Διατροφή σε Διαβήτη τύπου Ι Αποστόλου Αγγελική Μsc Διαιτολόγος Επιστημονική Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ

Θεραπευτική Διατροφική Προσέγγιση του διαβήτη Άτομα με διαβήτη τύπου Ι θα πρέπει να λαμβάνουν εξατομικευμένη θεραπευτική διατροφική εκπαίδευση. Η διαιτητική συμβουλευτική προσέγγιση πρέπει να είναι ευαίσθητη στις προσωπικές ανάγκες του ασθενή καθώς και στην ικανότητα του αλλά και την προθυμία του για αλλαγή. ADA,2007

Στόχος Θεραπευτικής Διατροφικής Προσέγγισης του διαβήτη (1) H θεραπευτική διατροφική προσέγγιση του διαβήτη αποβλέπει βασικά στο να διασφαλίσει ότι όλοι οι ασθενείς διατηρούν σε φυσιολογικά επίπεδα: τα επίπεδα γλυκόζης (ή όσο πιο κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα) τα επίπεδα λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών την αρτηριακή πίεση, έτσι ώστε να αποτραπούν κίνδυνοι νοσημάτων που σχετίζονται με το διαβήτη. Αντιμετωπίζονται δηλαδή κατάλληλα είτε σε επίπεδο πρόληψης αλλά και μετέπειτα σε επίπεδο θεραπείας οι επιπλοκές του διαβήτη.

Στόχος Θεραπευτικής Διατροφικής Προσέγγισης του διαβήτη τύπου Ι(2) Κάλυψη ειδικών αναγκών για ευαίσθητες ομάδες όπως διαβητικοί έφηβοι, γυναίκες σε εγκυμοσύνη ή θηλασμό, ηλικιωμένοι. Ρύθμισης των επιπέδων σακχάρου στην άσκηση με ασφάλεια, την αποφυγή υπογλυκαιμίας. Τη διατήρηση της απόλαυσης των τροφών (με τον περιορισμό τροφίμων μόνο όταν υπάρχουν τεκμηριωμένες επιστημονικές προτάσεις για αυτόν).

Γενικές αρχές σχεδιασμού διαιτολογίου Υδατάνθρακες → 45-65% (δεν συνίσταται κατανάλωση μικρότερη από 130 γρ υδατανθράκων /μέρα) Πρωτεΐνη → 10-35% Λίπη → 20-35%

Διατροφική θεραπευτική προσέγγιση- τεκμηριωμένες συστάσεις (1) Μελέτες υποστηρίζουν την εξαιρετική σημασία του να συμπεριλαμβάνονται στην καθημερινή διατροφή, τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες από καρπούς και δημητριακά, φρούτα και λαχανικά, καθώς και από το ημιαποβουτυρωμένο γάλα. Όσον αφορά τις γλυκαιμικές επιδράσεις των υδατανθράκων, η συνολική τους ποσότητα στα γεύματα και στα ενδιάμεσα snacks είναι περισσότερο σημαντική απ’ ότι η πηγή ή ο τύπος τους.

Διατροφική θεραπευτική προσέγγιση- τεκμηριωμένες συστάσεις (2) δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για μακροπρόθεσμα οφέλη ώστε να συνίσταται η χρήση διαίτων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, ως μια βασική αρχή στον σχεδιασμό γευμάτων ασθενών με διαβήτη τύπου 1. Όσον αφορά τον γενικό πληθυσμό, η κατανάλωση φυτικής ίνας θα πρέπει να ενθαρρύνεται. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος οι άνθρωποι με διαβήτη τύπου Ι να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φυτικής ίνας, απ’ ότι οι υπόλοιποι

Διατροφική θεραπευτική προσέγγιση- τεκμηριωμένες συστάσεις (3) Τα άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη ταχείας δράσης πρέπει να προσαρμόζουν τις δόσεις ινσουλίνης πριν το γεύμα ανάλογα με το περιεχόμενο τους σε υδατάνθρακες. Σε περίπτωση που οι δόσεις ινσουλίνης δε μεταβάλλονται οι ασθενείς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα συνεπείς όσον αφορά: την συνολική κατανάλωση υδατανθράκων, την κατανομή των υδατανθράκων καθ ’όλη τη διάρκεια της μέρας τις ώρες κατανάλωσης των γευμάτων ADA,2007

Βασική διατροφική εκπαίδευση διαβητικού τύπου Ι Ένας διαβητικός τύπου Ι θα πρέπει να εκπαιδευτεί να επιλέγει τα κατάλληλα τρόφιμα, να κάνει κατανομή αυτών καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, να υπολογίζει το περιεχόμενο των γευμάτων σε υδατάνθρακες

Μέθοδοι υπολογισμού δόσης ινσουλίνης σε σχέση με το περιεχόμενο του γεύματος σε υδατάνθρακες Υπολογισμός με βάση την εμπειρία και τον αυτοέλεγχο, μετρώντας δηλαδή τα επίπεδα γλυκόζης πριν και μετά την κατανάλωση διαφόρων γευμάτων οι ασθενείς μπορούν να αποκτήσουν εμπειρία στην αξιολόγηση της επίδρασης των τροφίμων στα μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου. Υπολογισμός υδατανθράκων με τη χρήση του συστήματος ισοδύναμων τροφίμων.

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ ΨΩΜΙ(1 ΦΕΤΑ ΛΕΠΤΗ) = 30 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΨΩΜΙ ΤΟΥ ΤΟΣΤ 1 ΦΕΤΑ ΛΕΠΤΗ = 30 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΨΩΜΑΚΙ ΓΙΑ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ½= 30 ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ ΦΡΥΓΑΝΙΕΣ=2 ΜΙΚΡΕΣ ΚΡΙΤΣΙΝΙΑ=2 ΜΙΚΡΑ ΚΟΥΛΟΥΡΙ½ ( ΜΕΤΡΙΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ) ΠΙΤΑ ΓΙΑ ΣΟΥΒΛΑΚΙ=½ ΠΙΤΑ ΡΥΖΙ ( ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΟ)=1/3 ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΜΑΚΑΡΟΝΙΑ= ( ΜΑΓΕΙΡΕΜΕΝΟ)½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΒΡΑΣΤΗ Ή ΨΗΤΗ=1 ΜΙΚΡΗ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΥΓΟΥ ΠΑΤΑΤΑ ΠΟΥΡΕ=½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ CORN FLOUR=2 ΚΟΥΤΑΛΙΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΤΥΠΟΥ ΚΟΡΝ ΦΛΕΗΚΣ Ή ALL BRAN=½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ=2,5 ΚΟΥΤΑΛΙΕΣ ΟΣΠΡΙΑ =1/2 ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΒΡΑΣΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΡΑΓΓΙΣΜΕΝΟ Θερμίδες:72kcal Υδατάνθρακες:15 gr Πρωτεΐνες: 3 gr Λίπη: ίχνη

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΚΡΕΑΤΟΣ (1) (ΧΑΜΗΛΗ ΛΙΠΟΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ) 30ΓΡ ΜΟΣΧΑΡΙ (ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΠΑΧΟ), ΠΟΔΙ, ΜΠΟΝ ΦΙΛΕ, ΜΠΡΙΖΟΛΕΣ ΑΠΟ ΛΑΓΟΝΕΣ 30ΓΡ ΑΡΝΙ ΠΟΔΙ,ΠΛΕΥΡΟ,ΚΟΝΤΡΑ ΦΙΛΕΤΟ,ΛΑΓΟΝΑ, ΩΜΟΣ,ΓΑΜΠΑ 30ΓΡ ΧΟΙΡΙΝΟ ΠΟΔΙ (ΛΑΓΟΝΑ, ΓΑΜΠΑ), ΨΑΡΟΝΕΦΡΙ 30ΓΡ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΣΤΗΘΟΣ (ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΔΕΡΜΑ) 30ΓΡ ΨΑΡΙΑ ΌΛΑ ΤΑ ΦΡΕΣΚΑ Ή ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ, ΚΟΝΣΕΡΒΕΣ (ΣΕ ΝΕΡΟ) 30ΓΡ ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ (ΜΥΔΙΑ,ΣΤΡΕΙΔΙΑ,ΚΤΕΝΙΑ,ΓΑΡΙΔΕΣ) 30ΓΡ ΤΥΡΙΑ ΜΕ ΛΙΠΟΣ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 5% (ΜΥΖΗΘΡΑ, COTTAGE) Θερμίδες:55kcal Υδατάνθρακες:0 gr Πρωτεΐνες: 7 gr Λίπη: 3gr

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΚΡΕΑΤΟΣ (2) (ΜΕΤΡΙΑ & ΥΨΗΛΗ ΛΙΠΟΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ) 30ΓΡ ΜΟΣΧΑΡΙ ΚΙΜΑΣ (15%) 30ΓΡ ΕΝΤΟΣΘΙΑ (↑CHOL) 1 ΜΕΤΡΙΟ ΑΥΓΟ 30ΓΡ ΤΥΡΙΑ ΜΕΧΡΙ 20% Θερμίδες:77 kcal Υδατάνθρακες:0 gr Πρωτεΐνες: 7 gr Λίπη: 5,5 gr 30ΓΡ ΜΟΣΧΑΡΙ ΚΙΜΑΣ (↑15%), ΣΤΗΘΟΣ 30ΓΡ ΧΟΙΡΙΝΟ ΠΑΪΔΑΚΙΑ Ή ΜΠΡΙΖΟΛΕΣ (ΜΕ ΛΙΠΟΣ), ΛΟΥΚΑΝΙΚΑ, ΣΑΛΑΜΙΑ 30ΓΡ ΤΥΡΙΑ ↑20% 1 ΜΙΚΡΟ ΛΟΥΚΑΝΙΚΟ ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗΣ 30 ΓΡ ΑΡΝΙ ΣΤΗΘΟΣ Θερμίδες:100 kcal Υδατάνθρακες:0 gr Πρωτεΐνες: 7 gr Λίπη: 8gr

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 240 ml ΑΠΟΒΟΥΤΥΡΩΜΕΝΟ ΓΑΛΑ 200 ΓΡ ΓΙΑΟΥΡΤΙ 0% 120 ml ΕΒΑΠΟΡΕ ΑΠΟΒΟΥΤΥΡΩΜΕΝΟ ΓΙΑ ΚΑΘΕ 2% ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΕΣ ΤΟ ΘΕΡΜΙΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΚΑΤΑ 5 gr ΛΙΠΟΥΣ (45 kcal) Θερμίδες:80kcal Υδατάνθρακες:12 gr Πρωτεΐνες: 8 gr Λίπη: 0gr

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ 1 ΜΙΚΡΟ ΜΗΛΟ 1 ΜΙΚΡΟ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ 1 ΜΙΚΡΟ ΑΧΛΑΔΙ 100 ΓΡ ΠΕΠΟΝΙ 150 ΓΡ ΚΑΡΠΟΥΖΙ ½ ΜΠΑΝΑΝΑ 12 ΡΩΓΕΣ ΣΤΑΔΥΛΙ 1 ΜΙΚΡΟ ΡΟΔΑΚΙΝΟ 2 ΜΙΚΡΑ ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ 10 ΚΕΡΑΣΙΑ 2 ΜΙΚΡΑ ΒΕΡΥΚΟΚΑ 1 ΜΕΤΡΙΟ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙ 1 ΜΙΚΡΟ ΣΥΚΟ ½ ΦΛ. ΧΥΜΟΣ (ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ) Θερμίδες:60kcal Υδατάνθρακες:15 gr Πρωτεΐνες: 0 gr Λίπη: 0gr

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΦΑΣΟΛΑΚΙΑ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΜΕΛΙΤΖΑΝΕΣ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ1 ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΜΠΑΜΙΕΣ1 ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΑΝΑΜΕΙΚΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΝΤΟΜΑΤΑ1 ΜΕΤΡΙΑ ΝΤΟΜΑΤΟΧΥΜΟΣ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΑΓΓΟΥΡΙ 1 ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΛΑΧΑΝΟ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΚΑΡΟΤΑ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΜΠΡΟΚΟΛΟ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ ½ ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΚΟΛΟΚΥΘΑΚΙΑ ΒΡΑΣΤΑ 1 ΦΛΙΤΖΑΝΙ ΜΑΡΟΥΛΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΧΟΡΤΑ ( ΡΑΔΙΚΙΑ, ΑΝΤΙΔΙΑ, ΒΛΙΤΑ, ΖΟΧΟΙ) ΕΛΕΥΘΕΡΑ Θερμίδες:25kcal Υδατάνθρακες:5 gr Πρωτεΐνες: 2 gr Λίπη: 0gr

ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΟΜΑΔΑΣ ΛΙΠΟΥΣ 1 ΚΟΥΤ ΓΛΥΚΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 1 ΚΟΥΤ ΓΛΥΚΟΥ ΣΠΟΡΕΛΑΙΟ 1 ΚΟΥΤ ΓΛΥΚΟΥ ΜΑΓΙΟΝΕΖΑ 1 ΚΟΥΤ ΓΛΥΚΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΝΗ 1 ΚΟΥΤ ΓΛΥΚΟΥ ΒΟΥΤΥΡΟ 5 ΑΜΥΓΔΑΛΑ 5 ΚΑΡΥΔΙΑ 6 ΑΜΥΓΔΑΛΑ 5 ΦΟΥΝΤΟΥΚΙΑ 5 ΕΛΙΕΣ 15 ΜΙΚΡΑ ΦΥΣΤΙΚΙΑ Θερμίδες:45kcal Υδατάνθρακες:0 gr Πρωτεΐνες: 0 gr Λίπη: 45 gr

οι υδατάνθρακες κατανέμονται σε όλα τα γεύματα. Αριθμός γευμάτων Ένας διαβητικός θα πρέπει να καταναλώνει περίπου 4-6 γεύματα/μέρα, ανάλογα με το σχήμα ινσουλίνης που ακολουθεί. Βασικά γεύματα πρωινό-μεσημεριανό-βραδυνό στην ώρα μέγιστης δράσης της ινσουλίνης Μικρότερα γεύματα δεκατιανό -απογευματινό-προ ύπνου. Τα ενδιάμεσα μικρότερα γεύματα προφυλάσσουν από υπογλυκαιμίες και μεγάλες αυξομειώσεις των επιπέδων του σακχάρου οι υδατάνθρακες κατανέμονται σε όλα τα γεύματα.

Διατροφή και άσκηση Για αναμενόμενη άσκηση η προτιμώμενη μέθοδος για αποφυγή υπογλυκαιμίας είναι η μείωση δόσης ινσουλίνης Για μη αναμενόμενη άσκηση απαιτείται επιπλέον κατανάλωση υδατάνθρακα. Μέτρια έντασης άσκηση οδηγεί σε μείωση των επιπέδων γλυκόζης κατά 2-3 mg/kgr min Ένα άτομο 70 kgr για μέτρια άσκηση χρειάζεται επιπλέον 10-15 gr υδατάνθρακα.

Παράδειγμα 1 Γυναίκα Βάρος:63kgr Ύψος:172cm Ηλικία:37 ΒΜΙ:22kgr/m2 ΒΜR:1401kcal EA:1800kcal Ισοδύναμα Κρέατος:7 Δημητριακών:8 Λίπους:8 Φρούτων:4 Γάλακτος:2 Λαχανικών:4

Διαιτολόγιο 1800 kcal Πρωί : 1 ποτήρι γάλα 1,5%, 60 γρ κουλούρι ολικής άλεσης → (3) Ενδιάμεσα: 1 μήλο, 5 αμύγδαλα →(1) Μεσημέρι:150 γρ κοτόπουλο στήθος ψητό (χωρίς το δέρμα), 200 γρ πατάτες φούρνου με 2 κουτ γλυκού λάδι, σαλάτα 1 φλ. μπρόκολο με 2 κουτ γλυκού λάδι, 30 γρ ψωμί ολικής άλεσης, 1 μανταρίνι(5) Απόγευμα: ½ μπανάνα, 3 crackers ολικής άλεσης →(2) Βράδυ: 1 φλ. σαλάτα λάχανο καρότο με μια κουτ γλυκού λάδι, 1 τοστ με 2 φέτες ψωμί ολικής άλεσης, 1 φέτα γαλοπούλα, 30 γρ κασέρι με χαμηλά λιπαρά (3) Προ ύπνου: 1 μικρό αχλάδι, 200 γρ γιαούρτι 2% →(2)

Παράδειγμα 2 Άντρας Βάρος:85kgr Ύψος:180cm Ηλικία:52 ΒΜΙ:26kgr/m2 ΒΜR:1727kcal EA:2245kcal Ισοδύναμα Κρέατος:9 Δημητριακών:11 Λίπους:10 Φρούτων:5 Γάλακτος:2 Λαχανικών:4

Διαιτολόγιο 2300 kcal Πρωί : 1 ποτήρι γάλα 1,5%, 6 κριτσίνια ολικής άλεσης, 30 γρ ανθότυρο → (4) Ενδιάμεσα: 1 μήλο, 1/2 τοστ με 1 φέτα ψωμί ολικής άλεσης 30 γρ ανθότυρο και 1 φέτα ντομάτα→(2) Μεσημέρι:150 γρ ψάρι ψητό (χωρίς το δέρμα), 200 γρ πατάτες βραστές με 2 κουτ γλυκού λάδι, 30 γρ ψωμί ολικής άλεσης, σαλάτα 1 φλ. μπρόκολο με 2 κουτ γλυκού λάδι, 1 μανταρίνι(5) Απόγευμα: 1 αχλάδι, 2 κριτσίνια ολικής άλεσης →(2) Βράδυ: 1 φλ. σαλάτα κουνουπίδι με 2 κουτ γλυκού λάδι, 1,5 φλ. μακαρονάκι κοφτό με 1 κουτ γλυκού λάδι, 30 γρ μυζήθρα, 1 μήλο →(5) Προ ύπνου: 1 μικρό αχλάδι, 200 γρ γιαούρτι 2% →(2)

Ευχαριστώ