Μακροχρόνια Οικονομική Μεγέθυνση Κεφάλαια 7-8 Μακροχρόνια Οικονομική Μεγέθυνση

Τι θα μάθουμε Τα αίτια της οικονομικής μεγέθυνσης. Η δυναμική της μεγέθυνσης: Το υπόδειγμα του Solow. Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου.

Μακροχρόνια Οικονομική Μεγέθυνση Η βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών μίας χώρας εξαρτάται σημαντικά από το μακροχρόνιο ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας της. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στους ρυθμούς μεγέθυνσης διαφόρων χωρών για μεγάλες χρονικές περιόδους και μεταξύ τους. Θέλουμε να εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό.

Οικονομική μεγέθυνση οκτώ μεγάλων χωρών, 1870–2005 Οικονομική μεγέθυνση οκτώ μεγάλων χωρών, 1870–2005

Μέσος όρος ρυθμών μεγέθυνσης των βιομηχανικά προηγμένων χωρών, την περίοδο 1950-2002 1950-59 1961-70 1971-80 1981-90 91-2000 2001-02 Η.Π.Α. 3,2 4,2 3,3 0,7 Ιαπωνία 9,5 10,1 4,4 4,1 1,3 -0,8 Καναδάς 3,9 5,6 2,8 2,4 2,1 Γερμανία 7,8 2,7 2,2 1,9 Γαλλία 4,6 2,5 1,8 Ιταλία 5,8 5,7 3,6 2,3 1,6 Ολλανδία 4,7 5,1 3,0 2,6 Βέλγιο 2,9 4,9 3,4

Οι πηγές της οικονομικής μεγέθυνσης Το προϊόν μίας οικονομίας εξαρτάται από τις ποσότητες των διαθέσιμων εισροών, όπως το κεφάλαιο, η εργασία και η παραγωγικότητα τους. Η σχέση του προϊόντος με τις εισροές περιγράφεται από τη συνάρτηση παραγωγής, Y = AF(K, N).

Οι πηγές της οικονομικής μεγέθυνσης Αν οι εισροές και η παραγωγικότητα παραμένουν σταθερές, η συνάρτηση παραγωγής μας λέει ότι το προϊόν θα παραμείνει επίσης σταθερό, δεν θα υπάρξει οικονομική μεγέθυνση. Για να έχουμε μεγέθυνση, θα πρέπει είτε να αυξηθεί η ποσότητα των εισροών, είτε να βελτιωθεί η παραγωγικότητά ή και τα δύο μαζί.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΚΤΑΤΙΚΗ ΕΝΤΑΤΙΚΗ

Οι πηγές της οικονομικής μεγέθυνσης Η σχέση του ρυθμού αύξησης του προϊόντος με τους ρυθμούς αύξησης των εισροών και της παραγωγικότητας περιγράφεται από την παρακάτω λογιστική εξίσωση της μεγέθυνσης. ΔY/Y = ΔA/A + aK ΔK/K + aN ΔN/N Οι παράμετροι aK και aN είναι οι ελαστικότητες του προϊόντος σε σχέση με τους παραγωγικούς συντελεστές (κεφάλαιο και εργασία). Στην εξίσωση αυτή, η ελαστικότητα του προϊόντος ως προς το κεφάλαιο aK είναι η ποσοστιαία αύξηση του προϊόντος που προέρχεται από αύξηση κατά 1% του αποθέματος κεφαλαίου. και η ελαστικότητα του προϊόντος ως προς την εργασία, aN, είναι η ποσοστιαία αύξηση του προϊόντος που προέρχεται από αύξηση κατά 1% της ποσότητας της χρησιμοποιούμενης εργασίας.

Οι πηγές της οικονομικής μεγέθυνσης Οι ελαστικότητες aK και aN παίρνουν τιμές μεταξύ 0 και 1 και υπολογίζονται με βάση ιστορικά-στατιστικά στοιχεία. Οι aK, aN είναι μικρότερες της μονάδας εξαιτίας της φθίνουσας οριακής παραγωγικότητας. Ερμηνεία Μια αύξηση 10% του A αυξάνει το προϊόν κατά 10% Μια αύξηση 10% του K αυξάνει το προϊόν κατά aK επί 10% Μια αύξηση 10% του N αυξάνει το προϊόν κατά aN επί 10%

Λογιστικός διαχωρισμός της μεγέθυνσης Σύμφωνα με την εξίσωση ΔY/Y = ΔA/A + aK ΔK/K + aN ΔN/N η αύξηση του προϊόντος μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη: Αυτήν που προκύπτει από το ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας ΔΑ/Α. Αυτή που προκύπτει από το ρυθμό αύξησης της εισροής κεφαλαίου, aK ΔK/K Αυτήν που προκύπτει από το ρυθμό αύξησης της εισροής εργασίας, aN ΔN/N.

αύξησης του πληθυσμού και τεχνολογικής προόδου; Το Υπόδειγμα του Solow Τρία Βασικά Ερωτήματα Ποια είναι η σχέση μεταξύ του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου με: τους ρυθμούς αποταμίευσης, αύξησης του πληθυσμού και τεχνολογικής προόδου;

Το Υπόδειγμα του Solow Τρία Βασικά Ερωτήματα Ποια είναι η διαχρονική εξέλιξη του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης σε μια χώρα; Επιταχύνεται, επιβραδύνεται ή σταθεροποιείται; Υπάρχουν οικονομικές δυνάμεις που θα επιτρέψουν στις φτωχότερες χώρες να φτάσουν το βιοτικό επίπεδο των πλουσιότερων χωρών;

Βασικές υποθέσεις και μεταβλητές Ο πληθυσμός και το εργατικό δυναμικό αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό n. Αν n=0,05, ο αριθμός των εργαζομένων κάθε χρόνο αυξάνεται κατά 5%. Στην αρχή κάθε χρόνου το απόθεμα κεφαλαίου είναι Κt. Η οικονομία είναι κλειστή και G = 0, συνεπώς η σχέση μεταξύ κατανάλωσης, προϊόντος και επένδυσης σε κάθε έτος περιγράφεται από την εξίσωση: Ct = Yt – It

Βασικές υποθέσεις και μεταβλητές Που μας λέει ότι…το μέρος του εισοδήματος που δεν καταναλώνεται επενδύεται. Επειδή ο πληθυσμός και το εργατικό δυναμικό αυξάνονται, μπορούμε να ξαναγράψουμε τη σχέση μεταξύ κατανάλωσης, προϊόντος και αποθέματος κεφαλαίου ανά εργαζόμενο: yt = Yt/Nt, προϊόν ανά εργαζόμενο ct = Ct/Nt κατανάλωση ανά εργαζόμενο

Βασικές υποθέσεις και μεταβλητές και kt = Kt/Nt απόθεμα κεφαλαίου ανά εργαζόμενο ή λόγος κεφαλαίου-εργασίας. Μπορούμε να διατυπώσουμε και τη συνάρτηση παραγωγής ανά εργαζόμενο ως yt = f(kt) Η οποία μας λέει ότι το προϊόν ανά εργαζόμενο εξαρτάται από την ποσότητα του διαθέσιμου κεφαλαίου ανά εργαζόμενο. Διαγραμματικά η συνάρτηση παραγωγής ανά εργαζόμενο,

Η συνάρτηση παραγωγής ανά εργαζόμενο Η συνάρτηση παραγωγής ανά εργαζόμενο

Σταθερή Κατάσταση Ένα από τα πιο σημαντικά συμπεράσματα του υποδείγματος είναι ότι με αμετάβλητη την παραγωγικότητα, η οικονομία φτάνει μακροχρόνια σε μία σταθερή κατάσταση. Στη σταθερή κατάσταση: yt, ct, και kt σταθερά διαχρονικά. Στη σταθερή κατάσταση η ακαθάριστη επένδυση πρέπει να αντικαθιστά το φθαρμένο κεφάλαιο, dKt όπου d είναι ο ρυθμός απόσβεσης του κεφαλαίου, και να αυξάνει το απόθεμα κεφαλαίου παράλληλα με τη μεγέθυνση της οικονομίας που απορροφά την αύξηση της απασχόλησης, nKt Η ακαθάριστη επένδυση μιας σταθερής κατάστασης είναι: It = (n + d)Kt

Σταθερή Κατάσταση ΈΠΕΝΔΥΣΗ: η δαπάνη σε νέο εργοστάσιο, μηχανήματα κλπ. Που αυξάνει το απόθεμα κεφαλαίου ΑΠΟΣΒΕΣΗ: η απαξίωση/φθορά του παλιού κεφαλαίου και προκαλεί μείωση του αποθέματος κεφαλαίου.

Σταθερή Κατάσταση Για να βρούμε την κατανάλωση στη σταθερή κατάσταση, αντικαθιστούμε την επένδυση στη βασική εξίσωση και έχουμε: Ct = Yt – It = Yt – (n + d)Kt Σε όρους ανά εργαζόμενο, σε μια σταθερή κατάσταση c = f(k) - (n + d)k Η εξίσωση αυτή μας δίνει τη σχέση της κατανάλωσης ανά εργαζόμενο και του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σε μία σταθερή κατάσταση. Διαγραμματική απεικόνιση των c, f(k) και (n + d)k,

Παραγόμενο προϊόν, κατανάλωση και επένδυση Παραγωγή, f(k) Παραγόμενο προϊόν ανά εργάτη, y Κεφάλαιο ανά εργάτη Επένδυση, sf(k) Προϊόν ανά εργάτη y Κατανάλωση ανά εργάτη c Επένδυση ανά εργάτη I ή (n + d)Kt

Απόσβεση Απόσβεση: Ένα σταθερό τμήμα, δ, του αποθέματος κεφαλαίου φθείρεται κάθε χρόνο. Επομένως η απόσβεση είναι ανάλογη προς το απόθεμα κεφαλαίου. Απόσβεση ανά εργάτη, dk Κεφάλαιο ανά εργάτη, k

Επένδυση, απόσβεση και η σταθερή κατάσταση Πριν από το σημείο k* = i>δ, επομένως το απόθεμα κεφαλαίου αυξάνεται. Μετά το σημείο k* i<δ, οπότε το απόθεμα κεφαλαίου μειώνεται. Επένδυση και απόσβεση Κεφάλαιο ανά εργάτη k* k2 k1 δk2 i1 i*1=δk* i2 δk1 Α Επένδυση, sf(k) Απόσβεση, δ(k)

Πώς φθάνουμε στη σταθερή κατάσταση; Προσδιορίζοντας το άριστο επίπεδο κατανάλωσης και τον άριστο λόγο κεφαλαίου-εργασίας.

Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης Ο λόγος κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης προσδιορίζεται από τη συνθήκη ισότητας της αποταμίευσης ανά εργαζόμενο, sf(k) με την επένδυση σταθερής κατάστασης ανά εργαζόμενο, (n+d)k. Ο λόγος κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης k* αντιστοιχεί στο σημείο Α, όπου τέμνονται η καμπύλη αποταμίευσης και η γραμμή της επένδυσης σταθερής κατάστασης.

Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης Υπάρχει ένα μοναδικό επίπεδο αποθέματος κεφαλαίου k* στο οποίο η επένδυση είναι ίση με την απόσβεση. Αν η οικονομία έχει αυτό το επίπεδο αποθέματος κεφαλαίου, αυτό δεν αλλάζει επειδή οι δύο δυνάμεις που ενεργούν πάνω σε αυτό – επένδυση και απόσβεση- ισορροπούν. Η σταθερή κατάσταση αντιπροσωπεύει τη μακροχρόνια ισορροπία της οικονομίας.

Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης Προσδιορισμός του λόγου κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης κ1  Το ύψος της επένδυσης υπερβαίνει το ύψος της απόσβεσης. Διαχρονικά το απόθεμα κεφαλαίου θα αυξάνεται και θα συνεχίσει να αυξάνεται – παράλληλα με την παραγωγή, f(k) – μέχρι να καταλήξει στη σταθερή κατάσταση, k*. κ2 H απόσβεση είναι μεγαλύτερη από την επένδυση. Το κεφάλαιο δηλαδή φθείρεται γρηγορότερο από ότι αντικαθίσταται. Το απόθεμα του κεφαλαίου θα μειωθεί και θα προσεγγίσει πάλι το k*. Σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει πίεση για να αυξηθεί ή να μειωθεί το απόθεμα κεφαλαίου.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΣΠΚ ΚΣΠΚ

Η αύξηση της παραγωγικότητας Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης Η αύξηση του πληθυσμού Η αύξηση της παραγωγικότητας

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης Αύξηση του ρυθμού αποταμίευσης συνεπάγεται αύξηση του λόγου κεφαλαίου-εργασίας, αύξηση του προϊόντος ανά εργαζόμενο και αύξηση της κατανάλωσης ανά εργαζόμενο.

Η επίπτωση της αύξησης του ρυθμού αποταμίευσης στο λόγο κεφαλαίου–εργασίας σταθερής κατάστασης Μια αύξηση του % αποταμίευσης αυξάνει την επένδυση…. 2. «αναγκάζοντας το απόθεμα κεφαλαίου να αυξηθεί προς μια νέα σταθερή κατάσταση.

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης Το υπόδειγμα Solow δείχνει ότι το ποσοστό αποταμίευσης είναι ένας βασικός καθοριστικός παράγοντας του αποθέματος κεφαλαίου σταθερής κατάστασης. Αν το % είναι υψηλό, η οικονομία θα έχει μεγάλο απόθεμα κεφαλαίου και υψηλή παραγωγή στη σταθερή κατάσταση και το αντίστροφο. Μειωμένο % αποταμίευσης  χαμηλό απόθεμα κεφαλαίου και εισοδήματος  δημοσιονομικά ελλείμματα;;;; Το ιαπωνικό & γερμανικό θαύμα

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης Πρέπει ν’ αποτελεί στόχο της οικονομικής πολιτικής η αύξηση του ρυθμού αποταμίευσης; Όχι απαραίτητα, αφού υπάρχει το κόστος της μείωσης της κατανάλωσης στο βραχυχρόνιο διάστημα Το δίλημμα μεταξύ παρούσας και μελλοντικής κατανάλωσης Εξωτερική χρηματοδότηση Νέα χρηματοοικονομικά εργαλεία

το υψηλό εισόδημα να οδηγεί σε υψηλότερη αποταμίευση/επένδυση Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης Γιατί διαφέρουν τα % από χώρα σε χώρα: Φορολογική πολιτική Προγράμματα συνταξιοδότησης Πολιτισμικές διαφορές Πολιτική (πόλεμοι, πραξικοπήματα, διαφθορά) Συσχέτιση ≠ Αιτιότητα Πιθανή η αντίστροφη αιτιότητας  το υψηλό εισόδημα να οδηγεί σε υψηλότερη αποταμίευση/επένδυση

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Αύξηση του πληθυσμού -Αύξηση του πληθυσμού συνεπάγεται μείωση του λόγου κεφαλαίου-εργασίας, μείωση του προϊόντος ανά εργαζόμενο και μείωση της κατανάλωσης ανά εργαζόμενο.

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Αύξηση του πληθυσμού -Μία χώρα με υψηλό ρυθμό πληθυσμιακής αύξησης θα έχει χαμηλό απόθεμα κεφαλαίου σταθερής κατάστασης ανά εργάτη και συνεπώς και χαμηλό επίπεδο εισοδήματος ανά εργάτη.

Η επίπτωση ενός υψηλότερου ρυθμού αύξησης του πληθυσμού στο λόγο κεφαλαίου εργασίας σταθερής κατάστασης

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Πρέπει η μείωση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού να αποτελεί στόχο της κρατικής πολιτικής; Θα αυξανόταν η κατανάλωση ανά εργαζόμενο Αλλά θα μειωνόταν το συνολικό προϊόν και η κατανάλωση, με αρνητικές συνέπειες για την εθνική άμυνα και τη διεθνή θέση της χώρας Malthus vs Kremer (ο μεγάλος πληθυσμός είναι προϋπόθεση για την τεχνολογική πρόοδο)

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Αύξηση της παραγωγικότητας -Ο σημαντικότερος παράγοντας της οικονομικής μεγέθυνσης είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας -Με τη βελτίωση της παραγωγικότητας αυξάνεται το προϊόν ανά εργαζόμενο, με δεδομένο το λόγο κεφαλαίου εργασίας.

Βελτίωση της παραγωγικότητας

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Η βελτίωση της παραγωγικότητας αυξάνει το λόγο κεφαλαίου-εργασίας, το προϊόν ανά εργαζόμενο και την κατανάλωση ανά εργαζόμενο. Με τη βελτίωση της παραγωγικότητας αυξάνεται άμεσα η ποσότητα που μπορεί να παραχθεί σε κάθε επίπεδο του λόγου κεφαλαίου-εργασίας. Η αύξηση του προϊόντος ανά εργαζόμενο αυξάνει την προσφορά αποταμίευσης, προκαλώντας αύξηση του μακροχρόνιου λόγου κεφαλαίου- εργασίας.

Το αποτέλεσμα βελτίωσης της παραγωγικότητας στο λόγο κεφαλαίου-εργασίας σταθερής κατάστασης

Οι θεμελιώδεις προσδιοριστικοί παράγοντες του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ο ρυθμός αποταμίευσης δεν μπορεί ν’ αυξάνεται για πάντα, και ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού δεν μπορεί να μειώνεται για πάντα. Όμως βελτιώσεις της παραγωγικότητας και καινοτομίες μπορούν να συμβαίνουν πάντοτε, οπότε το βιοτικό επίπεδο μπορεί να αυξάνεται συνεχώς. Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας είναι συνεπώς ο πρωταρχικός παράγοντας που προσδιορίζει πόσο γρήγορα βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο.

Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Πώς μπορεί ν’ αυξηθεί η αποταμίευση; Ένας τρόπος για την ενθάρρυνση της αποταμίευσης είναι η αύξηση του πραγματικού επιτοκίου. Αλλά εμπειρικές μελέτες δείχνουν ότι η αντίδραση της αποταμίευσης σε αλλαγές του πραγματικού επιτοκίου φαίνεται να είναι μικρή.

Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ένας άλλος τρόπος είναι ν’ αυξηθεί η δημόσια αποταμίευση. - Η κυβέρνηση μπορεί να μειώσει το έλλειμμα ή ν’ αυξήσει το πλεόνασμα της. - Αλλά σύμφωνα με τη Ρικαρδιανή ισοδυναμία, η αύξηση των φόρων για τη μείωση του ελλείμματος δεν θα επηρεάσει την εθνική αποταμίευση.

Ενίσχυση της παραγωγικότητας Βελτίωση των υποδομών Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ενίσχυση της παραγωγικότητας Βελτίωση των υποδομών Υποδομές: αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες, κοινωφελείς υπηρεσίες, κ.λπ. Οι εμπειρικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει θετική συσχέτιση των υποδομών και της παραγωγικότητας.

Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ενίσχυση της παραγωγικότητας μέσω της δημιουργίας ανθρώπινου κεφαλαίου. Υπάρχει ισχυρή θετική συσχέτιση της παραγωγικότητας και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Το κράτος επηρεάζει την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της εκπαιδευτικής πολιτικής, των προγραμμάτων επαγγελματικής επιμόρφωσης και του συστήματος υγείας. Μια άλλη μορφή του ανθρώπινου κεφαλαίου είναι η επιχειρηματικότητα. Το κράτος θα μπορούσε να βοηθήσει αφαιρώντας τα περιττά εμπόδια.

Η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής (Schumpeter) Μέσα οικονομικής πολιτικής για την αύξηση του μακροχρόνιου βιοτικού επιπέδου Ενίσχυση της παραγωγικότητας μέσω της ενθάρρυνσης της έρευνας και ανάπτυξης (R&D) Η πολιτεία μπορεί να επηρεάσει το ρυθμό της τεχνολογικής και επιστημονικής προόδου υποστηρίζοντας άμεσα την έρευνα. Η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής (Schumpeter) Η τεχνολογική πρόοδος δημιουργεί κερδισμένους και χαμένους (μηχανές κλωστοϋφαντουργίας Αγγλία, Wallmart κλπ) Η θεωρία της ενδογενούς οικονομικής μεγέθυνσης

Ο ρόλος του κράτους στην προαγωγή της οικονομικής μεγέθυνσης. Κρατική Επιδότηση Υποδομών Κρατική Επιδότηση της εκπαίδευσης Κρατική Επιδότηση της Ε&Α Διατήρηση ενός λειτουργικού Χρημ/κού συστήματος Προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας Πολιτική σταθερότητα και καλή διακυβέρνηση