, φυσικών ή βιολογικών χαρακτηριστικών του αέρα, του νερού ή του εδάφους, η οποία έχει δυσμενή επίδραση στην υγεία και ευημερία του ανθρώπου. Αέριοι ρύποι Χωρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Πρωτογενείς είναι αυτοί που εκπέμπονται απευθείας στον αέρα από τις πηγές ρύπανσης, όπως τα αιωρούμενα σωματίδια, τα οξείδια του θείου, το μονοξείδιο του άνθρακα, το μονοξείδιο του αζώτου και οι υδρογονάνθρακες. Δευτερογενείς ρύποι λέγονται αυτοί που παράγονται μέσω χημικών αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα μεταξύ κάποιων από τους πρωτογενείς ρυπαντές και φυσικών συστατικών της ατμόσφαιρας με την καταλυτική επίδραση του ηλιακού φωτός, της θερμοκρασίας κ.λ.π. Σημ. : Κάθε χρόνο πάνω από ένα δισεκατομμύριο τόνοι όλων των προηγούμενων ρύπων παράγονται παγκοσμίως από τον άνθρωπο. Η μισή περίπου από την ποσότητα αυτή είναι μονοξείδιο του άνθρακα. Εάν οι ρύποι αυτοί ήταν διασκορπισμένοι ομοιόμορφα στην επιφάνεια του πλανήτη, δε θα δημιουργούσαν πρόβλημα. Το πρόβλημα δημιουργείται από το γεγονός της υψηλής τοπικής συγκέντρωσής τους κυρίως σε πόλεις όπου οι καιρικές και κλιματικές συνθήκες συνδυαζόμενες με έντονη αστικοποίηση και βιομηχανοποίηση λειτουργούν ευνοϊκά για τον εγκλωβισμό των ρύπων και τη δημιουργία του «νέφους». Πηγή : Γη - ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης, Αλ. Γεωργόπουλος, Gutenberg, Αθήνα 2002, σελ. 403-405.

Οι βασικές κατηγορίες των ρυπαντών Οξείδια του άνθρακα Μονοξείδιο (CO), διοξείδιο (CO2) Oξείδια του θείου Διοξείδιο του θείου (SO2), SO3 κ.ά. Οξείδια του Αζώτου Μονοξείδιο (ΝO), διοξείδιο (ΝΟ2) Πτητικά οργανικά Μεθάνιο (CH4), προπάνιο (C3H8), συστατικά χλωροφθοράνθρακες (CFC) Αιωρούμενα σωματίδια Στερεά σωματίδια (σκόνη, αμίαντος, μόλυβδος, άλατα θείου και αζώτου κ.ά) Υγρά (θειικό οξύ, PCB, διοξίνες κ.λ.π.) Φωτοχημικά οξειδωτικά Όζον (Ο3), PAN, αλδεΰδες κ.ά. Ραδιενεργές ουσίες Ραδόνιο 222, ιώδιο-131, στρόντιο-90, πλουτώνιο-239 Τοξικά συστατικά Ιχνοστοιχεία 600 τουλάχιστον τοξικών ουσιών, 60 από αυτά καρκινογόνων Πηγή : G. Tyler Miller,Jr., Αρχές περιβαλλοντικών Επιστημών, Βιώνοντας το περιβάλλον I, εκδ. Ίων, 1999, σελ. 223 και 224 .

ΦΩΤΟΧΗΜΙΚΟ ΝΕΦΟΣ Η ρύπανση της ατμόσφαιρας , γνωστή και ως φωτοχημικό νέφος, είναι μείγμα βασικών και δευτερογενών ρυπαντών που σχηματίζονται, όταν μέρος των βασικών ρυπαντών, κυρίως οξείδια του αζώτου από τα οχήματα και τα πτητικά οργανικά συστατικά από ένα συνονθύλευμα ανθρώπινων και φυσικών πόρων, αλληλεπιδρούν λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας. Το τελικό μείγμα αποτελείται πάνω από 100 χημικά και πάνω στα οποία κυριαρχεί το όζον, ένα ιδιαίτερα αντιδραστικό αέριο που προκαλεί βλάβη στους περισσότερους έμβιους οργανισμούς. Απλουστευμένο μοντέλο σχηματισμού φωτοχημικού νέφους. Η σοβαρότητα του νέφους συνδέεται με την ατμοσφαιρική περιεκτικότητα όζοντος στην επιφάνεια του εδάφους. Πηγή : G. Tyler Miller,Jr., Αρχές περιβαλλοντικών Επιστημών, Βιώνοντας το περιβάλλον I, εκδ. Ίων, 1999, σελ. 226 .

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ Οξείδια αζώτου Αιωρούμενα σωματίδια Διοξείδιο του άνθρακα Άκαυστοι υδρογονάνθρακες Η πρωτογενής ρύπανση (οξείδια αζώτου και άκαυστοι υδρογονάνθρακες) οδηγεί με την ηλιοφάνεια και τη θερμοκρασιακή αναστροφή ρύπων (εγκλωβισμός αέριων ρύπων κάτω από το στρώμα ζεστού αέρα) στη δευτερογενή ρύπανση (όζον, τοξικές καρκινογόνες ουσίες). ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ Το φαινόμενο της θερμοκρασιακής αναστροφής Φυσιολογικό πρότυπο Θερμοκρασιακή αναστροφή Πηγή : G. Tyler Miller,Jr., Αρχές περιβαλλοντικών Επιστημών, Βιώνοντας το περιβάλλον I, εκδ. Ίων, 1999, σελ. 227 .

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΟΙΑ Κίνηση πλοίων : ίδιοι ρύποι με τη ρύπανση από τα οχήματα, αλλά επιπλέον παράγεται διοξείδιο του θείου (από τα φθηνά ναυτιλιακά καύσιμα που έχουν θείο, το οποίο καίγεται και παράγει διοξείδιο του θείου). Το διοξείδιο του θείου μαζί με το νερό δίνει θειικό οξύ (φαινόμενο της όξινης βροχής). Φορτοεκφορτώσεις εμπορευμάτων : αιωρούμενα σωματίδια (σκόνη από κάρβουνο, από σόγια, από σιτάρι) Φορτοεκφορτώσεις πετρελαίων : πτητικοί υδρογονάνθρακες που μεταφέρονται στον άνθρωπο και στη θάλασσα μέσω του κύκλου της βροχής. Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη : υφαλοχρώματα (χρώματα ιδιαίτερα τοξικά), σκόνη από αμμοβολή, καυσαέρια από ηλεκτροσυγκολλήσεις (εξατμίσεις ουσιών από μέταλλα), λειτουργική ρύπανση : σεντινόνερα, καμένα λιπαντικά κ.ά. Σημ. : Τα υφαλοχρώματα σκοτώνουν τους θαλάσσιους οργανισμούς, αλλά εξοικονομούν πετρέλαιο, γιατί το πλοίο κινείται πιο γρήγορα (επομένως, εκλύονται λιγότεροι ρύποι στην ατμόσφαιρα, αλλά προκαλείται θαλάσσια ρύπανση). Στερεά απορρίμματα (από τις χρήσεις του λιμανιού και από τα πλοία) Ατυχήματα πλοίων (ατυχηματική ρύπανση : σύγκρουση, προσάραξη, βύθιση). Επιστημονικός συνεργάτης : Τσελέντης Βασίλειος,καθηγητής Παν/μίου Πειραιά