Συμφωνία επί της ασφαλιστικής αξίας Παρουσίαση της Ασημίνας Πέππα 15.04.2019 Δίκαιο Θαλάσσιας Ασφάλισης Διδάσκοντες: κ. Δ. Χριστοδούλου- κ. Ε. Κινινή ΕΚΠΑ - ΠΜΣ Ναυτικού Δικαίου 2018-2019

Έννοια της ασφαλιστικής αξίας Για να προσδιοριστεί και να αποτιμηθεί η ασφαλιστική αξία χρειάζεται να προηγηθεί ο προσδιορισμός και η αποτίμηση του ασφαλιστικού συμφέροντος. Η ασφάλιση καλύπτει την αξία του ασφαλιστικού συμφέροντος, υπό την προϋπόθεση ότι η απώλεια ή η βλάβη του ασφαλιστικού συμφέροντος προήλθε από τον καθορισμένο στη σύμβαση κίνδυνο, δηλαδή από τον ασφαλιστικό κίνδυνο. Μετά τη πραγματοποίηση του κινδύνου και την επέλευση της ζημίας, ο ασφαλιστής υποχρεούται να παράσχει στον ασφαλισμένο το ασφάλισμα, που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική απαίτηση του ασφαλισμένου έναντι του ασφαλιστή. Ανακύπτει λοιπόν το ζήτημα του προσδιορισμού του ύψους της ασφαλιστικής απαίτησης, δηλαδή του προσδιορισμού της ασφαλιστικής αξίας.

Συνέχεια… Η ασφαλιστική αξία λοιπόν είναι η χρηματική αποτίμηση του ασφαλιστικού συμφέροντος και διακρίνεται σε: Αρχική ασφαλιστική αξία  αξία κατά το χρόνο της κατάρτισης της σύμβασης Τρέχουσα ασφαλιστική αξία  αξία κατά το χρόνο ακριβώς πριν την επέλευση του κινδύνου Τελική ασφαλιστική αξία  αξία μετά την επέλευση του κινδύνου ΑΦΗΡΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΖΗΜΙΑΣ Κατά το σύστημα της αφηρημένης κάλυψης, που εφαρμόζεται στην ασφάλιση προσώπων, ο ασφαλιστής καταβάλλει συγκεκριμένο και προσυμφωνημένο χρηματικό ποσό, ανεξαρτήτως της αποτίμησης της ζημίας  ασφάλιση ποσού  άρθρο 27 Ασφ. Ν. Κατά το σύστημα της συγκεκριμένης κάλυψης, που εφαρμόζεται στην ασφάλιση ζημιών, ο ασφαλιστής καλύπτει και αποκαθιστά την πραγματική, τη συγκεκριμένη ζημία  αποζημιωτική αρχή: η ασφαλιστική υποχρέωση του ασφαλιστή δεν μπορεί να ξεπερνά την ζημία που επήλθε στο ασφαλιστικό συμφέρον από τη πραγμάτωση του ασφαλιστικού κινδύνου.

Ο τρόπος υπολογισμού της ασφαλιστικής αξίας Ασφάλιση προσώπων  ασφάλιση ποσού  προσυμφωνημένο ποσό  αρθ. 27 Ασφ.Ν. Ασφάλιση ζημιών  σύστημα συγκεκριμένης κάλυψης/αποζημιωτική αρχή  υπολογίζεται και καλύπτεται η συγκεκριμένη ζημία  ως βάση υπολογισμού για την αποτίμησης της ασφαλιστικής αξίας λαμβάνεται η τρέχουσα αξία  αρ. 16 Ασφ. . Θαλάσσια ασφάλιση  ομοίως ισχύει η αποζημιωτική αρχή, αλλά  ως βάση υπολογισμού για την αποτίμηση της ασφαλιστικής αξίας λαμβάνεται η αρχική αξία  αρ. 268 ΚΙΝΔ Και στη χερσαία ασφάλιση μεταφοράς πραγμάτων ως βάση υπολογισμού χρησιμοποιείται η αρχική αξία.

Συνέχεια… RATIO της ως άνω ρύθμισης: γιατί στην θαλάσσια ασφάλιση λαμβάνεται υπόψη η αρχική ασφαλιστική αξία; Η φύση της θαλασσοπλοΐας δεν επιτρέπει ευκαιρώς να διαγνωστεί η τρέχουσα αξία, με δεδομένο ότι το πλοίο μπορεί να βρίσκεται στην ανοιχτή θάλασσα, όταν επέρχεται η ζημία, δηλαδή υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες. Περαιτέρω, υπάρχει η ανάγκη ταχείας εκκαθάρισης της ασφαλιστικής σχέσης, ώστε να μην υπάρχει αμφισβήτηση ως προς το ασφαλιστικό ποσό και συνεπώς ο ασφαλιστής να καταβάλλει άμεσα το ασφαλιστικό ποσό  εξασφαλιστική λειτουργία του θεσμού της ασφάλισης ώστε να παρέχεται άμεσα η αναγκαία ρευστότητα/οικονομικό αντάλλαγμα στον ασφαλισμένο  εξυπηρέτηση εμπορικών/ επιχειρηματικών σκοπών

Συμβατική αποτίμηση της ασφαλιστικής αξίας Τόσο το άρθ. 16 Ασφ.Ν. για την ασφάλιση ζημιών όσο και το άρθ. 268 ΚΙΝΔ δίνουν τη δυνατότητα της συμβατικής αποτίμησης της ασφαλιστικής ζημίας. Σημαντική διαφορά: Η συμφωνία του άρθ. 16 Ασφ. Ν. μπορεί να προσβληθεί για πλάνη, απάτη, απειλή και εικονικότητα, ενώ η συμφωνία του άρθ. 268 ΚΙΝΔ δεν μπορεί να προσβληθεί για πλάνη (άρθ. 268 ΚΙΝΔ, τελ. εδάφιο). Άλλα χαρακτηριστικά της συμβατικής αποτίμησης της ασφαλιστικής αξίας: Εξυπηρετεί έτι περαιτέρω την ανάγκη για ταχεία εκκαθάριση διότι ακόμα και με το σύστημα της αρχικής αξίας, ο υπολογισμός αυτής δύναται να αμφισβητηθεί από τα μέρη και να επέλθει χρονοτριβή, ενώ με την συμβατική αποτίμηση υπάρχει ήδη συμφωνία για την αξία. Πρέπει να γίνεται εγγράφως (έγγραφος τύπος, ρητή συμφωνία επί του ασφαλιστηρίου).

Συνέχεια… Η συμβατική αποτίμηση της αξίας διενεργείται κατά κόρον στη θαλάσσια ασφάλιση  οι συμβάσεις θαλάσσιας ασφάλισης που δεν περιέχουν ρήτρα συμβατικής αποτίμησης συνιστούν πλέον την εξαίρεση. Η συμβατική αποτίμηση συνιστά πλήρη απόδειξη που υπερισχύει κάθε άλλης και δεσμεύει τα μέρη έστω και εάν αποκλίνει από την πραγματική αξία του συμφέροντος (154/2015 ΕφΘ/κη, 739/2003 ΑΠ: «Αν έλαβε χώρα αποτίμηση της αξίας από τον ασφαλιστή, η οποία έγινε αποδεκτή, τότε η αποτίμηση αυτή υπερισχύει έναντι κάθε άλλου αποδεικτικού μέσου και αποστερεί τον ασφαλιστή από το δικαίωμα να αποδείξει τυχόν μικρότερη αξία του πράγματος, εκτός αν η αποτίμηση έγινε από τον ασφαλισμένο κατά τρόπο δόλιο»). Ωστόσο, δεν πρέπει να καταπατάτε σε μεγάλο βαθμό η αποζημιωτική αρχή  υπερασφάλιση (απόφ. 6/1990 ΟλΑΠ).

Βιβλιογραφία-Αρθρογραφία Ιδιωτικό Ασφαλιστικό Δίκαιο, Ράνια Χατζηνικολαόυ-Αγγελίδου, Β’ έκδοση, εκδ. Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2008. Περί των ορίων της συμβατικής ελευθερίας στον καθορισμό της ασφαλιστικής αξίας ιδίως στη θαλάσσια ασφάλιση, Δ.Φ. Χριστοδούλου, Αναμνηστικός Τόμος Καθηγητή Α.Μ. Αντάπαση , Εκδόσεις Α.Ν. Σάκκουλα, 2013. Ασφαλιστικο Δίκαιο-Εισηγήσεις, Ιωάννης Ρόκας, Νομική Βιβλιοθήκη, 2014. Η αποκατάστασις ζημιών κατά το αστικόν και το ασφαλιστικόν δίκαιον, Ιωάννης Ρόκας, ΕΕμπΔ, 1975. Απαγόρευση πλουτισμού και εκτίμηση του ασφαλισμένου πράγματος, Ιωάννης Ρόκας, Νομικό Βήμα, 1987, τ. 35, σελ. 1406-1413.