ANDREW B. ABEL,BEN S. BERNANKE, DEAN CROUSHORE Μακροοικονομική 3η έκδοση

Κεφάλαιο 4 Κατανάλωση, αποταμίευση και επένδυση Κεφάλαιο 4 Κατανάλωση, αποταμίευση και επένδυση

Περιγραφή κεφαλαίου Κατανάλωση και αποταμίευση Επένδυση Ισορροπία στην αγορά αγαθών

Κατανάλωση και αποταμίευση Η σημασία της κατανάλωσης και της αποταμίευσης Επιθυμητή κατανάλωση: επιθυμητή ποσότητα κατανάλωσης από τα νοικοκυριά Επιθυμητή εθνική αποταμίευση: επίπεδο εθνικής αποταμίευσης όταν η κατανάλωση βρίσκεται στο επιθυμητό επίπεδο: Sd = Y – Cd – G (4.1)

Κατανάλωση και αποταμίευση Η απόφαση κατανάλωσης και αποταμίευσης ενός ατόμου Ένα άτομο μπορεί να καταναλώσει λιγότερο από το τρέχον εισόδημα (η αποταμίευση είναι θετική) Ένα άτομο μπορεί να καταναλώσει περισσότερο από το τρέχον εισόδημα (η αποταμίευση είναι αρνητική)

Κατανάλωση και αποταμίευση Η απόφαση κατανάλωσης και αποταμίευσης ενός ατόμου Συμβιβασμός ανάμεσα στην τρέχουσα κατανάλωση και στη μελλοντική κατανάλωση Η τιμή της μονάδας 1 της τρέχουσας κατανάλωσης είναι 1 + r μονάδες μελλοντικής κατανάλωσης, όπου r είναι το πραγματικό επιτόκιο Κίνητρο εξορθολογισμού της κατανάλωσης: η επιθυμία ύπαρξης ενός σχετικά ομοιόμορφου μοτίβου κατανάλωσης διαχρονικά

Κατανάλωση και αποταμίευση Επιδράσεις των μεταβολών του σημερινού εισοδήματος Αύξηση του σημερινού εισοδήματος: τόσο η κατανάλωση, όσο και η αποταμίευση αυξάνονται (αντιστρόφως για μείωση του τρέχοντος εισοδήματος) Οριακή ροπή προς κατανάλωση (MPC) = λόγος του επιπρόσθετου σημερινού εισοδήματος που καταναλώθηκε στην τρέχουσα περίοδο, ανάμεσα σε 0 και 1 Συνολικό επίπεδο: όταν το σημερινό εισόδημα (Y) αυξάνεται, το Cd αυξάνεται, αλλά όχι όσο το Y, ενώ το Sd αυξάνεται

Κατανάλωση και αποταμίευση Επιδράσεις των μεταβολών του προσδοκώμενου εισοδήματος Το υψηλότερο προσδοκώμενο μελλοντικό εισόδημα οδηγεί σε περισσότερη κατανάλωση σήμερα, οπότε η αποταμίευση μειώνεται.

Κατανάλωση και αποταμίευση Καταναλωτικό κλίμα και εκτιμήσεις της καταναλωτικής δαπάνης Οι δείκτες καταναλωτικού κλίματος βοηθούν τους οικονομολόγους να προβλέψουν τις καταναλωτικές δαπάνες; Τα δεδομένα δεν φαίνεται να παρέχουν κάποια σημαντική προειδοποίηση πριν τις περιόδους ύφεσης (Σχήμα 4.1)

Σχήμα 4.1: O δείκτης καταναλωτικού κλίματος, 1978(T1)-2015(T1) Source: Index of Consumer Sentiment (© Thomson Reuters/University of Michigan) from FRED database, research.stlouisfed.org/fred2/ series UMCSENT and updates from news releases by Reuters.com.

Κατανάλωση και αποταμίευση Καταναλωτικό κλίμα και εκτιμήσεις της καταναλωτικής δαπάνης Τα δεδομένα αναφορικά με τις καταναλωτικές δαπάνες σχετίζονται με δεδομένα που αφορούν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών (Σχήμα 4.2)

ΣΧΗΜΑ 4.2 Καταναλωτικό κλίμα και μεταβολή της καταναλωτικής δαπάνης, 1978(Τ1)-2015(Τ1) Source: Index of Consumer Sentiment (© Thomson Reuters/University of Michigan) from research.stlouisfed.org/fred2/series/UMCSENT and updates from news releases by Reuters.com; consumption spending from Bureau of Economic Analysis, downloaded from research.stlouisfed.org/fred2/series/PCECC96.

Κατανάλωση και αποταμίευση Καταναλωτικό κλίμα και εκτιμήσεις καταναλωτικής δαπάνης Τα δεδομένα καταναλωτικής δαπάνης συνδέονται με τα δεδομένα που αφορούν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών (Σχήμα 4.2) Ωστόσο, οι επίσημες στατιστικές αναλύσεις δείχνουν πως τα δεδομένα που αφορούν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών δεν βελτιώνουν τις προβλέψεις καταναλωτικής δαπάνης που βασίζονται σε δεδομένα πραγματικού χρόνου

Κατανάλωση και αποταμίευση Επιδράσεις των μεταβολών του πλούτου Η αύξηση του πλούτου αυξάνει την τρέχουσα κατανάλωση και έτσι, μειώνει την τρέχουσα αποταμίευση

Κατανάλωση και αποταμίευση Επιδράσεις των μεταβολών του πραγματικού επιτοκίου Η αύξηση του ποσοστού του πραγματικού επιτοκίου έχει δύο αντίθετα αποτελέσματα Αποτέλεσμα υποκατάστασης: θετικό αποτέλεσμα στην αποταμίευση, δεδομένου ότι το ποσοστό επιστροφής είναι υψηλότερο. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή για την εξοικονόμηση προκαλεί περισσότερη εξοικονόμηση Αποτέλεσμα εισοδήματος Για έναν αποταμιευτή: Αρνητικό αποτέλεσμα στην αποταμίευση, καθώς χρειάζεται λιγότερη αποταμίευση για να αποκτήσει μια συγκεκριμένη ποσότητα στο μέλλον (στοχευμένη αποταμίευση) Για έναν δανειζόμενο: Θετικό αποτέλεσμα στην αποταμίευση, καθώς όσο ψηλότερο είναι το πραγματικό επιτόκιο, αυτό σημαίνει απώλεια περιουσίας Οι εμπειρικές μελέτες έχουν μικτά αποτελέσματα, πιθανότατα μια μικρή αύξηση στη συνολική αποταμίευση

Κατανάλωση και αποταμίευση Επιδράσεις των μεταβολών του πραγματικού επιτοκίου Φόροι και πραγματική απόδοση της αποταμίευσης Προσδοκώμενο πραγματικό επιτόκιο μετά φόρων: ra-t = (1 – t)i –pe (4.2)

Πίνακας 4.1: Υπολογισμός των επιτοκίων μετά τους φόρους

Κατανάλωση και αποταμίευση Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: επιτόκια Αναλύονται τα διαφορετικά επιτόκια, ο κίνδυνο; αθέτησης, η καμπύλη των επιτοκίων (καμπύλη ανάπτυξης), το φορολογικό καθεστώς Δεδομένου ότι τα επιτόκια συχνά εμφανίζουν κοινή πορεία, αναφερόμαστε «στο» επιτόκιο Καμπύλη ανάπτυξης: σχέση μεταξύ της ζωής ενός ομολόγου και του επιτοκίου που πληρώνει

Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: Καμπύλη ανάπτυξης

Κατανάλωση και αποταμίευση Δημοσιονομική πολιτική Επηρεάζει την επιθυμητή κατανάλωση μέσω μεταβολών στο τρέχον και στο προσδοκώμενο, μελλοντικό εισόδημα Επηρεάζει άμεσα την εθνική αποταμίευση, Sd = Y – Cd – G

Κατανάλωση και αποταμίευση Δημοσιονομική πολιτική Δημόσιες προμήθειες (προσωρινή αύξηση) Το υψηλότερο G χρηματοδοτούμενο από υψηλότερους τρέχοντες φόρους μειώνει το εισόδημα μετά τους φόρους, ενώ μειώνει την επιθυμητή κατανάλωση Αυτό ισχύει, επίσης, αν χρηματοδοτείται από υψηλότερους μελλοντικούς φόρους, εφόσον τα άτομα καταλάβουν με ποιον τρόπο επηρεάζονται τα μελλοντικά εισοδήματα Δεδομένου ότι το Cd μειώνεται λιγότερο όταν αυξάνεται το G, τότε η εθνική αποταμίευση (Sd = Y – Cd – G) μειώνεται Έτσι, οι δημόσιες προμήθειες μειώνουν και την επιθυμητή κατανάλωση και την επιθυμητή εθνική αποταμίευση

Κατανάλωση και αποταμίευση Δημοσιονομική πολιτική Φόροι Σήμερα η μείωση των αυτόνομων φόρων χρηματοδοτείται από υψηλότερους μελλοντικούς φόρους Η μείωση στο μελλοντικό εισόδημα μπορεί αντισταθμιστικά να αυξήσει το τρέχον εισόδημα. Η επιθυμητή κατανάλωση θα μπορούσε να αυξηθεί ή να μειωθεί

Κατανάλωση και αποταμίευση Δημοσιονομική πολιτική Φόροι Πρόταση της ρικαρδιανής ισοδυναμίας Αν η απώλεια του μελλοντικού εισοδήματος αντισταθμίζει επακριβώς το τρέχον εισοδηματικό κέρδος, δεν υπάρχει μεταβολή στην κατανάλωση Η μεταβολή των φόρων επηρεάζει μόνο το χρονοδιάγραμμα των φόρων και όχι το τελικό τους ποσό (παρούσα αξία) Πρακτικά, τα άτομα μπορεί να μην αντιληφθούν ότι οι μελλοντικοί φόροι θα αυξηθούν αν οι φόροι μειωθούν σήμερα. Στη συνέχεια, μια περικοπή φόρων οδηγεί σε αυξημένη επιθυμητή κατανάλωση και μειωμένη επιθυμητή εθνική αποταμίευση

Κατανάλωση και αποταμίευση Εφαρμογή: Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στην επιστροφή φόρου Η κυβέρνηση παρείχε επιστροφές φόρων στις υφέσεις του 2001 και της περιόδου 2007-2009, προσβλέποντας στην αναζωογόνηση της αγοράς Η έρευνα των Shapiro και Slemrod δείχνει ότι οι καταναλωτικές δαπάνες δεν αυξήθηκαν σημαντικά το 2001, όταν η κυβέρνηση παρείχε ανάλογη επιστροφή φόρου Η νέα έρευνα των Agarwal, Liu και Souleles διαπίστωσε πως ακόμα και αν οι καταναλωτές αρχικά αποταμίευαν ένα μεγάλο μέρος της επιστροφής φόρου, αργότερα αύξησαν τις δαπάνες και τα χρέη των πιστωτικών τους καρτών

Κατανάλωση και αποταμίευση Εφαρμογή: Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στην επιστροφή φόρου Η νέα έρευα προέρχεται από τις πληρωμές πιστωτικών καρτών, από αγορές και χρέη διαχρονικά Οι άνθρωποι που έλαβα επιστροφή φόρου έκαναν αρχικά επιπρόσθετες πληρωμές στις πιστωτικές τους κάρτες, καταβάλλοντας τα υπολειπόμενα χρέη τους, αλλά μετά από εννιά μήνες αύξησαν τις δαπάνες τους και είχαν περισσότερα χρέη στις πιστωτικές τους κάρτες σε σχέση με την περίοδο πριν την επιστροφή φόρου

Κατανάλωση και αποταμίευση Εφαρμογή: Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στην επιστροφή φόρου Οι νέοι, που ήταν πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν δεσμευτικούς περιορισμούς δανεισμού, αύξησαν τις δαπάνες τους στις πιστωτικές κάρτες περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα ατόμων ως αντίδραση στην επιστροφή φόρου Άτομα με υψηλό πιστωτικό όριο επίσης έτειναν στο να πληρώνουν περισσότερο τα πιστωτικά τους υπόλοιπα και να ξοδεύουν λιγότερο, καθώς ήταν λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν δεσμευτικούς περιορισμούς δανεισμού και συμπεριφέρονταν περισσότερο σύμφωνα με τη ρικαρδιανή ισοδυναμία

Κατανάλωση και αποταμίευση Εφαρμογή: Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές στην επιστροφή φόρου Νέα στοιχεία για την επιστροφή φόρου του 2008 και του 2009 παρείχε η έρευνα των Parker κ.ά. Οι καταναλωτές ξόδεψαν 50%-90% της επιστροφής φόρου τους Ασυνεπείς με τη ρικαρδιανή ισοδυναμία

Σύνοψη 5: Παράγοντες προσδιορισμού της επιθυμητής εθνικής αποταμίευσης

Επένδυση Γιατί είναι σημαντική η επένδυση; Οι επενδύσεις εμφανίζουν σημαντικές διακυμάνσεις στον επιχειρηματικό κύκλο, οπότε πρέπει να κατανοήσουμε τις επενδύσεις για να κατανοήσουμε και τον επιχειρηματικό κύκλο Οι επενδύσεις παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη

Επένδυση Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου είναι το ποσό ενός κεφαλαίου που επιτρέπει στις εταιρείες να κερδίζουν το μεγαλύτερο προσδοκώμενο κέρδος Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου βασίζεται στα κόστη και στα οφέλη του επιπρόσθετου κεφαλαίου Από τη στιγμή που η επένδυση γίνεται απόθεμα κεφαλαίου με μια καθυστέρηση, το όφελος της επένδυσης είναι το μελλοντικό οριακό προϊόν κεφαλαίου (MPKf)

Επένδυση Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Το κόστος χρήσης του κεφαλαίου Παράδειγμα της Αρτοποιίας Αριάδνη ΑΕ: κόστος κεφαλαίου, συντελεστής απόσβεσης και προσδοκώμενο πραγματικό επιτόκιο Κόστος χρήσης κεφαλαίου = το πραγματικό κόστος της χρήσης μιας μονάδας κεφαλαίου για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο = κόστος πραγματικού επιτοκίου + υποτίμηση uc = rpK + dpK = (r + d)pK (4.3)

Επένδυση Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Προσδιορισμός του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου (Σχήμα 4.3)

Σχήμα 4.3: Προσδιορισμός του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου

Επένδυση Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου είναι το επίπεδο του αποθέματος κεφαλαίου στο οποίο MPKf = uc Το MPKf μειώνεται καθώς το K αυξάνεται λόγω της μείωσης της οριακής παραγωγικότητας Το uc δεν αλλάζει σε συνάρτηση με το K, άρα αποτυπώνεται με μια οριζόντια γραμμή

Επένδυση Το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Αν MPKf > uc, τα κέρδη αυξάνονται καθώς το K προστίθεται (οριακά οφέλη > οριακά κόστη) Αν MPKf  uc, τα κέρδη αυξάνονται καθώς το K μειώνεται (οριακά οφέλη < οριακά κόστη) Τα κέρδη μεγιστοποιούνται όπου MPKf = uc

Επένδυση Μεταβολές του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου Οι παράγοντες που μετατοπίζουν την καμπύλη του MPKf ή αλλάζουν το κόστος χρήσης του κεφαλαίου, προκαλούν μεταβολή του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου Αυτοί οι παράγοντες αποτελούν μεταβολές στο πραγματικό επιτόκιο, στον συντελεστή απόσβεσης, στην τιμή του κεφαλαίου ή τεχνολογικές μεταβολές που επηρεάζουν το MPKf (Το Σχήμα 4.4 δείχνει το αποτέλεσμα της μεταβολής του uc˙ Το Σχήμα 4.5 δείχνει το αποτέλεσμα της μεταβολής του MPKf)

Σχήμα 4.4: Η μείωση του πραγματικού επιτοκίου αυξάνει το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου

Σχήμα 4.5: Η αύξηση του προσδοκώμενου MPK αυξάνει το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου

Επένδυση Μεταβολές του επιθυμητού αποθέματος Φόροι και επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Με τους φόρους, η επιστροφή στο κεφάλαιο είναι μόνο (1 – t) MPKf Η επιχείρηση που επιλέγει το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου της, έτσι ώστε η επιστροφή να ισούται με το κόστος χρήσης, σημαίνει πως (1 – t)MPKf = uc, το οποίο δηλώνει ότι: MPKf = uc/(1 – t) = (r + d)pK/(1 – t) (4.4)

Επένδυση Μεταβολές του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου Φόροι και επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Το κόστος χρήσης του κεφαλαίου μετά φόρων είναι uc/(1 – t) Η αύξηση τουt αυξάνει το κόστος χρήσης του κεφαλαίου μετά φόρων και μειώνει το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου

Επένδυση Μεταβολές του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου Φόροι και επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Στην πραγματικότητα, υπάρχουν επιπτώσεις στο κόστος χρήσης του κεφαλαίου μετά φόρων Υποθέσαμε πως τα έσοδα των εταιρειών είναι φορολογητέα Στην πραγματικότητα, φορολογούνται τα κέρδη και όχι τα έσοδα Έτσι, οι αποσβέσεις μειώνουν τον φόρο που πληρώνεται από τις εταιρείες, γιατί μειώνονται τα κέρδη Οι φορολογικές πιστώσεις των επενδύσεων μειώνουν τους φόρους όταν οι εταιρείες προβαίνουν σε νέες επενδύσεις

Επένδυση Μεταβολές του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίου Φόροι και επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου Στην πραγματικότητα, υπάρχουν επιπτώσεις στο κόστος χρήσης του κεφαλαίου μετά φόρων Συνοπτικά μέτρα: ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής— το ποσοστό φορολόγησης των εσόδων της εταιρείας που θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα στο επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου όπως και ο πραγματικός φορολογικός κώδικας. Ο Πίνακας 4.2 δείχνει τους πραγματικούς φορολογικούς συντελεστές διαφορετικών χωρών.

Πίνακας 4.2: Πραγματικός φορολογικός συντελεστής κεφαλαίου, 2013

Επένδυση Εφαρμογή: μετρώντας την επίδραση των φόρων στις επενδύσεις Οι μεταβολές του φορολογικού κώδικα επηρεάζουν σημαντικά τις επενδύσεις; Με τη μελέτη του 1994, οι Cummins, Hubbard, και Hassett βρήκαν πως μετά από σημαντικές φορολογικές μεταρρυθμίσεις, οι επενδύσεις ανταποκρίθηκαν έντονα, με ελαστικότητα στο περίπου –0,66 (της επένδυσης στο κόστος χρήσης του κεφαλαίου)

Επένδυση Από το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου στην επένδυση Το απόθεμα κεφαλαίου μεταβάλλεται μέσα από δύο αντίθετες οδούς Το νέο κεφάλαιο αυξάνει το απόθεμα κεφαλαίου, αυτό συνιστά την ακαθάριστη επένδυση Το απόθεμα κεφαλαίου απαξιώνεται ή φθείρεται, με συνέπεια να μειώνεται

Επένδυση Από το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου στην επένδυση Καθαρή επένδυση = ακαθάριστη επένδυση (I) μείον τις αποσβέσεις: Kt+1 – Kt = It – dKt (4.5) όπου η καθαρή επένδυση ισούται με την μεταβολή στο απόθεμα κεφαλαίου Το Σχήμα 4.6 δείχνει την ακαθάριστη και καθαρή επένδυση στις ΗΠΑ

Σχήμα 4.6: Ακαθάριστη και καθαρή επένδυση, 1929–2014 Sources: GDP, gross private domestic investment, and net private domestic investment from Bureau of Economic Analysis, downloaded from Federal Reserve Bank of St. Louis FRED database, research.stlouisfed.org/fred2, series GDPA, GPDIA, and A557RC1A027NBEA.

Επένδυση Από το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου στην επένδυση Ξαναγράφοντας την εξίσωση (4.5), έχουμε It = Kt+1 – Kt + dKt Αν οι επιχειρήσεις μπορούν να μεταβάλλουν τα αποθέματα κεφαλαίου τους σε μια χρονική περίοδο, οπότε το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου είναι (K*) = Kt+1 So It = K* – Kt + dKt (4.6)

Επένδυση Από το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου στην επένδυση Έτσι, η επένδυση έχει δύο μέρη Επιθυμητή καθαρή ανάπτυξη στο απόθεμα κεφαλαίου σε διάστημα ενός χρόνου (K* – Kt) Η επένδυση έπρεπε να αντικαταστήσει το υποτιμημένο κεφάλαιο (dKt)

Επένδυση Από το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου στην επένδυση Χρονικές υστερήσεις και επένδυση Κάποιο κεφάλαιο μπορεί να κατασκευαστεί εύκολα, αλλά κάποιο άλλο μπορεί να πάρει χρόνια για να δημιουργηθεί Έτσι, οι επενδύσεις που χρειάστηκε να φτάσουν στο επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου μπορεί να εκτείνονται σε μια μεγάλη χρονική περίοδο ετών

Επένδυση Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: επενδύσεις και χρηματιστήριο Οι εταιρείες μεταβάλλουν τις επενδύσεις τους κατά την ίδια κατεύθυνση όπως και το χρηματιστήριο: η θεωρία q των επενδύσεων του Tobin Αν αξία της αγοράς > κόστος αντικατάστασης, η εταιρεία θα έπρεπε να επενδύει παραπάνω Το q του Tobin = η αξία του κεφαλαίου στην αγορά διαιρούμενη με το κόστος αντικατάστασής του Αν q < 1, δεν υπάρχει επένδυση Αν q > 1, σημειώνεται μεγαλύτερη επένδυση

Επένδυση Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: επενδύσεις και χρηματιστήριο Η τιμή του χρηματιστηρίου πολλαπλασιασμένη με των αριθμό των μετοχών ισούται με την αξία της εταιρείας στην αγορά, που εν συνεχεία ισούται με την αξία του κεφαλαίου της εταιρείας Φόρμουλα: q = V/(pKK), όπου V είναι η αξία χρηματιστηρίου της εταιρείας, K είναι το κεφάλαιο της εταιρείας, pK είναι η τιμή του νέου κεφαλαίου Έτσι, το pKK είναι το κόστος αντικατάστασης του αποθέματος κεφαλαίου της εταιρείας Η έκρηξη της χρηματιστηριακής αγοράς αυξάνει το V, προκαλώντας αύξηση του q και με τη σειρά της αύξηση της επένδυσης

Επένδυση Εμπειρικά δεδομένα και έρευνα: επενδύσεις και χρηματιστήριο Τα δεδομένα δείχνουν μια γενικότερη τάση ανάπτυξης της επένδυσης όταν η αγορά μετοχών αυξάνεται, αλλά αυτή η σχέση δεν μπορεί να εφαρμοστεί διότι πολλοί άλλοι παράγοντες μεταβάλλονται ταυτόχρονα (Σχήμα 4.7) Αυτή η θεωρία προκύπτει στη συζήτηση του κειμένου Το υψηλότερο MPKf αυξάνει τα μελλοντικά κέρδη της εταιρείας και έτσι το V αυξάνεται Το πραγματικό επιτόκιο σε φθίνουσα πορεία επίσης αυξάνει το V, καθώς τα άτομα αγοράζουν αποθέματα έναντι μετοχών Η μείωση του κόστους του κεφαλαίου, pK, αυξάνει τον q

Σχήμα 4.7: Επένδυση και q του Tobin, 1987(Τ1) - 2014(Τ4) Source: Investment from authors’ calculations based on real nonfinancial fixed investment quantity index and real nonfinancial fixed investment in 2009 dollars from Bureau of Economic Analysis, downloaded from St. Louis Fed Website at research.stlouisfed.org/fred2/series B008RA3Q086SBEA and PNFIC1; Tobin’s q from Federal Reserve Flow of Funds Accounts, Table B.102, for nonfarm nonfinancial corporate business, market value plus liabilities divided by assets.

Επένδυση Επενδύσεις σε αποθέματα και στην κτηματαγορά Το οριακό προϊόν κεφαλαίου και το κόστος χρήσης επίσης εφαρμόζονται όπως συμβαίνει και με τον εξοπλισμό και τις κατασκευές

Σύνοψη 6: Παράγοντες προσδιορισμού της επιθυμητής επένδυσης

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Το πραγματικό επιτόκιο προσαρμόζεται για να οδηγήσει την αγορά αγαθών σε ισορροπία Y = Cd + Id + G (4.7) Συνθήκη ισορροπίας στην αγορά αγαθών Διαφέρει από την ταυτότητα εισοδήματος-δαπάνης, καθώς η συνθήκη της ισορροπίας της αγοράς αγαθών δεν χρειάζεται να διατηρηθεί, ενώ μη επιθυμητά αγαθά είναι πιθανό να παραχθούν, οπότε η αγορά αγαθών δεν θα βρίσκεται σε ισορροπία

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Εναλλακτική αναπαράσταση: δεδομένου ότι Sd = Y – Cd – G, Sd = Id (4.8)

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Το διάγραμμα αποταμίευσης-επένδυσης Το σχέδιο Sd έναντι Id (Διάγραμμα κλειδί 3, Σχήμα 4.8)

Σχήμα 4.8: Ισορροπία της αγοράς αγαθών

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Το διάγραμμα αποταμίευσης-επένδυσης Ισορροπία όπου Sd = Id Πώς φτάνουμε στην ισορροπία; Προσαρμογή του r Δείτε το παράδειγμα με βάση το κείμενο (Πίνακας 4.3)

Πίνακας 4.3: Συνιστώσες της συνολικής ζήτησης για αγαθά (ένα παράδειγμα)

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Μετατοπίσεις της καμπύλης αποταμίευσης Η καμπύλη αποταμίευσης μετατοπίζεται δεξιά λόγω αύξησης του τρέχοντος προϊόντος, πτώσης στο προσδοκώμενο μελλοντικό προϊόν, πτώσης του πλούτου, πτώσης των δημόσιων δαπανών, αύξησης των φόρων (εκτός και αν ισχύει ο νόμος της ρικαρδιανής ισοδυναμίας, όπου οι μεταβολές των φόρων δεν έχουν καμία επίδραση) Παράδειγμα: Η προσωρινή αύξηση δημόσιων δαπανών μετατοπίζει το S αριστερά Αποτέλεσμα χαμηλότερων αποταμιεύσεων: υψηλότερο r που προκαλεί τον παραγκωνισμό του I (Σχήμα 4.8)

Σχήμα 4.9: Μείωση της επιθυμητής αποταμίευσης

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Μετατοπίσεις της καμπύλης επένδυσης Η καμπύλη επένδυσης μετατοπίζεται δεξιά λόγω πτώσης του πραγματικού φορολογικού συντελεστή ή αύξησης της προσδοκώμενης μελλοντικής οριακής παραγωγικότητας του κεφαλαίου Αποτέλεσμα αυξημένης επένδυσης: υψηλότερο r, υψηλότερο S και I (Σχήμα 4.9)

Σχήμα 4.10: Αύξηση της επιθυμητής επένδυσης

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Εφαρμογή: Μακροοικονομικές επιδράσεις της απότομης ανόδου και της κατάρρευσης των τιμών του χρηματιστηρίου Οι ραγδαίες μεταβολές των τιμών του χρηματιστηρίου επηρεάζουν τις δαπάνες κατανάλωσης (αποτέλεσμα πλούτου) και τις επενδύσεις κεφαλαίου (μέσω του q του Tobin) Δεδομένα στο Σχήμα 4.11

Σχήμα 4.11: Πραγματικές τιμές των μετοχών στις ΗΠΑ και ο λόγος κατανάλωσης προς ΑΕΠ, 1987(Τ1)-2015(Τ1) Source: Wilshire 5000 index from Wilshire Associates, downloaded from Federal Reserve Bank of St. Louis FRED database at research.stlouisfed.org/fred2/series/WILL5000PR; real stock prices calculated as Wilshire 5000 divided by GDP deflator; GDP deflator, consumption spending, and GDP from Bureau of Economic Analysis, downloaded from FRED database, series GDPDEF, PCEC, and GDP, respectively.

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Κατανάλωση και κατάρρευση του 1987 Όταν το χρηματιστήριο κατέρρευσε το 1987, ο πλούτος μειώθηκε περίπου κατά 1 τρισ. δολάρια. Η κατανάλωση σημείωσε σχετικά μικρότερη πτώση από αυτή που όριζαν οι εκτιμήσεις και δεν ήταν αρκετή για να προκαλέσει ύφεση Σημειώθηκε προσωρινή μείωση στην εμπιστοσύνη για το μέλλον, αλλά ανατράπηκε πολύ γρήγορα Αυτή η μικρή ανταπόκριση ίσως δημιουργήθηκε γιατί υπήρξε μεγάλο ανοδικό κύμα στις χρηματιστηριακές τιμές μεταξύ Δεκέμβρη 1986 και Αυγούστου 1987, οπότε η κατάρρευση ακύρωσε ουσιαστικά αυτή την αύξηση

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Κατανάλωση και αύξηση του χρηματιστηριακού πλούτου τη δεκαετία του 1990. Οι τιμές του χρηματιστηρίου υπερτριπλασιάστηκαν με πραγματικούς όρους Ωστόσο, η κατανάλωση δεν επηρεάστηκε πολύ από το ανοδικό κύμα των τιμών του χρηματιστηρίου.

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Κατανάλωση και αύξηση του χρηματιστηριακού πλούτου στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Στις αρχές του 2000, ο χρηματιστηριακός πλούτος μειώθηκε κατά περίπου 5 τρισ. δολάρια. Ωστόσο, ο λόγος των δαπανών κατανάλωσης αυξήθηκε σε συνάρτηση με το ΑΕΠ εκείνη την περίοδο

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Επενδύσεις και πτώση των τιμών των μετοχών τη δεκαετία του ’00. Οι επενδύσεις και ο συντελεστής q του Tobin συνδέονταν κατά την περίοδο 2000 και 2008, όταν το Χρηματιστήριο είχε ραγδαία πτώση Οι επενδύσεις έτειναν προς την επιβράδυνση της χρηματιστηριακή μείωσης, αποτυπώνοντας επίσης και επιβραδύνσεις στη διαδικασία της λήψης επενδυτικών αποφάσεων

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 Οι τιμές του χρηματιστηρίου σημείωσαν ραγδαία πτώση το φθινόπωρο του 2008 και στις αρχές του 2009, και οι τιμές των σπιτιών σημείωσαν ραγδαία πτώση οδηγώντας επίσης σε μεγάλη μείωση του καθαρού πλούτου των νοικοκυριών Παρά τη μείωση του πλούτου, ο λόγος κατανάλωσης προς ΑΕΠ δεν μειώθηκε σημαντικά

Ισορροπία στην αγορά αγαθών Απότομη άνοδος και κατάρρευση των τιμών του χρηματιστηρίου Επένδυση και ο συντελεστής q του Tobin Η επένδυση και ο συντελεστής q του Tobin δεν εμφάνιζαν στενή σύνδεση, ακολουθώντας την κατάρρευση των χρηματιστηριακών τιμών το 1987 Ωστόσο, εμφανίζουν μεγαλύτερη συσχέτιση κατά τη δεκαετία του 1990 και στις αρχές του 2000, όπως καταδεικνύει η θεωρία (Σχήμα 4.11)

Διάγραμμα κλειδί 3: Το διάγραμμα αποταμίευσης-επένδυσης

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)