Ρομανική τέχνη και βυζαντινή τέχνη Ισαβέλλα Παπαδοπούλου ΄Γ3

Ρομανική τέχνη Ο όρος ρομανική τέχνη (ή ρομανικός ρυθμός, παλαιότερα ρωμανική τέχνη, ρωμανικός ρυθμός) αναφέρεται στο καλλιτεχνικό ρεύμα που κυριάρχησε στη μεσαιωνική Ευρώπη από τον 11ο ως τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αι. και εκφράστηκε κυρίως στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική και γλυπτική, λιγότερο στη μνημειακή ζωγραφική, την εικονογράφηση χειρογράφων και τη μικροτεχνία. Ονομάστηκε έτσι τον 19ο αι. λόγω της καταγωγής κάποιων χαρακτηριστικών της από τη ρωμαϊκή τέχνη, όπως αντίστοιχα ονομάστηκαν ρομανικές γλώσσες όσες κατάγονταν από τα λατινικά. Η ρομανική τέχνη είναι η πρώτη που απλώθηκε σε ολόκληρη την καθολική Ευρώπη, από τη Σκανδιναβία ως την Ιβηρική Χερσόνησο και τη Σικελία, συμπεριλαμβανομένων και των Βρετανικών Νησιών, όπου είναι περισσότερο γνωστή ως «νορμανδική» επειδή εκεί την έφεραν οι Νορμανδοί από την ηπειρωτική Ευρώπη.

Ο ρομανικός ρυθμός επανέφερε στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική της δυτικής Ευρώπης τη μνημειακότητα, που είχε υποχωρήσει μετά την κατάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την παρακμή της τέχνης της. Η μνημειακότητα επιτεύχθηκε κυρίως με την εφαρμογή του θολωτού κατασκευαστικού συστήματος, που ήταν ήδη διαδεδομένο στη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική. Σε σχέση με το σύστημα «δοκού επί στύλων» των παλαιότερων ξυλόστεγων μεσαιωνικών ναών, οι θόλοι και τα τόξα αυτού του συστήματος μπορούσαν να καλύψουν ναούς μεγαλύτερου μεγέθους με βαρειά, λίθινη στέγη και έτσι να δημιουργήσουν επιβλητικά κτήρια μνημειακών διαστάσεων.

Άλλες σημαντικές καινοτομίες του νέου ρυθμού ήταν η εισαγωγή της γλυπτής διακόσμησης στις πύλες και τα κιονόκρανα των ναών, η παραγωγή, για πρώτη φορά μετά την παρακμή της ρωμαϊκής τέχνης, αυτόνομων περίοπτων γλυπτών η τυποποίηση στην εικονογραφία και οι ψηλόλιγνες, συχνά εξωτικές μορφές με διακοσμητικά επεξεργασμένη γράμμωση της κόμμωσης και των πτυχών του ενδύματος.

Οι καταβολές της ρομανικής τέχνης εντοπίζονται αφενός στη κλασική ρωμαϊκή και την παλαιοχριστιανική παράδοση στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής, όπου δέχτηκε και βυζαντινές επιρροές, και αφετέρου στη αντικλασική γραμμικότητα και διακοσμητικότητα της τέχνης των γερμανικών φύλων που είχαν κατακλύσει την Ευρώπη κατά τις Μεγάλες Μεταναστεύσεις. Άμεσοι πρόγονοί της θεωρούνται οι λεγόμενες μεσαιωνικές Αναγεννήσεις, η Καρολίδεια (8ος-9ος αι.) και η Οθώνεια (10ος-11ος αι.), οι οποίες ωστόσο δεν γνώρισαν την ευρεία διάδοση που γνώρισε η ρομανική τέχνη σε ολόκληρη την καθολική Ευρώπη.

Βυζαντινή αρχιτεκτονική •Βασιλική: Τύπος αρχιτεκτονικός με ευρύτατη χρήση στα δημόσια κτίρια του προχριστιανικού κόσμου συναντάται ως δρομική, με εγκάρσιο κλίτος και σταυροειδής. •Στα χρόνια του Ιουστινιανού προστίθεται ο τρούλος. Δείγμα σπουδαίο και πρότυπο για όλες τις πρωτεύουσες και τις μεγάλες πόλεις που φιλοδόξησαν να αποκτήσουν σπουδαία οικοδομήματα-δείγμα ισχύος-η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.

•Άλλοι μεγάλοι ναοί αυτής της περιόδου η Αγία Ειρήνη στη Κωνσταντινούπολη, ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Έφεσο. •Δείγματα σημαντικά με τρούλο ο ναός του San Vitale στη Ραβέννα και ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου στην Κωνσταντινούπολη στον οποίο εμφανίζεται για τελευταία φορά το επιστύλιο. •Ο ναός των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη που υπήρξε πρότυπο για το ναό του Αγίου Μάρκου τη Βενετίας και του St. Frontστο Perigeu της Γαλλίας αλλά έχει εξαφανιστεί ήδη από τον15ο αιώνα.

Άρα λοιπόν σίγουρα υπάρχουν κοινά στοιχεία και στενή σχέση μεταξύ της ρομανικής και της βυζαντινής τέχνης, αφού η ρομανική έχει επηρεαστεί άμεσα από την βυζαντινή.