Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 2 : ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΗΒΗ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Αλλαγές στον εγκέφαλο Τεχνολογία απεικόνισης του εγκεφάλου Μειώνονται οι μη απαραίτητες νευρωνικές συνδέσεις Συναπτικό κλάδεμα  καλύτερη επεξεργασία των πληροφοριών

Αλλαγές στον εγκέφαλο Αλλαγές στο μεταιχμιακό σύστημα  υπεύθυνο για τη συναισθηματική επεξεργασία Υπερβολικά συναισθηματικοί έφηβοι Άμεσος επηρεασμός από το στρες Αναζήτηση έντονων ερεθισμάτων και νεωτερισμός (;)

Ήβη Puberty (αγγλικά) Puberté (γαλλικά) Χρονικό σημείο ενηλικίωσης Εμφάνιση εμμηνόρροιας (κορίτσια) και ηβικής κόμης (αγόρια)

Ήβη Γενετήσια ωρίμανση Ανάπτυξη δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου Ορμονικό κύκλωμα ανατροφοδότησης  επίπεδο ορμονών στο σώμα Γενετικά και περιβαλλοντικά σήματα

Ήβη Ηλικία έναρξης (διαφορές) Μεταξύ ατόμων και πληθυσμιακών ομάδων Λιγότερο ανεπτυγμένες κοινωνίες  καθυστερημένη ήβη (Parent et al., 2003)

Ήβη Αφρικανικής καταγωγής Αμερικανίδες έφηβες σε σχέση με λευκές Αμερικανίδες  πρώιμοι δείκτες της ήβης (Wu et al., 2002) Ο ρόλος της διατροφής και της φροντίδας Λεπτές έφηβες σε σχέση με παχύσαρκες  καθυστερημένη ήβη

Το αναπτυξιακό τίναγμα Επιτάχυνση ρυθμού αύξησης ύψους και βάρους Μεγάλες οι ατομικές διαφορές Έλλειψη πληροφόρησης  αδικαιολόγητο άγχος Μέση ηλικία έναρξης (αγόρια): 12 έτη Μέση ηλικία έναρξης (κορίτσια): 10 έτη

Το αναπτυξιακό τίναγμα Το βάρος της καρδιάς διπλασιάζεται Μειώνεται ο βασικός μεταβολισμός Αύξηση δύναμης και αντοχής Αύξηση συστολικής αρτηριακής πίεσης κυρίως στα αγόρια

Σεξουαλική ωρίμανση Αγόρια Ανάπτυξη όρχεων, εμφάνιση ηβικής κόμης Αύξηση μεγέθους του πέους Αύξηση του αδένα του προστάτη  νυχτερινές εκσπερματίσεις ή ονειρώξεις

Σεξουαλική ωρίμανση Κορίτσια Ανάπτυξη του στήθους Τρίχωμα του εφηβαίου Αύξηση μήτρας και κόλπου Εμμηνόρροια  στο τέλος της σειράς ορμονικών αλλαγών

Η τάση του αιώνα 20ος αιώνας: επιτάχυνση της σωματικής ανάπτυξης παιδιών και εφήβων  ταχύτερη και πρώιμη ωρίμανση Εμφάνιση της πρώτης έμμηνου ρύσης στη Δυτική Ευρώπη  καθοδική τάση κατά 4 μήνες από το 1850 και μετά (Tanner, 1978)

Ψυχολογικές επιδράσεις Περίοδος αμηχανίας και ενδοσκόπησης Πρώτη περίοδος ή η πρώτη ονείρωξη Αναστάτωση και σύγχυση Συναισθήματα ενοχής στα κορίτσια  διαφορετικές από το μέσο όρο

Ψυχολογικές επιδράσεις Ανάπτυξη της ταυτότητας  σωματική ταυτότητα Αναζήτηση για εσωτερική συνοχή Ποια είναι η εικόνα μου στον υπόλοιπο κόσμο ; Εξιδανικευμένη εικόνα σωματικής ελκυστικότητας Πρόκληση η προσαρμογή

Ψυχολογικές επιδράσεις Αυτοεικόνα: κυρίαρχο στοιχείο για τα κορίτσια σε σχέση με τα αγόρια Αγόρια δυσαρεστημένα με το ύψος, κορίτσια δυσαρεστημένα με το βάρος (Stattin & Magnusson, 1990) Η ήβη ως παράγοντας πρόκλησης έντασης στην οικογένεια

Ψυχολογικές επιδράσεις π.χ. σχέσεις με τους γονείς, μηχανισμός άμυνας της μετάθεσης Καθημερινές συγκρούσεις Καταθλιπτικόμορφη διάθεση και ενδοσκόπηση

Πρώιμη και καθυστερημένη ήβη Πρώιμη ήβη στα αγόρια: καλύτερη αυτοεικόνα και αποδοχή στην ομάδα (καλύτεροι στα αθλήματα), imago Πρώιμη ήβη στα κορίτσια: λιγότερο δημοφιλή στην ομάδα των συνομιλήκων, πιθανές διατροφικές διαταραχές, αυξημένη δυσθυμική διάθεση, επαφές με παρεκκλίνοντες συνομηλίκους

Πρώιμη και καθυστερημένη ήβη Σχέσεις με μεγαλύτερα αγόρια και πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα Η «παρέκκλιση της ωρίμανσης» (Simmons & Byth, 1987) Συντονισμός με αναπτυξιακή διαδρομή  καλύτερη προσαρμογή

Πρώιμη και καθυστερημένη ήβη Περισσότερο αποκλίνουσες ομάδες : κορίτσια με πρόωρη και αγόρια με καθυστερημένη ήβη Οι έφηβοι «εκτός χρόνου» Περιβάλλον αποδοχής και διαλόγου

Ύπνος και εφηβεία Αλλαγή στο πρόγραμμα ύπνου από ορμονικές αλλαγές Αλλαγή στα επίπεδα μελατονίνης Όταν τα επίπεδα αυξάνονται προκαλείται νύστα όταν μειώνονται προκαλείται εγρήγορση Μετατόπιση των επιπέδων μελατονίνης στη διάρκεια της ημέρας

Ύπνος και εφηβεία Αύξηση μελατονίνης 2 ώρες αργότερα από παιδιά και ενηλίκους Θετική συσχέτιση ωρών ύπνου με ψυχική υγεία (Wolfson & Carskadon, 1998) Χαμηλή σχολική επίδοση και καταθλιπτικόμορφη διάθεση (Roberts et al., 2009) - ΗΠΑ