Λήδα Κουρσουμπά Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Τα Δικαιώματα του Παιδιού –Μετανάστη Λήδα Κουρσουμπά Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού

Δομή της εισήγησης: Μέρος Πρώτο: Μέρος Πρώτο: Ο θεσμός της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Μετανάστευση και παιδιά Διεθνείς Πράξεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και μετανάστευση Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και παιδί μετανάστης Παρουσίαση περίπτωσης / Συζήτηση Μέρος Δεύτερο: Ενέργειες της Επιτρόπου σε σχέση με την ως άνω περίπτωση – Διαπιστώσεις – Εισηγήσεις Συζήτηση Είναι με μεγάλη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ, ανάμεσα στους φοιτητές και της φοιτήτριες Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, προκειμένου να συζητήσω μαζί σας τα δικαιώματα του παιδιού και πιο συγκεκριμένα τα δικαιώματα του παιδιού μετανάστη. Θέλω να ευχαριστήσω για τούτο την κα Αργυροπούλου που είχε την ευγενική καλοσύνη να με προσκαλέσει. Η εισήγησή μου είναι χωρισμένη σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, θα αρχίσει με μια σύντομη παρουσίαση του Θεσμού της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Στη συνέχεια θα συζητήσω το φαινόμενο της μετανάστευσης και πώς αυτό αφορά τα παιδιά. Θα αναφερθώ, εν τάχει, στις Διεθνείς Πράξεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που καλύπτουν τα θέματα μετανάστευσης και θα επικεντρωθώ στην ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει, σε σχέση με αυτές, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ακολούθως, θα παρουσιάσω σε συντομία τη Σύμβαση κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά, στα άρθρα εκείνα που αφορούν αποκλειστικά τα παιδιά μετανάστες ή έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα παιδιά μετανάστες. Το πρώτο μέρος της εισήγησής θα κλείσει με την περιγραφή της περίπτωσης την οποία, όπως αντιλαμβάνομαι, σας έχει κοινοποιήσει η κα Αργυροπούλου, την οποία αναμένω να συζητήσουμε, στη βάση της προεργασίας την οποία έχετε κάνει. Μετά τη συζήτηση, στο δεύτερο μέρος της εισήγησής μου, θα παρουσιάσω συνοπτικά και πάλι, τις ενέργειες που έχω προβεί στα πλαίσια χειρισμού της συγκεκριμένης περίπτωσης, τις διαπιστώσεις και τις εισηγήσεις μου. Θα δοθεί και πάλι, χρόνος για συζήτηση.

Σύσταση Μηχανισμού Επιτήρησης Σύσταση Μηχανισμού Επιτήρησης Η σύσταση του Θεσμού του Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού O περί Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Νόμος του 2007 (Ν.74(Ι)/2007) Ο Θεσμός είναι συμβατός με τις «Αρχές των Παρισιών» - διασφάλιση της θεσμικής, λειτουργικής και οικονομικής ανεξαρτησίας του Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Σύμβαση) – στην οποία θα αναφερθώ στη συνέχεια - υποχρεώνει τα Κράτη Μέλη να λάβουν όλα τα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα που είναι κατάλληλα για την εφαρμογή των αναγνωρισμένων στη Σύμβαση δικαιωμάτων. Στη βάση της συγκεκριμένης υποχρέωσης, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σημειώνει στο Γενικό της Σχόλιο Υπ. Αριθμό 2, ότι οι Εθνικοί Ανεξάρτητοι Οργανισμοί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι ένας σημαντικός μηχανισμός για την προώθηση και τη διασφάλιση της εφαρμογής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και υποδεικνύει ότι τέτοια σώματα εμπίπτουν στην δέσμευση των Κρατών μελών να διασφαλίζουν την εφαρμογή της Σύμβασης και να προωθούν την καθολική υλοποίησης των δικαιωμάτων του παιδιού. Η σύσταση του Θεσμού της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού εμπίπτει ακριβώς στο πλαίσιο αυτής της υποχρέωσης. Ο Θεσμός συστάθηκε με Νόμο το 2007 [ο περί Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Νόμος του 2007] και είναι συμβατός με τις «Αρχές των Παρισίων» με βάση τις οποίες διασφαλίζεται η θεσμική, λειτουργική και οικονομική ανεξαρτησία των Εθνικών Οργανισμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ο Θεσμός του Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Βασική Αποστολή: Η προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού (άρθρο 3). Αρμοδιότητες: Εξαιρετικά διευρυμένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων (άρθρο 4) οι οποίες του επιτρέπουν να προωθεί και να προασπίζεται τα δικαιώματα του παιδιού στην Κύπρο και ταυτόχρονα να ασκεί εποπτικό έλεγχο στον τομέα της εφαρμογής τους ελέγχοντας θεσμούς, νομοθεσίες, πρακτικές και διαδικασίες. Βασική αποστολή του Θεσμού είναι η προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού. Για την επίτευξη της αποστολής του , ο νομοθέτης έχει προβλέψει ένα εξαιρετικά διευρυμένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων για τον Επίτροπο που του δίνουν τη δυνατότητα να προωθεί και να προασπίζεται τα δικαιώματα του παιδιού στην Κύπρο και ταυτόχρονα να ασκεί εποπτικό έλεγχο στον τομέα της εφαρμογής τους, ελέγχοντας θεσμούς, νομοθεσίες, πρακτικές και διαδικασίες.

Πυλώνες Δράσεων Επιτρόπου Έλεγχος - Παρακολούθηση, νομοθεσιών, πολιτικών, διαδικασιών και πρακτικών Διαφώτιση και Ευαισθητοποίηση των παιδιών και της κοινωνίας ευρύτερα σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού Ενδυνάμωση και Συμμετοχή των παιδιών Αντιπροσώπευση των παιδιών και των συμφερόντων τους σε διαδικασίες που τα επηρεάζουν Σχηματικά το σύνολο των αρμοδιοτήτων της Επιτρόπου συγκλίνουν στους ακόλουθους τέσσερις πυλώνες δράσεων: Α.«Έλεγχος-Παρακολούθηση, νομοθεσιών, πολιτικών, διαδικασιών, και πρακτικών», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες εκείνες οι οποίες απορρέουν από τη λειτουργία του θεσμού ως ανεξάρτητου εθνικού οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με ειδική αναφορά το παιδί. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου πυλώνα, υποβάλλονται εισηγήσεις για εναρμόνιση νομοθεσιών, διαδικασιών και πρακτικών με τα διεθνή πρότυπα των δικαιωμάτων του παιδιού. Β. «Διαφώτιση και Ευαισθητοποίηση των παιδιών και της κοινωνίας ευρύτερα σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες που σκοπό έχουν την προώθηση και την εμπέδωση των δικαιωμάτων των παιδιών, στα πλαίσια μιας κουλτούρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γ. «Ενδυνάμωση και Συμμετοχή των παιδιών», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες με κεντρικό άξονα την ενημέρωση, την ενδυνάμωση και στήριξη των παιδιών, με την εισαγωγή πρακτικών και διαδικασιών, σε όλα τα επίπεδα, υποβοηθητικών για την εξάσκηση των δικαιωμάτων τους στη συμμετοχή. Δ. «Αντιπροσώπευση των παιδιών και των συμφερόντων τους σε διαδικασίες που τα επηρεάζουν», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες οι οποίες στοχεύουν στην παροχή δυνατότητας στα παιδιά να εκπροσωπούνται και να προωθείται το συμφέρον τους, με νομικό αντιπρόσωπο σε διαδικασίες που τα αφορούν και τα επηρεάζουν.

Μετανάστευση και Παιδιά Το πολυσύνθετο της μετανάστευσης: φαινόμενο που καλύπτει τις μετακινήσεις πληθυσμών από μια χώρα σε άλλη κάτω από πολλές διαφορετικές συνθήκες και για ποικίλους λόγους Μετανάστευση και Παιδιά Σύμφωνα με στοιχεία του τμήματος Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών [http://esa.un.org/migration/p2k0data.asp], 200 και πλέον εκατομμύρια άνθρωποι, το 3.1 % δηλαδή του παγκόσμιου πληθυσμού, ζουν σήμερα εκτός της χώρας καταγωγής τους. Φυσικά, όταν μιλάμε για μετανάστευση και δη διεθνή μετανάστευση, αναφερόμαστε σε ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που καλύπτει τις μετακινήσεις πληθυσμών από μια χώρα σε άλλη κάτω από πολλές διαφορετικές συνθήκες και για ποικίλους λόγους. Για πολλούς ανθρώπους η μετανάστευση δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μια ακόμη ευκαιρία επαγγελματικής, οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξης. Αφορά μετακίνηση από ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον σε ένα εξίσου ευνοϊκό αν όχι ευνοϊκότερο περιβάλλον. Για πολλούς άλλους, ωστόσο, η μετανάστευση φαντάζει ως η μόνη ελπίδα που έχουν για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Για άλλους δε, είναι στην κυριολεξία ζήτημα ζωής ή θανάτου καθώς π.χ. στη χώρα καταγωγής τους, απειλούνται είτε εξαιτίας μιας εμφύλιας σύγκρουσης, είτε εξαιτίας των πολιτικών τους απόψεων, του φύλου, της φυλής, της θρησκείας, της ιθαγένειας ή της ιδιότητάς τους ως μέλος συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας. Μην ξεχνούμε τέλος, όσες κι όσους βίαια εξαναγκάζονται να μεταναστεύσουν ως θύματα του αποτρόπαιου εγκλήματος της εμπορίας και εκμετάλλευσης ανθρώπων.

Παιδιά ασυνόδευτοι μετανάστες Παιδιά θύματα εμπορίας ανθρώπων Παιδιά - Μετανάστες Παιδιά γίνονται μετανάστες – ή γεννιούνται μετανάστες – ως αποτέλεσμα της επιλογής των γονιών τους Παιδιά ασυνόδευτοι μετανάστες Παιδιά θύματα εμπορίας ανθρώπων Παιδιά - Μετανάστες Η μετανάστευση είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που επηρεάζει και αφορά άμεσα και τα παιδιά. Από τη μια, ένας σημαντικός αριθμός παιδιών χωρίζουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από ένα ή και τους δύο γονείς, οι οποίοι είτε επιλέγουν είτε υποχρεώνονται για διάφορους λόγους, να μεταναστεύσουν. Από την άλλη, ένας μεγάλος αριθμός παιδιών, γίνονται και τα ίδια μετανάστες ακολουθώντας τους γονείς τους κατά τη μετακίνησή τους από μια χώρα σε άλλη. Σε αυτά τα παιδιά θα πρέπει να προσθέσουμε το μεγάλο αριθμό των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών και, μια ακόμη πιο τραγική ομάδα παιδιών, τα παιδιά που πέφτουν θύματα της εμπορίας ανθρώπων, και τα οποία καταλήγουν σε χώρους όπου τα εκμεταλλεύονται σεξουαλικά, οικονομικά ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο.  

Διεθνείς Πράξεις Προστασίας Δικαιωμάτων των Μεταναστών και παιδιά Η μετανάστευση ως ένα φαινόμενο που αφορά πρωτίστως και κυρίως τους ενηλίκους:   Στις Πράξεις αυτές, τα δικαιώματα των παιδιών μεταναστών κατοχυρώνονται μεν διότι αυτά αφορούν και προστατεύουν οποιοδήποτε πρόσωπο, περιλαμβανομένων των παιδιών, αλλά η οποιαδήποτε ειδική αναφορά σε παιδιά γίνεται κυρίως μέσα από την ιδιότητα τους ως μελών των οικογενειών μεταναστών και όχι ως αυτόνομων προσωπικοτήτων. Διεθνείς Πράξεις Προστασίας Δικαιωμάτων των Μεταναστών και παιδιά Διεθνείς Πράξεις για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Μεταναστών Αρκετές διεθνείς, νομικά δεσμευτικές, Πράξεις, οι οποίες αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στα δικαιώματα των μεταναστών αντιμετωπίζουν τη μετανάστευση ως ένα φαινόμενο που αφορά πρωτίστως και κυρίως τους ενηλίκους. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Πρωτόκολλου 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, του Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα και του Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα τα οποία κατοχυρώνουν σειρά ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς όμως ιδιαίτερη αναφορά στα παιδιά. Οι διεθνείς αυτές Πράξεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δέχονται, δικαίως, κριτική για το γεγονός ότι στερούνται παιδοκεντρικής προοπτικής. Στις Πράξεις αυτές, τα δικαιώματα των παιδιών μεταναστών κατοχυρώνονται μεν διότι αυτά αφορούν και προστατεύουν οποιοδήποτε πρόσωπο, περιλαμβανομένων των παιδιών, αλλά η οποιαδήποτε ειδική αναφορά σε παιδιά γίνεται κυρίως μέσα από την ιδιότητα τους ως μελών των οικογενειών μεταναστών και όχι ως αυτόνομων προσωπικοτήτων.

Διεθνείς Πράξεις Προστασίας Δικαιωμάτων των Μεταναστών και παιδιά Η απουσία παιδοκεντρικής προσέγγισης από διεθνείς αυτές Πράξεις διαχέεται γενικότερα και στους ελέγχους της διοίκησης η οποία πολύ συχνά ενεργεί και οδηγεί με τις πράξεις της σε καταστάσεις όπου το ευάλωτο των παιδιών παραγνωρίζεται παντελώς είτε αυτά ταξιδεύουν μόνα τους (ασυνόδευτοι ανήλικοι, πρόσφυγες ή/και αιτητές ασύλου) είτε και με τους γονείς τους. Αυτό, οδηγεί, συνήθως, και στην απουσία παιδοκεντρικής προσέγγισης κατά την εφαρμογή των διεθνών, νομικά δεσμευτικών Πράξεων σε εθνικό επίπεδο. Για παράδειγμα, περιλαμβάνουν ειδικές διατάξεις για την οικογενειακή επανένωση, ως δικαίωμα των μεταναστών ή προσφύγων αλλά όχι με ιδιαίτερη αναφορά στο δικαίωμα των παιδιών να απολαμβάνουν οικογενειακή ενότητα και να ζουν με τους γονείς τους. Παράλληλα, όμως, προβλέπουν δικαιώματα των παιδιών των μεταναστών αναφορικά με την πρόσβαση σε διάφορα αγαθά, περιλαμβανομένης της πρόσβασης στην εκπαίδευση. Η απουσία παιδοκεντρικής προσέγγισης από τις διεθνείς αυτές Πράξεις διαχέεται γενικότερα και στους ελέγχους της διοίκησης η οποία πολύ συχνά ενεργεί και οδηγεί με τις πράξεις της σε καταστάσεις όπου το ευάλωτο των παιδιών παραγνωρίζεται παντελώς είτε αυτά ταξιδεύουν μόνα τους (ασυνόδευτοι ανήλικοι, πρόσφυγες ή/και αιτητές ασύλου) είτε και με τους γονείς τους.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αφετηριακό σημείο για την ανάπτυξη παιδοκεντρικών προσεγγίσεων στα θέματα μετανάστευσης. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται ένα ιδιαίτερα ζωηρό ενδιαφέρον σχετικά με την κατάσταση των παιδιών μεταναστών, που προέρχεται τόσο από διεθνείς οργανισμούς ή/και θεσμούς όπως είναι η Υπάτη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ερμηνεία των διεθνών, νομικά δεσμευτικών, Πράξεων, είτε από Δικαστήρια, όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είτε από σώματα που έχουν ως αρμοδιότητα την επίβλεψη των κρατών αναφορικά με τη συμμόρφωση με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις, αναπτύσσεται ανάλογα και με τις πραγματικότητες στο σύγχρονο κόσμο. Έτσι, αναδεικνύεται όλο και περισσότερο, και στο επίπεδο αυτό, η ανάγκη προστασίας των παιδιών μεταναστών, προσφύγων ή θυμάτων εμπορίας και εκμετάλλευσης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει σε πολλές αποφάσεις του ασχοληθεί με υποθέσεις παιδιών ως φορέων δικαιωμάτων, ενώ έχουν αναπτυχθεί πολλά κείμενα που παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές για τον τρόπο εφαρμογής των διεθνών αυτών συμβάσεων. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών μελών της που απορρέουν από διεθνείς Συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν μεταφραστεί σε συγκεκριμένες, νομικά δεσμευτικές, υποχρεώσεις για τα Κράτη μέλη, όπως για παράδειγμα η μεταχείριση των παιδιών αιτητών ασύλου ή των ασυνόδευτων ανηλίκων που αιτούνται άσυλο ή που είναι θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης. Τα παιδιά αυτά, μέσα από Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζονται ρητά ως φορείς δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα και πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στην κοινωνική προστασία και σε εξασφάλιση ανθρώπινων συνθηκών διαβίωσης γενικότερα. Αφετηριακό σημείο αυτών των προσεγγίσεων αποτελεί η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το ισχυρότερο και πλέον περιεκτικό εργαλείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων το οποίο διαθέτει η ανθρωπότητα σήμερα για την προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών γενικότερα και των παιδιών μεταναστών ειδικότερα.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Το παιδί ως διακριτή προσωπικότητα με εγγενή αξιοπρέπεια και δικαιώματα Όλες οι ενέργειες να λαμβάνονται προς το συμφέρον του – δικαίωμα να εκφέρει άποψη και αυτή να λαμβάνεται υπόψη Τα δικαιώματα του παιδιού δημιουργούν νομικές υποχρεώσεις Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθορίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο η Πολιτεία δεσμεύεται να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου, να δημιουργήσει τις ευκαιρίες και τη δυνατότητα σε όλα τα παιδιά να απολαύσουν τα δικαιώματά τους. Η Σύμβαση υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 20 Νοεμβρίου 1989 και κατέστη μέρος του διεθνούς δικαίου το 1990.  Η υιοθέτηση της Σύμβασης αποτελεί, για πολλούς λόγους, την απαρχή μιας νέας εποχής. Αναγνωρίζει το παιδί όχι απλά ως ενήλικα εν τω γίγνεσθαι, αλλά ως μια διακριτή προσωπικότητα, με εγγενή αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Η Σύμβαση θέτει στο επίκεντρο το παιδί, καθορίζει ότι όλες οι ενέργειες πρέπει να λαμβάνονται προς το συμφέρον του και αναγνωρίζει στο παιδί το δικαίωμα να εκφέρει άποψη και αυτή να λαμβάνεται υπόψη. Κάτω από τη Σύμβαση, τα δικαιώματα του παιδιού δε συνιστούν πλέον επιλογή αλλά δημιουργούν νομικές υποχρεώσεις και ευθύνες που όλοι μας οφείλουμε να προασπίζουμε, να τιμούμε και να σεβόμαστε.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Η πρώτη νομικά δεσμευτική Πράξη διεθνούς δικαίου που αφορά ειδικά τα παιδιά Κατοχυρώνονται όλα τα δικαιώματα των παιδιών (αστικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά) Καθορίζει τα ελάχιστα δικαιώματα των παιδιών τα οποία πρέπει να γίνονται σεβαστά και να προστατεύονται από τα συμβαλλόμενα κράτη Η Σύμβαση, είναι η πρώτη νομικά δεσμευτική Πράξη διεθνούς δικαίου που αφορά ειδικά τα παιδιά, κατοχυρώνει όλα τα δικαιώματα των παιδιών (αστικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά) καθορίζοντας τα ελάχιστα δικαιώματα των παιδιών τα οποία πρέπει να γίνονται σεβαστά και να προστατεύονται από τα συμβαλλόμενα κράτη.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Υποχρέωση σεβασμού και αποχής – τα κράτη σέβονται τα δικαιώματα και απέχουν από οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που παραβιάζει τα δικαιώματα του παιδιού Θετική υποχρέωση – τα κράτη λαμβάνουν όλα τα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα που είναι κατάλληλα για την πραγματοποίηση των αναγνωρισμένων στη Σύμβαση δικαιωμάτων Κάθε Κράτος που έχει επικυρώσει τη Σύμβαση (η Κύπρος το έχει κάνει το 1991) έχει αναλάβει από τη μια τη νομική υποχρέωση να απέχει από οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που παραβιάζει τα δικαιώματα του παιδιού (Υποχρέωση σεβασμού και αποχής) και τη Θετική υποχρέωση να λαμβάνουν όλα τα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα που είναι κατάλληλα για την πραγματοποίηση των αναγνωρισμένων στη Σύμβαση δικαιωμάτων.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ Αρχή του Δικαιώματος στη Ζωή, Επιβίωση και Ανάπτυξη του Παιδιού (Άρθρο 6) Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού (Άρθρο 3) Αρχή της Συμμετοχής (Άρθρο 12) Αρχή της Μη Διάκρισης (Άρθρο 2) Στη Σύμβαση δεν υπάρχει ιεράρχηση των δικαιωμάτων αλλά όλα θεωρούνται σημαντικά και απαραίτητα για την πλήρη ανάπτυξη του παιδιού. Τα δικαιώματα του παιδιού, όπως αυτά περιλαμβάνονται στη Σύμβαση, παρουσιάζουν μια συνεκτική αλληλεξάρτηση. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε αποσπασματική ή μερική εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού δεν είναι συμβατή με το πνεύμα του κειμένου της Σύμβασης. Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το όργανο των Ηνωμένων Εθνών που είναι επιφορτισμένο με την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης σε κάθε κράτος μέλος, θέλοντας, ακριβώς, να υπογραμμίσει τον ενοποιητικό χαρακτήρα που διέπει τη Σύμβαση έχει καθορίσει 4 γενικές αρχές (που αντλούνται από τις πρόνοιες των Άρθρων 2, 3, 6 και 12) που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ως καθοδηγητικές για την εφαρμογή όλων των υπολοίπων Άρθρων της Σύμβασης ξεχωριστά. Αυτές είναι οι ακόλουθες: Η Αρχή του Δικαιώματος στη Ζωή, Επιβίωση και Ανάπτυξη του Παιδιού (Άρθρο 6) Η Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού (Άρθρο 3) Η Αρχή της Συμμετοχής (Άρθρο 12) Η Αρχή της Μη Διάκρισης (Άρθρο 2)

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή του Δικαιώματος στη Ζωή, στην Επιβίωση και στην Ανάπτυξη (Άρθρο 6) Εγγενές δικαίωμα στη ζωή και στην ανάπτυξη Θετική υποχρέωση των κρατών να εξασφαλίζουν την επιβίωση και ανάπτυξη του παιδιού Η Αρχή του Δικαιώματος στη Ζωή, στην Επιβίωση και στην Ανάπτυξη: Το δικαίωμα του παιδιού στη ζωή και την ανάπτυξη είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματά του. Τα Συμβαλλόμενα κράτη έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν το εγγενές δικαίωμα του παιδιού στη ζωή.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή της Συμμετοχής (Άρθρο 12) Δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης των απόψεων των παιδιών που είναι ικανά να σχηματίσουν δικές τους απόψεις Διασφάλιση συνθηκών διαμόρφωσης και ελεύθερης έκφρασης των απόψεων των παιδιών (δεξιότητες συμμετοχής / απαραίτητη πληροφόρηση) Ευθύνη του Κράτους να αναζητήσει και να ακούσει τις απόψεις των παιδιών Βαρύτητα στις απόψεις των παιδιών ανάλογα με την ηλικία και βαθμό ωριμότητας Δικαίωμα τους παιδιού να ακούγεται σε οποιεσδήποτε διαδικασίες (διοικητικές, δικαστικές) Η Αρχή της Συμμετοχής: Με βάση την αρχή αυτή, κάθε παιδί έχει δικαίωμα να λαμβάνει πληροφόρηση σχετικά με ότι το αφορά αλλά και να του παρέχονται όλες εκείνες οι ευκαιρίες που θα του επιτρέψουν να διαμορφώσει τις δικές του απόψεις σε σχέση με τα θέματα αυτά. Το παιδί θα πρέπει να έχει την ευκαιρία όχι μόνο να εκφέρει ελεύθερα τις απόψεις του αλλά αυτές να ακούγονται και να λαμβάνονται υπόψη, ανάλογα με την ηλικία και το βαθμό της ωριμότητάς του, στα πλαίσια των διαδικασιών λήψεως αποφάσεων.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού (Άρθρο 3) Σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού. Αφορά όλους τους οργανισμούς – δημόσιους ή ιδιωτικούς, οργανισμούς κοινωνικής ευημερίας, δικαστήρια, διοικητικές αρχές, νομοθετικά όργανα. Η Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού (Άρθρο 3): Σύμφωνα με την αρχή αυτή, κάθε ενέργεια που λαμβάνεται με σημείο αναφοράς το παιδί (ή κάποια ομάδα παιδιών) θα πρέπει να λαμβάνει πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του ίδιου του παιδιού (ή της ομάδας των παιδιών). Η συγκεκριμένη αρχή αφορά όλους τους οργανισμούς – δημόσιους ή ιδιωτικούς, οργανισμούς κοινωνικής ευημερίας, δικαστήρια, διοικητικές αρχές και νομοθετικά όργανα.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή της Μη Διάκρισης (Άρθρο 2) Τα δικαιώματα πρέπει να εξασφαλίζονται σε κάθε παιδί χωρίς διάκριση στη φυλή, στο χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις ή άλλες πεποιθήσεις του παιδιού ή των γονέων του ή των νόμιμων κηδεμόνων του ή την κρατική, εθνική, ή κοινωνική καταγωγή τους, την περιουσιακή τους κατάστασης, την ανικανότητά τους, τη γέννησή τους ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Θετική υποχρέωση για λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για προστασία του παιδιού από κάθε μορφής διάκριση. Η Αρχή της Μη – Διάκρισης κατοχυρώνεται με το Άρθρο 2 της Σύμβασης. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν την υποχρέωσή τους να εξασφαλίζουν ότι όλα τα παιδιά που βρίσκονται στην επικράτειά τους θα έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν τα δικαιώματά τους όπως αυτά κατοχυρώνονται στο κείμενο της Σύμβασης χωρίς διάκριση στη φυλή, στο χρώμα, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις. Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του παιδιού έναντι όλων των μορφών διάκρισης ή τιμωρίας, με βάση την υπόσταση, τις δραστηριότητες, τις εκφρασμένες απόψεις ή τις πεποιθήσεις των γονέων του, των νόμιμων κηδεμόνων του ή των μελών της οικογένειάς του.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Η Αρχή της Μη Διάκρισης ως καθοδηγητική της εφαρμογής των δικαιωμάτων των παιδιών μεταναστών Οι διατάξεις του Άρθρου 2 (Αρχή της Μη Διάκρισης) σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Πρωτοκόλλου 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει κυρώσει η Δημοκρατία, και το οποίο απαγορεύει οποιαδήποτε διάκριση εναντίον οποιουδήποτε προσώπου και για οποιοδήποτε λόγο αναφορικά με δικαίωμα που προβλέπεται σε νόμο, παρέχουν ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο προστασίας των παιδιών από οποιουδήποτε είδους διάκριση. Στη βάση της Αρχής της Μη Διάκρισης, το Κράτος έχει νομική υποχρέωση να διασφαλίζει σε όλα τα παιδιά, που βρίσκονται στην επικράτειά του, το σεβασμό των δικαιωμάτων τους. Η Αρχή απαγορεύει κάθε μορφή διάκρισης αφού ο κατάλογος των λόγων διάκρισης είναι ανοικτός και όχι κλειστός. Παράλληλα, απαγορεύει διακρίσεις εναντίον των παιδιών για λόγους που έχουν να κάνουν επίσης με τους γονείς ή νόμιμους κηδεμόνες τους, αναγνωρίζοντας έτσι την ιδιαίτερη θέση στην οποία βρίσκονται τα παιδιά, περιλαμβανομένων των παιδιών μεταναστών. Οι διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Πρωτοκόλλου 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει κυρώσει η Δημοκρατία, και το οποίο απαγορεύει οποιαδήποτε διάκριση εναντίον οποιουδήποτε προσώπου και για οποιοδήποτε λόγο αναφορικά με δικαίωμα που προβλέπεται σε νόμο, παρέχουν ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο προστασίας των παιδιών από οποιουδήποτε είδους διάκριση.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Τα ανθρώπινα δικαιώματα εφαρμόζονται σε σχέση με κάθε πρόσωπο, άρα και στους μετανάστες Πολύ λίγα είναι τα δικαιώματα που διαχωρίζουν τους ανθρώπους ανάλογα με τη νομιμότητα ή μη της παραμονής τους σε μια χώρα. Η αντίληψη επομένως που ευρέως επικρατεί ότι οι μετανάστες που βρίσκονται σε μια χώρα χωρίς τα απαιτούμενα έγγραφα (μετανάστες χωρίς χαρτιά) δεν έχουν ανθρώπινα δικαιώματα, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και στις νομικές δεσμεύσεις που απορρέουν από τα διεθνή αυτά κείμενα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε σχέση με τα παιδιά. 

Δικαιώματα αποκλειστικής σημασίας για τα παιδιά μετανάστες Τα ανθρώπινα δικαιώματα εφαρμόζονται σε σχέση με κάθε πρόσωπο, άρα και στους μετανάστες Η Σύμβαση προστατεύει τόσο τα παιδιά πρόσφυγες όσο και αυτά που επιζητούν να αποκτήσουν το καθεστώς του πρόσφυγα (Άρθρο 22) Ασυνόδευτα παιδιά είναι μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα για την οποία τα συμβαλλόμενα κράτη θα πρέπει να λαμβάνουν ειδικά μέτρα (Άρθρο 22 και Γενικό Σχόλιο Υπ. Αριθμό 6) Τα ανθρώπινα δικαιώματα εφαρμόζονται σε σχέση με κάθε πρόσωπο, άρα και στους μετανάστες και στις περισσότερες περιπτώσεις ανεξάρτητα από τη νομιμότητα ή μη της παραμονής των μεταναστών σε μια χώρα. Πολύ λίγα είναι τα δικαιώματα που διαχωρίζουν τους ανθρώπους ανάλογα με τη νομιμότητα ή μη της παραμονής τους σε μια χώρα.. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε σχέση με τα παιδιά. Πέραν τούτου, τα παιδιά μετανάστες είναι μια από τις πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες παιδιών. Η ΣΔΠ είναι το πρώτο εργαλείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων το οποίο δίνει έμφαση στην ανάγκη προστασίας όχι μόνο των παιδιών που θεωρούνται πρόσφυγες, αλλά και όσων παιδιών επιζητούν να αποκτήσουν το καθεστώς του πρόσφυγα, είτε συνοδεύονται είτε όχι από τους γονείς τους (Άρθρο 22). Περαιτέρω, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο Γενικό της Σχόλιο Υπ. Αριθμό 6 έχει ετοιμάσει οδηγίες που αφορούν το χειρισμό ασυνόδευτων ανηλίκων που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους. Η Σύμβαση αναγνωρίζει τα ασυνόδευτα παιδιά, είτε αυτά αιτούνται άσυλο είτε όχι, ως μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα παιδιών για την οποία τα συμβαλλόμενα κράτη θα πρέπει να λαμβάνουν ειδικά μέτρα έτσι ώστε τα παιδιά αυτά να έχουν πρόσβαση σε όλα τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην ίδια τη Σύμβαση. Η Επιτροπή έχει καταστήσει σαφές ότι τα ασυνόδευτα παιδιά τα οποία αναζητούν προστασία ως πρόσφυγες (αιτητές ασύλου), θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ικανή νομική αντιπροσώπευση, προστασία και καθοδήγηση, προκειμένου να μπορέσουν να στηρίξουν αποτελεσματικά τις αιτήσεις τους για άσυλο, σύμφωνα και με το διεθνές δίκαιο. 

Δικαιώματα ιδιαίτερης σημασίας για τα παιδιά μετανάστες Δικαίωμα εγγραφής και απόκτησης ονόματος [Άρθρο 7 (1)] Δικαίωμα του παιδιού να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του [Άρθρο 9 (1)] Δικαίωμα στην ατομική και κοινωνική/ πολιτισμική ταυτότητα (Άρθρο 14 & Άρθρο 30) Δικαίωμα διασφάλισης ενός ποιοτικού επιπέδου ζωής (Άρθρο 24 & Άρθρο 27) Δικαίωμα στην Εκπαίδευση (Άρθρο 298 & Άρθρο 29) Στη βάση της Αρχής της Μη Διάκρισης, το Κράτος έχει τη νομική υποχρέωση να διασφαλίζει, σε κάθε παιδί – μετανάστη, που διαβιεί στην επικράτειά του το πλήρες φάσμα των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως αυτά διασφαλίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ορισμένα από αυτά τα δικαιώματα, έχουν ιδιαίτερη σημασία για το σύνολο των παιδιών – μεταναστών, λόγω ακριβώς των συνθηκών που αυτά αντιμετωπίζουν. Ενδεικτικά, σημειώνω τα πιο κάτω- Δικαίωμα εγγραφής και απόκτησης ονόματος [‘Άρθρο 7 (1)] Το Άρθρο 7 (1) διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε παιδιού να εγγράφεται, αμέσως μετά τη γέννησή του, στο ληξιαρχείο και να έχει από εκείνη τη στιγμή το δικαίωμα ονόματος, το δικαίωμα να αποκτήσει ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, το δικαίωμα να γνωρίζει τους γονείς του και να ανατραφεί από αυτούς. Η εφαρμογή του δικαιώματος, πέραν των άλλων, αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα απέναντι στο ενδεχόμενο το παιδί, και ιδιαίτερα, το παιδί μετανάστης, να αφεθεί εκτεθειμένο στους κινδύνους απαγωγής, εμπορίας ή/και παράνομης υιοθεσίας. Πρόσφατα, μετά από σχετικό παράπονο που μου έχει γίνει, έχω εντοπίσει στις σχετικές διαδικασίες που ακολουθούνται στην Κύπρο κενά, τα οποία επιτρέπουν ώστε παιδί που γεννήθηκε στην Κύπρο, από μητέρα μετανάστη, να μην εγγράφεται στο ληξιαρχείο. Έχω ήδη προχωρήσει σε παρέμβαση προς τον αρμόδιο Υπουργό, επισημαίνοντας του την ανάγκη για τροποποίηση των διαδικασιών αυτών. Δικαίωμα του Παιδιού να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του [ Άρθρο 9 (1)] Το Άρθρο 9 της Σύμβασης δεσμεύει τα Κράτη να μεριμνούν ώστε το παιδί να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του, παρά τη θέλησή τους, εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν, με την επιφύλαξη δικαστικής αναθεώρησης και σύμφωνα με τους εφαρμόσιμους νόμους και διαδικασίες, όχι ο χωρισμός αυτός είναι αναγκαίος για το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού. Δικαίωμα στην ατομική και κοινωνική/ πολιτισμική ταυτότητα (Άρθρο 14 & Άρθρο 30) Η έμφαση που αποδίδει η Σύμβαση στην υποχρέωση του Κράτους να σέβεται και να διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε παιδιού να διατηρεί τόσο την ατομική όσο και την κοινωνική/πολιτισμική του ταυτότητα έχει επίσης βαρύνουσα σημασία για την κατάσταση του παιδιού μετανάστη το οποίο μεγαλώνει σε ένα πολιτισμικό περιβάλλον ξένο προς το δικό του. Σύμφωνα με το Άρθρο 8 της Σύμβασης κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να διαφυλάττει την ταυτότητά του, συμπεριλαμβανομένης της ιθαγένειας του και του ονόματός του. Περαιτέρω, το Άρθρο 14 δεσμεύει τα Συμβαλλόμενα Κράτη να σέβονται, αφενός, το δικαίωμα του παιδιού για ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας και, αφετέρου, το δικαίωμα και το καθήκον των γονέων να καθοδηγούν στην άσκηση του ως άνω δικαιώματος κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του. Τέλος, το Άρθρο 30 διασφαλίζει το δικαίωμα του παιδιού να έχει τη δική του πολιτιστική ζωή, να πρεσβεύει και να ασκεί τη δική του θρησκεία ή να χρησιμοποιεί τη δική του γλώσσα από κοινού με άλλα μέλη της ομάδας του (Άρθρο 30). Δικαίωμα διασφάλισης ενός ποιοτικού επιπέδου ζωής (Άρθρο 25 & Άρθρο 27) Το δικαίωμα κάθε παιδιού να απολαμβάνει, με τη συνδρομή και υποστήριξη του κράτους προς το ίδιο και τους γονείς του, ενός επιπέδου ζωής που να είναι κατάλληλο για τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξή του (Άρθρο 27), όπως και το δικαίωμα να απολαμβάνει το ψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας και να τυγχάνει των διευκολύνσεων ιατρικής περίθαλψης και αποκατάστασης της υγείας του (Άρθρο 24), αποκτούν ιδιαίτερη σημασία για τα παιδιά μετανάστες λαμβανομένου υπόψη ότι οι γονείς τους, συχνά, αντιμετωπίζουν το φάσμα των διακρίσεων, του κοινωνικού αποκλεισμού και της οικονομικής εξαθλίωσης. Δικαίωμα στην Εκπαίδευση (Άρθρο 28 & Άρθρο 29) Η ΣΔΠ αναγνωρίζει το δικαίωμα κάθε παιδιού και κατ’ επέκταση και του παιδιού μετανάστη στην Εκπαίδευση (Άρθρο 28). Το δικαίωμα, ωστόσο, στην εκπαίδευση δεν εξαντλείται στη διασφάλιση της πρόσβασης σε σχολείο. Αφορά το περιεχόμενο που αυτή έχει και τις διαδικασίες από τις οποίες διέπεται. Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο Γενικό της Σχόλιο Υπ. Αρ. 1. (The Aims of Education) υπογραμμίζει: «Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε μια εκπαίδευση η οποία να είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιον τρόπο ώστε, να του παρέχει δεξιότητες ζωής, να ενισχύει την ικανότητά του να απολαμβάνει το πλήρες εύρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προωθεί μια κουλτούρα εμποτισμένη με τις σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα αξίες». Σύμφωνα πάντα με την Επιτροπή, η προώθηση της δυνατότητας των παιδιών να απολαύσουν πλήρως τα δικαιώματά τους, θα πρέπει να ενισχύεται από αξίες ενσωματωμένες στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Στη ΣΔΠ, υπογραμμίζεται ο ρόλος της εκπαίδευσης στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας ανοιχτής στη διαφορετικότητα και δεσμευμένης στο σεβασμό και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  Έχω αναφερθεί, όχι εξαντλητικά, σε ορισμένα από αυτά τα δικαιώματα, η διασφάλιση των οποίων έχει ιδιαίτερη σημασία για τα παιδιά μετανάστες. Επαναλαμβάνω και υπογραμμίζω ωστόσο ότι η Πολιτεία έχει νομική υποχρέωση η οποία απορρέει από τη συμμετοχή της στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, να προασπίζεται τα δικαιώματα όλων των παιδιών στην επικράτειά της, ανεξάρτητα από το καθεστώς με το οποίο βρίσκονται σε αυτή.

Περιγραφή Περίπτωσης Samy & Monica (Φιλιππίνες) Γάμος: 1995 Το 2005 δεν ανανεώθηκε η άδεια παραμονής τους Samy. Αίτηση Κυπριακής Υπηκοότητας – Ουδέποτε έλαβε απάντηση - : 2013 : Εκδίκαση – πρόστιμο – απέλαση Αλέξανδρος 17 χρόνων Μαρία 8 χρόνων Η μητέρα και τα παιδιά παραμένουν στην Κύπρο χωρίς καθεστώς παραμονής Περιγραφή περίπτωσης   Ο κος Samy, υπήκοος Φιλιππινών, ήρθε στην Κύπρο το 1993 με άδεια προσωρινής παραμονής και εργασίας. Το 1997 παντρεύτηκε την κα Monica, επίσης από τις Φιλιππίνες, η οποία βρισκόταν στην Κύπρο από το 1995, με άδεια προσωρινής παραμονής και εργασίας. Το ζευγάρι απέκτησε δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο 17 ετών και την Μαρία 8 ετών, τα οποία έχουν γεννηθεί στην Κύπρο, φοιτούν σε δημόσια ελληνικά σχολεία, μιλούν την ελληνική γλώσσα, ζουν και συμπεριφέρονται με τις τοπικές συνήθειες ενώ δεν γνωρίζουν καθόλου τη χώρα, τη γλώσσα και τις νοοτροπίες της χώρας καταγωγής των γονιών τους. Το 2005, αφού ο κος Samy συμπλήρωσε 12 χρόνια αδιάλειπτης νόμιμης παραμονής στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας καταχώρησε αίτηση για εγγραφή του ως Κύπριος πολίτης. Μετά από την εν λόγω αίτηση, παρόλο ότι έγιναν επανειλημμένες προσπάθειες, τόσο από τον ίδιο όσο και μέσω διαφόρων δικηγόρων για να εξασφαλίσει άδεια παραμονής, οι Αρχές δεν ανανέωσαν ποτέ ξανά την άδεια παραμονής του. Επιπρόσθετα, δεν έλαβε ποτέ απάντηση σχετικά με την τύχη της αίτησής του για εγγραφή του ως Κύπριος πολίτης. Το 2011, ο κος Samy συνελήφθηκε από την Αστυνομία με κατηγορίες παράνομης εργοδότησης και παράνομης παραμονής και τέλεσε υπό κράτηση για μερικές μέρες, μέχρι που με απόφαση του Δικαστηρίου, αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους. Στις 30/05/2013, κατά την εκδίκαση της πιο πάνω υπόθεσης, καταδικάστηκε σε 300 ευρώ πρόστιμο. Την ίδια ημέρα και αφότου ολοκληρώθηκε η διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου, συνελήφθηκε στη βάση διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, ως απαγορευμένος μετανάστης λόγω παράνομης παραμονής στο έδαφος της Δημοκρατίας. Λίγες μέρες αργότερα και χωρίς να έχει προηγηθεί οποιαδήποτε άλλη ενημέρωση της οικογένειας, ο κος Samy απελάθηκε. Η μητέρα μαζί με τα δύο ανήλικα παιδιά παραμένουν στην Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς καθεστώς παραμονής, ενώ οι αρμόδιες Αρχές σε επιστολή τους προς την Επίτροπο, αναφέρουν ότι ο κος Samy ουδέποτε δήλωσε ότι έχει σύζυγο και παιδιά στην Κύπρο και ότι «..η σύζυγος … και τα δύο ανήλικα παιδιά …βρίσκονται επίσης παράνομα στο έδαφος της ΚΔ και είναι αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης.» Οι αρμόδιες Αρχές σε επιστολή τους προς την Επίτροπο, αναφέρουν ότι ο κος Samy ουδέποτε δήλωσε ότι έχει σύζυγο και παιδιά στην Κύπρο και ότι «..η σύζυγος … και τα δύο ανήλικα παιδιά …βρίσκονται επίσης παράνομα στο έδαφος της ΚΔ και είναι αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης.»

Οι ενέργειες της Επιτρόπου Άμεση (τηλεφωνική) επικοινωνία με Αστυνομικά Κρατητήρια Λ/ σου και επιβεβαίωση πληροφορίας για την επικείμενη απέλαση του κου Samy. Άμεση (τηλεφωνική) επικοινωνία με Υπ. Εσωτερικών. Επισήμανση ότι πραγματοποίηση της απέλασης θα οδηγήσει σε διάσπαση της οικογένειας με δυσμενείς επιπτώσεις για τα παιδιά. Η Λειτουργός του Υπ. Εσωτερικών ετοίμασε σημείωμα προς το Γεν. Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών: Εισήγηση αναστολής διότι, κατά τη λήψη της απόφασης δε λήφθηκε η οικογενειακή κατάσταση και το συμφέρον των παιδιών . Η απέλαση πραγματοποιήθηκε την ίδια μέρα. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ : ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ

Γραπτή Παρέμβαση της Επιτρόπου προς τον Υπουργό Εσωτερικών Γραπτή Παρέμβαση της Επιτρόπου προς τον Υπουργό Εσωτερικών «Α. Να επαναξιολογηθεί, το ενδεχόμενο παραχώρησης καθεστώτος παραμονής στην Κύπρο για ανθρωπιστικούς λόγους στην κα A.L.B. και τα δύο παιδιά της και να ενημερωθώ σχετικά.   Β. Να ενημερωθώ για τους λόγους για τους οποίους κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης για απέλαση του πατέρα δεν λήφθηκε υπόψη το συμφέρον των παιδιών. Γ. Να διερευνηθεί το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η αίτηση που έχουν υποβάλει για εγγραφή τους ως κύπριοι πολίτες και τους λόγους για τους οποίους δεν έχουν, οι ενδιαφερόμενοι, λάβει κάποια απάντηση μέχρι σήμερα, και να ενημερωθώ σχετικά.»

Απάντηση του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών « […] η σύζυγος του […] και τα δύο ανήλικα παιδιά του βρίσκονται επίσης παράνομα στο έδαφος της ΚΔ και είναι αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης […] Υπό το φως των πιο πάνω οι Αρχές απέλασαν τον …. στη χώρα του στις 06/06/2013 και προτίθενται να λάβουν μέτρα για τον επαναπατρισμό της συζύγου και των τέκνων μόλις εντοπιστούν.» Με επιστολή του ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών υποστηρίζει ότι ο κ. Samy ουδέποτε ανέφερε την ύπαρξη της οικογένειάς του και ότι «[…] η σύζυγος του […] και τα δύο ανήλικα παιδιά του βρίσκονται επίσης παράνομα στο έδαφος της ΚΔ και είναι αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης […]» . Σημειώνει επίσης ότι «Υπό το φως των πιο πάνω οι Αρχές απέλασαν τον …. στη χώρα του στις 06/06/2013 και προτίθενται να λάβουν μέτρα για τον επαναπατρισμό της συζύγου και των τέκνων μόλις εντοπιστούν.»

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Νομικό Πλαίσιο Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού Αρχή της Μη Διάκρισης Δικαίωμα του Παιδιού να μην αποχωρίζεται από τους γονείς τους Οι δύο γονείς είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή και την ανάπτυξη του παιδιού Η αξιολόγηση των χειρισμών του Υπουργείου Εσωτερικών έγινε εντός του ακόλουθου Νομικού Πλαισίου: Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού Αρχή της Μη Διάκρισης Δικαίωμα του Παιδιού να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του Οι δύο γονείς είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή και την ανάπτυξη του παιδιού

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Το παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του, νοουμένου ότι, αυτό είναι προς το συμφέρον του. Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου ο αποχωρισμός είναι αποτέλεσμα απέλασης, συνιστά υποχρέωση του κράτους η καθιέρωση συγκεκριμένης διαδικασίας, η οποία να εφαρμόζεται κατά τη λήψη απόφασης σε σχέση με την απέλαση του γονιού κατά την οποία να αξιολογείται το συμφέρον των παιδιών. Για την αξιολόγηση του συμφέροντος του παιδιού, θα πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρος καθορισμός κριτηρίων, ενιαίος χειρισμός καθώς και διυπηρεσιακός συντονισμός και συνεργασία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, ώστε να αξιολογούνται όλες οι επιπτώσεις που η συγκεκριμένη απόφαση θα επιφέρει στη ζωή του παιδιού. Οι πιο πάνω πρόνοιες της Σύμβασης και της σχετικής Νομολογίας της, στοχεύουν πρωτίστως να διασφαλίσουν το δικαίωμα στο παιδί να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του, νοουμένου ότι, αυτό είναι προς το συμφέρον του. Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου ο αποχωρισμός είναι αποτέλεσμα απέλασης, συνιστά υποχρέωση του κράτους η καθιέρωση συγκεκριμένης διαδικασίας, η οποία να εφαρμόζεται κατά τη λήψη απόφασης σε σχέση με την απέλαση του γονιού κατά την οποία να αξιολογείται το συμφέρον των παιδιών. Για την αξιολόγηση του συμφέροντος του παιδιού, θα πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρος καθορισμός κριτηρίων, ενιαίος χειρισμός καθώς και διυπηρεσιακός συντονισμός και συνεργασία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, ώστε να αξιολογούνται όλες οι επιπτώσεις που η συγκεκριμένη απόφαση θα επιφέρει στη ζωή του παιδιού. Η Σύμβαση διασφαλίζει επίσης το δικαίωμα προστασίας του παιδιού αυτό να μην αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης έναντι οποιαδήποτε επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένειά του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψής του.

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Δίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού Δικαίωμα κάθε παιδιού στην προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής Δικαίωμα κάθε παιδιού στην προστασία και φροντίδα που απαιτείται για την καλή διαβίωσή του, Δικαίωμά του παιδιού να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του σε ζητήματα που το αφορούν, σε συνάρτηση με την ηλικία και την ωριμότητά του Το δικαίωμα του παιδιού, να διατηρεί τακτικά προσωπικές σχέσεις και απ’ ευθείας επαφές με τους δύο γονείς του, εκτός εάν τούτο είναι αντίθετο προς το συμφέρον του. Πέραν από τη Σύμβαση, η Επίτροπος εμπλούτισε τη νομική της επιχειρηματολογία παραπέμποντας στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), του Συμβουλίου της Ευρώπης καθώς και στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Επίτροπος επισήμανε ότι ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. κατοχυρώνει: Την Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού και το δικαίωμα κάθε παιδιού στην προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής Το δικαίωμα κάθε παιδιού στην προστασία και φροντίδα που απαιτείται για την καλή διαβίωσή του, Το δικαίωμά του να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του σε ζητήματα που το αφορούν, σε συνάρτηση με την ηλικία και την ωριμότητά του, ενώ επιβάλλεται υποχρέωση όπως σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, είτε από δημόσιες Αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς, να δίνεται πρωταρχική σημασία στο υπέρτατο συμφέρον του παιδιού. Το δικαίωμα του παιδιού, να διατηρεί τακτικά προσωπικές σχέσεις και απ’ ευθείας επαφές με τους δύο γονείς του, εκτός εάν τούτο είναι αντίθετο προς το συμφέρον του. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. επιβάλλει -στους τομείς που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Ένωσης- την υποχρέωση σεβασμού των πιο πάνω δικαιωμάτων των παιδιών, τόσο στα ίδια τα όργανα της Ε.Ε. όταν νομοθετούν όσο και στα κράτη μέλη, όταν εφαρμόζουν ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο. Ένα τέτοιος τομέας όπου υπάρχει συναρμοδιότητα της Ένωσης και των κρατών μελών είναι και η μετανάστευση και στο βαθμό που τα θέματά της δεν ρυθμίζονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο, τα κράτη μέλη μπορούν να υιοθετούν και να εφαρμόζουν την εθνική μεταναστευτική πολιτική, πάντοτε όμως υπό το φως των υποχρεώσεων που απορρέουν από το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Οδηγίες και Κανονισμοί της Ε.Ε. για τα θέματα μεταναστευτικής πολιτικής Καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος μετά από πέντε έτη νόμιμης διαμονής (σε πολίτες τρίτων χωρών) Δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης Διασφάλιση επιστροφής μεταναστών χωρίς χαρτιά με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματά τους Η Ε.Ε., για τα θέματα της μετανάστευσης, έχει υιοθετήσει αριθμό Οδηγιών και Κανονισμών, στα οποία περιλήφθηκαν οι βασικές αρχές που διέπουν τη μεταναστευτική της πολιτική, όπως είναι η παραχώρηση στους νομίμως διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών, μετά από πέντε έτη νόμιμης διαμονής σε κράτος μέλος, του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος καθώς και του δικαιώματος οικογενειακής επανένωσης, η διασφάλιση της επιστροφής των μεταναστών χωρίς χαρτιά με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, και ο καθορισμός του δικαιώματος των κρατών μελών να παραχωρούν άδεια παραμονής για οποιοδήποτε λόγο σε μετανάστες χωρίς χαρτιά ανά πάσα στιγμή. Κατά την ενσωμάτωση και εφαρμογή, επομένως, των πιο πάνω Οδηγιών, τα κράτη μέλη έχουν υποχρέωση να τηρούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε..

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ): Ο σεβασμός του δικαιώματος στην οικογενειακή ενότητα συνεπάγεται υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη είτε σε σχέση με την υποχρέωσή τους να μην απελάσουν κάποιο πρόσωπο είτε με την υποχρέωσή τους να ενεργήσουν θετικά, επιτρέποντας την είσοδο και διαμονή στο έδαφός τους Το Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), με τη νομολογία του έχει αναγνωρίσει τον θεμελιώδη χαρακτήρα του δικαιώματος οικογενειακής ενότητας, καθώς επίσης και του δικαιώματος του παιδιού να διαβιεί με τους γονείς του. Σύμφωνα με το ΔΕΕ ο σεβασμός του δικαιώματος συνεπάγεται υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη, είτε σε σχέση με την υποχρέωσή τους να μην απελάσουν κάποιο πρόσωπο, είτε με την υποχρέωσή τους να ενεργήσουν θετικά, επιτρέποντας την είσοδο και διαμονή στο έδαφός τους.

Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Οδηγία 2008/ 115/ Κ (Θέτει τους κοινούς κανόνες που διέπουν τις επιστροφές των μεταναστών χωρίς χαρτιά και έχει ενσωματωθεί στον εθνικό νόμο, περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο) Προβλέπει ώστε «κατά την εφαρμογή της Οδηγίας, να λαμβάνεται υπόψη το συμφέρον του παιδιού και η οικογενειακή ζωή» Και παρέχει την ευχέρεια στα κράτη να αποφασίζουν, «ανά πάσα στιγμή, να χορηγήσουν αυτόνομη άδεια διαμονής ή άλλη άδεια που παρέχει δικαίωμα παραμονής για λόγους φιλευσπλαχνίας, ανθρωπιστικούς ή άλλους λόγους, σε υπήκοο τρίτης χώρας ο οποίος διαμένει παράνομα στο έδαφός τους.» Με βάση το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κράτος μέλος κατά την άσκηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων, λαμβάνει, σε κάθε περίπτωση, υπόψη του, τα δικαιώματα και το συμφέρον του παιδιού. Η βασική αυτή Αρχή περιλαμβάνεται επίσης και στην Οδηγία 2008/115/ΕΚ , η οποία θέτει τους κοινούς κανόνες που διέπουν τις επιστροφές των μεταναστών χωρίς χαρτιά στα κράτη μέλη της Ε.Ε. και η οποία απαιτεί σε κάθε απόφαση των Αρχών του κράτους μέλους, κατά την εφαρμογή της Οδηγίας, να λαμβάνεται υπόψη το συμφέρον του παιδιού και η οικογενειακή ζωή, ενώ παρέχει την ευχέρεια στα κράτη να αποφασίζουν, «ανά πάσα στιγμή, να χορηγήσουν αυτόνομη άδεια διαμονής ή άλλη άδεια που παρέχει δικαίωμα παραμονής για λόγους φιλευσπλαχνίας, ανθρωπιστικούς ή άλλους λόγους, σε υπήκοο τρίτης χώρας ο οποίος διαμένει παράνομα στο έδαφός τους.» Η πιο πάνω Οδηγία έχει ενσωματωθεί στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο. Στο πλαίσιο της ως άνω νομικής θεώρησης όσον αφορά την προστασίας της οικογενειακής ζωής, κινείται και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στη θεώρηση αυτή έχουν θεμελιωθεί και αριθμός αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Το δικαίωμα κάθε προσώπου στην απόλαυση της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής, χωρίς αδικαιολόγητη και δυσανάλογη παρέμβαση. Το εν λόγω δικαίωμα, περιλαμβάνει και την προστασία μεταναστών από την απέλαση ή το δικαίωμα των μεταναστών σε οικογενειακή επανένωση. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) προστατεύει στο Άρθρο 8, το δικαίωμα κάθε προσώπου στην απόλαυση της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής, χωρίς αδικαιολόγητη και δυσανάλογη παρέμβαση. Το εν λόγω δικαίωμα, περιλαμβάνει, βεβαίως, και την προστασία μεταναστών από την απέλαση ή το δικαίωμα των μεταναστών σε οικογενειακή επανένωση, στο βαθμό που η διάσπαση της οικογένειας λόγω της απέλασης ή η απέλαση προσώπου στη χώρα καταγωγής του ή η άρνηση του κράτους να εγκρίνει αίτημα για οικογενειακή επανένωση, γίνεται υπό συνθήκες που παραβιάζουν το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή.

Νομολογία Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) Αξιολόγηση των χειρισμών Αρμοδίων Αρχών Νομολογία Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) Η οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος Αν υπάρχουν παιδιά και αν ναι η ηλικία τους Η σοβαρότητα των δυσκολιών που ο/η σύζυγος είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει στη χώρα απέλασης Το συμφέρον και η ευημερία των παιδιών Η στερεότητα των κοινωνικών, πολιτιστικών και οικογενειακών δεσμών με τη χώρα υποδοχής και με τη χώρα προορισμού Η νομολογία του ΕΔΑΔ προσφέρει κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά την εφαρμογή του ως άνω δικαιώματος ειδικά όταν αυτό αφορά οικογένειες μεταναστών. Το ΕΔΑΔ έχει, σε διάφορες αποφάσεις, θέσει αριθμό κριτηρίων τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εξέταση περιπτώσεων απέλασης. Αυτά είναι : Η οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος, όπως η διάρκεια του γάμου, καθώς και άλλοι παράγοντες που εκφράζουν την αποτελεσματικότητα της οικογενειακής ζωής ενός ζευγαριού, Αν υπάρχουν παιδιά από τον γάμο, και αν ναι, την ηλικία τους και Η σοβαρότητα των δυσκολιών που ο/η σύζυγος είναι πιθανό να αντιμετωπίσει στη χώρα στην οποία ο αιτών πρόκειται να απελαθεί. το συμφέρον και η ευημερία των παιδιών, ιδίως η σοβαρότητα των δυσκολιών που τα παιδιά του προσφεύγοντος πιθανό να αντιμετωπίσουν στη χώρα στην οποία ο αιτών θα απελαθεί, η στερεότητα των κοινωνικών, πολιτιστικών και οικογενειακών δεσμών με τη χώρα υποδοχής και με τη χώρα προορισμού

Διαπιστώσεις Απουσία μεταναστευτικής πολιτικής σύμφωνης με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Δημοκρατίας Δυσκολία των αρμόδιων μεταναστευτικών αρχών να παραδεχθούν ότι αριθμός μεταναστών, υπηκόων τρίτων χωρών, θα είναι σε θέση να αποκτήσει εύλογες αξιώσεις συνέχισης της παραμονής του ή θα καταστεί μη απελάσιμος και άρα θα πρέπει να νομιμοποιηθεί. Στη βάση της αξιολόγηση των δεδομένων που αφορούσαν τη συγκεκριμένη περίπτωση η Επίτροπος διαπίστωσε – για ακόμη μια φορά – την απουσία εθνικής μεταναστευτική πολιτικής σύμφωνη με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Δημοκρατίας για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία να ρυθμίζει με ενιαίο και εξατομικευμένο τρόπο τα θέματα των οικογενειών μεταναστών και ειδικότερα των οικογενειών μεταναστών χωρίς χαρτιά, με μακροχρόνια παραμονή στην Κύπρο. [Ανάλογες διαπιστώσεις διατυπώνει και η Επίτροπος Διοικήσεως στην Έκθεσή της ως Εθνική Ανεξάρτητη Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Επίτροπος Διοικήσεως επισημαίνει την «ανυπαρξία ενός αποτελεσματικού πλαισίου διασφάλισης καθεστώτος νομιμότητας και μονιμότητας στις οικογένειες μεταναστευτικής προέλευσης που είναι ενταγμένες στην κυπριακή κοινωνία», (παράγραφος 10).]

Διαπιστώσεις Η απουσία μιας τέτοιας πολιτικής έχει δυσμενέστατες συνέπειες στις οικογένειες αιτητών πολιτικού ασύλου, των οποίων η αίτηση έχει εξεταστεί και απορριφθεί από τις αρμόδιες Αρχές μετά από πολλά χρόνια και, ως εκ τούτου, βρίσκονται χωρίς νομικό καθεστώς στη χώρα, είτε οικογένειες μεταναστών που βρίσκονταν στην Κύπρο υπό το καθεστώς προσωρινής άδειας παραμονής, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις έχει λήξει και δεν επιτράπηκε η ανανέωσή της παρά τη μακρόχρονη παρουσία τους στην Κύπρο, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο άμεσης απέλασης Η απουσία μιας τέτοιας πολιτικής έχει δυσμενέστατες συνέπειες στις οικογένειες αιτητών πολιτικού ασύλου, των οποίων η αίτηση έχει εξεταστεί και απορριφθεί από τις αρμόδιες Αρχές μετά από πολλά χρόνια και, ως εκ τούτου, βρίσκονται χωρίς νομικό καθεστώς στη χώρα, είτε οικογένειες μεταναστών που βρίσκονταν στην Κύπρο υπό το καθεστώς προσωρινής άδειας παραμονής, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις έχει λήξει και δεν επιτράπηκε η ανανέωσή της παρά τη μακρόχρονη παρουσία τους στην Κύπρο, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο άμεσης απέλασης.

Διαπιστώσεις Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης παραμονής των οικογενειών αυτών στην Κύπρο, η πλειονότητα των παιδιών, που κατά κανόνα έχουν γεννηθεί στην Κύπρο, φοιτούν σε ελληνόφωνα σχολεία, έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες ζωής της Κύπρου και έχουν ενταχθεί σε μεγάλο βαθμό στην κυπριακή κοινωνία. Ως εκ τούτου, η απόφαση του Κράτους να απελάσει, τον ένα γονέα ή όλη την οικογένεια, διαταράσσει τις ισορροπίες που έχουν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της παραμονής των οικογενειών αυτών στην Κύπρο

Διαπιστώσεις Η απόφαση για απέλαση δεν είναι συμβατή με την Αρχή της Εξυπηρέτησης του Συμφέροντος του Παιδιού Οικογένεια με μακρόχρονη παραμονή Ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς στην Κύπρο Πλήρως ενταγμένη και προσαρμοσμένη στην κυπριακή κοινωνία οικογένεια Οι δεσμοί της οικογένειας με τη χώρα καταγωγής είναι αποδυναμωμένοι Οι γονείς έχουν συνεισφέρει με την εργασία τους στην κυπριακή οικονομία Τα δύο παιδιά έχουν γεννηθεί στην Κύπρο, την οποία θεωρούν πατρίδα. Τα παιδιά δεν έχουν οποιοδήποτε δεσμό με τη χώρα καταγωγής των γονιών τους. Δεν μιλούν τη γλώσσα και δεν γνωρίζουν τις συνήθειες και τη νοοτροπία της χώρας καταγωγής των γονιών τους . Η περίπτωση της οικογένειας του κ. Samy εμπίπτει σε ένα αριθμό οικογενειών με μακρόχρονη παραμονή στην Κύπρο, με παιδιά, που κατά κανόνα έχουν γεννηθεί στην Κύπρο, φοιτούν σε ελληνόφωνα σχολεία, έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες ζωής της Κύπρου και έχουν ενταχθεί σε μεγάλο βαθμό στην κυπριακή κοινωνία και οι οποίες σε κάποια δεδομένη στιγμή, βρίσκονται αντιμέτωπες με το φάσμα της απέλασης από τη χώρα. Ειδικότερα για την οικογένεια του κ. Samy μπορεί να ειπωθεί ότι: Έχει ιδιαίτερα ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς στην Κύπρο, Είναι πλήρως ενταγμένη και προσαρμοσμένη στην κυπριακή κοινωνία Οι δεσμοί της με τη χώρα καταγωγής είναι αποδυναμωμένοι ως αποτέλεσμα του μακρόχρονου της παραμονής των δύο γονιών στην Κύπρο Οι γονείς έχουν συνεισφέρει με την εργασία τους Τα δύο παιδιά της οικογένειας έχουν γεννηθεί στην Κύπρο, την οποία θεωρούν πατρίδα, Τα παιδιά δεν έχουν οποιοδήποτε δεσμό με τη χώρα καταγωγής των γονιών τους. Δεν μιλούν τη γλώσσα και δεν γνωρίζουν τις συνήθειες και τη νοοτροπία. Υπό αυτές τις περιστάσεις, η απέλαση της οικογένειας αποκλειστικά και μόνο στη βάση της παράνομης διαμονής τους και ενώ δεν συντρέχει κανένας λόγος δημόσιας τάξης ή ασφάλειας, δύσκολα συμβιβάζεται με την Αρχή της Εξυπηρέτησης του Συμφέροντος του Παιδιού.

Διαπιστώσεις Ειδικότερα ο 17χρονος γιος της οικογένειας έχει ενσωματωθεί εντελώς στην κυπριακή κοινωνία και όπως έχει αναφέρει, σε Λειτουργούς του Γραφείου μου στα πλαίσια της συμμετοχής του στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ με θέμα: «Παιδιά που μετακινούνται: Πρώτα απ’ όλα, παιδιά», δεν γνωρίζει τη χώρα καταγωγής των γονέων του, έχει δημιουργήσει συναισθηματικές και κοινωνικές σχέσεις στην Κύπρο, θεωρεί την Κύπρο πατρίδα του και ουσιαστικά αυτοκαθορίζεται ως Κύπριος. Ειδικότερα ο 17χρονος Α.S. έχει ενσωματωθεί εντελώς στην κυπριακή κοινωνία και όπως έχει αναφέρει, σε Λειτουργούς του Γραφείου μου στα πλαίσια της συμμετοχής του στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ με θέμα: «Παιδιά που μετακινούνται: Πρώτα απ’ όλα, παιδιά», δεν γνωρίζει τη χώρα καταγωγής των γονέων του, έχει δημιουργήσει συναισθηματικές και κοινωνικές σχέσεις στην Κύπρο, θεωρεί την Κύπρο πατρίδα του και ουσιαστικά αυτοκαθορίζεται ως Κύπριος.

Διαπιστώσεις Παραβίαση Αρχής Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού Η οικογενειακή κατάσταση του κ. Σάμυ και το συμφέρον των παιδιών του δε λήφθηκε υπόψη κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης για απέλαση με ευθύνη της Διοίκησης Παραβίαση Αρχής Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού Δικαιώματος των παιδιών να μεγαλώνουν και με τους δύο γονείς Δικαίωμά τους στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή Κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης για απέλαση δεν λήφθηκε υπόψη η οικογενειακή κατάσταση του κου Σάμυ και το συμφέρον των παιδιών του, είτε διότι από πλευράς Διοίκησης δεν έγινε επαρκής έρευνα, είτε διότι ενώ γνώριζαν, επέλεξαν να αγνοήσουν τη συγκεκριμένη πληροφόρηση. Η πράξη της απέλασης οδήγησε στη διάσπαση της οικογένειας και τον αποχωρισμό των παιδιών από τον πατέρα τους και, ως εκ τούτου, παραβιάστηκαν η Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού, το δικαίωμα των παιδιών να μεγαλώνουν και με τους δύο γονείς τους και το δικαίωμά τους στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή. Η εξήγηση η οποία δόθηκε, με την απάντηση του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών ότι, «...ο εν λόγω αλλοδαπός ουδέποτε δήλωσε ότι έχει σύζυγο και παιδιά στην Κύπρο», δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.

Διαπιστώσεις Η ανακήρυξη από τις Αρχές των παιδιών ως «..αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης», εκτός του ότι, αναδεικνύει απαράδεκτη σκληρότητα, παραβιάζει την Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού, την Αρχή της Μη Διάκρισης, το δικαίωμα της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και το δικαίωμα στην εκπαίδευση Η ανακήρυξη από τις Αρχές των παιδιών ως «..αναζητούμενα πρόσωπα και μόλις εντοπιστούν θα εκδοθούν εναντίον τους διατάγματα απέλασης», εκτός του ότι, αναδεικνύει απαράδεκτη σκληρότητα, παραβιάζει την Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού, την Αρχή της Μη Διάκρισης, το δικαίωμα της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, ενδεχόμενη απέλαση των παιδιών και, ειδικότερα, του 17χρονου, ο οποίος, όπως επεξηγήθηκε πιο πάνω, έχει αναπτύξει ισχυρότατους δεσμούς με τη χώρα γέννησης και διαμονής του, ενώ ουσιαστικά έχει ανύπαρκτους δεσμούς και ελάχιστη γνώση για τη χώρα καταγωγής του, θεωρώ ότι, παραβιάζει κατάφωρα το δικαίωμά του στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, αλλά και σωρεία άλλων δικαιωμάτων όπως αυτά κατοχυρώνονται στη Σύμβαση και άλλες διεθνείς πράξεις, όπως αναλύθηκαν πιο πάνω. Επιπλέον, η απέλασή του, όχι μόνο θα εμποδίσει τη δυνατότητα να ολοκληρώσει τη φοίτησή του στη Μέση Εκπαίδευση στην Κύπρο, αλλά και δυνατό να τον εμποδίσει να ολοκληρώσει τη Μέση Εκπαίδευση στις Φιλιππίνες, δεδομένου ότι, δεν γνωρίζει τη γλώσσα. Ένα τέτοιο γεγονός θα αποτελέσει τεράστιο εμπόδιο στη μελλοντική εκπαιδευτική και επαγγελματική του πορεία και παραβιάζει το δικαίωμά του στην εκπαίδευση και είναι αντίθετο προς την Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού.

Διαπιστώσεις Η παράτυπη παραμονή της οικογένειας και η απέλαση του πατέρα σχετίζεται με σημαντικές αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά. Το παράτυπο καθεστώς παραμονής οικογενειών μεταναστών έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των μελών της οικογένειας, με τη μεγαλύτερη επίδραση να βιώνουν τα παιδιά. Συγκεκριμένα, όπως διαπιστώνεται από μελέτες,, η παρατεταμένη ανασφάλεια και αβεβαιότητα σε σχέση με το καθεστώς παραμονής, σχετίζεται με αυξημένο συναισθηματικό άγχος στα παιδιά και με προβλήματα υγείας και ψυχικής υγείας, όπως χρόνιο άγχος και κατάθλιψη, στα ενήλικα μέλη της οικογένειας. Σε σχέση με τη διάσπαση της οικογένειας, αναφέρεται ότι, όσο μεγαλύτερη η διάρκεια του αποχωρισμού και όσο πιο περίπλοκη η διαδικασία της επανένωσης, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα τα παιδιά να αναφέρουν ψυχολογικά συμπτώματα.

Το όνειρο του 17χρονου αποτυπωμένο στα λόγια του: Διαπιστώσεις Το όνειρο του 17χρονου αποτυπωμένο στα λόγια του: «…να επανενωθεί η οικογένειά μου και να αποκτήσουμε την κυπριακή υπηκοότητα». Ο 17χρονος γιος της οικογένειας έχει όνειρα για σπουδές και επαγγελματική αποκατάσταση τα οποία, όμως, αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να πραγματοποιήσει, λόγω του ότι, η παραμονή του στην Κύπρο στερείται νομιμότητας και μονιμότητας. Επιπρόσθετα, η διαπίστωση ότι, ενώ ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του Κύπριο καθότι εδώ γεννήθηκε, μεγάλωσε και φοίτησε στα δημόσια ελληνικά σχολεία, δεν αντιμετωπίζεται ως Κύπριος μέσα από τα επίσημα κρατικά έγγραφα, αλλά αντίθετα καλείται να μεταβεί σε μια χώρα με κουλτούρα και τρόπο ζωής που δεν γνωρίζει και δεν κατανοεί, του προκαλεί θυμό και σύγχυση. Ο θυμός, η ανασφάλεια, η θλίψη και η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι συναισθήματα που ενδυναμώθηκαν με την απέλαση του πατέρα και τη διάσπαση της οικογένειάς του, ενώ πλέον προστέθηκε και το άγχος για ενδεχόμενη σύλληψη του ιδίου ή της μητέρας του. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του 17χρονου όπως τα καταθέτει στο ντοκιμαντέρ με θέμα: «Παιδιά που μετακινούνται: Πρώτα απ’ όλα, παιδιά» παραγωγής του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επιτρόπων για το Παιδί σε σχέση με τα όσα βιώνει: « να επανενωθεί η οικογένειά μου και να αποκτήσουμε την κυπριακή υπηκοότητα».

Εισηγήσεις Υιοθέτηση μεταναστευτικής πολιτικής από μέρους των αρμόδιων Αρχών που να ρυθμίζει ολοκληρωμένα και με σαφήνεια θέματα των παιδιών μεταναστών χωρίς χαρτιά, με μακροχρόνια παραμονή στην Κύπρο, με τρόπο που να συνάδει με τις διεθνείς δεσμεύσεις τους κράτους και τα διεθνή πρότυπα για τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων αυτής της κατηγορίας παιδιών

Εισηγήσεις Θα πρέπει να υπάρχει ενιαίος χειρισμός καθώς και διυπηρεσιακός συντονισμός και συνεργασία ανάμεσα στις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, οι οποίες να αξιολογούν το συμφέρον των παιδιών, στη βάση κριτηρίων και παραγόντων, οι οποίοι να επιμετρούν τις συνέπειες που πιθανόν να προκύψουν στη ζωή των παιδιών σε οποιαδήποτε απόφαση τα αφορά, συμπεριλαμβανομένης και της απέλασης των γονέων τους ή ακόμη και των ιδίων.

Εισηγήσεις Στις εξαιρετικές περιπτώσεις απόφασης απέλασης του γονέα, η οποία κατά την άποψή μου θα πρέπει να είναι επιτρεπτή μόνο για σοβαρούς λόγους δημόσιας τάξης ή ασφάλειας, πρέπει να λαμβάνονται τέτοια μέτρα για τα παιδιά που θα παραμένουν στη Δημοκρατία, ώστε να είναι δυνατή η διαβίωσή τους κάτω από αξιοπρεπείς συνθήκες έχοντας πρόσβαση στα δικαιώματά τους

Εισηγήσεις Θα πρέπει να διευκρινιστεί η διαδικασία υποβολής αιτήματος στο Υπουργικό Συμβούλιο, για παραχώρηση άδειας παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ή λόγους φιλευσπλαχνίας, η οποία, ως επί το πλείστον, μπορεί να αφορά σε οικογένειες με παιδιά. Θα πρέπει να διευκρινιστεί η διαδικασία υποβολής αιτήματος στο Υπουργικό Συμβούλιο, για παραχώρηση άδειας παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ή λόγους φιλευσπλαχνίας, η οποία, ως επί το πλείστον, μπορεί να αφορά σε οικογένειες με παιδιά. Από τη στιγμή που προβλέπεται αυτή η διακριτική ευχέρεια του Υπουργικού Συμβουλίου, θα πρέπει να υιοθετηθούν συγκεκριμένες διαδικασίες για πρόσβαση στο εν λόγω δικαίωμα από οικογένειες μεταναστών ή παιδιά μετανάστες.

Για τη συγκεκριμένη οικογένεια: Εισηγήσεις Για τη συγκεκριμένη οικογένεια: Να ακυρωθούν οποιαδήποτε διατάγματα σύλληψης/κράτησης αφορούν την κα Monica και τα δύο ανήλικα παιδιά της, με σκοπό την απέλαση Να παραχωρηθεί καθεστώς παραμονής και εργασίας στην Κύπρο στην οικογένεια της κας Monica Να γίνουν, από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να παραχωρηθεί στον πατέρα, η δυνατότητα εισόδου στην Κύπρο, για να επανενωθεί με την οικογένειά του.  

Εισηγήσεις Η νομιμοποίηση της οικογένειας του κ. Σάμυ και της κ. Monica εμπίπτει στους ανθρωπιστικούς λόγους ή λόγους φιλευσπλαχνίας και μια τέτοια ενέργεια θα είναι προς το συμφέρον των παιδιών αυτών. Η θέση αυτή θα πρέπει να εξεταστεί και αξιολογηθεί από το κράτος και το Υπουργικό Συμβούλιο ως αρμόδια Αρχή.

Ευχαριστώ!