Το σύστημα «Δουβλίνο» και η εξέλιξή του Το σύστημα «Δουβλίνο» και η εξέλιξή του Βασίλης Χατζόπουλος Καθηγητής στο Πάντειο Παν/μιο, στο Κολλέγιο της Ευρώπης και στο Παν/μιο του Νόττιγχαμ 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos
Εισαγωγή Σημαντικές διαφοροποιήσεις Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Εισαγωγή Άσυλο – Πηγές προστασίας: NON REFOULEMENT Συνθήκη Γενεύης 1951 + Πρωτόκολλο ΝΥ 1967 ΕΣΔΑ Α 2: προστασία ζωής Α 3: απάνθρωπη – εξευτελιστική μεταχείριση Α 5: διαδικασία κράτησης Συμβάσεις του ΟΗΕ Κατά των βασανιστηρίων κ.α. (1984/87) Για τα δικαιώματα του παιδιού (1989/90) Σύμφωνο για τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα (1966/76) Κατά κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων (1966/69) Εθνικά συντάγματα (λ.χ.Πορτογαλία) Χάρτης Θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ Σημαντικές διαφοροποιήσεις 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 2
Ο Ευρωπαϊκός ΧΕΑΔ Αρμοδιότητα: ΣυνθΜάαστριχτ/Αμστερνταμ 1999 Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Ο Ευρωπαϊκός ΧΕΑΔ Αρμοδιότητα: ΣυνθΜάαστριχτ/Αμστερνταμ 1999 Ορισμός προσανατολισμών από Ευρ. Συμβούλιο Ειδικό Συμβούλιο του Τάμπερε (Φιλανδία) 1999-2004 Πρόγραμμα της Χάγης (Ολλανδία) 2004-2010 Πρόγραμμα της Στοκχόλμης (Σουηδία) 2010-14 Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση (13/5/15) Άμεση αντιμετώπιση τρέχουσας κατάστασης Μείωση κινήτρων για παράτυπη μετανάστευση Διάσωση ζωών και διασφάλιση εξωτερικών συνόρων Ενίσχυση πολιτικής για το άσυλο Νέα πολιτική για τη νόμιμη μετανάστευση 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 3
1. Ιστορικό – Γενικές Κατευθύνσεις 11/17/2018
Ο Ευρωπαϊκός ΧΕΑΔ Συνιστώσες της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Ο Ευρωπαϊκός ΧΕΑΔ Συνιστώσες της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου Προστασία αιτούντων ασύλου - με ελάχιστους κοινούς παρονομαστές Οδγ. 2004/832011/95: Ορισμός ατόμων που δικαιούνται προστασίας και καθεστώς «πρόσφυγα» Οδγ. 2003/92013/33: όροι υποδοχής αιτούντων ασύλου Οδγ. 2005/89: διαδικασία αναγνώρισης/ανάκλησης Αλληλεγγύη – Κατανομή βάρους (burden sharing) Κανονισμός Δουβλίνο 343/2003 604/2013 ??? Ταμείο για το άσυλο, τη μετανάστευση και την ένταξη 2014-20 Οδγ. 2001/55: για τις μαζικές εισροές αιτούντων ασύλου 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 5
Δουβλίνο ΙΙ: Καν 343/2003 Κριτήρια Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙ: Καν 343/2003 Αντικαθιστά τη Σύμβαση του Δουβλίνου του 1990 Αίτια Asylum Shopping Refugees in Orbit Ελάφρυνση χωρών που είχαν «προτιμηθεί» από πρόσφυγες: Βόρειες Κριτήρια Οικογενειακά Πρόσφατη είσοδος/έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου Πρώτη χώρα εισόδου Προβλήματα Κυριαρχία του κριτηρίου της πρώτης εισόδου Ρήξη Βορά – Νότου: burden-shifting 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 6
Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙ: Καν 343/2003 Παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων των αιτούντων ΕΔΑΔ: (30696/09) MMS v Greece and Belgium, 2010 Συστημική παραβίαση (+ 960 εκκρεμείς) ΔΕΕ: C-411/10 & 439/10 NS v Home Dept, 2011 Τεκμήριο ότι όλα τα ΚΜ είναι «ασφαλή»: ΜΑΧΗΤΟ Ανατρέπεται όταν «συστημικές δυσλειτουργίες» σχετικά με τη διαδικασία χορήγησης και τις συνθήκες υποδοχής «Οσάκις είναι αδύνατο να [τις] αγνοούν τα άλλα ΚΜ Το ΔΕΕ σημειώνει ότι κατά την κρίσιμη περίοδο 90% των αιτούντων ασύλου εισερχόταν από την Ελλάδα Αναστολή «επιστροφής» προς Ελλάδα ΑΛΛΑ Σύσταση της Επιτροπής της 8/12/16 για επανέναρξη από 15/3/2017 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 7
Δουβλίνο ΙΙ: Καν 343/2003 ΑΛΛΑ: 1,5 εκατομμύρια το 2015 ! Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙ: Καν 343/2003 ΑΛΛΑ: 1,5 εκατομμύρια το 2015 ! 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 8
Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 Βελτιώσεις Αίτια Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 Αίτια Παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων των αιτούντων Αναποτελεσματικότητα Δουβλίνου ΙΙ Πίεση κρατών νότου για burden sharing Βελτιώσεις Μερική διεύρυνση περιπτώσεων μη μεταφοράς αιτούντος Αναστολή μεταφοράς αιτούντος διεθνούς προστασίας Ρήτρες ΝS: τεκμήριο μαχητό – ΚΜ κρατάει και εξετάζει Διεύρυνση κύκλου οικογένειας Επέκταση διαδικαστικών εγγυήσεων Ανθρωπιστική ρήτρα Μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 9
Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 Προβλήματα Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 Προβλήματα Το βασικό (προβληματικό) κριτήριο παραμένει Προϊόν συμβιβασμού Νότος: να αλλάξει το βασικό κριτήριο Επιτροπή: να αναστέλλεται σε περιπτώσεις μαζικών εισροών Βοράς: να μην αλλάξει τίποτα Θεμελιώδη δικαιώματα: ευρύ δικαίωμα κράτησης Ασάφεια ως προς ποιο ΚΜ είναι υπεύθυνο: +++ αρνητικές Aγνοεί την ΔΕΕ C-648/11, MA, BT, DA/Η κ. Βασιλείου που εκδόθηκε λίγο πριν την έκδοσή του: ασυνόδευτα ανήλικα χωρίς οικογένεια ΚΜ της αίτησης +Ζητήματα απόδειξης: VIS/Eurodac, συνέντευξη, έγγραφα οικογενειακής κατάστασης (;;;) Ανισορροπία: 72% αιτήσεις επιστροφής – 28% ανάληψης + σιωπηρή αποδοχή (λόγω φόρτου, έλλειψης εγγράφων) 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 10
Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 11
Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Δουβλίνο ΙΙΙ: Καν 604/2013 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 12
Δουβλίνο ΙV: Com (2016) 270 final Υποχρέωση υποβολής αιτήματος σε ΚΜ εισόδου – διπλός (τριπλός) έλεγχος: Απαράδεκτου: από ΚΜ εισόδου – συνοπτικά Δουβλίνου: από ΚΜ εισόδου ή άλλο +++ Γενεύης: από αρμόδιο ΚΜ Ίδια βασικά κριτήρια με διορθώσεις: Ευρύτερος ορισμός οικογένειας Ειδικοί κανόνες για ασυνόδευτα ανήλικα Περισσότερες διαδικαστικές εγγυήσεις για αιτούντες Στενότερη συνεργασία – μικρότερες προθεσμίες 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 13
Δουβλίνο ΙV: Com (2016) 270 final Διορθωτικός μηχανισμός Κλειδί: αρ. αιτήσεων Πληθυσμός + ΑΕΠ Όταν λόγος > 150% τότε μετά τον έλεγχο απαραδέκτου μεταφορά σε άλλα ΚΜ Τα ΚΜ που αρνούνται = 250.000 ανά άτομο Προβλήματα Συνοπτική διαδικασία σε ΚΜ εισόδου – εγγυήσεις;; Ασυνόδευτα ανήλικα μένουν στο ΚΜ εισόδου Επιβάρυνση ΚΜ εισόδου Πιο γραφειοκρατικό – εμπλοκή 3 ΚΜ Κριτικές ProAsyl, ECRE, UNHCR Εξαίρεση ΗΒ και Ιρλανδίας 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 14
Εισαγωγή ΧΕΑΔ Δουβλίνο ΙΙ Δουβλίνο ΙΙΙ Δουβλίνο ΙV Επίλογος Τα ποσοτικά/ποιοτικά στοιχεία των αιτούντων έχουν αλλάξει από Συνθ Γενεύης και από Δουβλίνο Ι και ΙΙ Ακατάλληλο για μεγάλους αριθμούς αιτούντων Τεκμήριο ότι όλα τα ΚΜ είναι ασφαλή, ΌΜΩΣ MSS v Belgium and Greece (2011): Ελλάδα Tarakhel v Switzerland (2014): Ιταλία UNHCR (10.4.17) πρότεινε την αναστολή αποστολής προς την Ουγγαρία Δεν εξασφαλίζει ικανοποιητική εξέταση αιτημάτων Ιδιαίτερα γραφειοκρατικό και ακριβό (VIS, Eurodac κτλ), με φτωχά αποτελέσματα ΌΜΩΣ: η καλύτερη δυνατή λύση πριν την εξοχώρια διαχείριση; 11/17/2018 Vassilis Hatzopoulos Vassilis Hatzopoulos 15