Μια θεωρηση τησ συναισθηματικησ ανατπτυξησ Γεωργακόπουλος Αντώνιος Χειλάκης Νικόλαος Μπαλέτας Αργύριος Νοτόπουλος Αθανάσιος

Εχουν τα μωρα συναισθηματα; Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι έχουν. Βρέφη ηλικίας ενός μηνός έχουν τουλάχιστον 5 διαφορετικά συναισθήματα: Ενδιαφέρον Έκπληξη Χαρά Θυμό Φόβο

Εκδηλωση συναισθηματων: η αναπτυξη/ελεγχοσ τηΣ εκφρασησ των συναισθηματων Διαφορετικοί ενήλικοι εκτιμητές βλέπουν το ίδιο συναίσθημα στο πρόσωπο του μωρού. Οι ενήλικοι μπορούν συνήθως να διακρίνουν ποιό θετικό συναίσθημα νιώθει ένα μωρό ,είναι όμως πολύ δυσκολότερο να διακρίνουν τα αρνητικά συναισθήματα. Τα μωρά μεταδίδουν μια μεγάλη ποικιλία συναισθημάτων μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου τους.

Διαδοχικη εμφανιση των διαφορων συναισθηματων Τα διάφορα συναισθήματα εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές μέσα στα πρώτα 2 χρόνια. Όταν γεννιούνται τα μωρά δείχνουν:ενδιαφέρον,δυσφορία,αηδία,ικανοποίηση. Πρωτογενή (ή βασικά) συναισθήματα που εμφανίζονται σε ηλικία 2,5-7 μηνών είναι:θυμός,λύπη,χαρά,έκπληξη,φόβος. Τα πρωτογενή συναισθήματα είναι βιολογικά προγραμματισμένα ,διότι εμφανίζονται την ίδια περίπου ηλικία. Μπορεί να χρειάζεται κάποιος βαθμός εκμάθησης (γνωστικής ανάπτυξης) για να μπορέσουν τα μωρά να εκφράσουν περαιτέρω συναισθήματα.

Τα δευτερογενή ονομάζονται και ενσυνείδητα συναισθήματα. Όταν κάτι ή κάποιος τα εμποδίζει να ασκήσουν έλεγχο, μωρά ηλικίας 2-4 μηνών είναι πιθανό να θυμώσουν, ενώ τα μωρά ηλικίας 4-6 μηνών είναι πιθανό να λυπηθούν. Στη διάρκεια του δεύτερου χρόνου,τα νήπια αρχίζουν να εκδηλώνουν δευτερογενή (ή σύνθετα ) συναισθήματα: Αμηχανία Ντροπή Ενοχή Ζήλεια Υπερηφάνεια Τα δευτερογενή ονομάζονται και ενσυνείδητα συναισθήματα. Η αμηχανία,το απλούστερο από τα ενσυνείδητα συναισθήματα,εμφανίζεται μόνο αφού το παιδί μπορεί πλέον να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον καθρέφτη ή σε μια φωτογραφία.

Τα αυτο-αξιολογικά συναισθήματα,όπως η ντροπή,η ενοχή και η υπερηφάνεια προϋποθέτουν τόσο την αυτοαναγνώριση,όσο και κάποιο βαθμό κατανόησης των κανόνων και των προτύπων,σύμφωνα με τα οποία αξιολογούμε τη συμπεριφορά ενός ατόμου. Μόνο τα νήπια που έχουν φτάσει στο σημείο της αυτοαναγνώρισης νιώθουν μεγάλη αμηχανία όταν τα επαινούν ή όταν τους ζητούν να ‘κάνουν επίδειξη’. Σε ηλικία 3 ετών περίπου τα παιδιά είναι περισσότερο σε θέση να αξιολογούν τις επιδόσεις τους ως καλές ή κακές. ΟΙ γονείς επηρεάζουν την εμπειρία του παιδιού και την έκφραση των αυτό-αξιολογικών συναισθημάτων. Τα αυτό-αξιολογικά συναισθήματα των μικρών παιδιών προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τις αντιδράσεις που περιμένουν να έχουν οι ενήλικες αξιολογητές τους.

Κοινωνικοποιηση των Συναισθηματων και συναισθηματικη αυτορυθμιση Κάθε κοινωνία έχει ένα σύνολο κανόνων εκδήλωσης συναισθημάτων,οι οποίοι προσδιορίζουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει ή δεν πρέπει να εκφράζονται ορισμένα συναισθήματα. Τα παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν αυτούς τους κανόνες από την ηλικία των 7 μηνών. Μέσα από στοιχειώδεις μαθησιακές διεργασίες τα μωρά εκπαιδεύονται να εκδηλώνουν περισσότερο τη χαρά παρά τη δυσαρέσκειά τους και συνεχίζουν να κάνουν το ίδιο με την πάροδο του χρόνου. Τα συναισθήματα που θεωρούνται κοινωνικά αποδεκτά μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το πολιτισμικό περιβάλλον.

Ρυθμιση των συναισθηματων Συναισθηματική αυτορύθμιση:ονομάζουμε τις στρατηγικές που εφαρμόζει ο άνθρωπος για το χειρισμό των συναισθημάτων ή την προσαρμογή της συναισθηματικής φόρτισης σε ένα ανεκτό επίπεδο έντασης. Αυτό είναι ένα δύσκολο έργο για τα πολύ μικρής ηλικίας βρέφη τα οποία καταφέρνουν να μειώσουν σε ένα βαθμό τουλάχιστον τα αρνητικά συναισθήματα αναστάτωσης,απομακρύνοντας το σώμα τους από τα δυσάρεστα ερεθίσματα ή θηλάζοντας με ένταση διάφορα αντικείμενα. Τα βρέφη συχνά εξαρτώνται από τα πρόσωπα που τα φορτίζουν και τα ηρεμούν,όταν έχουν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση. Σε ηλικία 18 έως 24 μηνών,τα νήπια είναι πιθανό να προσπαθήσουν να θέσουν υπό έλεγχο τις ενέργειες των ανθρώπων ή των αντικειμένων που τα στενοχωρούν.

Έχει παρατηρηθεί ότι τα νήπια ακόμη και αυτής της ηλικίας σμίγουν τα φρύδια τους ή σφίγγουν τα χείλη προσπαθώντας συνειδητά να καταστείλουν το θυμό ή τη λύπη τους. Τα παιδιά ηλικίας 2 έως 6 ετών τα καταφέρνουν όλο και καλύτερα στην αντιμετώπιση δυσάρεστων συναισθηματικά καταστάσεων στρέφοντας την προσοχή μακριά από τα γεγονότα που τους προκαλούν φόβο με το να σκέφτονται ευχάριστα πράγματα για να διώξουν τις δυσάρεστες σκέψεις. Η προσαρμογή των συναισθημάτων μπορεί ορισμένες φορές να απαιτεί τη διατήρηση ή την ενίσχυση της έντασης των συναισθημάτων αντί για την καταστολή τους.

Εκμαθηση των κανονων εκδηλωσησ συναισθηματων Σε ηλικία 3 περίπου ετών,τα παιδιά αρχίζουν να έχουν κάποια περιορισμένη ικανότητα να κρύβουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Τα νήπια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά να κρύβουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Τα κορίτσια κινητοποιούνται περισσότερο και είναι ικανότερα να συμμορφώνονται με τις κοινωνικές συμβάσεις απ’ότι τα αγόρια. Οι μητέρες που δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στα θετικά συναισθήματα έχουν συνήθως παιδιά ικανότερα να κρύβουν την απογοήτευση τους και άλλα αρνητικά συναισθήματα.

Αναγνωριση και ερμηνεια συναισθηματων Τα βρέφη ηλικίας 3 μηνών μπορούν να διακρίνουν τα διαφορετικά συναισθήματα που εκφράζουν οι ενήλικοι τους οποίους βλέπουν σε φωτογραφίες. Κοινωνική αναφορικότητα:ονομάζεται η χρησιμοποίηση των συναισθηματικών εκφράσεων των άλλων,για να συμπεράνει κανείς το νόημα διφορούμενων καταστάσεων. Η ικανότητα των βρεφών να ερμηνεύουν τις συναισθηματικές εκφράσεις γίνεται περισσότερο εμφανής σε ηλικία μεταξύ 8 και 10 μηνών. Οι συναισθηματικές εκφράσεις του τόνου της φωνής ενός ενηλίκου φαίνεται ότι μεταδίδουν τις ίδιες ή και περισσότερες πληροφορίες σε ένα παιδί ηλικίας 12 μηνών που μεταδίδουν και οι εκφράσεις του προσώπου.

Στη διάρκεια του δεύτερου έτους ,τα νήπια συχνά κοιτάζουν τα κοντινά τους πρόσωπα,αφού έχουν κάνει την εκτίμησή τους για ένα νέο αντικείμενο ή για μια νέα κατάσταση,δείχνοντας έτσι ότι χρησιμοποιούν τώρα τις συναισθηματικές αντιδράσεις του άλλου ως πληροφορίες για να αξιολογήσουν την ακρίβεια των δικών τους κρίσεων. Συζητήσεις σχετικά με τα συναισθήματα: Από τη στιγμή που τα νήπια αρχίζουν να μιλούν σε ηλικία 18 έως 24 μηνών,οι οικογενειακές συζητήσεις γύρω από τις συναισθηματικές εμπειρίες μπορούν να βοηθήσουν να καταλάβουν σιγά σιγά καλύτερα τα συναισθήματα των άλλων. Η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς και να ερμηνεύει τις συναισθηματικές εκφράσεις των άλλων παρουσιάζει σταθερή βελτίωση σε όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Οι κοινωνικές εμπειρίες παίζουν σημαντικό ρόλο. Ενσυναίσθηση:η ικανότητα να καταλαβαίνει και να βιώνει κανείς τα συναισθήματα που εκδηλώνουν οι άλλοι.

Συναισθηματα και πρωϊμη κοινωνικη αναπτυξη Τα συναισθήματα των νηπίων προσαρμόζονται ώστε να προάγουν την κοινωνική επαφή και βοηθούν τα πρόσωπα που φροντίζουν το παιδί να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στις ανάγκες του νηπίου. Οι συναισθηματικές εκδηλώσεις των νηπίων βοηθούν τα ίδια και τα κοντινά τους πρόσωπα να γνωριστούν καλύτερα. Η ικανότητα που αρχίζει να αποκτά το νήπιο να αναγνωρίζει και να ερμηνεύει τα συναισθήματα των άλλων είναι ένα σημαντικό επίτευγμα,το οποίο του δίνει τη δυνατότητα να συμπεράνει πώς θα πρέπει να αισθάνεται ή να συμπεριφέρεται σε διάφορες περιστάσεις. Τα πρόσωπα που φορτίζουν το παιδί,κατευθύνουν την προσοχή του σε ορισμένα αντικείμενα ή γεγονότα του περιβάλλοντος.

Ιδιοσυγκρασια και αναπτυξη Όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι γονείς,κάθε μωρό έχει τη δική του προσωπικότητα. Ιδιοσυγκρασία:ονομάζουμε τους χαρακτηριστικούς τρόπους με τους οποίους αντιδρά συναισθηματικά και συμπεριφοριστικά ένα άτομο σε γεγονότα του περιβάλλοντος και στους οποίους περιλαμβάνονται ιδιότητες,όπως η ενεργητικότητα,η ευερεθιστότητα,ο φόβος και η κοινωνικότητα. 5.Κοινωνικότητα-δεκτικότητα στα κοινωνικά ερεθίσματα.

Επισκοπιση τησ συναισθηματικησ αναπτυξησ

Κληρονομικεσ και περιβαλλοντικεσ επιδρασεισ στην ιδιοσυγκρασια Παρ’όλο που ο παράγοντας της κληρονομικότητας δεν παίζει απόλυτα καθοριστικό ρόλο στη διάρκεια της βρεφικής και της προσχολικής ηλικίας,φαίνεται ότι πολλά σημαντικά συστατικά στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας επηρεάζονται γενετικά.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΣΥΓΚΡΑΣΙΑΣ Πόσο σταθερή παραμένει η πρώιμη ιδιοσυγκρασία με την πάροδο του χρόνου; Πολλά από τα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας παραμένουν σταθερά κατά τη βρεφική και την παιδική ηλικία και ακόμη και μέχρι τα πρώτα στάδια της ενηλικίωσης. Ωστόσο δεν εμφανίζουν όλοι την ίδια ιδιοσυγκρασιακή σταθερότητα.

Πρωιμοι ιδιοσυγκρασιακοι τυποι και υστερη αναπτυξη Οι Thomas & Chess παρατήρησαν ότι ορισμένα χαρακτηριστικά της βρεφικής ιδιοσυγκρασίας ομαδοποιούνται με προβλέψιμους τρόπους, διαμορφώνοντας έτσι ιδιοσυγκρασιακούς τύπους: 1)εύκολη ιδιοσυγκρασία 2)δύσκολη ιδιοσυγκρασία 3)ιδιοσυγκρασία αργή στο «ζέσταμα». ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΕΙΣ; Η κοινωνική ζωή των παιδιών αλλάζει ριζικά τη στιγμή που προσκολλώνται συναισθηματικά σε κάποιο από τα πρόσωπα που το φροντίζουν. Σχέσεις αμοιβαιότητας (Bowlby):οι προσκολλήσεις γονέα-βρέφους είναι αμοιβαίες.

ΠωΣ αναπτυσσουν προσκολληση τα βρεφη; Η ανάπτυξη των πρωτογενών προσκολλήσεων (Rudolph Schaffer/Peggy Emerson). A-κοινωνική φάση (0-6 εβδ.). Φάση της αδιαφοροποίητης προσκόλλησης (6 εβδ.-7 μηνών). Φάση της μονοπροσωπικής προσκόλλησης (7-9 μηνών).

ΘΕΩΡΕΙΕΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ

Ηθολογικη θεωρια:ισωσ γεννηθηκα για να αγαπω Οι ηθολόγοι προτείνουν μια πολύ ενδιαφέρουσα εξήγηση για τις συναισθηματικές προσκολλήσεις: όλα τα είδη , άνθρωποι και ζώα ,γεννιούνται με έμφυτες ορισμένες συμπεριφοριστικές τάσεις που συνέβαλαν στην επιβίωση.

Προσκολληση στουσ ανθρωπουΣ Τα βρέφη δεν παρουσιάζουν προσκόλληση με άλλα άτομα, έχουν ωστόσο έμφυτη την έλξη και επαφή με άλλα άτομα. Lorenz & Alley (1943): «η κουκλίστικη εμφάνιση του μωρού το κάνει να φαίνεται χαριτωμένο και αξιαγάπητο σε όσους το φροντίζουν». Άρα τα βρεφικά χαρακτηριστικά συμβάλλουν στη θετική προσοχή και οι βρεφικές αντιδράσεις κάνουν το βρέφος αξιαγάπητο. Χαμόγελα και οι φωνούλες μωρού: οι γονείς τα ερμηνεύουν ως ενδείξεις ικανοποίησης .

Bowlby: 1)Οι ενήλικοι είναι βιολογικά προδιατεθειμένοι να αντιδρούν θετικά στα σήματα του μωρού. 2)Οι ασφαλείς προσκολλήσεις αναπτύσσονται σταδιακά, καθώς οι γονείς μαθαίνουν καλύτερα να διαβάζουν τα σήματα του μωρού και να αντιδρούν σωστά και το βρέφος να τους αναγνωρίζει ως γονείς του. 3)Τα άτομα είναι προετοιμασμένα για τη δημιουργία στενών προσκολλήσεων και οι ασφαλείς συναισθηματικοί δεσμοί αναπτύσσονται μέσω της αλληλεπίδρασης.

Freud: Ο πρώτος που τόνισε ότι χρειάζεται να μάθουμε περισσότερα για την αλληλεπίδραση μητέρας-βρέφους για να μάθουμε πώς δημιουργούν προσκολλήσεις τα βρέφη. Erikson: Υποστηρίζει ότι τα άτομα που φροντίζουν το μωρό διαδραματίζουν ρόλο στην ανάπτυξη. Ηθολόγοι: Υποστηρίζουν ότι τα βρέφη συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη. Γνωστική/εξελικτική θεωρία: Η χρονική στιγμή των συναισθηματικών προσκολλήσεων ταυτίζεται με το επίπεδο της γνωστικής ανάπτυξης.

Άγχοσ προσ αγνωστα προσωπα Επιφυλακτική (αγχώδης) αντίδραση που συχνά εμφανίζουν τα βρέφη και τα νήπια όταν τα πλησιάζουν μη οικεία άτομα. ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΒΡΕΦΗ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΤΟΥΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΥΣ; Ηθολογική άποψη (J. Bowlby): πολλές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν τα βρέφη αποτελούν φυσικές ενδείξεις κινδύνου. Γνωστική/εξελικτική άποψη : το άγχος αποτελεί φυσική συνέπεια της αντιληπτικής και γνωστικής ανάπτυξης.

Προσκολληση των παιδιων σε κατηγοριεσ Ασφαλής προσκόλληση Προσκόλληση αντίστασης Προσκόλληση αποφυγής Αποδιοργανωμένη /αποπροσανατολισμένη προσκόλληση

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ μεθοδοσ αξιολογησησ τησ ποιοτητασ: q-set προσκολλησησ

Τυποι ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ Εδώ έχουν σειρά να παρουσιαστούν μερικοί πίνακες και γραφήματα…

Προσκολληση και υστερη αναπτυξη Οι ψυχαναλυτές και οι ηθολόγοι πιστεύουν ότι η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια που αισθάνονται τα βρέφη στις ασφαλείς προσκολλήσεις θέτουν τις βάσεις για μια υγιή ψυχολογική ανάπτυξη στο μέλλον.

Οι προσκολλησεισ ωσ λειτουργικα μοντελα του εαυτου μασ και των αλλων Εσωτερικά λειτουργικά μοντέλα: γνωστικές αναπαραστάσεις του εαυτού, των άλλων και των σχέσεων που διαμορφώνουν τα βρέφη από τις αλληλεπιδράσεις τους με τα πρόσωπα που τα φροντίζουν. Τα παιδιά που έχουν θετικά λειτουργικά μοντέλα έχουν ασφαλείς πρωτογενείς προσκολλήσεις, αυτοπεποίθηση και έχουν την τάση να δημιουργούν ασφαλείς σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Επιδρασεισ τηΣ κοινωνικησ στερησησ κατα την βρεφικη και παιδικη ηλικια Παραθέτουμε την περιγραφή ενός τέτοιου παιδιού: 1)Εντύπωση έκανε η νηφαλιότητά του 2)Η έλλειψη ζωτικότητας 3)Δεν έχει απαιτήσεις

Γιατι ειναι βλαβερη η πρωιμη συναισθηματικη στερηση; Διαταραχή της αντιδραστικής προσκόλλησης: ανικανότητα δημιουργίας ασφαλών δεσμών προσκόλλησης με τους ανθρώπους χαρακτηρίζει πολλά παιδιά που υπήρξαν θύματα κοινωνικής στέρησης και κακοποίηση σε πολύ μικρή ηλικία. Υπόθεση της μητρικής στέρησης: η άποψη ότι τα κοινωνικά στερημένα βρέφη δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά, επειδή δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν προσκόλληση σε ένα πρόσωπο που είναι κυρίως υπεύθυνο για τη φροντίδα τους. Επίκτητη αδυναμία: η ανικανότητα του ατόμου να μάθει πώς να αντιδρά κατάλληλα σε μία κατάσταση, επειδή έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν ανεξέλεγκτα συμβάντα στην ίδια/παρόμοια κατάσταση.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ