Κωφά, βαρήκοα παιδιά και παιδιά με κοχλιακά Εμφυτεύματα Κωφά, βαρήκοα παιδιά και παιδιά με κοχλιακά Εμφυτεύματα Προκλήσεις κατά την ένταξή τους Από τη Χρυσάνθη Σταύρου Β.Δ.Σχολής Κωφών Συντονίστρια Προγράμματος Έγκαιρης Παρέμβασης Στήριξης των οικογενειών παιδιών με Απώλεια Ακοής.

Περιεχόμενα Εισαγωγή Κωφά, βαρήκοα παιδιά, παιδιά με κοχλιακά εμφυτεύματα και μονόπλευρη Απώλεια Ακοής Προσωπικότητα Εκπαιδευτικές προκλήσεις( στο παρελθόν- σήμερα) Ένταξη-αποτέλεσμα συνεργασίας Μονόπλευρη Απώλεια Ακοής- Ελαφριές Απώλειες Απόψεις μαθητών

Εισαγωγή Επικρατέστεροι όροι: Κωφό – άτομο που δεν μπορεί να ακούσει τους ήχους της ομιλίας ούτε με ακουστικά βαρηκοίας. Βαρήκοο – άτομο που έχει απώλεια ακοής γύρω στα 60 db, έχει υπολοίματα ακοής, που ενισχύονται με ακουστικά, ακούει και αποκωδικοποιεί ομιλία. Ελαφριά απώλεια ακοής- απώλεια ακοής από 20-40 db Παιδί με ΚΕ – κωφό παιδί που για ακουστικό βοήθημα του έχει τοποθετηθεί κοχλιακό εμφύτευμα

Συνέπειες έλλειψης ακοής ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΚΟΗΣ ΔΕΙΚΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ ΜΝΗΜΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Εκπαίδευση των κωφών σήμερα Πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας Συναισθηματική, κοινωνική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη μέσα από προγράμματα ένταξης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης

Ακουστικά και ΚΕ Έρευνες έδειξαν ότι: Τα ακουστικά και τα κοχλιακά εμφυτεύματα δεν “θεραπεύουν” Το παιδί με ακουστικά, όπως και το παιδί με Κ.Ε δε γίνεται ακούον παιδί μπορεί όμως να ακούσει όπως ένα ακούον παιδί κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες Με συστηματική στήριξη μπορεί να σημειώσει σημαντική πρόοδο σε τομείς που έχουν σχέση με την αντίληψη της ομιλίας, την επεξεργασία και την παραγωγή λόγου Αποκτά ευδιάκριτη ομιλία μέσω ακοής Φοιτά σε πλαίσια ενσωμάτωσης Ενώ μερικά κατανοούν τη συνομιλία χωρίς χειλεανάγνωση

Διάγνωση Σήμερα γίνεται πολύ νωρίς Το πρώτο μήνα μετά τη γέννηση Σε ανιχνευτικά κέντρα Γενικό Νοσοκομείο Ιδιωτικά κέντρα Τοποθέτηση ακουστικού ή κοχλιακού εμφυτεύματος Έρευνες κατέδιξαν ότι: Τα παιδιά που διαγνώσκονται έγκαιρα, έχουν χορηγηθεί ακουστικά, πριν τους έξι μήνες ζωής τους,και τυγχάνουν έγκαιρης παρέμβασης: Αναπτύσσουν πλουσιότερο λεξιλόγιο σε σύγκριση με τα παιδιά που διαγνώσκονται αργότερα και έχουν αποτελέσματα 10-90% όμοια με αυτά των ακουόντων στον αντιληπτικό και γλωσσικό τομέα (Yoshinaga-Itano and Sedey, 2000, Yoshinaga-Itano 2013)

Η έννοια της οικονομίας στη γλώσσα «Με ελάχιστους φθόγγους δηλώνουμε τις χιλιάδες των σημασιών που υπάρχουν σε κάθε γλώσσα για αντίστοιχες έννοιες» (Μπαμπινιώτης). Λαμβάνοντας υπόψη τη σειρά των φθόγγων. πχ ε, α, ν παράγονται οι λέξεις εάν, νέα, ένα Αντικατάσταση ενός φθόγγου πχ τόπος, τόνος, τόκος, τόμος Τονισμός πχ τζάμι, τζαμί Πολυσημεία των λέξεων μάθημα, πήρε το μάθημά του, η σελήνη, το σελίνι

Η ιδέα της αισθητηριακής αναπλήρωσης- ΜΥΘΟΣ! Όταν μια αίσθηση απουσιάζει μερικώς ή πλήρως, υπάρχουν τρεις πιθανότητες: Οι υπόλοιπες αισθήσεις απορροφούν μέρος αυτής της ικανότητας και συνεπώς βελτιώνονται Λόγω της απουσίας ερεθισμάτων από μια αίσθηση οι υπόλοιπες δεν αναπτύσσονται ή δεν λειτουργούν τόσο καλά όσο θα μπορούσαν Οι υπόλοιπες αισθήσεις δεν επηρεάζονται

Μονόπλευρη απώλεια ακοής Το επικρατέστερο ποσοστό για τα παιδιά σχολικής ηλικίας με μονόπλευρη απώλεια ακοής, είναι 3% (Bess et al 1998) Έρευνες κατά τη δεκαετία 1980-90 εισηγούνται ότι τα παιδιά με μονόπλευρη απώλεια ακοής(Μ.Α.Α) διατρέχουν πιθανότητες να εμφανίσουν επικοινωνιακές δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση και την εκπαίδευσή τους. Χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες για να εντοπίσουν και να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. (Binbero 1982, Stein 1983, Bovo et al 1988) Υστερούν στον ακαδημαϊκό τομέα σε σχέση με ακούοντες συμμαθητές τους(Most 2006, Most and Tsach 2010)

Ιδιαιτερότητες Η Μ.Α.Α επηρεάζει: την ικανότητα του ατόμου να εντοπίσει από πού έρχεται ο ήχος Να κατανοήσει την ομιλία όταν ο ομιλητής μιλά από την πλευρά που το αυτί δεν ακούει Να έχει ευκρίνεια της ομιλίας σε θορυβώδες περιβάλλον Να έχει ποιοτικό όφελος από τους ήχους- φυσικότητα και σαφήνεια της αντίληψης του ήχου

Εκπαιδευτικές προκλήσεις Έρευνες έδειξαν ότι: Bess and Tharpe 1984 22% πάνω από το μέσο όρο επίδοσης σε αντίθεση με 47,3% ακουόντων συμμαθητών στην ίδια έρευνα Ανταποκρίνονται λιγότερο στην αναγνώριση συλλαβών σε σύγκριση με τους ακούοντες(localisation and speech recognition of nonsense syllables) ακόμα και όταν το ερέθισμα γινόταν απευθείας στο αυτί που ακούει φυσιολογικά όχι μόνο σε θορυβόδες περιβάλλον αλλά και σε ήσυχο Culbertson & Gilbert 1986 Φτωχότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις από τους ακούοντες Φτωχότερες γλωσσικές δεξιότητες Μεγαλύτερο ποσοστό συμπεριφορικών δυσκολιών μέσα στην τάξη Bovo και συνεργάτες 1988 12% ήταν σε προγράμματα μαθησιακών δυσκολιών 22% επαναλάμβαναν τουλάχιστον μια τάξη

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρευνα: Most 2004-εξετάστηκε η σχολική επίδοση 47 μαθητών από 7,2-9,3 χρονών με διαφορετικό τύπο και βαθμό απώλειας ακοής και τα παιδιά φοιτούσαν σε γενικά σχολεία. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι: Τα παιδιά με μονόπλευρη απώλεια ακοής καθώς και παιδιά με ελαφριές βαρηκοϊες είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε σύγκριση με τα παιδιά με πιο σοβαρή απώλεια ακοής στους πιο κάτω τομείς: Ακαδημαϊκό, στη συγκέντρωση, στην επικοινωνία, στη συμμετοχή στην τάξη και συμπεριφορά στο σχολείο Όστόσο η σοβαρότητα της απώλειας ακοής φάνηκε να επηρεάζει άμεσα την ανάπτυξη γλώσσας. Τα παιδιά με απώλεια ακοής άνω των 60 db αποδίδουν πιο φτωχά αποτελέσματα στους δείχτες ανάπτυξης γλώσσας

Ένας ελέφαντας στο δωμάτιο Ένας ελέφαντας στο δωμάτιο!!! Ένα μεγάλο πρόβλημα ή ανφιλεγόμενο ζήτημα το οποίο είναι προφανές ότι είναι παρών, αλλά το αποφεύγουμε ως θέμα για συζήτηση, επειδή μας βολεύει.

Εθνικό Eργαστήρι για Eλαφριά Aπώλεια Aκοής-Φιλαδέλφια, ΗΠΑ , 2005 Αξιολόγηση ευρημάτων ερευνών Περεταίρω έρευνα με στόχο την στήριξη των παιδιών με απώλεια ακοής στο σχολείο Διαφοροποίηση διαδικασιών των ανιχνευτικών προγραμμάτων έτσι ώστε να ανιχνεύουν ελαφριές απώλειες ακοής. Ενημέρωση των ειδικών ακουολόγων, λογοθεραπευτών, γονιών για τις πιθανές επιπτώσεις της ελαφριάς απώλειας ακοής. Οδηγίες για ένταξη των οικογενειών σε προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης.

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Tharp (2008)Εισήγηση: Dokovic(2014) Lieu (2012) Εντάσσονται τα παιδιά αυτά σε προγράμματα Έγκαιρης Παρέμβασης Να γίνεται αξιολόγηση της αιτίας Παρέμβαση στο σχολείο για να εξασφαλίζεται καλό ακουστικό περιβάλλον Να παρέχονται διευκολύνσεις εκεί όπου χρειάζεται Να αξιολογείται η ανάπτυξη γλώσσας Dokovic(2014) Επιπτώσεις στην ακουστική διάκριση και ακουστική μνήμη Lieu (2012) 25% προβλήματα στη συμπεριφορά και δυσκολίες στην εκπαίδευση

Επί του πρακτέου… Αποτελεσματική χρήση της ακουστικής τεχνολογίας στο περιβάλλον σας Το παιδί θα βοηθηθεί από την ακουστική τεχνολογία μόνο αν: Τα ακουστικά δουλεύουν αποτελεσματικά Το παιδί φορά τα ακουστικά του συστηματικά Τα ακουστικά είναι ρυθμισμένα κατάλληλα και ανάλογα με την απώλεια του παιδιού Όταν το παιδί φορά τα ακουστικά του βρίσκεται σε καλό ακουστικό περιβάλλον  

Δημιουργώντας ένα καλό ακουστικό περιβάλλον  Ένα καλό ακουστικό περιβάλλον βοηθά όλα τα παιδιά. Οι ήχοι του περιβάλλοντος μπορούν να καλύψουν τον ήχο της φωνής του ομιλιτή. Πώς μπορώ να μειώσω τον αντίλαλο; Βάλτε κουρτίνες ή blinds Χρησιμοποιείστε απαλά αντικείμενα επίπλωσης όπως μαξιλάρια και χαλιά Καλύψτε τις σκληρές επιφάνειες με υφάσματα Εγκαταστήστε εξειδικευμένη μόνωση 

Επικοινωνώντας με κωφά παιδιά Για να είναι η επικοινωνία ξεκάθαρη και αποτελεσματική: Τα ακουστικά του παιδιού πρέπει να δουλεύουν αποτελεσματικά Πρέπει να υπάρχει ένα καλό ακουστικό περιβάλλον  Θα πρέπει επίσης να ακουλουθείτε τους πιο κάτω γενικούς κανόνες: Επιτρέψτε στο κωφό παιδί να βλέπει το προσωπό σας όταν μιλάτε. Προσπαθήστε να μην κρύβετε το πρόσωπό σας με τα μαλλιά σας, τα χέρια σας ή με το να στρέφετε το κεφάλι σας αλλού όταν μιλάτε αφού έτσι το παιδί δυσκολεύεται να καταλάβει τι λέτε. Ειδικά με μικρότερα παιδιά, αποφύγετε τα φανταχτερά ρούχα, τα μεγάλα κοσμήματα κλπ που μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού από το πρόσωπό σας. Βεβαιωθείτε ότι το κωφό παιδί βρίσκεται σε απόσταση που επιτρέπει στα ακουστικά του να απωδίδουν στο μέγιστο

Επίσης… Να μιλάτε καθαρά και στο συνηθισμένο ρυθμό σας. Το να μιλήσετε υπερβολικά αργά ή να υπερβάλετε στην άρθρωσή σας θα δυσκολέψει το κωφό παιδί περισσότερο να σας καταλάβει. Επιπλέον, η φωναχτή ή ψιθυριστή φωνή δυσκολεύει επίσης τα κωφά παιδιά. Βεβαιωθείτε ότι έχετε την προσοχή του παιδιού πριν μιλήσετε Όταν μιλάτε στο κωφό παιδί προσωπικά κατεβείτε στο ύψος των ματιών του για να μπορούν να εστιάσουν στην ομιλία σας και να συντονιστούν σε αυτά που λέτε. Βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε την πλάτη σας σε κάποια πηγή φωτός(π.χ. παράθυρο) αφού μια σκιά στο πρόσωπό σας μπορεί να εμποδίσει το κωφό παιδί από το να κάνει χειλανάγνωση με ακρίβεια.

Ιδιαιτερότητες ως προς την ανάπτυξη γλώσσας Ιδιαιτερότητες ως προς την ανάπτυξη γλώσσας

Στα δύσκολα! Γλώσσα! Τα παιδιά με απώλεια ακοής δυνατόν να παρουσιάζουν : αδυναμία στην κατανόηση και χρήση προτάσεων που ξεφεύγουν από την παραδοσιακή μορφή: υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο.   δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση των βοηθητικών ρημάτων μέσα στο κείμενο. αντιμετωπίζουν προβλήματα με κείμενα που περιέχουν μεταφορές, παρομοιώσεις, ιδιωματικές εκφράσεις και άλλα.   δυσκολεύονται στην κατανόηση, αλλά και στο σχηματισμό των δευτερευουσών προτάσεων. έχουν ιδιαίτερη δυσκολία κατανόησης των αφηρημένων εννοιών. Μια και μόνο λέξη, π.χ. δημοκρατία, ελευθερία δυνατό να σχετίζεται με ολόκληρο πλέγμα ιδεών και εμπειριών 

Ακόμα… Οι δυσκολίες στο συντακτικό που δυνατόν να αντιμετωπίζουν τα παιδιά με απώλεια ακοής ,δυνατόν να να μειώσουν την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο που γνωρίζουν, στο γραπτό λόγο Η διαφοροποίηση των προτάσεων (από ενεργητική σε παθητική ή σε ερωτηματική ή σε αρνητική) μπορεί να δυσκολέψει το παιδί με απώλεια ακοής στην κατανόησή της.  Αν το κωφό παιδί μπερδεύεται στο επίπεδο της πρότασης μπορεί να παρερμηνεύσει το νόημα ενός κειμένου. Όταν δίνεται μεγαλύτερος χρόνος για αναγνώριση των λέξεων στην επιφανειακή δομή του κειμένου (όπως συμβαίνει στα παιδιά με απώλεια ακοής) δίνεται λιγότερος χρόνος για να κατανοήσει κάποιος το κείμενο στη βαθιά δομή του (που είναι και η πιο σημαντική). Τα κωφά παιδιά έχουν περιορισμένες μεταγλωσσικές ικανότητες και δυσκολεύονται να αυτοελεγχθούν και να αναπτύξουν στρατηγικές αυτοδιόρθωσης.  

Προεκτάσεις Άρα το παιδί με απώλεια ακοής βρίσκεται σε λιγότερη “προνομιακή θέση” από τα ακούοντα παιδιά στο επίπεδο της γλωσσικής ανάπτυξης. Η γλώσσα αποτελεί το βασικό εργαλείο πρόσβασης στη γνώση σε όλα τα μαθήματα. Επομένως, τα παιδιά με απώλεια ακοής θα αντιμετωπίζουν ανάλογες δυσκολίες σε όλα τα μαθήματα.  Όλα τα μαθήματα περιέχουν ξεχωριστή ορολογία και η εκμάθηση της αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας.  Η ανεπαρκής κατοχή της γλώσσας δυσχεραίνει τη χειλεανάγνωση των παιδιών με απώλεια ακοής.  Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με απώλεια ακοής στη γλώσσα, έχουν συνέπειες στην κοινωνική και ψυχολογική τους ανάπτυξη.

Στρατηγικές που διευκολύνουν! Εξηγούμε τη σημασία των καινούργιων λέξεων που παρουσιάζουμε στην τάξη. Εφαρμόζουμε την πρακτική της «σημασιολογικής χαρτογράφησης του λεξιλογίου». Χρησιμοποιούμε εικόνες που τυχόν υπάρχουν στο κείμενο, για να διευκολύνουμε την κατανόηση. Δημιουργούμε με τους μαθητές ατομικά λεξικά με τις άγνωστες λέξεις που συναντούν και με τον ορισμό τους. Διδάσκουμε τους μαθητές γνωστικές ή γλωσσικές στρατηγικές που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν το κείμενο (προβλέψεις, συγκρίσεις, αντιθέσεις, αλληλουχίες, αναφορές κ.τ.λ.).

Επίσης… Προετοιμάζουμε τους μαθητές, πριν την ανάγνωση μιας ιστορίας, κειμένου κ.τ.λ. δουλεύοντας το λεξιλόγιο και τις κεντρικές έννοιες. Δίνουμε λίγο περισσότερο χρόνο στον κωφό/ βαρήκοο μαθητή, ώστε να κατανοήσει την ερώτηση πριν απαντήσει. Με τη βοήθεια των παιδιών της τάξης φτιάχνουμε περίληψη με τα βασικά σημεία της ιστορίας. Παρέχουμε ευκαιρίες στους μαθητές να μελετήσουν ένα θέμα μέσα από διαφορετικές πηγές και υλικό. Τους παροτρύνουμε να ψάξουν περισσότερο στη βιβλιοθήκη, σε άλλα βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, κ.τ.λ. Δίνουμε στο παιδί βιβλία σχετικά με το θέμα του μαθήματος,

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας