Κεφάλαιο 13 Αναπαραγωγικό σύστημα Φυσικά ΣΤ΄ Κεφάλαιο 13 Αναπαραγωγικό σύστημα ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

Στόχοι του μαθήματος: Να αναφέρουν οι μαθητές τα κυριότερα όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα και της γυναίκας και να περιγράφουν το ρόλο τους στη διαδικασία της αναπαραγωγής. Να περιγράφουν οι μαθητές τη διαδικασία γονιμοποίησης του ωαρίου και την πορεία του προς τη μήτρα. Να περιγράφουν οι μαθητές ορισμένα στάδια της ανάπτυξης του εμβρύου κατά τη διάρκεια της κύησης. Να αναφέρουν οι μαθητές συνήθειες της εγκύου που επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Διάρκεια του μαθήματος : 3 διδακτικές ώρες. Κατά τη συζήτηση στην τάξη πρέπει να διασφαλίσουμε τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού. Οι εσφαλμένες πολλές φορές αντιλήψεις των μαθητών πρέπει να αντιμετωπιστούν με σεβασμό και να αναδομηθούν μέσα από το διάλογο και τις μαθησιακές δραστηριότητες. Φροντίζουμε με κατάλληλες παραινέσεις για τη δημιουργία θετικού κλίματος.

Αναπαραγωγή σε άλλους οργανισμούς. Υπάρχουν οργανισμοί που αναπαράγονται χωρίς να ζευγαρώνουν, όπως κάποια είδη φυτών.( φυτό )   Άλλοι, πάλι, οργανισμοί αναπαράγονται χάρη στη μεσολάβηση κάποιου άλλου ζωντανού οργανισμού.( Μέλισσες ) Οι περισσότεροι οργανισμοί, μεταξύ αυτών και ο άνθρωπος, για να δημιουργήσουν απογόνους, ζευγαρώνουν. Αυτό γίνεται ανάμεσα σε δύο άτομα διαφορετικού φύλου, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό. (φωτογραφία) Εισαγωγή στο αναπαραγωγικό σύστημα. Δίνουμε στους μαθητές τη δυνατότητα να γνωρίσουν τρόπους αναπαραγωγής άλλων ζωντανών οργανισμών. Οι μαθητές με ευχάριστο τρόπο αντιλαμβάνονται τις διαφορές στον τρόπο αναπαραγωγής. Η χρήση της εικόνας και των βίντεο, ενισχύει τη μάθηση, την οπτικοποίηση και την κατανόηση των κειμένων, ενώ η παράλληλη χρήση του «ηλεκτρονικού βιβλίου» με το παραδοσιακό αποτρέπει από τη στείρα απομνημόνευση. Δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Περίοδος κύησης.  Η ανάπτυξη του ανθρώπινου οργανισμού δεν ξεκινά με τη γέννηση. Το πρώτο στάδιο του κύκλου της ζωής ενός ανθρώπινου οργανισμού, ξεκινά μέσα στο σώμα της μητέρας του, όπου και αναπτύσσεται σταδιακά έως τη στιγμή της γέννησής του. Αυτή η περίοδος ονομάζεται περίοδος κύησης και διαρκεί φυσιολογικά εννέα μήνες περίπου. Έτσι, ενώ τα ποντίκια χρειάζονται μόλις 3 εβδομάδες για να γεννηθούν και τα κουνέλια 4, ένα άλογο γεννιέται μετά από 11 μήνες. Στη φάλαινα, η αντίστοιχη περίοδος κύησης διαρκεί από 365 ώς 500 ημέρες, ανάλογα με το είδος. Πρωταθλητής αναδεικνύεται ο ελέφαντας, καθώς παραμένει στο σώμα της μητέρας του από 20 ώς 24 μήνες, δηλαδή για 2 χρόνια περίπου! (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4889) http://www.tovima.gr/files/1/migratedData/D2006/D1210/1re h5d.jpg 1. Οι μαθητές κατανοούν πως η ζωή δεν αρχίζει με τη γέννηση. 2. Αναλαμβάνονται ότι η διάρκεια της κύησης διαφέρει από οργανισμό σε οργανισμό. Η αξιοποίηση του διαδικτύου ως μέσου έρευνας με στόχο την πρόσβαση σε πολλαπλές πηγές μάθησης και την ανάπτυξη της αυτόνομης κατάκτησης της γνώσης. Θα μπορούσαν να αναζητήσουν στη Βικιπαιδια πληροφορίες για τη διάρκεια κύησης διάφορων ζώων.

Πώς ξεκινά η ζωή;  Στα περισσότερα έμβια όντα, η ζωή αρχίζει με ένα μόνο κύτταρο. Ο άνθρωπος δημιουργείται από ένα αρχικό κύτταρο, που προέρχεται από την ένωση δύο κυττάρων, ενός που παράγεται από το σώμα της γυναίκας και ενός από το σώμα του άνδρα. Τα ανδρικά όργανα αναπαραγωγής (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4887) (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4888 ) είναι οι όρχεις, όπου παράγονται τα σπερματοζωάρια, η εκφορητική οδός μέσω της οποίας οδηγούνται τα σπερματοζωάρια από τους όρχεις στην ουρήθρα και το πέος, μέσω του οποίου μεταφέρονται τα σπερματοζωάρια στον κόλπο της γυναίκας. Τα γυναικεία όργανα αναπαραγωγής (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4867) (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4869) είναι ο κόλπος, όπου εισέρχεται το πέος, η μήτρα, στα τοιχώματα της οποίας εμφυτεύεται το γονιμοποιημένο ωάριο, οι ωοθήκες, όπου φυλάσσονται και ωριμάζουν τα ωάρια και οι σάλπιγγες που συνδέουν τη μήτρα με τις ωοθήκες. DNA https://el.wikipedia.org/wiki/DNA Να κατανοήσουν την αρχή της ζωής. Να ονομάζουν και να αναγνωρίζουν τα ανδρικά και τα γυναικεία όργανα αναπαραγωγής. Το διαδραστικό βιβλίο δίνει στα παιδιά την δυνατότητα να αναγνωρίζουν τα όργανα αναπαραγωγής με απλά παιχνίδια ( αντιστοίχιση, παζλ ), τα οποία μπορούν να πραγματοποιηθούν με τη βοήθεια του διαδραστκού πίνακα. Μια πρώτη γνωριμία με το DNA και τη ρόλο του. Τετράδιο εργασιών, ΦΕ1 σελ. 178-179.

 Γονιμοποίηση. Μια καινούργια ζωή αρχίζει, όταν ένα ωάριο γονιμοποιηθεί από ένα σπερματοζωάριο. Κάθε 28 περίπου ημέρες ωριμάζει ένα ωάριο και ξεκινά το ταξίδι του προς τις σάλπιγγες. Αν το ωάριο δε γονιμοποιηθεί, αποβάλλεται από τον οργανισμό της γυναίκας. Για να γονιμοποιηθεί το ωάριο, πρέπει να ενωθεί με ένα σπερματοζωάριο. (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4865 ) Το ζυγωτό διαιρείται σε δύο κύτταρα, τα δύο κύτταρα διαιρούνται σε τέσσερα, τα τέσσερα σε οκτώ, τα οκτώ σε δεκάξι... Αυτή η ομάδα κυττάρων που ολοένα και διαιρείται σε περισσότερα κύτταρα κινείται μέσα από τις σάλπιγγες και καταλήγει να «φωλιάσει» μέσα στη μήτρα.(http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4868) Εξωσωματική γονιμοποίηση Δίδυμα Οι μαθητές περιγράφουν τη διαδικασία της γονιμοποίησης. Παρακολουθούν την πορεία του ωαρίου πριν και μετά την γονιμοποίηση με τη βοήθεια του διαδραστικού πίνακα (βίντεο). Αναφέρουν τη διαδικασία της διαίρεσης του ζυγωτού . Ένα εύκολο παιχνίδι δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να ανακαλύψουν τη διαδικασία της γονιμοποίησης.( διαδραστικός πίνακας ) Έτσι έχουν αυξημένη ανταπόκριση και δυνατότητα αφομοίωσης της διαδικασίας. Μπορεί να γίνει αναφορά στην εξωσωματική γονιμοποίηση και στην περίπτωση απόκτησης διδύμων. Τετράδιο εργασιών, ΦΕ1 σελ. 180.

Ανάπτυξη του εμβρύου .  Η κύηση, γίνεται στο σώμα της γυναίκας και διαρκεί περίπου εννέα μήνες. (https://www.youtube.com/watch?v=GU3qebpYZqU) (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4890) Υπερηχογράφημα (http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6326 ) Για να περιγράψουν την κύηση παρακολουθούν με τη χρήση του διαδικτύου ένα βίντεο με την ανάπτυξη του εμβρύου από τη γονιμοποίηση μέχρι τη γέννηση του μωρού. Με τη χρήση του ΔΠ παίζουν ένα παιχνίδι με τα στάδια της κύησης. Βλέπουν ένα υπερηχογράφημα και βλέπουν πώς είναι το έμβρυο μέσα στη μήτρα. Η οπτικοποίηση του θέματος, προσελκύει το ενδιαφέρον και αυξάνει τον ενθουσιασμό και το ενδιαφέρον. Τετράδιο εργασιών, ΦΕ2, σελ. 182.

Πώς τρώει και πώς αναπνέει το έμβρυο Το οξυγόνο και η τροφή που χρειάζεται το έμβρυο, για να αναπτυχθεί, προσφέρονται από τη μητέρα του.   Μέσα από τον ομφάλιο λώρο ρέει αίμα από τη μητέρα προς το έμβρυο και αντίστροφα. Με την κυκλοφορία του αίματος μόρια οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών περνούν στο κυκλοφορικό σύστημα του εμβρύου, ενώ αποβάλλονται μόρια διοξειδίου του άνθρακα και άλλων βλαβερών ουσιών. http://iasiscenter.com/wp- content/uploads/2015/05/pregnant_diet-280x300.jpg Εδώ οι μαθητές αναγνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο τρέφεται και αναπνέει το έμβρυο. Συσχετίζουν την διατροφική πυραμίδα από την ενότητα Διατροφή, με αυτή μιας εγκύου.

Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του εμβρύου Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην καλή υγεία και τη σωστή ανάπτυξη ενός εμβρύου δεν μπορεί παρά να εξαρτώνται από τη μητέρα, στο σώμα της οποίας αναπτύσσεται το έμβρυο. ( Δ ) Τα μεγάλα μη της εγκυμοσύνης. Το έμβρυο συνδέεται με τη μητέρα του έτσι ο τρόπος ζωής της, επηρεάζει άμεσα το έμβρυο. Θα μπορούσε να γίνει συζήτηση. Τετράδιο εργασιών, ΦΕ2, σελ.183-185.

Γλωσσάρι Με μια ματιά • Το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας αποτελείται από τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, τη μήτρα και τον κόλπο. • Το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα αποτελείται από τους όρχεις, την εκφορητική οδό και το πέος. • Τα ωάρια φυλάσσονται στις ωοθήκες. Εκεί κάθε 28 ημέρες ωριμάζει ένα ωάριο. • Για να γονιμοποιηθεί το ωάριο, πρέπει να ενωθεί με ένα σπερματοζωάριο. • Το ζυγωτό που δημιουργείται από την ένωση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο «φωλιάζει» στα τοιχώματα της μήτρας, όπου αρχίζει η κύηση που διαρκεί 9 μήνες. • Το έμβρυο αναπτύσσεται παίρνοντας οξυγόνο και χρήσιμα θρεπτικά συστατικά από τη μητέρα, μέσα από τον ομφάλιο λώρο. • Για τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου, η έγκυος πρέπει κατά τη διάρκεια της κύησης να διατρέφεται σωστά και να ασκείται. Επίσης, πρέπει να αποφεύγει το κάπνισμα και την κατανάλωση οινοπνευματωδών.  Ωάριο ονομάζεται το αναπαραγωγικό κύτταρο της γυναίκας.  Σπερματοζωάριο ονομάζεται το αναπαραγωγικό κύτταρο του άνδρα. Γονιμοποίηση ονομάζεται η ένωση του σπερματοζωαρίου με το ωάριο. Ωοθήκες είναι τα όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας όπου φυλάσσονται τα ωάρια  Όρχεις  είναι τα όργανα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα, που παράγουν τα σπερματοζωάρια.  Ζυγωτό  ονομάζεται το γονιμοποιημένο ωάριο. Μήτρα εκεί «φωλιάζει» το ζυγωτό. Κόλπος  ονομάζεται το όργανο του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας μέσα από το οποίο τα σπερματοζωάρια φτάνουν στη μήτρα. Πέος είναι το όργανο του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα που μεταφέρει σπερματοζωάρια στον κόλπο της γυναίκας. Αφού οι μαθητές διδάχθηκαν την ενότητα αυτή συνοψίζουν της γνώσεις τους . 2. Η διδασκαλία αυτής της ενότητας με τη χρήση του διαδραστικού βιβλίου και του διαδραστικού πίνακα, επιτρέπει την υποστηρικτική χρήση οπτικοακουστικού εκπαιδευτικού υλικού και διαδραστικών εφαρμογών, για τον εμπλουτισμό της διδακτικής κριτικής, την ενεργό εμπλοκή των μαθητών και ποικιλία αναπαραστάσεων. Εδώ θα μπορούσε να δοθεί ένα φύλλο εργασίας.