Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων 1ο ΕΘΝΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020 Θεματικός Στόχος 5: «Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης κινδύνων » Θεματικός Στόχος 6: «Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της βιώσιμης χρήσης των πόρων» Σπύρος Παπαγρηγορίου Αθήνα, 4 Απριλίου 2013

Ενότητα Α Θεματικός Στόχος 5 Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης κινδύνων

Θ. Σ. 5: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 2014-2020 Θ. Σ. 5: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 2014-2020 Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης καταστροφών που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή Κύριοι κίνδυνοι (σχετικοί με κλιματική αλλαγή) Δασικές πυρκαγιές Πλημμύρες Ερημοποίηση Διάβρωση ακτών Προϋποθέσεις αποτελεσματικής διαχείρισης: Γνώση και παρακολούθηση φυσικών παραμέτρων που συνδέονται με τον κίνδυνο Εκτίμηση τρωτότητας διαφορετικών περιοχών ή υποδομών στον κίνδυνο βάσει παραμέτρων: Κοινωνικών, Οικονομικών, Περιβαλλοντικών, Άλλων τεχνικών Ενδεικτικά Εργαλεία Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Κινδύνων Σχέδια Προληπτικής Δράσης Σχέδια Αντιμετώπισης Μηχανισμός εφαρμογής σχεδίων

Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια Θ. Σ. 5: ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΟΧΟΙ Μείωση δασικών πυρκαγιών Μείωση της ευπάθειας των δασικών οικοσυστημάτων και ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους στην κλιματική αλλαγή Κύρια εργαλεία ενσωμάτωσης μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και πρόληψης δασικών πυρκαγιών Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια Αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: Αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα δασικά οικοσυστήματα της χώρας. Στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή Προδιαγραφές και εγκατάσταση ενός μόνιμου προγράμματος παρακολούθησης Δράση μεγάλης προτεραιότητας Ολοκλήρωση δασικών χαρτών και δασολογίου και ένταξή τους στο Εθνικό Κτηματολόγιο Κύριες Επιπτώσεις: Βιοποικιλότητα, Τοπίο, Υγεία, Τουρισμός, Δασοπονία, Υποδομές, Διάβρωση-ερημοποίηση εδαφών

Θ. Σ. 5: ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ Κύριο εργαλείο πρόληψης και διαχείρισης πλημμυρών Θ. Σ. 5: ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ Κύριο εργαλείο πρόληψης και διαχείρισης πλημμυρών Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης των Κινδύνων Πλημμύρας (Οδηγία 2007/60/ΕΚ) Στάδια υλοποίησης Εθνικού Προγράμματος: 1ο Στάδιο: Προκαταρκτική εκτίμηση των κινδύνων πλημμύρας για τις λεκάνες απορροής ποταμών και προσδιορισμός των ζωνών υψηλού κινδύνου εμφάνισης πλημμύρας (έχει ήδη ολοκληρωθεί). 2ο Στάδιο: Εκπόνηση χαρτών επικινδυνότητας και χαρτών κινδύνων πλημμύρας, για τις περιοχές υψηλού κινδύνου εμφάνισης πλημμύρας (έως το τέλος του 2013) 3ο Στάδιο: Κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας για τις περιοχές υψηλού κινδύνου εμφάνισης πλημμύρας (έως το 2015) Ομάδες μέτρων Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας: Πρόληψης (π.χ. αποφυγή κατασκευής οικιών σε περιοχές που απειλούνται από πλημμύρες) Προστασίας (π.χ. τεχνικά έργα για τον περιορισμό των επιπτώσεων των πλημμυρών σε συγκεκριμένες περιοχές) Ετοιμότητας (π.χ. παροχή οδηγιών στο κοινό σε περίπτωση πλημμύρας). Παράλληλες δράσεις υψηλής προτεραιότητας Κατά προτεραιότητα οριοθέτηση ρεμάτων σε ζώνες υψηλού κινδύνου, με έμφαση σε αστικές και περιαστικές περιοχές (Ν. 3010/2002). Επικαιροποίηση των βασικών υδρολογιών των κύριων λεκανών της χώρας με προτεραιότητα σε ζώνες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση πλημμυρών.

Θ. Σ. 5: ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ Σε κίνδυνο περισσότερο από το 30% των εδαφών της χώρας Κύριο εργαλείο αντιμετώπισης κινδύνου Εθνικό και Περιφερειακά Σχέδια Δράσης Βασικές δράσεις προσαρμογής για την πρόληψη της ερημοποίησης : Ενημέρωση πολιτών για τον κίνδυνο και τις επιπτώσεις της ερημοποίησης Εξασφάλιση επάρκειας υδατικών αποθεμάτων (περιορισμός των απωλειών και της σπατάλης του αρδευτικού νερού, προστασία των υδροφορέων και προετοιμασία της χώρας για την αντιμετώπιση κρίσεων λειψυδρίας) Προστασία του γεωργικού εδάφους από την διάβρωση και αλάτωση (αειφορικά καλλιεργητικά και αρδευτικά συστήματα) Προστασία και επέκταση των δασικών οικοσυστημάτων (πρόληψη και καταπολέμηση πυρκαγιών, ορθολογική εκμετάλλευση των δασών). Προστασία και διαχείριση των βοσκοτόπων Θεσμικά, χρηματοδοτικά και οργανωτικά μέτρα εφαρμογής σχεδίου Εγκατάσταση δικτύου παρακολούθησης της πορείας της ερημοποίησης Εφαρμογή ερευνητικών προγραμμάτων σε επιλεγμένες πιλοτικές περιοχές Δράση υψηλής προτεραιότητας: Σχεδιασμός και εφαρμογή κανόνων χρήσεων γης

Θ. Σ. 5: ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΚΤΩΝ – ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Θ. Σ. 5: ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΚΤΩΝ – ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Το 6% περίπου του συνολικού μήκους των ακτογραμμών της Ελλάδας αποτελούν περιοχές υψηλής ευπάθειας σε καταστροφές – κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (διάβρωση, άνοδος στάθμης της θάλασσας) Δράσεις Καθορισμός ζωνών επικινδυνότητας (υψηλού, μεσαίου και χαμηλού κινδύνου) ανάλογα με τα φυσικά χαρακτηριστικά κάθε παράκτιας περιοχής Διάγνωση της τρωτότητας της παράκτιας ζώνης ανάλογα με την επικινδυνότητα και τις ανθρωπογενείς χρήσεις (εμπίπτει στο πλαίσιο της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας) Θέσπιση μηχανισμού συνεχούς παρακολούθησης των παράκτιων περιοχών Ανάπτυξη ζωνών προστασίας μεταξύ του αιγιαλού και της ζώνης οικιστικής ανάπτυξης Σχεδιασμός και υλοποίηση έργων προστασίας και αντιμετώπισης κινδύνου σε περιοχές υψηλής προτεραιότητας

Προστασία του Περιβάλλοντος και Προώθηση της Βιώσιμης Χρήσης των Πόρων Ενότητα Β Θεματικός Στόχος 6 Προστασία του Περιβάλλοντος και Προώθηση της Βιώσιμης Χρήσης των Πόρων

Θ. Σ. 6: ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ (1) Υποδομές συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων (με πιθανή εφαρμογή ΣΔΙΤ) Ολοκλήρωση υποχρεώσεων σε δίκτυα και βιολογικούς για οικισμούς άνω των 2000 ισοδυνάμων κατοίκων Κατάλληλα συστήματα επεξεργασίας για οικισμούς μικρότερους των 2000 ισοδυνάμων κατοίκων-αντικατάσταση βόθρων-προτεραιότητα στις ευαίσθητες και τουριστικές περιοχές Έργα πρόσθετης επεξεργασίας και αξιοποίησης (κυρίως εδαφικής) της παραγόμενης ιλύος Έργα πρόσθετης επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης λυμάτων Παρακολούθηση της ποιότητας του υδάτινου περιβάλλοντος και του πόσιμου νερού Διατήρηση και αναβάθμιση των δικτύων παρακολούθησης (ποσότητα και ποιότητα επιφανειακών και υπογείων υδάτων - εκροές βιολογικών καθαρισμών - ακτές κολύμβησης - πόσιμο νερό - διερευνητικά προγράμματα - προγράμματα νιτρορύπανσης) Ενίσχυση της εμπλοκής Περιφερειών ή Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Δημιουργία/ενίσχυση Περιφερειακών Εργαστηρίων Εμπλοκή φορέων του ιδιωτικού τομέα Ενίσχυση της δημοσιότητας

Θ. Σ. 6: ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ (2) Εφαρμογή των μέτρων των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων για: Εξασφάλιση επαρκών αποθεμάτων καθαρού νερού Μέτρα εξοικονόμησης, στα οποία περιλαμβάνονται και οικονομικά εργαλεία-μείωση του δείκτη εκμετάλλευσης (WEI) και του υδατικού αποτυπώματος Μέτρα περιορισμού και εξορθολογισμού των απολήψεων υπογείων υδάτων μέσω γεωτρήσεων- επέκτασης συλλογικών δικτύων-μείωσης περιβαλλοντικού κόστους και κόστους πόρου Μέτρα αξιοποίησης και εκμετάλλευσης των επιφανειακών απορροών και όπου είναι σκόπιμο των δυνατοτήτων αφαλάτωσης (πόσιμο νερό στα νησιά) Αρδευτικό νερό Μείωση των απωλειών μεταφοράς, ορθές γεωργικές πρακτικές, συστήματα στάγδην άρδευσης και άρδευσης ακριβείας. Συστηματική καταγραφή των ποσοτήτων του καταναλισκόμενου αρδευτικού νερού, εφαρμογή της αρχής ανάκτησης κόστους σε κατάλληλο επίπεδο λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων Πόσιμο Νερό Εφαρμογή των Σχεδίων Ασφάλειας Νερού (Water Safety Plans) - οριοθέτηση και προστασία ζωνών υδροληψίας Έλεγχος και μείωση διαρροών δικτύων ύδρευσης Εξορθολογισμός τιμολόγησης νερού ύδρευσης – πλήρης ανάκτηση κόστους Κατ οίκον εξοικονόμηση νερού

Θ. Σ. 6: ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ Προτεραιότητες διαχείρισης απορριμμάτων Προώθηση υλοποίησης - επικαιροποίηση Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) με στόχο: Τον έλεγχο της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, τη διευκόλυνση και επιτάχυνση υλοποίησης υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων την επίτευξη των εθνικών στόχων (ανακύκλωση, βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κλπ.) Αναθεώρηση της διαχείρισης των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων και εφαρμογή μέτρων για την ασφαλή διαχείριση των σημαντικών ροών βιομηχανικών αποβλήτων Απαιτούμενες δράσεις Κατασκευή νέων μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων στη Θεσσαλονίκη (Κεντρική Μακεδονία), τα νησιά (Κρήτη, Βόρειο και Νότιο Αιγαίο) και στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας, Θράκης, Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, που εκκρεμούν και πρέπει να υλοποιηθούν κατά την προγραμματική περίοδο 2014-20. Ολοκλήρωση έργων διαχείρισης απορριμμάτων η υλοποίηση των οποίων έχει ξεκινήσει κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, εκτιμάται ωστόσο ότι η ολοκλήρωσή τους θα πραγματοποιηθεί κατά την προγραμματική περίοδο 2014-20. Χρηματοδότηση δράσεων του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων Ανάπτυξη δικτύου πράσινων σημείων (ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση) ως μέρος της Στρατηγικής για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Αστικών Αποβλήτων Προγράμματα επιμόρφωσης και πιστοποίησης δεξιοτήτων επαγγελματικών ομάδων στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων και επιμόρφωσης εργαζομένων σε Δήμους και ΦοΔΣΑ

Θ. Σ. 6: ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Δημιουργία Εθνικής Στρατηγικής Προστασίας και Διαχείρισης Περιοχών δικτύου NATURA 2000 (περίπου 27,5% της έκτασης της χώρας) Σύνταξη και θεσμοθέτηση σχεδίων διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου NATURA 2000 με στόχο: Την αποτελεσματική προστασία προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών, την εφαρμογή προγραμμάτων παρακολούθησης τη δυνατότητα συνδυασμού παραγωγικών δραστηριοτήτων και προστασίας Κατάρτιση Πλαισίου Δράσεων Προτεραιότητας (Prioritized Action Framework) με στόχο: Την αξιολόγηση της συνολικής κατάστασης διατήρησης ομάδων οικοσυστημάτων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος, την αξιολόγηση απειλών και πιέσεων, την εκτίμηση χρηματοδοτικών αναγκών για τη διαχείριση του δικτύου NATURA 2000, τον καθορισμό έργων υλοποίησης των προσδιορισμένων στρατηγικών προτεραιοτήτων ανά τύπο οικοσυστήματος (αγροτικά – δασικά, θαλάσσια – παράκτια, υγρότοποι) και την κατάρτιση και εφαρμογή μεθοδολογίας ιεράρχησης έργων, δράσεων και παρεμβάσεων προς υλοποίηση εντός των περιοχών του δικτύου NATURA 2000.

Θ. Σ. 6: ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ Θ. Σ. 6: ΑΛΛΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ Θαλάσσιο Περιβάλλον Βιώσιμη αλιεία – βελτίωση διαχείρισης ιχθυαποθεμάτων Βιώσιμη χρήση ορυκτών πόρων Στρατηγική μεταλλευτικής ανάπτυξης και αξιοποίησης ορυκτών πόρων με ενσωμάτωση περιβαλλοντικής διάστασης Καινοτόμες δράσεις μετατροπής μεταλλευτικών αποβλήτων σε πόρους Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Επικαιροποίηση και εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων καταπολέμησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο, Καβάλα, Βόλος) Συσχέτιση στρατηγικών στόχων προστασίας ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος με στρατηγικούς στόχους των μεταφορών και της βιώσιμης κινητικότητας Βιώσιμη αστική ανάπλαση Βελτίωση ελκυστικότητας πόλεων, ως τουριστικών και πολιτιστικών προορισµών Στοχευμένες πολεοδομικές παρεμβάσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας στον αστικό ιστό