Παραπτωματικότητα: πρόληψη & αντιμετώπιση Μαρία Σμυρνάκη, Ψυχολόγος MSc στις Εξαρτήσεις PhD Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Κρήτης Υπεύθυνη Ανοικτής Δομής Υποστήριξης ΚΕΘΕΑ Αριάδνη 6η Διάλεξη: Ηλεκτρονικό Έγκλημα, Εγκλήματα Βίας, Ενδοοικογενειακή Βία, Αιμομιξία, Εγκλήματα Ιδιοκτησίας

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια τη ζωή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Εκτός από «εργαλείο» προόδου, έγινε μέσο διάπραξης εγκλήματος και «θύμα» νέων αξιόποινων πράξεων. Η εμφάνισή του όχι μόνο άνοιξε το δρόμο για να προκύψουν νέες μορφές αδικημάτων (π.χ. η διοχέτευση ηλεκτρονικών ιών σε συστήματα επεξεργασίας δεδομένων) αλλά προσέφερε και νέες διαστάσεις σε «παραδοσιακές» παραβάσεις, όπως π.χ. είναι η απάτη. Ψηφιακή επανάσταση: 3η φάση της βιομηχανικής επανάστασης.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Το Διαδίκτυο σε πολύ σύντομο χρόνο από την εμφάνισή του, μετατράπηκε σε μηχανισμό παροχής πληροφοριών, επικοινωνιακό και ταυτόχρονα εμπορικό μέσο παγκόσμιας εμβέλειας. Σε γενικές γραμμές τα ηλεκτρονικά εγκλήματα διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Α) Στα εγκλήματα που διαπράττονται με διάφορα μέσα και προστέθηκε στη διάπραξή τους και ο ηλεκτρονικός τρόπος (π.χ. η συκοφαντική δυσφήμηση). Β) Στα εγκλήματα που εμφανίστηκαν και διαπράττονται μόνο σε περιβάλλον Η/Υ, χωρίς να είναι πάντοτε απαραίτητη η χρήση διαδικτύου (π.χ. η χωρίς δικαίωμα αντιγραφή λογισμικού). Γ) Στα εγκλήματα που γίνονται αποκλειστικά στον «Κυβερνοχώρο» (π.χ. το hacking, δηλαδή η χωρίς δικαίωμα διείσδυση σε συστήματα υπολογιστών) .

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Τα πλέον συνηθισμένα εγκλήματα που λαμβάνουν χώρα στο διαδίκτυο, είναι τα οικονομικά εγκλήματα, εγκλήματα κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας, η διακίνηση παιδικής πορνογραφίας, εγκλήματα κατά της εθνικής ασφάλειας, το εμπόριο ναρκωτικών, η προαγωγή βίαιων πράξεων (π.χ. οδηγίες κατασκευής εκρηκτικών, για εκτέλεση τρομοκρατικών πράξεων κ.λ.π). Οι οικονομικές επιπτώσεις του ηλεκτρονικού εγκλήματος στην παγκόσμια οικονομία είναι στην πραγματικότητα ανυπολόγιστες.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Το διαδικτυακό έγκλημα έχει τα εξής ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλα εγκλήματα: Δεν αφήνει ίχνη, ή τα ίχνη του είναι δύσκολα ανιχνεύσιμα. Είναι γρήγορο, αφού για την τέλεσή του χρειάζονται λίγα μόνο δευτερόλεπτα, ενώ σπάνια το θύμα αντιλαμβάνεται αμέσως την σε βάρος του πράξη. Οι δράστες, σχεδόν στο σύνολό τους δεν ενεργούν με την αληθινή τους ταυτότητα. Τις περισσότερες φορές δεν απαιτείται η φυσική μετακίνηση του δράστη για τη διάπραξη ηλεκτρονικού εγκλήματος. Δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα ως προς την «πατρίδα» του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Για την τέλεσή του απαιτούνται «ειδικές γνώσεις». Το διαδίκτυο δίνει τη δυνατότητα εύρεσης ατόμων με κοινά χαρακτηριστικά π.χ. σε παιδόφιλους, να επικοινωνούν μεταξύ τους και να συνεργάζονται ανώνυμα και ανέξοδα. Η ηλεκτρονική εγκληματικότητα είναι στην αφάνεια σε μεγάλο βαθμό, καθώς είναι ακόμη δυσκολότερο να αποτιμηθεί. Η διερεύνηση και εξιχνίαση των ηλεκτρονικών εγκλημάτων είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις από όλες τις διωκτικές αρχές και τα μέλη του ποινικού συστήματος (αστυνομικοί, δικαστές, δικηγόροι κ.λ.π). Η εξέλιξη του ηλεκτρονικού εγκλήματος είναι ραγδαία και ακολουθεί τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Ο εγκληματίας του κυβερνοχώρου παρουσιάζεται με τους παρακάτω τρεις βασικούς τύπους: Α) Οι «hackers», πρόκειται για εκείνους που εισβάλλουν σε υπολογιστές οργανισμών, επιχειρήσεων και ιδιωτών με σκοπό να «σπάσουν» κωδικούς πρόσβασης και προστασίας των ηλεκτρονικών συστημάτων. Ενεργούν κυρίως από περιέργεια και ευχαρίστηση να νικήσουν ένα πρόγραμμα, το οποίο, κατά κανόνα, το έχει κατασκευάσει κάποιος που βρίσκεται σε καλύτερη οικονομική και κοινωνική θέση από αυτούς. B) Οι «crashers», λειτουργούν όπως οι πρώτοι αλλά στοχεύουν στην καταστροφή προγραμμάτων και αρχείων στο ξένο σύστημα. Γ) Οι «crackers», οι οποίοι χρησιμοποιούν διάφορα τεχνάσματα προκειμένου να επιτύχουν οικονομικό όφελος. Έτσι επιζητούν να μάθουν κωδικούς π.χ. πιστωτικών καρτών για να εισέλθουν λαθραία σε λογαριασμούς και να επιτύχουν παράνομες μεταφορές ποσών.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα Οι ενέργειες προστασίας για την αποφυγή των παραπάνω πράξεων είναι: - Η σωστή επιλογή, η διαρκής προστασία και η συστηματική ανανέωση του συνθηματικού κωδικού πρόσβασης (password). Η συχνή δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των αρχείων (back-up). Η χρήση σύγχρονων και αναβαθμισμένων προγραμμάτων αντιμετώπισης «ιών» (anti-virus). Ωστόσο, η εξέλιξη των απειλών είναι ραγδαία και πάντοτε εφευρίσκονται νέοι τρόποι για την παραβίαση πληροφορικών συστημάτων με αποτέλεσμα να μην υπάρχει απόλυτα ασφαλές σύστημα παρά τις συνεχείς προσπάθειες που γίνονται γι’ αυτό.

Τα εγκλήματα βίας Είτε πρόκειται για σωματική βία, είτε για ψυχολογική ή λεκτική, η βία αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο σε πολλές μορφές εγκλημάτων. Tα εγκλήματα που βασίζονται στη βία θεωρούνται σοβαρότερα. Η πιο ακραία εκδήλωση βίας είναι η ανθρωποκτονία. Το στοιχείο της βίας περιέχεται στις επιθέσεις, στις σωματικές βλάβες, στους εκβιασμούς, στις απαγωγές, στις ληστείες, στις εξυβρίσεις, στις απειλές, στους σεξουαλικούς καταναγκασμούς κ.α.

Τα εγκλήματα βίας Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν ένα άνθρωπο να αφαιρέσει τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου; Σύμφωνα με μελέτες, οι δράστες ανθρωποκτονιών είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό γνωστοί του θύματος. Υπάρχει αναλογία σε σχέση με το χρόνο που βρίσκονται μαζί δράστης και θύμα. Ο εγκληματολόγος Maurice Cusson, θεωρεί τη «συγκρουσιακή βία» ως τη διαδικασία που οδηγεί σε ακραίες εκδηλώσεις βίας μεταξύ των οποίων και ανθρωποκτονίες. Η συγκρουσιακή βία σημαίνει τη βίαιη (λεκτική, σωματική) προσβολή ενός ατόμου, την ανταπόδοση από το δεύτερο άτομο παρόμοιας και ακόμη πιο βίαιης συμπεριφοράς, την εκ νέου βίαιη αντίδραση του πρώτου (φαύλος κύκλος), ώσπου η διαδικασία αυτή να καταλήξει είτε σε μια κορυφαία εκδήλωση βίας (φόνος, σοβαρές σωματικές βλάβες), είτε να εκτονωθεί με την επίδραση «ειρηνοποιών» παραγόντων, όπως π.χ. είναι η επέμβαση ενός τρίτου, ή της Αστυνομίας. Επομένως, οι συγκρούσεις αυτές για να συμβούν έχουν ως προϋπόθεση την επικοινωνία και την εγγύτητα δράστη και θύματος.

Τα εγκλήματα βίας Με βάση έρευνες που έχουν γίνει στις Η.Π.Α., τις ημέρες των εορτών, τα Σαββατόβραδα και τις παραμονές των αργιών παρουσιάζεται αύξηση των ανθρωποκτονιών, λόγω του ότι οι άνθρωποι βρίσκονται μεταξύ τους τέτοιες μέρες. Η αύξηση αυτή είναι φανερή στις ανθρωποκτονίες που γίνονται από μέλη των χαμηλών κοινωνικοοικονομικών τάξεων, ενώ στις ανθρωποκτονίες που ενεργούνται από δράστες μεσαίων και υψηλών κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές στο χρόνο τέλεσης. Στα μέσα που χρησιμοποιούνται για την τέλεση ανθρωποκτονιών σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διαθεσιμότητα του μέσου (αν π.χ. σε ένα καυγά, υπάρχει διαθέσιμο ένα πιστόλι είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί), καθώς και η «φονικότητα» του μέσου (π.χ. η ύπαρξη μαχαιριού αντί για πιστόλι μειώνει κατά 80% τις πιθανότητες να συμβεί φόνος).

Τα εγκλήματα βίας Στην Ελλάδα από το 1991 μέχρι το 2004, παρουσιάζονται λίγες αυξομειώσεις στις καταγεγραμμένες ανθρωποκτονίες που διαπράχθηκαν, με τις λιγότερες να έχουν γίνει το έτος 2002 (94) και τις περισσότερες το έτος 1997 (203). Υπάρχουν αρκετές θεωρίες για την ανθρώπινη επιθετικότητα και τη βία, οι οποίες όμως δεν καταφέρνουν να επεξηγήσουν ακριβώς όλες τις περιπτώσεις βίαιης συμπεριφοράς. Άλλες αναφέρονται στα ψυχολογικά αίτια, άλλες σε κοινωνικά αίτια. Υπάρχουν ακόμη και οι βιολογικές θεωρίες που προσπαθούν να ερμηνεύσουν το φόνο είτε από την έλλειψη ένστικτου «αναστολής του φονικού» στους ανθρώπους, μια που ο άνθρωπος φαίνεται να είναι το μόνο έμβιο ον που σκοτώνει τους όμοιούς του, είτε στις ανωμαλίες στα χρωμοσώματα ενός μικρού ποσοστού ανδρών.

Τα εγκλήματα βίας Συχνά περιπτώσεις μαζικών δολοφονιών (π.χ. επίθεση με όπλο σε σχολείο και θάνατος δεκάδων ατόμων, τρομοκρατικές επιθέσεις και θάνατος εκατοντάδων ατόμων), προκαλούν την προσοχή της κοινής γνώμης αλλά είναι δύσκολο να ερμηνευτούν. Στην αναζήτηση των αιτίων της βίας δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις συνθήκες και επιδράσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ο ανταγωνισμός, ο ατομισμός, οι κοινωνικές ανισότητες, η περιθωριοποίηση, η αποξένωση, η ανεργία, τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα σωματικής ή/και ψυχικής υγείας κ.α. συμβάλλουν στη δημιουργία του κατάλληλου υπόβαθρου για την εκδήλωση βίας. Μια ιδιαίτερη κατηγορία βίας είναι ο χουλιγκανισμός.

Τα εγκλήματα βίας Συχνά η βία που εκδηλώνεται από τους οπαδούς αποτελεί ένα είδος διαδικασίας ένταξης στην «ομάδα» των οπαδών, η οποία έχει ως συνεκτικό στοιχείο τις πράξεις βίας εναντίον των κοινών «εχθρών». Η εκδήλωση βίας στα γήπεδα και έξω από αυτά, αποτελεί την εκδήλωση μιας επιθετικότητας που εκτονώνεται και έχει τις ρίζες της σε σοβαρά κοινωνικά και προσωπικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι ταραξίες. Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην εκδήλωση βίας στους αθλητικούς χώρους είναι η αίσθηση της δύναμης του πλήθους η οποία αυξάνει την ένταση και το πάθος και μειώνει την υπευθυνότητα του ατόμου ιδιαίτερα όσο περισσότερο το πλήθος γίνεται ανεξέλεγκτος όχλος. Συχνά ακόμη η βία αυτή συνοδεύεται ή υποδαυλίζεται από τη χρήση αλκοόλ ή και ναρκωτικών οπότε είναι περισσότερο ανεξέλεγκτη και επικίνδυνη .

Η ενδοοικογενειακή βία Η βία όλων των μορφών που ασκείται στο πλαίσιο των οικογενειακών ή συντροφικών σχέσεων, είναι ένα ιδιαίτερο και σοβαρό πρόβλημα παραπτωματικότητας, που συνιστά σημαντικό μέρος της «αφανούς» κυρίως εγκληματικότητας. Η βία αυτής της μορφής έχει συνήθως θύματα τις γυναίκες, τα παιδιά και τα άτομα τρίτης ηλικίας. Οι μορφές βίας μπορεί να είναι διάφορες όπως σωματική βία, σεξουαλική βία, ψυχολογική βία, λεκτική βία, απειλές ή αποστέρηση (χρήματα, ρούχα, κοινωνικός αποκλεισμός κ.α.).

Η ενδοοικογενειακή βία Οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας είναι συνήθως άνδρες, ενώ δεν παρατηρούνται στατιστικές διαφορές ανάλογα με το κοινωνικοοικονομικό ή μορφωτικό επίπεδο του δράστη. Η ενδοοικογενειακή βία σε όλες τις μορφές, είναι το κατ’ εξοχήν αφανές έγκλημα και η αποτύπωση της είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Συνήθως η ενδοοικογενειακή βία διαπράττεται στη σφαίρα του «ιδιωτικού χώρου» με αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα μικρές οι δυνατότητες να επενεργήσει ο κοινωνικός έλεγχος. Το πρόβλημα εντείνεται ακόμη περισσότερο όταν η ενδοοικογενειακή βία λαμβάνει χώρα σε κοινωνικό περιβάλλον με παραδοσιακές κοινωνικές και οικογενειακές δομές στο οποίο οι ρόλοι των δύο φύλων είναι κατανεμημένοι με βάση τα παραδοσιακά πρότυπα του άνδρα- αρχηγού της οικογένειας και της γυναίκας υποταγμένης στην εξουσία του. Στις περιπτώσεις αυτές συχνά ο κοινωνικός περίγυρος ανέχεται ή και υποστηρίζει βίαιες συμπεριφορές από τον άνδρα- αφέντη, στη γυναίκα που θεωρείται ότι έχει ένα «υποταγμένο» ρόλο στο πλαίσιο της αυταρχικής οικογένειας.

Η ενδοοικογενειακή βία Δεδομένου του ότι και στη σύγχρονη εποχή διατηρούνται χαρακτηριστικά της αυταρχικής, ανδροκρατούμενης οικογένειας ακόμη και στις πολιτισμένες χώρες, τα θύματα σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις καταγγέλλουν ή δημοσιοποιούν το έγκλημα, το οποίο υφίστανται, για διάφορους λόγους. Οι γυναίκες που υφίστανται βία, συχνά δεν καταγγέλλουν το γεγονός αυτό, έχοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση (δεν έχουν που να πάνε, νιώθουν αδύναμες να αντιδράσουν) ή νιώθοντας ενοχές ή έντονο φόβο για τις συνέπειες της καταγγελίας τους. Άλλοτε τους είναι οικεία τέτοια σχήματα σχέσης από την πατρική τους οικογένεια, οπότε δεν αντιδρούν, ενώ συχνά είναι συναισθηματικά εξαρτημένες από το σύντροφο/σύζυγό τους.

Η ενδοοικογενειακή βία Οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας συνήθως είναι άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, με έντονο στρες, συχνά κάνουν χρήση αλκοόλ ή άλλων τοξικών ουσιών. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις έχουν οι ίδιοι υποστεί κακοποίηση στην πατρική τους οικογένεια ή υπήρξαν μάρτυρες της κακοποιητικής στάσης κάποιου γονέα προς τον άλλο (του πατέρα συνήθως).

Η ενδοοικογενειακή βία Οι παράγοντες που συνήθως συμβάλλουν στη δημιουργία συνθηκών ενδοοικογενειακής βίας είναι: Α) Οι βιολογικές διαφορές των δύο φύλων και η αυξημένη ανδρική επιθετικότητα που θεωρείται ότι προέρχεται και από ορμονικούς παράγοντες. Β) Η κοινωνικοποίηση με βάση τα στερεότυπα των διαφορών των δύο φύλων (άνδρας αρχηγός-γυναίκα υποταγμένη) και της ανάπτυξης της «κουλτούρας της βίας». γ) Οι ιδιαίτερες συνθήκες διαβίωσης του δράστη και η ένταξή του στο περιβάλλον του σε σχέση και με την κοινωνικοοικονομική του θέση.

Η ενδοοικογενειακή βία Κύριες κατηγορίες δραστών ενδοοικογενειακής βίας: Α) Ο ελεγκτής (η σύντροφός του γίνεται αντικείμενο ελέγχου γύρω από τις κινήσεις της, τις συναναστροφές της, τη συμπεριφορά της που επιβάλλεται με βία) Β) Ο υπερασπιστής. Θεωρεί τη σύντροφό του παράλληλα εχθρική και ελκυστική. Θεωρεί ότι την υπερασπίζει και τη συνετίζει (με τη βία) από κακές έξεις, ότι «της δίνει ένα μάθημα». Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται ιδιαίτερα τρυφερός. Γ) Ο κυνηγός επιδοκιμασίας. Η σύντροφος σ’ αυτή την περίπτωση εκπροσωπεί την εξάρτηση που υπήρχε από τους γονείς του δράστη οπότε μπορεί να εξυψώνεται με την επιδοκιμασία της. Δ) Ο «συγχωνευμένος». Είναι εκείνος που έχει σχέση εξάρτησης με τη σύντροφό του.

Η εξωτερίκευση της ενδοοικογενειακής βίας Οι γυναίκες θύματα κακοποίησης υποφέρουν συχνά από μόνιμο στρες, ή έχουν κατάθλιψη. Πολλές φορές καταφεύγουν στο αλκοόλ ή σε άλλες ουσίες και σε ψυχοφάρμακα. Συνήθως δεν κατανοούν εύκολα ότι είναι θύματα και ότι έχουν δικαιώματα και δυνατότητες να βγουν από αυτή την κατάσταση. Η βία μέσα στο σπίτι γίνεται συχνά γνωστή από τους γείτονες, ή από τους συγγενείς, οι οποίοι είτε αποφεύγουν να εμπλακούν είτε όταν τα πράγματα είναι σοβαρά καλούν την αστυνομία να επέμβει. Στην περίπτωση αυτή η συνήθης αστυνομική πρακτική είναι να αντιμετωπισθεί το ζήτημα ως «οικογενειακό επεισόδιο» και να λειτουργήσουν οι αστυνομικοί ως «ειρηνοποιοί» στη διένεξη του ζευγαριού, αγνοώντας ότι κάποιος είναι ο θύτης και κάποιος το θύμα.

Η εξωτερίκευση της ενδοοικογενειακής βίας Ο τρόπος αντιμετώπισης των θυμάτων και των δραστών εκ μέρους των αρμόδιων αστυνομικών αρχών είναι καθοριστικός για την εξέλιξη των σχέσεων αυτών. Εξωτερικά συμπτώματα των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας: Πιθανές απόπειρες αυτοκτονίας Διάφορα «ψυχοσωματικά» νοσήματα (π.χ. αϋπνία) Τραυματισμός (μώλωπες) Ενδείξεις χρήσης αλκοόλ ή/και ναρκωτικών Σωματικές κακώσεις σε διάφορα στάδια επούλωσης Συχνά τραύματα στο πρόσωπο στα μάγουλα στο λαιμό ή στα χέρια Προβλήματα κατά την κύηση (αιμορραγίες κ.λ.π). Συναισθηματική αστάθεια και προσπάθεια απόκρυψης συναισθημάτων Διάφορα σχισίματα, καψίματα, συχνοί αυτοτραυματισμοί Συχνά ατομικά αυτοκινητιστικά δυστυχήματα Συχνή χρήση διαφόρων φαρμάκων (ασπιρίνες, ηρεμιστικά, γάζες κ.α.)

Η εξωτερίκευση της ενδοοικογενειακής βίας Οι ενδείξεις στη συμπεριφορά ανηλίκων ότι πιθανόν είναι θύματα βίας συνήθως είναι οι παρακάτω: Απώλεια όρεξης, αϋπνία ή εφιάλτες Ψυχολογική παλινδρόμηση (νυχτερινή ενούρηση, θηλασμός αντίχειρα) Έντονοι φόβοι και αγωνίες Ασυνήθιστες για την ηλικία του σεξουαλικές γνώσεις Κακή σχέση με το σώμα τους και την καθαριότητα Δυσκολία στο σχολικό περιβάλλον Συχνή επιθετική συμπεριφορά, παραβατικότητα και τάσεις φυγής Ιδιαίτερη και πιο αποκρουστική μορφή βίας σε βάρος ανηλίκων είναι η σεξουαλική βία, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί. Η άσκηση σεξουαλικής βίας σε ανήλικους μέσα από το διαδίκτυο αυξάνεται ολοένα και περισσότερο τον τελευταίο καιρό και η αντιμετώπιση των περιπτώσεων αυτών είναι αρκετά δύσκολη και απαιτεί πολύ υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης από τις αρμόδιες αρχές και αρκετά προηγμένη τεχνολογία.

Η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας Αρμόδιοι για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας είναι οι αστυνομικοί, οι κοινωνικοί λειτουργοί και τα ειδικά κέντρα περίθαλψης κακοποιημένων γυναικών. Πρωτίστως χρειάζεται από όλους να κατανοηθεί το εξής: Η ενδοοικογενειακή βία είναι έγκλημα και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας Οι επαγγελματίες καταστολής και κοινωνικής παρέμβασης (αστυνομικοί, κοινωνικοί λειτουργοί, εισαγγελείς κ.λ.π) πρέπει να κάνουν τις παρακάτω ενέργειες: Να ενημερώνουν το θύμα βοηθώντας το να κατανοήσει ότι είναι θύμα εγκληματικών ενεργειών σε βάρος του και ότι έχει συγκεκριμένα δικαιώματα. Να ακούν με προσοχή το θύμα. Να τονώνουν την αυτοεκτίμηση του θύματος και να το πείσουν ότι θα έχει την καλύτερη δυνατή συμπαράσταση από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Να ενεργούν έτσι, ώστε το θύμα να νιώσει ασφάλεια. Να του δείξουν ότι κατανοούν τα προβλήματα του. Να γίνεται αναλυτική ενημέρωση για τις δυνατότητες εγκατάστασης στα ειδικά κέντρα, καθώς και νομικής, κοινωνικής και οικονομικής υποστήριξης.

Η αιμομιξία Για το έγκλημα αυτό στην Ελλάδα υπάρχει η έρευνα της Β. Αρτινοπούλου στην οποία αναφέρεται ότι στην αιμομικτική οικογένεια (στην περίπτωση πατέρα-κόρης), ο δράστης- πατέρας είναι συνήθως ένα άτομο βίαιο που συχνά κακοποιεί τα μέλη της οικογένειάς του και εμπνέει φόβο σ’ αυτούς. Σε ένα μεγάλο ποσοστό αιμομικτών υπάρχουν ήδη καταδίκες για σωματικές βλάβες, για εγκλήματα κατά των ηθών ή κλοπές και ανθρωποκτονίες. Αυτό δείχνει ότι τα άτομα αυτά είναι βίαια και εκτός οικογένειας. Η οικογένεια στην οποία υπάρχουν αιμομικτικές σχέσεις έχει συνήθως πολλά προβλήματα, ανήκει στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, έχει χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και συχνά έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την οικογενειακή βία σε όλες τις μορφές της. Η αιμομιξία ανήκει στα κατ’ εξοχήν εγκλήματα της «αφανούς» εγκληματικότητας, αφού οι περιπτώσεις καταγγελίας από το θύμα ή άλλο συγγενικό πρόσωπο είναι σπάνιες, εξαιτίας κυρίως του φόβου για το δράστη, των συναισθημάτων αυτοενοχοποίησης και του φόβου κοινωνικού στιγματισμού.

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Τα εγκλήματα που στρέφονται κατά της αξίας της ιδιοκτησίας (κλοπές, διαρρήξεις, ληστείες, απάτες, οι κλοπές κ.α.), αποτελούν τον κορμό αυτών που ονομάζουμε συνήθη εγκληματικότητα. Εγκλήματα όμως κατά της ιδιοκτησίας μπορούμε να πούμε ότι είναι το σύνολο των λεγόμενων οικονομικών εγκλημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια τα εγκλήματα αυτά παρουσιάζουν δραματική άνοδο.

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Σύμφωνα με τον Cusson, η αύξηση αυτή προέρχεται από πολλούς παράγοντες, κυριότεροι των οποίων είναι: Α) Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των κινητών πραγμάτων που είναι υποκείμενα ιδιοκτησίας και ενδεχόμενα για κλοπή. Β) Η αφθονία αυτή των υλικών κινητών πραγμάτων, επέφερε τη μείωση της απολυτότητας της αξίας της ιδιοκτησίας. Η προστασία π.χ. ενός κινητού τηλεφώνου από κλοπή δεν είναι το κυρίαρχο μέλημα του ιδιοκτήτη του, ο οποίος πολλές φορές το ξεχνά. Γ) Ο σύγχρονος τρόπος ζωής που έφερε συχνότερες απουσίες από το σπίτι με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν «φύλακες» στο σπίτι, αλλά ούτε και στη γειτονιά.

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Πολλές από αυτές τις πράξεις χαρακτηρίζονται από απλότητα που βασίζεται στην κοινή λογική ( θα κλαπεί το αντικείμενο που είναι εκτεθειμένο), από τον πολύ σύντομο χρόνο εκτέλεσης (συνήθως κάποια δευτερόλεπτα) και από το μεγάλο αριθμό τους ο οποίος είναι αναγκαίος για τους δράστες προκειμένου να αποκομίσουν ένα σημαντικό κέρδος. Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού αυτών των πράξεων, η εξιχνίασή τους από τις αστυνομικές αρχές είναι πολύ δύσκολη και η αντιμετώπισή τους συνήθως συνήθως συνίσταται στην απλή καταγραφή των περιστατικών.

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας Σε πολύ μεγάλο ποσοστό διάφορες μικροκλοπές δεν καταγγέλλονται. Έτσι δημιουργούνται συχνά αισθήματα ανασφάλειας και δυσαρέσκειας στο κοινωνικό σύνολο και τάσεις ανάπτυξης «αυτοάμυνας» των πολιτών απέναντι στην εγκληματικότητα. Οι τάσεις αυτές συχνά συνοδεύονται από εύκολες ενοχοποιήσεις ολόκληρων κοινωνικών ομάδων που πρέπει να «παταχθούν» στο πλαίσιο ηθικού πανικού που αναπτύσσεται σε σχέση με αυτές τις πράξεις. Οι σύγχρονες αστυνομίες παρόλο που είναι προσανατολισμένες στην αντιμετώπιση κυρίως των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας, αναγκάζονται να ασχολούνται στην πράξη μόνο με τα σοβαρότερα από αυτά, όπως είναι οι σοβαρές κλοπές και διαρρήξεις, οι ένοπλες ληστείες, τα οργανωμένα δίκτυα κλοπών αυτοκινήτων κ.α., των οποίων η αντιμετώπιση έχει ευρύτερη επίδραση στην κοινή γνώμη.