“ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΖΩΗΣ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ.” ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ “ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΖΩΗΣ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ.” Επιμέλεια: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ (PhD, MSc, B.A.)

ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Εισαγωγή στον σκοπό, στις βασικές έννοιες και τους ορισμούς των ασφαλίσεων ζωής. Ο κλάδος των ασφαλίσεων προσώπων (Ασφαλίσεις Ζωής) ασχολείται με την κάλυψη των αποζημιώσεων που αφορούν ένα άτομο στην περίπτωση που επέλθει: • Απώλεια ζωής, και συνήθως αποκαλείται ασφάλιση ζωής • Γήρας (επιβίωση), που εκφράζεται με τις συνταξιοδοτικές παροχές • Ανικανότητα - Αναπηρία - Ασθένεια, που αποκαλείται ασφάλιση ασθένειας και υγείας και υλοποιείται μέσω της ασφάλισης ατυχήματος και καλύψεως νοσοκομειακών εξόδων. Στην ασφάλιση ζωής, ασφαλισμένος είναι το πρόσωπο που κινδυνεύει από την πραγματοποίηση του κινδύνου (π.χ. να πεθάνει, να αρρωστήσει, να πάθει ατύχημα) ή υπέρ του οποίου συνάπτεται η ασφάλιση (π.χ. για την καταβολή σ’ αυτόν ενός ποσού στη λήξη ενός ασφαλιστικού προγράμματος). Στην ασφάλιση ζωής, λήπτης της ασφάλισης και ασφαλισμένος μπορεί να συμπίπτουν. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

Οι κίνδυνοι που επιδρούν άμεσα στο άτομο χαρακτηρίζονται ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Οι κίνδυνοι που επιδρούν άμεσα στο άτομο χαρακτηρίζονται προσωπικοί. Η επέλευση των κινδύνων αυτών μπορεί να προκαλέσει μείωση ή και απώλεια εισοδημάτων, αύξηση των οικονομικών υποχρεώσεων, κ.λπ. Οι βασικές υποκατηγορίες των προσωπικών κινδύνων είναι: • κίνδυνος πρόωρου θανάτου, • κίνδυνος γηρατειών, • κίνδυνος κακής υγείας, και • κίνδυνος ανεργίας. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΖΩΗΣ LIFE Insurance or Assurance.  Ο κύριος και βασικός σκοπός της ασφάλισης ζωής είναι να εξαλείψει, περιορίσει, μειώσει τις οικονομικές συνέπειες που έρχονται από το αποτέλεσμα ενός πρόωρου θανάτου.   Πρόωρος θεωρείται ο θάνατος ενός ανθρώπου πριν φθάσει τον μέσο όρο ηλικίας θανάτου. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (ακολουθούν τον ανθρώπινο πόνο) Δημιουργία οικονομικής ανασφάλειας Δημιουργία οικονομικών εκκρεμοτήτων στην οικογένεια – κληρονόμους Μείωση οικογενειακού εισοδήματος Source: Νεκτάριος, Μ. (2003) Εισαγωγή στην Ιδιωτική Ασφάλιση. Αθήνα: Εκδόσεις Financial Forum

Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΖΩΗΣ Ο κλάδος ζωής περιλαμβάνει: 1) κυρίως τις ασφαλίσεις θανάτου, επιβίωσης, μικτές (θάνατος και επιβίωση) και την ασφάλιση ζωής με επιστροφή των ασφαλίστρων, 2) τις ασφαλίσεις προσόδων, και 3) Τις ασφαλίσεις σωματικών βλαβών (στις οποίες περιλαμβάνεται και η ανικανότητα για επαγγελματική εργασία), θανάτου ή αναπηρίας εξαιτίας ατυχήματος ή και ασθενείας, μόνο εφόσον αυτές οι ασφαλίσεις συνάπτονται συμπληρωματικά στις ασφαλίσεις ζωής των κλάδων 1 και 2. Source: Νεκτάριος, Μ. (2003) Εισαγωγή στην Ιδιωτική Ασφάλιση. Αθήνα: Εκδόσεις Financial Forum

UNDERWRITING ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΖΩΗΣ Η ανάληψη του κινδύνου πραγματοποιείται βάσει των στοιχείων που έχουν δηλωθεί στην αίτηση ασφάλισης, για κάθε άτομο ξεχωριστά. Στις ατομικές ασφαλίσεις τα σημαντικότερα στοιχεία (παράμετροι) για την εκτίμηση του κινδύνου είναι : • η ηλικία του ασφαλισμένου, • το φύλο, • η κατάσταση της υγείας του, • οι επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητές του, και • η διάρκεια της ασφάλισης. Τα υψηλά κεφάλαια ασφάλισης, όπου ο κίνδυνος εμφανίζεται αυξημένος, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, γι’ αυτό σε πολλές περιπτώσεις, εκτός των στοιχείων που περιλαμβάνονται στην αίτηση ασφάλισης, ζητούνται επιπλέον στοιχεία, όπως ιατρικές εξετάσεις, ύψος εισοδημάτων κ.λ.π. The person whose life fits our basic calculations is called “an average life”. Health/Occupation/Recreational Activities & Pursuits (HORA) Source: Νεκτάριος, Μ. (2003) Εισαγωγή στην Ιδιωτική Ασφάλιση. Αθήνα: Εκδόσεις Financial Forum

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ 1. ΑΠΛΗ ΖΩΗΣ ή ΠΡΟΣΚΑΙΡΗ (Term Insurance) Ορισμένης χρονικής περιόδου (10, 15, 20 χρόνια) ή μέχρι κάποια ηλικία (συν. 65 ή 70) Στο θάνατο του ασφαλισμένου αποζημιώνονται οι δικαιούχοι (όταν η ασφαλιστική περίπτωση (θάνατος του Ασφαλισμένου) επέλθει κατά τη διάρκεια της ασφάλισης). Στην επιβίωση του ασφαλισμένου δεν υπάρχει καμία παροχή Δεν υπάρχει δυνατότητα για αξία εξαγοράς Δεν αποσκοπεί στην αποταμίευση Δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί σαν ενέχυρο για δανεισμό Πλεονεκτήματα της απλής ασφάλισης ζωής Κάλυψη δανειακών επιβαρύνσεων Εξασφάλιση Κληρονόμων (π.χ. ρευστά διαθέσιμα για την οικογένεια, πληρωμή φόρου κληρονομιάς) Χαμηλά Ασφάλιστρα Η ασφάλιση αυτή αποσκοπεί στη προστασία της οικογένειας του Ασφαλισμένου στην περίπτωση που η ασφαλιστική περίπτωση (θάνατος του Ασφαλισμένου) επέλθει κατά τη διάρκεια της ασφάλισης.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ 2. ΙΣΟΒΙΑ (Whole Life insurance) Η ασφάλιση αυτή αποσκοπεί να συνδυάσει τις παροχές της προστασίας και της αποταμίευσης, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην προστασία. Η αποταμίευση παρέχεται αφού δίνονται στον ασφαλισμένο τα δικαιώματα της εξαγοράς. Σε περίπτωση επέλευσης της ασφαλιστικής περίπτωσης πριν τη λήξη της ασφάλισης, το ασφαλισμένο κεφάλαιο και το μέχρι τη στιγμή του θανάτου συσσωρευμένο ποσό από την συμμετοχή στα κέρδη από την υπεραπόδοση των επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων καταβάλλεται άμεσα στους Δικαιούχους του ασφαλίσματος. Κατά τη διάρκεια της ασφάλισης ο Ασφαλισμένος έχει το δικαίωμα να ζητήσει την Αξία εξαγοράς Συνήθης (μέχρι τα 100 (Ελλάς) ή 110 (Βέλγιο)) Αν ο/η ασφαλισμένος/νη ζει στα 100, του επιστρέφεται το ασφάλισμα!!! Τα ασφάλιστρα είναι σταθερά Δημιουργείται αξία εξαγοράς. Επιλέγεται για ενδιαφερόμενους που μεταθέτουν ένα πιθανό κίνδυνο στο μέλλον

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ 3. ΜΙΚΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ (Endowment Insurance) H αποζημίωση (ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ) καταβάλλεται είτε σε θάνατο του ασφαλιζομένου, είτε σε επιβίωσή του στο τέλος της περιόδου ασφάλισης. •Έχει αξία εξαγοράς • Έχει και Αποταμιευτικό χαρακτήρα Η ασφάλιση αυτή αποσκοπεί στην πλήρη κάλυψη του Ασφαλισμένου, τόσο για την προστασία της οικογένειάς του στην περίπτωση θανάτου αυτού κατά τη διάρκεια της ασφάλισης όσο και για την παροχή στον ίδιο στη λήξη της ασφάλισης ποσού τέτοιου που να εξασφαλίζει το επίπεδο ζωής του. Αποτελεί συνδυασμό των δύο προηγουμένων βασικών ασφαλίσεων. • Σε περίπτωση επέλευσης της ασφαλιστικής περίπτωσης πριν τη λήξη της ασφάλισης, το ασφαλισμένο κεφάλαιο και το μέχρι τη στιγμή του θανάτου συσσωρευμένο ποσό από την συμμετοχή στα κέρδη από την υπεραπόδοση των επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων καταβάλλεται άμεσα στους δικαιούχους του ασφαλίσματος • Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος ζει στη λήξη της ασφάλισης καταβάλλεται στον ίδιο το ασφαλισμένο κεφάλαιο και το συσσωρευμένο ποσό από την συμμετοχή στα κέρδη από την υπεραπόδοση των επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ 4. ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ Σε περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου κατά την διάρκεια της ασφάλισης επιστρέφονται στο δικαιούχο, τα καταβληθέντα ΚΑΘΑΡΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ και τα συσσωρευμένα μερίσματα (ΟΧΙ το ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ). Σε περίπτωση επιβίωσης του ασφαλισμένου στη λήξη της ασφάλισης, καταβάλλεται το ασφαλισμένο ΚΕΦΑΛΑΙΟ και τα συσσωρευμένα μερίσματα Ηλικία στην έναρξη της ασφάλισης: 18 έως 65 ετών Ηλικία στη λήξη της ασφάλισης: ≤ 75 ετών Διάρκεια ασφάλισης: ≥ 10 χρόνια Συμπληρωματικές καλύψεις: Παρέχονται όλες Η ασφάλιση αυτή χαρακτηρίζεται ως αποταμιευτική κυρίως, αφού στη λήξη της ασφάλισης παρέχει στον ασφαλισμένο, εφόσον αυτός ζει, ποσό τέτοιο ώστε να εξασφαλιστεί το επίπεδο ζωής του. Η ασφάλιση επιβίωσης χρησιμοποιείται και για την εξασφάλιση ενός κεφαλαίου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ 5. ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ (Pension Insurance) • Σε περίπτωση επέλευσης της ασφαλιστικής περίπτωσης: 1. Πριν την έναρξη των συνταξιοδοτικών καταβολών, επιστρέφονται στους δικαιούχους τα ως τη στιγμή του θανάτου καταβληθέντα καθαρά ασφάλιστρα άτοκα και το συσσωρευμένο ποσό από την συμμετοχή στα κέρδη από την υπεραπόδοση των επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων. 2. Κατά τη διάρκεια των συνταξιοδοτικών καταβολών, χωρίς εγγυημένη περίοδο, λήγει η ισχύς του ασφαλιστηρίου και παύουν οι συνταξιοδοτικές καταβολές. 3. Κατά τη διάρκεια της εγγυημένης περιόδου των συνταξιοδοτικών καταβολών, μεταβιβάζονται οι συνταξιοδοτικές καταβολές στους δικαιούχους ως το τέλος αυτής. 4. Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος ζει κατά την έναρξη των συνταξιοδοτικών καταβολών, δίνεται στον ίδιο ισόβια μηνιαία σύνταξη ή το αναλογιστικώς ισοδύναμο εφάπαξ κεφάλαιο, καθώς και το συσσωρευμένο ποσό από την συμμετοχή στα κέρδη από την υπεραπόδοση των επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων. Η ασφάλιση αυτή αποσκοπεί να εξασφαλίσει την ισόβια καταβολή μιας εγγυημένης μηνιαίας σύνταξης στον Ασφαλισμένο, με έναρξη καταβολής την επιθυμητή ηλικία από τον Ασφαλισμένο. Στηρίζεται στην αρχή του κεφαλοποιητικού συστήματος.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ Θάνατος από ατύχημα Σε περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου από ατύχημα καταβάλλεται στους δικαιούχους το ασφάλισμα Μόνιμη Ολική Ανικανότητα (Μ.Ο.Α.) Σε περίπτωση που ασθένεια ή ατύχημα έχει ως αποτέλεσμα τη μόνιμη και ολική ανικανότητα του ασφαλισμένου για εργασία, καταβάλλεται στον ίδιο το ασφάλισμα. Η ανικανότητα αναγνωρίζεται ως οριστική, όταν ο ασφαλισμένος δεν μπορεί να ασκήσει: α) το επάγγελμα της ειδικότητάς του ή β) οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελληνική ασφαλιστική αγορά υπάρχουν και οι δύο ορισμοί της Μ.Ο.Α. Μόνιμη Μερική Ανικανότητα (Μ.Μ.Α.) Σε περίπτωση που μια ασθένεια ή ένα ατύχημα έχει ως αποτέλεσμα τη μόνιμη και μερική ανικανότητα του ασφαλισμένου για εργασία, καταβάλλεται στον ίδιο ποσοστό του ασφαλίσματος ανάλογο του ποσοστού αναπηρίας (σύμφωνα με τον πίνακα που περιλαμβάνεται στο συμβόλαιο).

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΖΩΗΣ Πρόσκαιρη Ανικανότητα –Απώλεια Εισοδήματος Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος είναι προσωρινά ανίκανος για εργασία εξαιτίας ασθενείας ή ατυχήματος, καταβάλλεται στον ίδιο συμφωνηθέν ποσό για όσο διάστημα δεν μπορεί να εργαστεί, ανάλογο με το εισόδημα του από την εργασία του. Η πρόσκαιρη ανικανότητα έχει συνήθως τα εξής χαρακτηριστικά: Περιοδικές καταβολές, Περίοδο αναμονής (περίοδο κατά την οποία δεν καταβάλλονται παροχές), Μέγιστη περίοδο καταβολής της αποζημίωσης. Απαλλαγή Πληρωμής Ασφαλίστρων (Α.Π.Α.) 1. Ασφαλισμένου: Σε περίπτωση μόνιμης ολικής ανικανότητας του ασφαλισμένου, αυτός απαλλάσσεται από την πληρωμή ασφαλίστρων (ασφαλισμένος και λήπτης της ασφάλισης το ίδιο πρόσωπο) 2. Συμβαλλομένου: Σε περίπτωση θανάτου ή μόνιμης ολικής ανικανότητας του συμβαλλομένου, Ο ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ απαλλάσσεται από την πληρωμή ασφαλίστρων (ασφαλισμένος και λήπτης της ασφάλισης διαφορετικό πρόσωπο)