Ομάδες εργασίας ΔΡ. Δ. Δαποντας

Εισαγωγή Πρόκειται για την εκπαιδευτική τεχνική όπου οι διδασκόμενοι κατανεμημένοι σε ομάδες εργασίας ανταλλάσσουν εμπειρίες, εκπονούν ασκήσεις με σκοπό την πληρέστερη επεξεργασία της διδακτέας ύλης. Η βασική προτεραιότητα αυτής της μεθόδου δεν είναι η κάλυψη της ύλης αλλά η ποιότητα της συνεργασίας, το κλίμα στην ομάδα και τα αποτελέσματα – συμπεράσματα που προκύπτουν. Η εργασία σε ομάδες αποτελεί την κατεξοχήν εκπαιδευτική τεχνική που είναι δυνατόν να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και σε όλες τις ηλικίες. Μέσα στις ομάδες οι εκπαιδευόμενοι συσκέπτονται, εκπονούν ασκήσεις, εκτελούν πειράματα, επιλύουν προβλήματα, γράφουν, διαβάζουν αντλούν συμπεράσματα. Η εργασία σε ομάδες συμβάλλει στην ολοκλήρωση κάθε μαθησιακής διεργασίας.

Εισαγωγή Στα πλεονεκτήματα των ομάδων ως τεχνική αναφέρεται η εξασφάλιση της ενεργούς συμμετοχής των εκπαιδευομένων και η ανάπτυξη της επικοινωνίας μεταξύ τους. Η ομαδική εργασία απαλλάσσει τους συμμετέχοντες από τον φόβο της αποτυχίας, γιατί πλέον η δουλειά είναι ομαδική. Το ανταγωνιστικό πνεύμα δίνει την θέση του στην αλληλοβοήθεια.

Εισαγωγή Μειονεκτήματα στην τεχνική των ομάδων προκύπτουν από την μη τήρηση των προδιαγραφών της τεχνικής. ορισμένα ελαττώματα που μπορεί να παρουσιάσει ο εκπαιδευτής απόρροια είτε του χαρακτήρα του είτε της έλλειψης εμπειρίας. Πιο συγκεκριμένα ο εκπαιδευτής θα πρέπει να αποφύγει την βιασύνη και την ανυπομονησία, να μην είναι συγκεντρωτικός με τάση να ελέγχει τα πάντα και σαφέστατα θα πρέπει να εμπιστεύεται τους εκπαιδευόμενους του.

Σύνθεση και αριθμός ομάδων Η τεχνική των ομάδων μπορεί να εφαρμοστεί σε τάξεις ή τμήματα τα οποία δεν ξεπερνούν τα τριάντα άτομα. Οι ομάδες δεν μπορεί να είναι παραπάνω από έξι. Εάν ξεπεράσουν αυτό τον αριθμό η φασαρία που θα δημιουργείται και έλλειψη χρόνου δεν θα βοηθήσει στο να προωθείται η διεργασία θέση – αντίθεση – σύνθεση. Κατά συνέπεια ο ιδανικός αριθμός μελών σε κάθε ομάδα είναι τα πέντε άτομα. Σε ομάδα με τρία μέλη η ανταλλαγή απόψεων κινδυνεύει να εξαντληθεί σύντομα. Σε ομάδα των τεσσάρων ελλοχεύει ο κίνδυνος του αδιεξόδου. (Δύο εναντίον δύο). Σε ομάδες με περισσότερα από πέντε μέλη δύσκολα συντελείται ολοκληρωμένη ανταλλαγή, λόγω πολλαπλών παρεμβάσεων σε συνδυασμό με την πίεση χρόνου. Καλή πρακτική μπορεί να αποτελέσει η σύνθεση μικτών ομάδων από άτομα με διαφορετική ηλικία, εμπειρία, γεωγραφική προέλευση και φύλο.

Οδηγίες προς τις ομάδες Ο διδάσκων καθηγητής θα πρέπει να δίνει με σαφήνεια, ακρίβεια και αργό ρυθμό τις οδηγίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ζητά να εργαστούν οι ομάδες. Θα πρέπει να φροντίσει για τα εξής : 1. Πρώτα να διαμορφωθούν οι ομάδες, να κατανεμηθούν στο χώρο και ΜΕΤΑ να δώσει οδηγίες. Έτσι οι συμμετέχοντες εφαρμόζουν πιο ενεργητικά τις οδηγίες, εφόσον γνωρίζουν που και με ποιους θα συνεργαστούν. 2. Θα πρέπει οι βασικοί στόχοι της ομαδικής εργασίας να είναι αποτυπωμένοι σε ένα κομμάτι χαρτί ή στον πίνακα. 3. Είναι απαραίτητο να υπάρχει σαφές χρονικό όριο για την εργασία των ομάδων. 4. Η παρότρυνση των μελών να καθίσουν όσο πιο άνετα μπορούν μέσα στο χώρο είναι απαραίτητη προκει-μένου να μπορέσουν να συνεργαστούν αποτελεσματικά. 5. Να ειδοποιήσει τις ομάδες ώστε να ορίσουν έγκαιρα εκπροσώπους που θα παρουσιάσουν το αποτέλεσμα της εργασίας στην ολομέλεια.

Παρακολούθηση της ομάδας-Παρουσίαση – Σύνθεση Την ώρα που οι ομάδες εργάζονται ο καθηγητής είναι σε ετοιμότητα ώστε να συνεισφέρει στην καλή λειτουργία τους. Πηγαίνει τακτικά από την μία στην άλλη για να δώσει διευκρινήσεις πρόσθετες πληροφορίες και βέβαια για να τις εμψυχώσει Η τήρηση του χρόνου αποτελεί μέρος της άσκησης και η τήρηση του ευνοεί την δημιουργικότητα.

Παρακολούθηση της ομάδας-Παρουσίαση – Σύνθεση Τα μέλη της ομάδας έχουν την ανάγκη να παρουσιάσουν τις απόψεις τους στην ολομέλεια, να ακούσουν τους άλλους και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους μέσα από τον αλληλοσχολιασμό. Δεν πρέπει να δημιουργηθεί η εικόνα ότι δούλεψαν άδικα και δεν πρόλαβαν να παρουσιάσουν την δουλειά τους. Όταν έρθει η ώρα να παρουσιάσουν οι εκπρόσωπο των ομάδων θα πρέπει να περιστοιχίζονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας έτσι ώστε να αφενός να αισθάνονται όλοι υπεύθυνοι και αλληλέγγυοι και αφετέρου να γίνονται ευέλικτα συμπληρώσεις. Ο καθηγητής ζητά να ξεκινήσουν οι παρουσιάσεις από όποιον εκπρόσωπο βρίσκεται σε ετοιμότητα. Αφού ο εκπρόσωπος ολοκληρώσει μπορεί να γίνουν παρεμβάσεις από άλλα μέλη της ομάδας για να συμπληρώσουν. Αφού τελειώσει η παραπάνω διαδικασία ο διδάσκων φροντίζει για την πραγματοποίηση της σύνθεσης και για την εξαγωγή συμπερασμάτων, αξιοποιώντας την γνώμη των συμμετεχόντων.

Οι Αρχές Κοινής Λογικής και Εμψύχωσης στην εκπαίδευση σε ομάδες και ο ρόλος του Εκπαιδευτή οι βασικοί άξονες αρχές που διαπνέουν την εξέλιξη της εκπαιδευτικής τεχνικής σε ομάδες : Ο εκπαιδευτής αφήνει την ομάδα ελεύθερα να δράσει, δίνοντας καθοδήγηση για την μορφή και τους κανόνες της άσκησης στα πλαίσια της ομάδας, και όχι για τα αποτελέσματα που πρέπει να προκύψουν. Ο εκπαιδευτής αξιοποιεί το γεγονός ότι κάθε ομάδα διανύει πολλά στάδια κατά την διάρκεια της ζωής της. Έτσι μια συγκεκριμένη ομάδα θα περάσει το στάδιο του προσανατολισμού, θα οδηγηθεί σε αντιπαράθεση, μέσω των δικής του συνεισφοράς θα οδηγηθεί σε σύνθεση ώστε η άσκηση να οδηγήσει σε επωφελή συμπεράσματα

Οι Αρχές Κοινής Λογικής και Εμψύχωσης στην εκπαίδευση σε ομάδες και ο ρόλος του Εκπαιδευτή Ο εκπαιδευτής πριν αποχωρήσει από την αίθουσα, για να σιγουρευτεί ότι είχε διασφαλιστεί πλήρως το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα δουλέψει η ομάδα προσπαθεί να εξασφαλίσει ορισμένες βασικές αρχές οι οποίες είναι οι εξής : (α) Ο εκπαιδευόμενος πρέπει να καταλαβαίνει : Ο εκπαιδευτής εξηγεί με ιδιαίτερη λεπτομέρεια το τι πρέπει να γίνει στην άσκηση, ενώ οι εκπαιδευόμενοι θέτουν ερωτήματα κατανόησης. (β) Οι εκπαιδευόμενοι θα νοιώσουν διασφαλισμένοι αφού εξηγήθηκε από τον εκπαιδευτή ποιος είναι ο στό-χος της άσκησης, η σύνδεση με το εκπαιδευτικό αντικείμενο και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν

Οι Αρχές Κοινής Λογικής και Εμψύχωσης στην εκπαίδευση σε ομάδες και ο ρόλος του Εκπαιδευτή Η εξασφάλιση των δύο ανωτέρω αρχών οδηγεί στο στάδιο του προσανατολισμού. Κατόπιν παρατηρούμε ότι στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διεργασίας, μετά την πρώτη αμηχανία, εφαρμόστηκε η αρχή της αλληλεγγύης. Ξεπερνούν τους αρχικούς δισταγμούς και τελικά οργανώνονται στα πλαίσια ομάδων ώστε να επιλύσουν την δυνητική άσκηση. Στο δεύτερο στάδιο όπου οι ομάδες βρίσκονται σε ξεχωριστούς χώρους και συνεδριάζουν εφαρμόζεται η αρχή της αυτορρύθμισης. Υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε να εμφανιστεί ο «σωτήρας» της ομάδας, το ηγετικό εκείνο πρόσωπο το οποίο θα προσπαθεί να συντονίσει την προσπάθεια εξεύρεσης λύσης και θα προτείνει αυτή που θεωρεί ότι εί-ναι ιδανική με βάση τις απόψεις του.

Οι Αρχές Κοινής Λογικής και Εμψύχωσης στην εκπαίδευση σε ομάδες και ο ρόλος του Εκπαιδευτή Στο τρίτο στάδιο όπου οι ομάδες βρίσκονται ολοκληρώνουν την συνεδρίαση και βρίσκονται μαζί στον ίδιο χώρο ουσιαστικά συνθέτουν μια νέα ομάδα προκειμένου να παρουσιαστούν οι προτεινόμενες λύσεις. Η παρουσίαση των προτεινόμενων λύσεων θα οδηγήσει στην σύνθεση της τελικής λύσης που θα εφαρμοστεί και θα οδηγήσει στην λύση του προβλήματος. Η βασική αρχή της κοινής λογικής η οποία εφαρμόζεται σε αυτό το στάδιο είναι ότι η αντίσταση στις αλλαγές είναι φυσιολογική και για να πειστούν οι συμμετέχοντες να αλλάξουν την λύση που προτείνουν θα πρέπει να εφαρμοστεί για κάθε πιθανή λύση η παρουσίαση των τριών παιδαγωγικών σταδίων διεύρυνση – επίδειξη και εφαρμογή ώστε να καθησυχαστούν όλοι και να μειωθούν σταδιακά οι αντιστάσεις τους απέναντι σε λύσεις που δεν θεωρούν ελκυστικές. Στα πλαίσια της ανοιχτής αντίληψης για τη μάθηση ο εκπαιδευόμενος νοιώθει ότι έχει περισσότερη ευθύνη για την μαθησιακή διαδικασία ενώ παίρνει και σημαντικές αποφάσεις για το τι ακριβώς θα μάθει και πως θα το μάθει. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να εντοπίσει και να αντλήσει το νόημα κατά την διεργασία της μάθησης. Για να επιτευχθεί αυτή η οπτική ο εκπαιδευτής δεν θα πρέπει απλά να διδάσκει καλά, να γνωρίζει το επι-στημονικό αντικείμενο και να είναι καλός εισηγητής αλλά να είναι «εμψυχωτής». Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της δυναμικής των ομάδων και να εφαρμόζει τεχνικές για την διαχείριση των φαινομένων που παρουσιάζονται εντός τους κατά την διάρκεια των ασκήσεων και των μαθημάτων. Ο «εμψυχωτής», θα πρέπει να γνωρίζει τις αρχές συντονισμού μιας ομάδας, να αναγνωρίζει τους διάφορους ρόλους και τις λειτουργίες που επιτελούν και τέλος να χρησιμοποιεί ικανοποιητικά τις τεχνικές διαχείρισης των σχέσεων.

Παράδειγμα : ΟΠΕΚ Ο ΟΠΕΚ είναι ένα καρτέλ που πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε πιθανή αύξηση εσόδων και αντίστοιχ αάυξηση τιμών στο αργό πετρέλαιο Χώρες ΟPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries, 11 χώρες μέλη): Καρτέλ πετρελαίου. Κατέχουν το 75% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και παράγουν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Δρουν ως Δημιουργία μονοπωλιακής δύναμης.

Παράδειγμα : ΟΠΕΚ Γιατί Καρτέλ ; Η μακροχρόνια και η βραχυχρόνια ελαστικότητα ζήτησης πετρελαίου ως προς την τιμή Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης πετρελαίου. Η ευαισθησία της προσφοράς πετρελαίου από χώρες μη- μέλη του OPEC Η συμβατότητα των συμφερόντων των χωρών-μελών του OPEC