Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 4 : Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Εφηβεία Περίοδος αλλαγής ή/και σταθεροποίησης Σύνθετη και πιο επεξεργασμένη εικόνα του Εγώ Μετάβαση στα ποικίλα κοινωνικά περιβάλλοντα Περίοδος επενέργειας

Εφηβεία Ιδιοπρόσωπη πορεία προς την ατομικότητα Ατομικότητα Επάρκεια Ταυτότητα

Έννοια του εαυτού Σκιαγράφηση σειράς διαστάσεων Η μελέτη του Offer Η αυτοεικόνα του εφήβου 5 τομείς ψυχολογικής λειτουργίας

Έννοια του εαυτού (Offer) Ψυχολογικός εαυτός (παρορμήσεις, συναισθηματική υγεία και εικόνα σώματος) Γενετήσιος εαυτός Κοινωνικός εαυτός Οικογενειακός εαυτός Εαυτός αντιμετώπισης καταστάσεων (αυτάρκεια, αυτοπεποίθηση, ψυχική υγειά)

Έννοια του εαυτού Shavelson et al. (1976) Γενική έννοια εαυτού Ακαδημαϊκή και μη ακαδημαϊκή Κοινωνική, συναισθηματική και σωματική έννοια

Έννοια του εαυτού Shavelson et al. (1976) Κοινωνική έννοια (συνομήλικοι και σημαντικοί άλλοι) Συναισθηματική έννοια Σωματική έννοια (ικανότητα και εμφάνιση) Σύνδεση με γνωστική ανάπτυξη στην εφηβεία (τυπικές πράξεις)

Έννοια του εαυτού Μεγαλύτερη διαφοροποίηση Καλύτερη οργάνωση και ενοποίηση των διαφορετικών εκφάνσεων του Εγώ Ανάγκη του εφήβου για ενοποίηση των πτυχών αυτών σε συνεκτικό όλο

Έννοια του εαυτού Harter (1988) Έμμονη ενασχόληση με τον εαυτό Σταθερότητα του εαυτού ή μη σταθερότητα του εαυτού Τάση προς ενδοσκόπηση (Erikson, Rosenberg) Εφηβικός εγωκεντρισμός

Αυτοεκτίμηση Rosenberg Χαμηλή αυτοεκτίμηση (κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή σχολική επίδοση) Υψηλή αυτοεκτίμηση (αυτοπεποίθηση, εργατικότητα, ηγεσία, ικανότητα για καλή εντύπωση)

Αυτοεκτίμηση Παράγοντες επίδρασης Σωματική εμφάνιση (ιδιαίτερα στα κορίτσια) Κοινωνική αποδοχή από συνομηλίκους Γνώμη σημαντικών άλλων Η επίδραση των συνομηλίκων κρίνεται ως σημαντικότερη από αυτή των γονέων

Erik Η. Erikson (1902-1994)

Erik Η. Erikson (1902-1994) Δεν γνώρισε πατέρα (παράτησε εγκυμονούσα τη μητέρα του) Μεγάλωσε στη Γερμανία Ταξιδεύει όλη την Ευρώπη με «σύγχυση ταυτότητας» 25 ετών : συναντά τυχαία την ομάδα του Freud 1933 : ταξιδεύει στις ΗΠΑ και γίνεται ο διασημότερος παιδοψυχαναλυτής στη Βοστώνη

Erik Η. Erikson (1902-1994) Με το γυμνασιακό του τίτλο καθηγητής στο Harvard Υπέγραφε με το όνομα Homburger (επίθετο του πατριού του) Τελικά κρατά το αρχικό γράμμα του επιθέτου ως ενδιάμεσο γράμμα και δίδει στον εαυτό του το επίθετο Erikson (γιός του Erik)

Ανάπτυξη της ταυτότητας Στάδιο σύγχυσης/διάχυση ταυτότητας (Erikson) Πρόκληση σχέσεων οικειότητας «φρενήρεις απόπειρες και επώδυνες αποτυχίες, να αναζητήσει στενές σχέσεις με ακατάλληλους συντρόφους» (1968, σ. 167) Βοηθητικά Εγώ

Ανάπτυξη της ταυτότητας Σύγχυση ως προς την χρονική προοπτική Σχεδιασμός μελλοντικών δράσεων και αίσθησης του χρόνου Διάχυση της παραγωγικότητας Έλλειψη συνέπειας σε παραπάνω από έναν τομέα (π.χ. ή δουλεύω σωστά ή σπουδάζω σωστά)

Ανάπτυξη της ταυτότητας Η αρνητική ταυτότητα Επιλογή ταυτότητας διαφορετική από τις προσδοκίες των σημαντικών Άλλων Ψυχοκοινωνικό μορατόριουμ Αποφάσεις που μένουν σε εκκρεμότητα – πειραματισμός, «κοινωνικό παιχνίδι»

Ανάπτυξη της ταυτότητας Marcia (1966, 1993) Σύγχυση ταυτότητας: δεν έχει βιώσει ακόμα την κρίση ταυτότητας Δοτή ταυτότητα: Δέσμευση σε επιλογές άλλων Μορατόριουμ: Πειραματισμός Κατακτημένη ταυτότητα: δέσμευση και επιλογή ρόλων

Ανάπτυξη της ταυτότητας Marcia (1966, 1993) Κατακτημένη και δοτή ταυτότητα: δέσμευση σε ρόλους ενηλίκων Ταύτιση με πρόσωπα παιδικής ηλικίας σε προσωπική προοπτική vs Ταύτιση με πρόσωπα παιδικής ηλικίας χωρίς προσωπική προοπτική

Ανάπτυξη της ταυτότητας Marcia (1966, 1993) Μορατόριουμ ή σύγχυση ταυτότητας: έλλειψη δέσμευσης Λειτουργική έλλειψη vs αδυναμία δέσμευσης σε μορφή ενήλικης ταυτότητας Στα έτη του πανεπιστημίου οι έφηβοι βαίνουν προς την κατακτημένη ταυτότητα.

Ανάπτυξη της ταυτότητας Marcia (1966, 1993) Κατακτημένη ταυτότητα: ψυχολογικά υγιέστερα άτομα Μορατόριουμ: περισσότερο άγχος και συγκρούσεις με πρόσωπα εξουσίας Δοτή ταυτότητα: αυταρχισμός, ανάγκη για κοινωνική επιδοκιμασία Σύγχυση ταυτότητας: ψυχολογικά και διαπροσωπικά προβλήματα

Ανάπτυξη της ταυτότητας Berzonsky (2004) Έφηβοι που αναζητούν ενεργά πληροφορίες vs έφηβοι που συμμορφώνονται στις προσδοκίες της οικογένειας Ανεπαρκής επίλυση (δεύτερη ομάδα)  συνέπειες για το άτομο στη μετέπειτα ζωή Πρώτη ομάδα  κατακτημένη ταυτότητα (Marcia)

Εθνοτική ταυτότητα Μοντέλο της Phinney Διαδικασία επιπολιτισμού Δύο ανεξάρτητες διαστάσεις : Διατήρηση πολιτισμικών παραδόσεων Καθιέρωση και διατήρηση σχέσεων με την ευρύτερη κοινότητα

Εθνοτική ταυτότητα Μοντέλο της Phinney Εναρμόνιση: Υψηλή βαθμολόγηση και στις 2 διαστάσεις Αφομοίωση: Κουλτούρα της πλειονότητας Διαχωρισμός: Εθνοτική πολιτισμική διατήρηση Περιθωριοποίηση: Χαμηλή βαθμολόγηση και στις 2 διαστάσεις