ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ Παντελίδου Παρθενόπη1, Τσαλογλίδου Αρετή2 , Λεμονίδου Χρυσούλα3 1Νοσηλεύτρια ΠΕ, MSc, PhD, ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ, Διοίκηση 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας, Θεσσαλονίκη 2Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, Θεσσαλονίκη 3Καθηγήτρια, Πρόεδρος, Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα Εισαγωγή: Στα σύγχρονα συστήματα παροχής φροντίδας υγείας, και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, οι νοσηλευτές αντιμετωπίζουν καθημερινά πολλές προκλήσεις. Η εκτίμηση και η αξιολόγηση της ικανότητας των εργαζόμενων νοσηλευτών είναι ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για την αναγνώριση πεδίων επαγγελματικής ανάπτυξης, όσο και για τον καθορισμό των εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η εύρεση, κοινά αποδεκτού ορισμού της νοσηλευτικής ικανότητας, καθώς και συγκρίσεων της ικανότητας των νοσηλευτών διαφορετικών τμημάτων εργασίας. Μέθοδος Ανασκόπησης: Η διεθνής βάση Pubmed, καθώς και ιστοσελίδες ελληνικών και διεθνών νοσηλευτικών συνδέσμων, ενώσεων και συμβουλίων και βιβλία χρησιμοποιήθηκαν χωρίς χρονικούς περιορισμούς με λέξεις-κλειδιά:competence, nurse competence, evaluating clinical practice, different working environments. Στην ανασκόπηση χρησιμοποιήθηκαν 18 άρθρα και 1 βιβλίο. Αποτελέσματα: Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δεν φάνηκε να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των συγγραφέων για το τι σημαίνει «νοσηλευτική ικανότητα». Οι όροι «ικανότητα» και «νοσηλευτική ικανότητα» περιγράφονται και αναλύονται ποικιλοτρόπως. Όσον αφορά στις ικανότητες νοσηλευτών που εργάζονται σε διαφορετικά τμήματα ενός νοσοκομείου, υπάρχουν λίγες μελέτες που τις διερευνούν. Από αυτές έχει φανεί ότι οι νοσηλευτές Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και χειρουργικών τμημάτων θεωρούν τους εαυτούς τους ικανότερους από άλλους (Garland 1996, McCaughan & Parahoo 2000). Επιπρόσθετα, υψηλή συχνότητα χρήσης διοικητικών και οργανωτικών ικανοτήτων αναφέρεται από νοσηλευτές που εργάζονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Χαμηλό επίπεδο ικανότητας κρίνουν ότι έχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες (Harrison & Nixon 2002). Όσοι εργάζονται σε Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών εμφανίζονται καλύτεροι στη διαχείριση απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων και σε διαγνωστικές λειτουργίες (Meretoja et al. 2004). Οι νοσηλευτές χειρουργείων εμφανίζουν συνολικά χαμηλότερο επίπεδο ικανότητας και χαμηλότερη συχνότητα χρήσης των επιμέρους ικανοτήτων από τους νοσηλευτές χειρουργικών τμημάτων και τους νοσηλευτές μονάδων εντατικής θεραπείας (Meretoja et al. 2004) ΙκανΟτητα-ΝοσηλευτικΗ ΙκανΟτητα  Προσόν του να μπορεί κάποιος ή να είναι ικανός να εκτελέσει μια αποστολή που του έχει ανατεθεί  Αποτελεσματική εφαρμογή γνώσεων και δεξιοτήτων (Del Bueno 1990)  Η δύναμη ενός ατόμου να εκπληρώνει με επιτυχία κάποια προσπάθεια (Benner 1982)  Δυνατότητα εκτέλεσης των απαιτούμενων δεξιοτήτων σε προκαθορισμένο περιβάλλον σύμφωνα με το ρόλο και τα πρότυπα κάθε νοσηλευτικού ιδρύματος (Zhang et al 2001)  Το σύνολο της γνώσης, των κινήτρων και των στάσεων που απαιτούνται για την αποτελεσματική εκτέλεση ποικίλων νοσηλευτικών πράξεων στο κλινικό περιβάλλον (Ramritu & Barnard 2001)  Η λειτουργική επάρκεια και δυνατότητα κάποιου να ολοκληρώνει και να ενοποιεί τις γνώσεις και τις δεξιότητες σε στάσεις και αξίες σε συγκεκριμένες καταστάσεις κλινικής πρακτικής (Meretoja et al, 2004) Συμπέρασμα: Απαιτούνται περισσότερες συγκριτικές μελέτες των ικανοτήτων των νοσηλευτών που εργάζονται σε διαφορετικά τμήματα ενός νοσοκομείου προκειμένου να γίνουν κατανοητά όλα τα στοιχεία της ικανής νοσηλευτικής πρακτικής. Η εκτίμηση της ικανότητας θα πρέπει να αποτελεί μια συνεχή διαδικασία κατά τη διάρκεια της νοσηλευτικής σταδιοδρομίας και ένα εργαλείο για την αναγνώριση και την επιβράβευση των νοσηλευτών. Ατομικές δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα για νοσηλευτές (Tzeng 2003, Tzeng & Ketefian 2003)