Παντελής Ε. Μακρής Ομότιμος Καθηγητής Αιματολογίας--Αιμόστασης Α.Π.Θ. Η επιδημιολογία της θρόμβωσης και επίδραση της μόλυνσης του περιβάλλοντος Παντελής Ε. Μακρής Ομότιμος Καθηγητής Αιματολογίας--Αιμόστασης Α.Π.Θ.

Μείζονα κλινικά σύνδρομα αρτηριακής θρόμβωσης Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό Στεφανιαία νόσος (ΟΕΜ, στηθάγχη) Περιφερική αρτηριακή νόσος *Adapted from: Drouet L. Cerebrovasc Dis 2002; 13(suppl 1): 1–6

ΙΙ. Φλεβική θρόμβωση Τριάδα του Virchow

Επιδημιολογική μελέτη Νο 1 Νεοπλασματικά και Θρομβοεμβολικά νοσήματα: Επιδημιολογική συσχέτιση του επιπολασμού τους σε νοσηλευθέντες ασθενείς κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών

Μέθοδος - Υλικό Ανασκόπηση όλων των ιατρικών φακέλων των νοσηλευθέντων στο Παν. Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ κατά τη διάρκεια των ετών : 1953, 1963,1973,1983,1993 και 2002 Συνολικά μελετήθηκαν 109.879 ιατρικοί φάκελοι ( μ.ο. ηλικίας των ασθενών 46.8823.85 )

Μεταβολές στο ποσοστό των νοσηλευθέντων ασθενών με Θρομβοεμβολικά νοσήματα από το 1953 έως το 2002

Απεικόνιση των μεταβολών στον αριθμό των νοσηλευόμενων ασθενών για Θ.Ε.Ν., ανά δεκαετία από το 1953 έως το 2002 ↑ νοσηλευθέντων x 8.34 φορές ↑ ΘΕΝ x 59.20 φορές

Επιδημιολογική μελέτη Νο2 Η επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων στους θανάτους από Νεοπλασίες και Θρομβοεμβολικά νοσήματα στη Θεσσαλονίκη

Μέθοδος - Υλικό Η μελέτη των πιστοποιητικών θανάτου των τελευταίων 40 ετών και η σύγκριση των θανάτων από ΘΕΝ και Ca μεταξύ :  Της Δυτικής ( βιομηχανικής ) Θεσσαλονίκης ☻ Της Ανατολικής ( αστικής ) Θεσσαλονίκης Μελετήθηκαν 44117 πιστοποιητικά θανάτου 8656 από την Δυτική Θεσσαλονίκη ( 1960 – 1999 ) 35461 από την Ανατολική Θεσσαλονίκη (1980 - 1999)

Αποτελέσματα Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Δυτική Θεσ/νίκη : Σχετικά σημαντική αύξηση των θανάτων από νεοπλασίες (18,4 → 24,3)

Αποτελέσματα Ανατολική Θεσ/νίκη : Το ίδιο ποσοστό παραμένει αμετάβλητο Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Ανατολική Θεσ/νίκη : Το ίδιο ποσοστό παραμένει αμετάβλητο

Αποτελέσματα Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Τα ποσοστά των Ca της Δυτικής Θεσσαλονίκης το 60΄ και 70΄ είναι ίδια με αυτά της Ανατολικής το 80΄ και το 90΄

Αποτελέσματα Δυτική Θεσ/νίκη : Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Δυτική Θεσ/νίκη : Δραματική αύξηση των ΘΕΝ διπλασιάστηκαν ( 17,4 → 34,4 )

Αποτελέσματα Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Ανατολική Θεσ/νίκη : Αύξηση ΘΕΝ όχι σε τόσο μεγάλο ποσοστό ( 15,9 → 23,4 )

Αποτελέσματα Δυτικά Ανατολικά Ca % ΘΕΝ % 1960-1969 18,4 17,4 1970-1979 18,9 24,6 1980-1989 19,5 31,2 15,9 1990-1999 24,3 34,4 23,4 Τα ποσοστά των ΘΕΝ της Δυτικής Θεσ/νίκης τη δεκαετία του 70΄ (24,6%) είναι ίδια με αυτή της Ανατολικής το 90΄ (23, 4 %)

In the west zone almost 1 person out of 3 die of TEs and 1 out of 4 of cancer.

For the east zone the corresponding For the east zone the corresponding frequencies are 1 out of 4 for TEs and less than 1 out of 5 for cancer, indicating a potential correlation of death causes with the environmental factors.

Morabito M. et al Eurasap 11/2003 One explanation of the significant increase that we observed can be the great environmental changes in Thessaloniki during these last fifty years. The construction of refineries, petrochemical manufactories and tanneries (mainly in the west area of the city) have lead to a significant air and water pollution.

Επιδημιολογική μελέτη Νο3 Αιτιολογία θανάτων στη βιομηχανική ζώνη της Θεσσαλονίκης (αναδρομική μελέτη 40 ετών)

Μέθοδος - Υλικό Ανάλογη μελέτη ( με βάση τα πιστοποιητικά θανάτου ) στην ίδια τη βιομηχανική ζώνη της περιοχής κρίθηκε αναγκαία. Μελετήθηκαν 5603 επίσημα πιστοποιητικά θανάτου Οι αιτίες θανάτου διακρίθηκαν σε 3 μεγάλες κατηγορίες. Θ.Ε.Ν. Ca ( Όλες οι μορφές καρκίνου ) Άλλες αιτίες

Βαθμιαία αύξηση των ΘΕΝ τα τελευταία 50 χρόνια

Ετήσια κατανομή των ΘΕΕ και των Ca

Συμπεράσματα Στην αυστηρά βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης : Η συχνότητα των Ca παρουσίασε αύξηση από 14,2% (1950 – 1959 ) σε 32,9% το (2000 - 2004) H συχνότητα των Θ.Ε.Ε. επεισοδίων αυξήθηκε στο 47,5% ( 2000 - 2004 ) από το 2,6% που ήταν στη δεκαετία του 1950.

Επιδημιολογική μελέτη Νο4 Έρευνα των αιτιών θανάτου βασισμένη σε ευρήματα νεκροψιών

Μέθοδος - Υλικό Έλεγχος της επίπτωσης των ΘΕΝ στα πιστοποιητικά νεκροψιών του εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της ιατρικής σχολής Α.Π.Θ. τα τελευταία 50 χρόνια 3202 πιστοποιητικά νεκροτομής αναλύθηκαν και ταξινομήθηκαν ανά δεκαετία από το 1953 ως το 2003 Οι θάνατοι ταξινομήθηκαν ως εξής: a) ΘΕΝ b) Ca c) Αυτοκινητιστικά ατυχήματα (Α.Δ.) d) Άλλες αιτίες Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία νεκροτομή επιβάλλεται για κάθε θάνατο που επισυμβαίνει σε 48 ώρες μετά την εισαγωγή σε νοσοκομείο

Αποτελέσματα Αύξηση των ΘΕΝ από 13,5% το 1953 σε 35,4% το 2003 Έτος ΘΕΝ (%) Ca (%) Α.Δ. (%) Other Total 1953 29 13,5 5 2,3 29 13,5 152 215 1963 61 18,3 7 2,1 69 20,7 196 333 1973 102 24 10 2,3 115 27,1 197 424 1983 213 35,7 4 0,7 181 30,3 199 597 1993 254 35,7 12 1,7 215 30,2 230 711 2003 326 35,4 19 2,1 271 29,4 306 922 Αύξηση των ΘΕΝ από 13,5% το 1953 σε 35,4% το 2003

Αποτελέσματα Αύξηση των Α.Δ. από 13,5% το 1953 σε 29,4% το 2003 Έτος ΘΕΝ (%) Ca (%) Α.Δ. (%) Other Total 1953 29 13,5 5 2,3 29 13,5 152 215 1963 61 18,3 7 2,1 69 20,7 196 333 1973 102 24 10 2,3 115 27,1 197 424 1983 213 35,7 4 0,7 181 30,3 199 597 1993 254 35,7 12 1,7 215 30,2 230 711 2003 326 35,4 19 2,1 271 29,4 306 922 Αύξηση των Α.Δ. από 13,5% το 1953 σε 29,4% το 2003

Αποτελέσματα Η αύξηση των ΘΕΝ είναι μεγαλύτερη από αυτή των Α.Δ. Έτος ΘΕΝ (%) Ca (%) Α.Δ. (%) Other Total 1953 29 13,5 5 2,3 29 13,5 152 215 1963 61 18,3 7 2,1 69 20,7 196 333 1973 102 24 10 2,3 115 27,1 197 424 1983 213 35,7 4 0,7 181 30,3 199 597 1993 254 35,7 12 1,7 215 30,2 230 711 2003 326 35,4 19 2,1 271 29,4 306 922 Η αύξηση των ΘΕΝ είναι μεγαλύτερη από αυτή των Α.Δ.

Αποτελέσματα Σταθερή επίπτωση των νεοπλασιών Έτος ΘΕΝ (%) Ca (%) Α.Δ. (%) Other Total 1953 29 13,5 5 2,3 29 13,5 152 215 1963 61 18,3 7 2,1 69 20,7 196 333 1973 102 24 10 2,3 115 27,1 197 424 1983 213 35,7 4 0,7 181 30,3 199 597 1993 254 35,7 12 1,7 215 30,2 230 711 2003 326 35,4 19 2,1 271 29,4 306 922 Σταθερή επίπτωση των νεοπλασιών (από 2.3% το 1953 σε 2,1% το 2003)

Αποτελέσματα Έτος ΘΕΝ (%) Ca (%) Α.Δ. (%) Other Total 1953 29 13,5 5 2,3 29 13,5 152 215 1963 61 18,3 7 2,1 69 20,7 196 333 1973 102 24 10 2,3 115 27,1 197 424 1983 213 35,7 4 0,7 181 30,3 199 597 1993 254 35,7 12 1,7 215 30,2 230 711 2003 326 35,4 19 2,1 271 29,4 306 922 Το ποσοστό των νεοπλασιών παραμένει σταθερό και χαμηλό εξαιτίας του γεγονότος ότι οι θάνατοι που σχετίζονται με νεοπλασίες σπανίως ακολουθούνται από νεκροτομή

Κλείνοντας… Τα ΘΕΝ αποτελούν πλέον μάστιγα… Τα ΘΕΝ αποτελούν πλέον μάστιγα… Η μόλυνση του περιβάλλοντος όπως προκύπτει από τις μελέτες μας παίζει αποφασιστικό ρόλο στην εκδήλωση των ΘΕΝ. Η έρευνα οφείλει να συνεχιστεί με αντίστοιχο μεθοδολογία για τα επόμενα 15 χρόνια!!! Ακόμη μπορεί να σχεδιαστεί μια μελέτη επίδρασης της αύξησης των μικροσωματιδίων καύσης πετρελαιοειδών αφενός στην αύξηση της λειτουργίας των αιμοπεταλίων και αφετέρου στην αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία αντίστοιχα. Η τελευταία συνθήκη μπορεί να συσχετιστεί και με την αύξηση του κίτρινου χημικού νέφους καθώς και με την αύξηση της φοβερής οσμής που ταλαιπωρεί τους κατοίκους της Δυτ. Θεσσαλονίκης.

Ευχαριστώ πολύ!!

Θρόμβωση Η θρόμβωση ως κλινικό φαινόμενο αποτελεί εκδήλωση της διαταραχής της αιμόστασης σε τοπικό επίπεδο, κάτω από την επίδραση ειδικών παραγόντων κινδύνου, η οποία οδηγεί σε διακοπή της αρτηριακής ή φλεβικής κυκλοφορίας.

Ι. Αρτηριακή θρόμβωση Αποτέλεσμα: -ενδοθηλιακής βλάβης↔αθηροσκλήρωσης -διαταραχής της αιμόστασης μακροφάγα Ιστικός παράγοντας Αιμοπετάλια Ινική Ροή αίματος *Adapted from: Drouet L. Cerebrovasc Dis 2002; 13(suppl 1): 1–6.

Παράγοντες κινδύνου * Duvall et all, J of thrombosis and thrombolysis, 17(1), 51-61, 2004

Παράγοντες κινδύνου Lσpez, Kearon, Y.Y. Lee. Deep Venous Thrombosis, Hematology 2004: 439-450.

Μείζονα κλινικά σύνδρομα φλεβικής θρόμβωσης (VTE) Πνευμονική εμβολή (PE) Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT)

Διάγνωση Δεκαετία 50 και 60 Δεκαετία 70 Δεκαετία 80 Δεκαετία 90 Κλινική προσέγγιση Δεκαετία 70 Φλεβογραφία Doppler Υπερηχογραφία Δεκαετία 80 CT Σπινθηρογράφημα αιμάτωσης αερισμού Σπινθηρογράφημα με Θάλλιο US καρδίας και καρωτίδων. Δεκαετία 90 Ψηφιακή αγγειογραφία Όλες οι εφαρμογές της MRI

Επιδημιολογικά Στοιχεία Διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές Επιδημιολογικά Στοιχεία Διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές Εν τω βάθει Φλεβική Θρόμβωση (DVT): Η συχνότητα ποικίλει : 70.3 / 100,000 πληθυσμό (>18 ετών)* 192 / 100.000 πληθυσμό (45-100 ετών με 1 παράγοντες κινδύνου)* Πνευμονική εμβολή (PE): > 200.000 θάνατοι / έτος στις Η.Π.Α.* *White R, et al. Supplement J Thromb Haemost 2003 July, P 1386 **Cushman M. Supplement J Thromb Haemost 2003 July, SY19. *** Anderson FA et al.Arch Intern Med 1991; 151; 933-8.

Επιδημιολογικά Στοιχεία Διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές Οξύ Έμφραγμα μυοκαρδίου (Ο.Ε.Μ.): Ετήσιο ποσοστό στην Ολλανδία: 175.6 / 100.000 πληθυσμό (40-54 ετών) Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (Α.Ε.Ε.) 45,4/100,000 πληθυσμό (40-54 ετών)* *Rosendaal FR et al. Thromb Haemost 1997; 77(6): 1-6.

Η Ελληνική πραγματικότητα Επιδημιολογία θρομβώσεων στην Ελλάδα Ακόμα και σήμερα ο αριθμός των μελετών σχετικά με τον επιπολασμό των θρομβοεμβολικών επεισοδίων στην Ελλάδα είναι περιορισμένος Η μονάδα αιμόστασης πραγματοποίησε την τελευταία τριετία επιλεγμένες επιδημιολογικές μελέτες σε διάφορες περιοχές της Β.Ελλάδας