Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 9 : ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Ορολογία Αντικοινωνική συμπεριφορά Ψυχοκοινωνική διαταραχή Εναντιωματική συμπεριφορά Παραβατικότητα

Συχνότητα παραβατικότητας Rutter et al. (1998) Πενταπλασιασμός εγκληματικών πράξεων στη Βρετανία στην περίοδο 1950-1990 Steinberg (2008) Αύξηση ανάλογων συμπεριφορών στις ΗΠΑ σε νέους κάτω των 18 ετών μέχρι το 1993

Συχνότητα παραβατικότητας Η τάση αυτή έχει αντιστραφεί κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα Ύφεση παραβατικών συμπεριφορών στις ΗΠΑ και στις Ευρωπαϊκές χώρες (Coleman & Brooks, 2009) Με ποιον τρόπο προκύπτουν τα ποσοστά εγκληματικότητας ;

Συχνότητα παραβατικότητας Επίπεδα καταγεγραμμένου εγκλήματος ως συνάρτηση αστυνομικών διαδικασιών Μερική εικόνα της αντικοινωνικής συμπεριφοράς των εφήβων Χρήση δεδομένων αυτοαναφοράς  αύξηση αξιοπιστίας των δεικτών

Συχνότητα παραβατικότητας Σημαντική μεταβλητή η φύση της εγκληματικής δραστηριότητας Ηλικία κορύφωσης τα 18 έτη για τα αγόρια και τα 15 έτη για τα κορίτσια (Coleman & Brooks, 2009) Ερμηνεία της παραβατικότητας στην εφηβεία ;

Ερμηνεία παραβατικότητας Η «διαχείριση της φήμης» συνδέεται με την παραβατική συμπεριφορά στην ομάδα των συνομηλίκων (Emler & Reicher, 1995) Κοινωνικές συνθήκες σε υποβαθμισμένες αστικές κοινωνίες (Koops & Castro, 2006)

Ερμηνεία παραβατικότητας Σημαντικές οι μεταβλητές της ηλικίας, καθώς και της ωρίμανσης (Shaefer & Uggen, 2009) Η αποχή από τις εγκληματικές πράξεις ως συνάρτηση των διαδικασιών ενηλικίωσης και ανάληψη ρόλου και ευθύνης, ατομικής και συλλογικής

Κατανόηση διαδικασίας δικαιοσύνης Ηλικία 12-13 ετών : τα παιδιά δεν είναι σε θέση να σκεφτούν με αφηρημένο τρόπο και εξακολουθούν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως παιδιά που είναι υπόλογοι μόνο για τις πράξεις τους στον άμεσο περίγυρό τους δεν θεωρούν τον εαυτό τους ως μέρος αυτού του κοινωνικού συστήματος (Buss, 2000)

Κατανόηση διαδικασίας δικαιοσύνης Οι ικανότητες των 16χρονων και 17χρονων είναι πιο κοντά σε εκείνες των νεαρών ενηλίκων (18 έως 24 ετών) (Grisso et al., 2003) οι έφηβοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τι σημαίνει να εμφανιστούν ενώπιον δικαστή μόνο όταν έχουν συμπληρώσει τα 14 τους χρόνια σημαντικές διαφορές στο βαθμό αναπτυξιακής ωριμότητας κάθε παιδιού

Δημοκρατία της Τσεχίας 10 12 13 14 15 16 17 Βόρεια Ιρλανδία Ιρλανδία Γαλλία Αυστρία Δημοκρατία της Τσεχίας Πορτογαλία Πολωνία   Κύπρος Φινλανδία Ιταλία Ελλάδα Λετονία Ισπανία Πίνακας : Ελάχιστο όριο ηλικίας ποινικής ευθύνης Σχέση με δομή οικογένειας

Καμπύλη ηλικίας και εγκληματικότητας Διάκριση (Moffit, 1993) μεταξύ της παραβατικότητας που περιορίζεται στη διάρκεια της εφηβείας και της παραβατικότητας που συνεχίζεται και μετά από αυτήν παραβατικότητα που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη κατά τη διάρκεια της εφηβείας και εμφανίζεται ως κοινωνικό φαινόμενο μεταξύ των ομάδων των συνομηλίκων παραβατικότητα ως μια μορφή ψυχοπαθολογίας που δεν περιορίζεται στην εφηβεία, αλλά εκδηλώνεται σε όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου

Καμπύλη ηλικίας και εγκληματικότητας Αυτή η περίοδος πειραματισμού τερματίζεται με τη σταθεροποίηση της ταυτότητας, και σε αυτήν την περίπτωση, που ανήκουν οι περισσότεροι έφηβοι, η παραβατικότητα έχει πρόσκαιρο χαρακτήρα Οι νέοι αυτοί θα ξεπεράσουν την παραβατική συμπεριφορά και δεν θα παρουσιάσουν σοβαρές διαταραχές της προσωπικότητας (Scott & Steinberg, 2008, Steinberg & Scott, 2003)

Παράγοντες κινδύνου Το φύλο – το μεγαλύτερο ποσοστό εγκληματικών πράξεων διαπράττεται από αγόρια Μεγαλύτερος ανταγωνισμός στο άρρεν Οι Rutter et al. (1998) συνδέουν την παραβατικότητα με την υπερκινητικότητα και τις διαταραχές διαγωγής

Παράγοντες κινδύνου Ο ρόλος της οικογένειας Ανεπαρκείς γονικές πρακτικές Τα «παραμελημένα» παιδιά Συνεχείς συγκρούσεις στο οικογενειακό πλαίσιο – ο μηχανισμός της μετάθεσης

Παράγοντες κινδύνου Συμπεριφορά και αξίες των γονέων Συστηματικοί παραβάτες προέρχονται από οικογένειες που ο ένας γονέας έχει ήδη καταδικαστεί (Hagell & Newburn, 1996) Το «πρότυπο αποδιοργάνωσης» (Loeber & Stouthamer- Loeber, 1986)

Παράγοντες κινδύνου Η παραμέληση και οι συγκρούσεις μπορούν να προκύψουν ως αποτέλεσμα συνδυασμού άλλων παραγόντων, όπως η ασυμφωνία των γονέων, η αρρώστια ή η απουσία του ενός γονέα. Βελτίωση των οικογενειακών σχέσεων  αποφασιστική επίδραση στην αντικοινωνική συμπεριφορά ενός εφήβου

Παράγοντες κινδύνου Σχέση κοινωνικών – περιβαλλοντικών παραγόντων Οικονομική δυσπραγία που υπονομεύει τον κοινωνικό ιστό μίας περιοχής Το «κοινωνικό κεφάλαιο» (Bourdieu & Passeron, 1977) : όρος που αντιπροσωπεύει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κοινότητας που συμβάλλουν στην ανάπτυξή της

Παράγοντες κινδύνου Η έλλειψη απασχόλησης  δυσκολία στους νέους να υιοθετήσουν ενήλικους ρόλους και ενθαρρύνει την εμφάνιση επιθετικής συμπεριφοράς ως ένδειξη κοινωνικής ισχύος (White, 2009) Το σχολείο ως δομή ενίσχυσης του αισθήματος του «ανήκειν»