Νοσηλευτική Φροντίδα σε παθήσεις Θυρεοειδή Μανομενίδης Γεώργιος Νοσηλευτής PhD

Ανατομία και φυσιολογία Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται κάτω από το υοειδές οστό και μπροστά από την τραχεία Αποτελείται από δύο λοβούς Το τμήμα του λοβού που ενώνει τους δυο λοβούς ονομάζεται ισθμός Ο θυρεοειδής αδένας παράγει δυο δραστικές ορμόνες: τη θυροξίνη (Τ4) και την τριιωδοθυρονίνη (Τ3)

O ρυθμός παραγωγής τους εξαρτάται από Την πρόσληψη ιωδίου από τον αδένα Την ακεραιότητα των ενδοθυρεοειδικών ενζυμικών συστημάτων Την υποφυσιακή ορμόνη TSH Τη στάθμη των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα

Βασική πρώτη ύλη για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών είναι το ιώδιο Ο θυρεοειδής διαθέτει έναν αυτορρυθμιστικό μηχανισμό που λειτουργεί ομοιοστατικά Με το μηχανισμό αυτό μειώνεται η πρόσληψη ιωδίου όταν υπάρχει περίσσεια του στην κυκλοφορία

Δράση θυρεοειδικών ορμονών Στην κατανάλωση οξυγόνου από τους ιστούς (αυξάνεται η κατανάλωση) Στην σωματική αύξηση Στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος Στο μεταβολισμό των λευκωμάτων, λιπών και υδαταναθράκων Αυξάνουν τη λιπολυτική δράση της αδρεναλίνης και της αυξητική ορμόνης

Διαγνωστικές εξετάσεις και δοκιμασίες Πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου από το θυρεοειδή αδένα Προσδιορισμός ολικής θυροξίνης ορού Προσδιορισμός TSH Σπινθηρογράφημα θυρεοειδή

Υποθυρεοειδισμός Είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία η έκκριση θυρεοειδικών ορμονών είναι ανεπαρκής Διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή Πρωτοπαθής Αναφέρεται στην ανεπάρκεια των θυρεοειδικών ορμονών και οφείλεται στην καταστροφή του αδένα ή σε διαταραχές στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών Δευτεροπαθής Προκαλείται από αδυναμία της αδενουπόφυσης να εγκρίνει επαρκεί ποσότητα TSH. Δημιουργείται χαρακτηριστική εμφάνιση στον άρρωστο λόγω των αλλοιώσεων του δέρματος και ονομάζεται μυξοίδημα

Μυξοίδημα

Μυξοιδηματικό κώμα Είναι η πολύ προχωρημένη κατάσταση του υποθερεοειδισμού κατά την οποία οι σωματικές και πνευματικές λειτουργίες σε βαθμό που ο άρρωστος πέφτει σε κώμα. Επέρχεται απότομα ή ύστερα από ένα στάδιο λήθαργου και συνοδεύεται από μεγάλη θνητότητα

Εκτίμηση της κατάστασης του ασθενή Δυσκολία στην εκτέλεση δραστηριοτήτων της ημέρας Μέτρια αύξηση του βάρους του σώματος πάρα τη μειωμένη όρεξη Οίδημα στα βλέφαρα και τα άκρα Μεγάλη γλώσσα, παχιά και βραχνή φωνή Διαταραχές εμμήνου ρύσης Παράπονα για επίπτωση των μαλλιών Μειωμένη εφίδρωση Καρδιακή ανεπάρκεια σε προχωρημένες καταστάσεις

Νοσηλευτική παρέμβαση Χορήγηση θυρεοειδικών ορμονών Συνήθως χορηγείται T4 για θεραπεία αναπλήρωσης Μείωση βάρους σώματος Παρακολούθηση για εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών Ταχυκαρδία Έκτακτες συστολές Κεφαλαλγία Δύσπνοια, ανησυχία Χορήγηση υπνωτικών και ηρεμιστικών φαρμάκων Ισορροπημένη δίαιτα με περιορισμένες θερμίδες Προαγωγή ικανοποιητικής λειτουργίας του εντέρου

Ενθάρρυνση αρρώστου για τη συμμετοχή στο σχεδιασμό της καθημερινής του φροντίδας Παροχή συναισθηματικής υποστήριξης στον άρρωστο και την οικογένειά του Λήψη μέτρων για αποφυγή κατακλίσεων όταν ο άρρωστος είναι κλινήρης Διδασκαλία του αρρώστου και της οικογένειάς του (φαρμακευτική αγωγή)

Μυξοιδηματικό κώμα Σύνδεση αρρώστου με καρδιακό μόνιτορ Mέτρηση αεριών αίματος για προσδιορισμό κατακράτησης C02 Έλεγχος για λοίμωξη Χορήγηση υγρών σύμφωνα με την ιατρική οδηγία Χορήγηση φαρμάκων σύμφωνα με την ιατρική οδηγία (υδροκορτιζόνη-επειδή η T3 αυξάνει τον καταβολισμό της) Αποφυγή εξωτερικής θέρμανσης παρά την υποθερμία (η μείωση του τόνου των περιφερικών αγγείων θα επιδεινώσουν την ήδη καρδιακή ανεπάρκεια)

Υπερθυρεοειδισμός Είναι η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών . Διακρίνουμε δυο κύριες μορφές Τη διάχυτη τοξική βρογχοκήλη ή νόσο του Graves Υπερλειτουργία και συγχρόνως υπερπλασία ολοκλήρου του αδένα με αποτέλεσμα την υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών. Το τοξικό αδένωμα Υπερβολική έκκριση θυρεοειδικής ορμόνης που οφείλεται σε μονήρες υπερπλαστικό αδένωμα Μια Τρίτη μορφή Οζώδης βρογχοκήλη Διόγκωση θυρεοειδή μετρίου ή μεγάλου βαθμού

Nόσο του Graves

Για την εκδήλωση υπερθυρεοειδισμού εκτός από τον ανοσολογικό παράγοντα, ενοχοποιούνται και άλλοι παράγοντες όπως: η κληρονομικότητα, οι συγκινήσεις, η λήψη μεγάλων ποσοτήτων ιωδίου, η ηλικία, το φύλο Είδη θεραπείας: Φαρμακευτική θεραπεία: Στοχεύει στη μείωση σύνθεσης και απελευθερώσης θυρεοειδικών ορμονών. Χρησιμοποιουνται παράγωγα της θειουρίας, η προπυλοθειουρακίλη και κυρίως η καρβιμαζό λη Μειονεκτήματα θεραπείας με φάρμακα: Ανάγκη μακροχρόνιας θεραπείας και παρακολούθησης Εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών Υψηλή συχνότητα υποτροπών

Ακτινοβολία με ραδιενεργό ιώδιο Στηρίζεται στην ιδιότητα του θυρεοειδή να κατακρατεί το ιώδιο επιλεκτικά. Το ραδιενεργό ιώδιο ακτινοβολεί αποκλειστικά το θυρεοειδικό ιστό. Έτσι επιτυγχάνεται μερική καταστροφή του αδένα με αποτέλεσμα την εξάλειψη εκδηλώσεων του υπερθυρεοειδισμού. Μειονεκτήματα μεθόδου: Ενδεχόμενοι κίνδυνοι από τη θεραπεία (καρκίνος θυρεοειδή, λευχαιμία,βλάβη αναπαραγωγικού συστήματος) Πρόκληση υποθυρεοειδισμού

Χειρουργική θεραπεία Συνίσταται στην αφαίρεση μεγάλου τμήματος του αδένα . Πριν την επέμβαση ο ασθενής είναι απαραίτητο να επανέλθει στην ευθυρεοειδική του κατάσταση για αποφυγή θερεοειδικής κρίσης. Μειονεκτήματα χειρουργικής επέμβασης: Εμφάνιση μετεγχειρητικών επιπλοκών Μετεγχειρητικός υποθυρεοειδισμός Το αντιαισθητικό της ουλής

Όγκοι του θυρεοειδή αδένα Οι όγκοι του θυρεοειδή αδένα μπορεί να είναι καλοήθης ή και κακοήθης Οι καλοήθης όγκοι ονομάζονται αδενώματα. Πρόκειται για καλά εγκυστωμένους, μη διηθητικούς όγκους που εμφανίζουν αυτόνομη ανάπτυξη και λειτουργία. Οι κακοήθης όγκοι (νεοπλάσματα) δεν είναι συχνοί και σπάνια είναι θανατηφόροι. Διακρίνονται σε τέσσερις ιστολογικούς τύπους: Το θηλώδες, το θυλακιώδες, το μυελοειδές και το αμετάπλαστο καρκίνωμα.

Θηλώδη νεοπλάσματα Αναπτύσσονται κυρίως από την επίδραση ιονίζουσας ακτινοβολίας ενώ ενοχοποιείται επίσης η υπερέκκριση TSH. Αντιπροσωπεύουν το 50-80% των κακοήθων όγκων Προσβάλουν συχνότερα τις γυναίκες (2-3 φορές συχνότερα) Πρόκειται για κύτταρα που έχουν την τάση να αναπτύσσονται και να μεθίστανται βραδέως.

Θυλακιώδες νεοπλάσματα Αντιπροσωπεύει το 15-25% των καρκινωμάτων Προσβάλει συχνότερα γυναίκες άνω των 40 ετών (3-5 φορές) Έχουν καλή πρόγνωση αν διαγνωστούν στα πρώτα στάδια ανάπτυξης της νόσου

Μυελοειδές καρκίνωμα Αποτελεί το 7% του συνόλου των καρκίνων του θυρεοειδή Προσβάλλει και τα δυο φύλα με την ίδια συχνότητα και εμφανίζεται συχνότερα στους μεσήλικες Εκκρίνει το ένζυμο ισταμινάση, Επίσης σεροτονίνη και προσταγλαδίνες. Το μυελοειδές καρκίνωμα πολύ εύκολα μεθίσταται στους τραχηλικούς αδένες καθώς και απομακρυσμένα όργανα όπως ο πνεύμονας, τα οστά και το ήπαρ

Αμετάπλαστα καρκινώματα Είναι τα κακοηθέστερα όλων των νεοπλασμάτων Αποτελούν το 15% των όγκων του θυρεοειδή και προσβάλλουν κυρίως ηλικιωμένα άτομα Έχουν ραγδαία εξέλιξη και μεθίστανται σε όλο το σώμα Πρόγνωση κακή άσχετα με την έγκαιρη διάγνωση και έναρξη θεραπείας Προκαλούν πιεστικά φαινόμενα εξαιτίας της ταχείας ανάπτυξης του όγκου, βράγχος φωνής, δύσπνοια, δυσφαγία

Εκτίμηση κατάστασης του αρρώστου Επώδυνη σκληρή μάζα στον τράχηλο, δυσκαταποσία, βράγχος φωνής Άρρωστοι που πάσχουν από μυελοειδές καρκίνωμα παραπονούνται για επίμονη διάρροια που διαρκεί μήνες Εξετάζεται η περίπτωση ύπαρξης και άλλων νεοπλασμάτων Ιστορικό ακτινοβολίας στην παιδική ηλικία

Διαγνωστικές εξετάσεις Σπινθηρογράφημα: ελλειμματική εικόνα ή ελαττωμένη κατακράτηση ραδιενεργού ιωδίου εξαιτίας της μη πρόσληψης από το νεοπλασματικό ιστό Υπερηχογράφημα: έκταση και σύσταση διόγκωσης Παρακέντηση για βιοψία Προσδιορισμός καλσιτονίνης αίματος (πολύ αυξημένη στο μυελοειδές καρκίνωμα)

Νοσηλευτική παρέμβαση Χορήγηση αναλγητικών για την ανακούφιση από τον πόνο Χορήγηση αντιδιαρροϊκών φαρμάκων Χορήγηση υπνωτικών για επάρκεια ύπνου Δίαιτα πλούσια σε θερμίδες και λευκώματα Οξυγονοθεραπεία Ψυχολογική υποστήριξη αρρώστου και οικογένειας Ενημέρωση ασθενή και οικογένειας για τις αναμενόμενες αποκρίσεις Αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ενεργειών Παραπομπή σε κοινοτικές υγειονομικές υπηρεσίες