επαγγελματικη μαθηση των εκπαιδευτικων στην Κυπρο ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου-Λοϊζίδου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 16 Νοεμβρίου 2018

Δομή της παρουσίασης Εισαγωγικές παρατηρήσεις Επαγγελματική μάθηση Επαγγελματική ταυτότητα Επαγγελματισμός Δεδομένα και αποτελέσματα από την εφαρμογή ΥΕΜ στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα Κοινές συνιστώσες ΥΕΜ και Εκπαίδευσης Ενηλίκων Προτάσεις, προκλήσεις και ευκαιρίες

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών Είναι ζήτημα πολυσύνθετο Αντικατοπτρίζει το προφίλ του εκπαιδευτικού που το εκπαιδευτικό σύστημα και η κοινωνία επιθυμούν Συνδέεται με την επαγγελματική αυτονομία ατομική κατασκευή που αφορά στην ενεργοποίηση του εκπαιδευτικού επαγγελματική κατασκευή που διαμορφώνει τους τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί διοικούνται και αντιμετωπίζονται ως επαγγελματική ομάδα (Kennedy, 2014)

Μοντέλα επαγγελματικής μάθησης Training models Deficit models Cascade models Award-bearing models Standards-based models Coaching/mentoring models Community of practice models Collaborative professional inquiry models Μέσα από…: Ομάδες συζήτησης, ομάδες εργασίας, συνεδρίες προσωπικού Σεμινάρια, συνέδρια, διαλέξεις, εργαστήρια Παρατηρήσεις διδασκαλίας και ανταλλαγή απόψεων Θεσμός μέντορα ή coach Κοινότητες Μάθησης Δικτύωση Αναστοχασμός & Ανατροφοδότηση Μεταπτυχιακές Σπουδές …

Μοντέλα επαγγελματικής μάθησης και επαγγελματική αυτονομία (Kennedy, 2014) Χαρακτήρας μοντέλου επαγγελματικής μάθησης Μεταδοτικότητα (transmisive) Ευπλαστικότητα (malleable) Μετασχηματισμός (transformable) Αυξανόμενη δυνατότητα επαγγελματικής αυτονομίας και ενεργοποίησης εκπαιδευτικών Μοντέλα επαγγελματικής μάθησης Training models Deficit models Cascade models Award-bearing models standards-based models Coaching/mentoring models Community of practice models Collaborative professional inquiry models

Επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο εστίαζε για χρόνια στην ανάπτυξη και προσφορά επιμορφωτικών προγραμμάτων μέσω συνεδρίων, ημερίδων και κεντρικών επιμορφώσεων (Υ.Π.Π., 2015, Χατζηθεοδούλου-Λοϊζίδου κ.ά., 2015) Το 2015 (Αποφ.Υπ.Συμβ. 8/2015) σηματοδοτεί την εισαγωγή νέας πολιτικής για την επαγγελματική μάθηση Επιδίωξη η δημιουργία επαγγελματικών κοινοτήτων μάθησης (Αποφ. Υπ. Συμβ. 7/2017) When professional development is provided prepackaged, often the requirements for effective professional development, such as ‘build on what teachers already know, taking into account the voice of the teacher’ (Joubert and Sutherland 2008, p. 28), are ignored (Hardy and Rönnerman 2011). Η έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής για την Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών, η οποία συστάθηκε την περίοδο 2014-15,στο πλαίσιο μια σειράς εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. (Υ.Π.Π., 2015) στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα αποτέλεσε το σημείο αφετηρίας για μια νέα προσπάθεια η οποία επιδίωξε την εισαγωγή της μεθοδολογίας της έρευνας-δράσης στη μάθηση των εκπαιδευτικών της Κύπρου με τη χρήση υποστηρικτών από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. The adaptation of a professional development project to meet the needs of specific teachers requires professional development facilitators to understand not just the teachers’ background and needs but also the context in which they work. Lange and Meany (2013)

Επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών στην Κύπρο Κέντρο της επιμόρφωσης το σχολείο, ο χώρος εργασιας Φορέας επιμόρφωσης το Π.Ι. Ο αναστοχασμός ως ανάλυση της δράσης από τον εκπαιδευτικό με στόχο τη βελτίωση της επαγγελματικής πρακτικής αποτελεί κομβικό σημείο, οδό και στόχο Αφοσίωση - ανοικτό πνεύμα - υπευθυνότητα - επαγγελματισμός Χρηστικό εργαλείο το portfolio εκπαιδευτικού Ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίζεται ως ερευνητής στις δικές του παιδαγωγικές αποφάσεις και πρακτικές Εφαρμογή του κύκλου της έρευνας-δράσης στο σχολείο με την υποστήριξη του διευκολυντή Διασύνδεση των επιμορφωτικών δράσεων με τις ανάγκες του εκπαιδευτικού και του σχολείου When professional development is provided prepackaged, often the requirements for effective professional development, such as ‘build on what teachers already know, taking into account the voice of the teacher’ (Joubert and Sutherland 2008, p. 28), are ignored (Hardy and Rönnerman 2011). Η έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής για την Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών, η οποία συστάθηκε την περίοδο 2014-15,στο πλαίσιο μια σειράς εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. (Υ.Π.Π., 2015) στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα αποτέλεσε το σημείο αφετηρίας για μια νέα προσπάθεια η οποία επιδίωξε την εισαγωγή της μεθοδολογίας της έρευνας-δράσης στη μάθηση των εκπαιδευτικών της Κύπρου με τη χρήση υποστηρικτών από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. The adaptation of a professional development project to meet the needs of specific teachers requires professional development facilitators to understand not just the teachers’ background and needs but also the context in which they work. Lange and Meany (2013)

Το σκεπτικό της Υ.Ε.Μ. 2ο ΒΗΜΑ Α΄ ΦΑΣΗ Β΄ ΦΑΣΗ Γ΄ ΦΑΣΗ 1ο ΒΗΜΑ: Καταγραφή ερωτημάτων προς διερεύνηση Σχεδιασμός εργαλείων Ανάλυση δεδομένων Ερωτηματολόγια Καταγραφής Αναγκών Εξειδίκευση του θέματος 2ο ΒΗΜΑ Διερεύνηση των ζητημάτων 3ο ΒΗΜΑ Σχεδιασμός και υλοποίηση της δράσης 4ο ΒΗΜΑ Διαμορφωτική αξιολόγηση και επανα-σχεδιασμός 5ο ΒΗΜΑ Τελική Αξιολό-γηση της δράσης 1ο ΒΗΜΑ: Καταγραφή και νοηματοδό-τηση αναγκών Ερωτήματα για την τελική αξιολόγηση μέσω αναστοχασμού Β΄ ΦΑΣΗ Φύλλο αξιοποίησης δεδομένων Γ΄ ΦΑΣΗ Επιμόρφωση Σχέδιο δράσης Καταγραφή δράσης Ερωτήματα για διαμορφωτική αξιολόγηση μέσω αναστοχασμού και επανασχεδιασμός

Επαγγελματική μάθηση και προώθηση δημοκρατικού επαγγελματισμού Οι κοινότητες μάθησης αποτελούν ομάδες που συναντώνται τακτικά για να αυξήσουν τη δική τους μάθηση και τη μάθηση των μαθητών τους (Lieberman & Miller, 2008, p. 2). Στηρίζονται στην προϋπόθεση ότι οι εκπαιδευτικοί Δεν είναι τεχνικοί αλλά πνευματικοί άνθρωποι (Lieberman and Μiller, 2011) Μοιράζονται κοινές αξίες και πιστεύω Μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο ατομικά και ως ομάδα Lieberman and Wood (2002) Honoring teacher knowledge; Creating public forums for sharing; Engaging in dialogue and critique; Turning ownership over to learners; Situating human learning in practice and relationships; Providing multiple entry points in the learning community; Guiding reflection on teaching through reflection on learning; Sharing leadership; Promoting an inquiry stance; and Encouraging a reconceptualization of professional identity and linking it to professional community. When engaged in these practices, teachers internalized not only learning in communities, but gained many strategies that they could do in their own classrooms.

Επαγγελματική μάθηση και προώθηση δημοκρατικού επαγγελματισμού Η ομάδα των εκπαιδευτικών έχει κοινό όραμα και κοινή ευθύνη για την επίτευξη των μαθησιακών στόχων. αναπτύσσει συλλογικό και συμμετοχικό κλίμα. έχει ηθική δέσμευση για υψηλού επιπέδου μάθηση και για συνεχή βελτίωση. εμπλέκεται σε συλλογική διερεύνηση των πρακτικών τους και των εκπαιδευτικών αξιών που τις στηρίζουν. αναπτύσσει διαλογικές, διερευνητικές και αναστοχαστικές πρακτικές. (Nehring & Fitzsimons, 2011: 515).

Επαγγελματική μάθηση και προώθηση δημοκρατικού επαγγελματισμού Η δημιουργία συνεργατικών κοινοτήτων μάθησης οδηγεί στην ενδυνάμωση και τον μετασχηματισμό των εκπαιδευτικών Μεταβίβαση ευθυνών και εξουσίας, παρακίνηση και ανάπτυξη με στόχο την υψηλότερη δυνατή απόδοση και την υψηλότερη δυνατή ικανοποίηση στην εργασία. Αίσθηση του νοήματος στην εργασία, της ικανότητας, του αυτοπροσδιορισμού και της επιρροής (Μπουραντάς 2005). Ενδυνάμωση του περιβάλλοντος εργασίας (οργανισμού) και στην ενδυνάμωση του εργαζομένου ως επαγγελματία (ατόμου) Κοινωνική και μετασχηματιστική, αναδύεται μέσα από και σε σχέση με τους άλλους. Δίνει στα άτομα τη δυνατότητα να ασκήσουν εξουσία με τις δικές τους πρακτικές. (Kimwarey, Chirure, & Omondi, 2014).

Επαγγελματική μάθηση και προώθηση δημοκρατικού επαγγελματισμού Ο εκπαιδευτικός που μαθαίνει σε ένα τέτοιο πλαίσιο νοηματοδοτεί την εργασία του και νοηματοδοτείται από αυτήν, αφού είναι σημαντική και δεν καταστρατηγεί τις ανάγκες, τα πιστεύω και τις αξίες του. αισθάνεται ότι διαθέτει τις ικανότητες/ δυνατότητες για να διεκπεραιώσει την εργασία του αποτελεσματικά (αυτοαποτελεσματικότητα). διαθέτει αυτονομία και δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών πιστεύει ότι μπορεί να επηρεάζει με την δράση του άλλους ανθρώπους & τη λειτουργία συστημάτων (αίσθημα της επιτυχίας, ανάγκη για αναγνώριση και δύναμη).

Δεδομένα και αποτελέσματα από την εφαρμογή ΥΕΜ στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα

Τα σχολεία που συμμετέχουν στην ΥΕΜ αποτελούν κοινότητες μάθησης Έγινε κατορθωτό να αναπτυχθεί μια κουλτούρα που ευνοεί την ανταλλαγή απόψεων για την επίλυση προβληματικών καταστάσεων και αναζήτηση των όσων ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να υλοποιήσει για την άμβλυνση των προβλημάτων (Σχολείο 1) Το Πρόγραμμα, πιστεύω, κατάφερε να εμπλουτίσει το περιεχόμενο της επαγγελματικής επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των συναδέλφων με στοιχεία τέτοια, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι (μετ)εξέλιξε μια φιλική κοινότητα σε μια επαγγελματική κοινότητα μάθησης. (Σχολείο 7)

Τα σχολεία που συμμετέχουν στην ΥΕΜ αποτελούν κοινότητες μάθησης Μετέβαλε τις πεποιθήσεις τους για τη δική τους μάθηση και τις αλλαγές στις πρακτικές τους, λόγω της βελτίωσης της απόδοσης των μαθητών στο θέμα. Είχε ως αποτέλεσμα να αναγνωρίσουν ότι η δική τους μάθηση προέρχεται, κυρίως, από τη μεταξύ τους διάδραση και συνεργασία – κυρίως μαθαίνουν η μια από την άλλη. Έδωσε ποικίλες ευκαιρίες για εφαρμογή, αξιολόγηση και προσαρμογή νέων πρακτικών, οι οποίες αποδείχτηκαν αποτελεσματικές. (Σχολείο 6)

Πώς διαμορφώνεται κουλτούρα επαγγελματικής μάθησης Εκπαι-δευτικός και μαθητές/ μαθήτριες Διευ-θυντής Συντονι-στής Υπο-στηρικτής

Τι έχουμε μάθει από την εφαρμογή της ΥΕΜ στην περίοδο 2014-2018 Τα σχολεία που συμμετέχουν στην ΥΕΜ αποτελούν κοινότητες μάθησης Διαμορφώνεται κουλτούρα επαγγελματικής μάθησης μέσα από Αξιοποίηση υφιστάμενων δομών σε νέο πλαίσιο Διατύπωση ξεκάθαρου στόχου Εργασίες σε μικρές ομάδες Συνεργασίες Συλλογική διερεύνηση Κατάργηση ιεραρχικών δομών Τακτικές συναντήσεις για συζήτηση και αναστοχασμό Παρατηρείται ενεργοποίηση εκπαιδευτικών Άνοιγμα τάξεων - Αλληλοπαρατήρηση (Little and Horn, 2007, Lieberman and Miller, 2011)

Τα σχολεία που συμμετέχουν στην ΥΕΜ αποτελούν κοινότητες μάθησης Μαθαίνουν να λειτουργούν ως συνεργατικές κοινότητες μάθησης Υπάρχουν διαβαθμίσεις στο προφίλ και στη συλλογική ταυτότητα του επαγγελματία που μαθαίνει (Grossman, Wineburg and Woolworth, 2001) Οι εκπαιδευτικοί συνεργάζονται, αποκτούν εμπειρογνωμοσύνη και κοινή συλλογική γνώση, πίστη στη μάθηση των παιδιών και βλέπουν απτά αποτελέσματα (McLaughlin and Talbert, 2001, 2006) Δεν είναι το να δουλεύεις μαζί που δημιουργεί την κοινότητα αλλά μια ειδική κατηγορία συνομιλίας που ενισχύσει και βαθαίνει την κατανόηση της πρακτικής από την κοινότητα (Lieberman and Miller, 2011)

Κοινές συνιστώσες ΥΕΜ και Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Εκπαίδευση ενηλίκων Η πορεία προς τη μετασχηματιστική μάθηση αφορά στην αναγνώριση συγκρούσεων και διαφορών και στην επεξεργασία τους και όχι στην αγνόηση ή παράκαμψή τους, αφορά σύνθεση του νέου με το παλιό και όχι προσαρμογή ή αποδόμηση του παλιού Η μετασχηματιστική μάθηση διαμορφώνει τους ανθρώπους αφού βγαίνουν από αυτή στην εμπειρία διαφορετικοί Εμπεριέχει στοιχεία κριτικής μάθησης και αναστοχασμού Η μάθηση αποτελεί κριτική πράξη αφού αφορά διερεύνηση εμπειριών μέσα από κριτικό διάλογο Η προηγούμενη εμπειρία νοηματοδοτείται μέσα από νέες προσδοκίες και δίνοντας νέο νόημα και προοπτική στην παλαιά εμπειρία (Brookfield, 2000, Hobson and Welbourne, 1998, Mezirow, 1997)

Μετασχηματιστική μάθηση ενηλίκων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΡΙΤΙΚΟΥ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Επίδοση και επιτεύγματα Κριτική θεώρηση δεδομένων απόψεων και αντιλήψεων Διαπραγμάτευση, επιβεβαίωση νοήματος Διερεύνηση και διάλογος Αλλαγή στο ατομικό επίπεδο συνειδητοποίησης Θετική ανάπτυξη και διεύρυνση κατευθύνσεων για το άτομο Μετασχηματισμός ατόμου και αναδόμηση κοινωνίας Δόμηση γνώσης και σύνδεσης ατόμου και κοινωνίας Διασύνδεση προσωπικών και συγκειμενικών κρίσεων Κοινωνικά δομημένη υποκειμενικό-τητα Αλλαγή και συνέχεια στην αλληλεγγύη μεταξύ ατόμου και κοινωνίας Σύνδεση γνώσης και εξουσίας Κριτικός αναστοχασμός ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ Το νόημα ως δόμηση ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό συγκείμενο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Εσωτερικευμένες απόψεις Κοινωνικά μεταδιδόμενες αξίες, πιστεύω

Κοινές συνιστώσες ΥΕΜ και Εκπαίδευσης Ενηλίκων ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΑΘΗΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ

Κοινές συνιστώσες ΥΕΜ και Εκπαίδευσης Ενηλίκων Συμμετοχή Ανάδειξη του/των λόγου/ων των εκπαιδευτικών Κριτικός αναστοχασμός Δικτύωση

Προτάσεις, προκλήσεις και ευκαιρίες

Προκλήσεις, προτάσεις και ευκαιρίες Συμμετοχή εσπερινών σχολείων στην ΥΕΜ Υιοθέτηση της έρευνας-δράσης στην καθημερινή πρακτική Προώθηση της ιδέας της δικτύωσης πρωτοβουλίες από τα ίδια τα άτομα και ενίσχυση από το πλαίσιο αυθεντικές συνευρέσεις, όπου τα μέλη ανταλλάσσουν τους προβληματισμούς τους, τις απόψεις τους για τη δουλειά τους και διαμορφώνουν από κοινού προτάσεις και πρακτικές αντιμετώπισης των διαφόρων εκπαιδευτικών προβλημάτων, από τα πιο μικρά και καθημερινά, έως τα πιο μεγάλα και γενικά. Οι συνευρέσεις γίνονται αποκλειστικά, επειδή το επιζητούν και δεσμεύονται οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί. Εμπλουτισμός της ποιότητας της αλληλεπίδρασης και την ουσιαστικής επιχειρηματολογία κατά τη συμμετοχή σε σεμινάρια και συνέδρια και σε εξ αποστάσεως προγράμματα στο συγκείμενο της δικτύωσης Παροχή λειτουργικών διευκολύνσεων Παρουσία ενεργών και αυτόνομων επαγγελματιών εκπαιδευτικών με διερευνητική ικανότητα, υπεύθυνη συμπεριφορά, κριτική αναστοχαστική οπτική

Το να υπάρχεις είναι το να ονομάζεις, να ορίζεις τον κόσμο, να τον αλλάζεις. Αφού ορισθεί, ο κόσμος εμφανίζεται στους ονοματοθέτες σαν πρόβλημα που απαιτεί νέο περιεχόμενο, νέο νόημα. Οι άνθρωποι δεν υπάρχουν, δε δομούνται στη σιωπή αλλά στο λόγο, στην εργασία, στη δράση, στον αναστοχασμό (Freire, 1970, σελ. 76)

Ευχαριστώ για την προσοχή σας epaggelmatikimathisi@cyearn.pi.ac.cy