«Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος» ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος» Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ: 120519 ΕΞΑΜΗΝΟ: Ε’ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Υποχρεωτικό Επιλογής ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ Αλέξανδρος Καΐλης

Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Φάση Προδιαπραγμάτευσης: «συλλογικό διαπραγματευτικό εγχείρημα, του μετασχηματισμού μιας προβληματικής ή συγκρουσιακής κατάστασης συνολικά μηδενικής, σε κατάσταση διαπραγματεύσιμου διεθνούς κοινού συμφέροντος, διακηρυκτικού χαρακτήρα» Η Προδιαπραγμάτευση οικοδομείται σε δύο αλληλένδετα επίπεδα: Α. το διαγνωστικό επίπεδο, και Β. το επίπεδο πολυμερούς διακυβέρνησης

Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης: Σημαντικά θεματικά πεδία: Ρόλος εκκινητή-ηγέτη της προδιαπραγμάτευσης (πρωτοβουλία και ευθύνη διεξαγωγής) Προσδιορισμός των διαπραγματεύσιμων θεμάτων (ανάλυση προβληματικής κατάστασης) Συνολικός προσδιορισμός του πεδίου αναφοράς Αξιολόγηση της βέλτιστης εναλλακτικής επιλογής από την προδιαπραγμάτευση

Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης: 1. Ο Ρόλος του Εκκινητή-Ηγέτη: ανάληψη δράσης από Κράτος, ομάδα κρατών, ή αρμόδιο Διεθνή Οργανισμό προαγωγή συλλογικής συναντίληψης, εμπιστοσύνης και προγραμματικής συνεργασίας ο σημαντικός εργαλειακός ηγετικός ρόλος του εκκινητή απορρέει από: την ισχύ-κύρος, τη γνώση και την εμψυχωτική λειτουργία σχεδιάζει, οργανώνει και εμψυχώνει τη διαδικασία της προδιαπραγμάτευσης

Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης: Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Εκκινητής Προδιαπραγμάτευσης: εστίαση στη γνωσιακή διαχείριση των διαπραγματεύσιμων θεμάτων Η γνωσιακή διαχείριση αναφέρεται κυρίως στη: α) Διαγνωστική θεματική προσέγγιση, και β) Διαχείριση των υποκειμενικοτήτων («υποκειμενικών πλαισιώσεων»)

2. Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 2. Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Α. Η Διαγνωστική Θεματική Προσέγγιση Επιχειρείται, από τον εκκινητή: Περιγραφή των βασικών αιτιών, των συνεπειών, της έκτασης του προβλήματος, και πιθανές διασυνδέσεις με άλλα θέματα Εκτίμηση της υπάρχουσας επιστημονικής-τεχνικής γνώσης γύρω από το πρόβλημα Χρήση αντικειμενικών κριτηρίων, προτύπων, διαδικασιών και αξιολογήσεων Διασφάλιση νομιμότητας, πρακτικότητας και ευελιξίας (κοινότητα αντιλήψεων)

2. Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 2. Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Α. Η Διαγνωστική Θεματική Προσέγγιση Διαχείριση της επιστημονικής γνώσης: Εργαλειακή λειτουργία της επιστήμης (μηχανική δ.κ.σ): η επιστήμη προσαρμόζεται και ενεργεί συνολικά και δημιουργικά, στο γενικότερο πεδίο αναφοράς της προδιαπραγμάτευσης εστίαση στην αποτελεσματική διαχείριση των κρίσιμων αβεβαιοτήτων ανάδειξη της σημασία της χρησιμοποιούμενης γνώσης (usable knowledge)

Α. Η Διαγνωστική Θεματική Προσέγγιση Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 2. Προσδιορισμός Διαπραγματεύσιμων Θεμάτων Α. Η Διαγνωστική Θεματική Προσέγγιση Διαχείριση της επιστημονικής γνώσης: Δύο βασικές προσεγγίσεις της επιστημονικής γνώσης: α. «Πλαισιακή» (contextual) προσέγγιση β. «Διαδικασιακή» (procedural) προσέγγιση

α. «Πλαισιακή» (contextual) προσέγγιση της επιστημονικής γνώσης Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης α. «Πλαισιακή» (contextual) προσέγγιση της επιστημονικής γνώσης Έμφαση στη γνώση μιας πολυδιάστατης κατάστασης: συνολική και διεπιστημονική επίλυση προβλημάτων η εκτίμηση του επιπέδου ανάπτυξης της επιστήμης είναι δυναμική και πολυδιάστατη ισχυρές αβεβαιότητες η γνώση κατασκευάζεται από την εκάστοτε επιστημονική προσέγγιση ανάδειξη της συμπληρωματικότητας των επιστημονικών δεδομένων και εννοιών σημασία της γνώσης που πηγάζει από την πρακτική ή την εφαρμογή συμβατικών και διακηρυκτικών πλαισίων διακυβέρνησης

β. «Διαδικασιακή» (procedural) προσέγγιση Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης β. «Διαδικασιακή» (procedural) προσέγγιση Έμφαση στην αξιοπιστία της πηγής της επιστημονικής/τεχνικής γνώσης: συναίνεση – αυθεντικότητα – αυτονομία - ανεξαρτησία → πολιτική νομιμοποίηση της επιστημονικής γνώσης Αξιοπιστία της πηγής: παραγωγή γνώσης από αναγνωρισμένο θεσμικό υπόβαθρο διεθνείς οργανισμοί συμπράξεις δικτύων διεθνών θεσμικών οντοτήτων ερευνητικά ινστιτούτα αναγνωρισμένου κύρους Παράδειγμα: Scientific Advisory Board – OHE

Β. Διαχείριση «Υποκειμενικών Πλαισιώσεων» Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης Β. Διαχείριση «Υποκειμενικών Πλαισιώσεων» Προσδιορισμός και διαχείριση του υποκειμενικού τοπίου που συνθέτουν οι εκπρόσωποι-διαπραγματευτές Υποκειμενικές πλαισιώσεις (subjective framing) – μέσο προσέγγισης και οριοθέτησης της προβληματικής κατάστασης από τους μελλοντικούς εκπροσώπους-διαπραγματευτές Ύπαρξη δύο διακριτών μορφών υποκειμενικών πλαισιώσεων: α. Ερμηνευτικά πλαίσια (διαμόρφωση αρχικών κοινών ή αποκλινουσών θέσεων και απόψεων των διαπραγματευτών) β. Ενεργηματικά πλαίσια (μέσα έκφρασης των θέσεων/απόψεων) Προσδιορισμός των Φορέων της Πλαισίωσης (Κράτη, Διεθνείς Οργανισμοί, ΜΚΟ)

Προσδιορισμός της Υποκειμενικής Πλαισίωσης Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης Προσδιορισμός της Υποκειμενικής Πλαισίωσης α. Προσδιορισμός των ερμηνευτικών πλαισίων, των συμμετεχόντων: οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί, περιβαλλοντικοί προσανατολισμοί προσανατολισμοί σε πραγματιστικές ή πρακτικές λύσεις/επιλογές προσέγγιση επιστημονικών-τεχνικών πληροφοριών και αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων κοινές ή αποκλίνουσες προσεγγίσεις, σε θέματα εσωτερικής διακυβέρνησης (δικαιώματα πολιτών, συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων) κοινές ή αποκλίνουσες προσεγγίσεις, σε θέματα διεθνούς διακυβέρνησης/διεθνούς πεδίου αναφοράς (αντίληψη διεθνούς δικαίου, υιοθέτηση διανεμητικών ή συνολικά θετικών απόψεων, υποστήριξη διεθνών συνεργειών) διάθεση διαφορετικών βάσεων δύναμης (βαθμός οικονομικής, στρατιωτικής και πολιτικής ισχύος, βαθμός οργάνωσης και λειτουργίας της κρατικής εξουσίας, ρόλος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων διεθνών οργανισμών)

Προσδιορισμός της Υποκειμενικης Πλαισίωσης Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης Προσδιορισμός της Υποκειμενικης Πλαισίωσης β. Προσδιορισμός των ενεργηματικών πλαισίων, των συμμετεχόντων: διαφορετικά πεδία αλληλεπίδρασης (αρένες): ανεπίσημα και επίσημα οργανωμένα πεδία (ανταγωνιστικές πρακτικές ή συνδιασκέψεις, διπλωματικές επαφές) χρησιμοποιούμενες στρατηγικές: συλλογικής συνεργασίας (διαπραγμάτευση συνθηκών ή αποφάσεων διεθνών οργανισμών) ή εξατομικευτικής διεκδίκησης και επιλογές διανεμητικής φύσεως εκβάσεις ενεργημάτων: πως τα ενεργήματα μετατρέπονται σε άμεσα αποτελέσματα (θετικά ή αρνητικά), και ποιες οι επιπτώσεις τους στο πεδίο αλληλεξάρτησης αποτελέσματα ενεργημάτων: πως και σε ποιο βαθμό τα ενεργήματα συνέτειναν στην προαγωγή δ.κ.σ (εγκαθίδρυση συμβατικού καθεστώτος, διατήρηση ειρήνης και ασφάλειας)

3. Διαχείριση της Αναφορικότητας Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 3. Διαχείριση της Αναφορικότητας Τρία βασικά κριτήρια αναφορικότητας προσδιορισιμότητα συμβατότητα ευρετικότητα ή προστιθέμενη αξία ---------------------------------------------------------------------------- α. Προσδιορισιμότητα πεδίου αναφοράς (context identification) Κάθε σχέδιο κειμένου της προδιαπραγμάτευσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη: Διεθνείς συμβάσεις (έχουν τεθεί σε ισχύ, είτε όχι, ή τελούν υπο διαπραγμάτευση) Νομοθεσία της ΕΕ Αποφάσεις διεθνών οργανισμών Διακηρυκτικά κείμενα διεθνών συνδιασκέψεων

3. Διαχείριση της Αναφορικότητας Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 3. Διαχείριση της Αναφορικότητας β. Συμβατότητα με το πεδίο αναφοράς (contextual consistency) Κάθε σχέδιο κειμένου της προδιαπραγμάτευσης θα πρέπει να βρίσκεται σε συνοχή με: Αρχές, κανόνες, πρότυπα και σκοπούς των κειμένων του πεδίου αναφοράς γ. Πεδίο «Προστιθέμενης Αξίας» ή Ευρετικότητα Ενσωμάτωση πρόσθετων εξειδικευτικών και καινοτόμων δράσεων, αρχών και πολιτικών, χρήσιμων για: τη μετασχηματιστική διαχείριση του θέματος της προδιαπραγμάτευσης τη διερεύνηση της δυνατότητας πιθανής μετάβασης σε μελλοντικό συμβατικό καθεστώς

Ανάλυση δύο βασικών διασυνδεόμενων παραγόντων: Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 4. Διαχείριση των Εναλλακτικών Λύσεων Έναντι της Διαπραγμάτευσης (ΕΛΕΠ) Ανάλυση δύο βασικών διασυνδεόμενων παραγόντων: φύση της κατάστασης που αποτελεί αντικείμενο της προδιαπραγμάτευσης σύνθετη και πολύπλοκη κατάσταση ισχυρές αβεβαιότητες επικοινωνιακό βάρος → απαίτηση για συντονισμένη, συναινετική, συνολική αντιμετώπιση (κράτη, διεθνείς οργανισμοί, ΜΚΟ) φύση της υποχρεωτικότητας του κειμενικού προϊόντος της προδιαπραγμάτευσης διακηρυκτικό/δηλωτικό κείμενο πολιτική δέσμευση – πλαίσιο πολιτικής συνεργασίας δ.κ.σ και κανονιστικού προσανατολισμού

Οι δύο διασυνδεόμενοι παράγοντες αποδυναμώνουν την ισχύ των ΕΛΕΠ: Η Φάση της Προδιαπραγμάτευσης Α. Διαγνωστικό Επίπεδο Προδιαπραγμάτευσης 4.Διαχείριση των Εναλλακτικών Λύσεων Έναντι της Προδιαπραγμάτευσης (ΕΛΕΠ) Οι δύο διασυνδεόμενοι παράγοντες αποδυναμώνουν την ισχύ των ΕΛΕΠ: η εναλλακτική λύση της απευθείας διαπραγμάτευσης, ελάχιστα ελκυστική: έχει πρώιμο χαρακτήρα - νομική δεσμευτικότητα και αβεβαιότητες η εναλλακτική λύση της αποχής από την προδιαπραγμάτευση δεν αποτελεί σοβαρή επιλογή: επιφέρει απομόνωση και μείωση κύρους, δεν επιδεικνύει πνεύμα διεθνούς αλληλεγγύης/συνεργασίας, έχει αρνητικό αντίκτυπο στο εσωτερικό του απέχοντος κράτους

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ραυτόπουλος, Ε. (2014) Διεθνείς Διαπραγματεύσεις: Θεωρία και Τεχνική Οικοδόμησης Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος. Νομική Βιβλιοθήκη Raftopoulos, E., (2014) International Environmental Negotiation as a Governance Technique, στο Contributions to International Environmental Negotiation in the Mediterranean Context (eds. E. Raftopoulos and M. McConnell). Nomiki Bibliothiki (reprinted 1st Edition 2004), pp. 3-64 Fisher, R., Ury, W. and Patton, B. (1991) Getting to Yes – Negotiating Agreement Without Giving In. Penguin Books, Zartman, I. W. and Berman, M. R. (1982) The Practical Negotiator. Yale University Press Raiffa, A. (1982) The Art and Science of Negotiation. Cambridge, Mass.: Harvard University Press