ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΙΚΩΝ ΑΠΟΚΡΙΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΘΕΡΜΑΪΚΟ ΚΟΛΠΟ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ «EXPERT SYSTEM» KAI TOY «IBR» Ραφτοπούλου Ε.Κ., Δημητριάδης Β.Κ. Τομέας Γενετικής Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, 54124 Θεσσαλονίκη ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: 1. ενοποίηση των αποκρίσεων των κυτταρικών και βιοχημικών βιομαρτύρων, με σκοπό την εκτίμηση των επιπέδων ρύπανσης στο Θερμαϊκό και Στρυμονικό κόλπο με τη χρήση του «Expert System» και του «ΙΒR (Integrated Biomarker Response)» 2. μελέτη των εποχιακών διαφοροποιήσεων των λιποφουσκινών και των λυσοσωμικών παραμέτρων

ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Αγγελοχώρι Θερμαϊκός κόλπος Περαία Αγωγός Χαλάστρα Στρυμονικός κόλπος Ολυμπιάδα (σταθμός αναφοράς) ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Καλοκαίρι: αρχές Ιουνίου 2004 Φθινόπωρο: αρχές Οκτωβρίου 2004 Άνοιξη: μέσα Μαρτίου 2005 ΒΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ Σταθερότητα λυσοσωμικής μεμβράνης Μορφομετρικές αλλαγές ουδέτερων λιπιδίων Μορφομετρικές αλλαγές λιποφουσκινών Μορφομετρικές αλλαγές λυσοσωμάτων Συγκέντρωση μεταλλοθειονινών Δραστικότητα ακετυλχολινεστεράσης ΔΕΙΚΤΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 1. EXPERT SYSTEM (Dagnino et al., 2007, Biomarkers 12(2), 155-172) 2. IBR (Beliaeff and Burgeot, 2002, Environ Toxicol Chem 21, 1316-1322)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εκτίμηση των επιπέδων ρύπανσης του Θερμαϊκού και Στρυμονικού κόλπου με τη χρήση του «Expert System» Χάρτης στον οποίο φαίνονται τα επίπεδα ρύπανσης των περιοχών (σε πεντάβαθμη κλίμακα) σε κάθε δειγματοληπτική περίοδο, σύμφωνα με την εφαρμογή του «Expert System». Οι κύκλοι από αριστερά προς τα δεξιά αντιπροσωπεύουν τα επίπεδα ρύπανσης το καλοκαίρι, το φθινόπωρο και την άνοιξη, αντίστοιχα.

Εποχιακές διακυμάνσεις των λυσοσωμάτων και των λιποφουσκινών Εκτίμηση των επιπέδων ρύπανσης του Θερμαϊκού και Στρυμονικού κόλπου με τη χρήση του IBR Γραφικές παραστάσεις με τη μορφή star plots στις οποίες φαίνεται ο δείκτης IBR που μετρήθηκε στα μύδια Mytilus galloprovincialis, που συλλέχθηκαν από το Θερμαϊκό και Στρυμονικό κόλπο (a) το καλοκαίρι του 2004, (b) το φθινόπωρο του 2004 και (c) την άνοιξη του 2005. Μεγαλύτερα επίπεδα ρύπανσης στους σταθμούς του Θερμαϊκού κόλπου παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της άνοιξης. Εποχιακές διακυμάνσεις των λυσοσωμάτων και των λιποφουσκινών Καλοκαίρι Φθινόπωρο Άνοιξη (a,δ) Αυξημένος αριθμός λυσοσωμάτων με έντονη αντίδραση για το λυσοσωμικό ένζυμο Ν-ακετυλ-β-εξοζαμινιδάση, ενώ εμφανίζουν πολύ μικρή ποσότητα λιποφουσκινών, αντίστοιχα (β,ε) Περιορισμένος αριθμός λυσοσωμάτων και αυξημένη ποσότητα λιποφουσκινών, αντίστοιχα (γ,στ) αυξημένο αριθμό λυσοσωμάτων και πολύ αυξημένη ποσότητα λιποφουσκινών, αντίστοιχα.

ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα μελέτη: υποστηρίζει τη χρήση του «Expert System», ως ένα εργαλείο για την εκτίμηση του βαθμού ρύπανσης στα θαλάσσια οικοσυστήματα, κατηγοριοποιώντας τα μύδια σε πέντε επίπεδα στρες. υποστηρίζει ότι ο υπολογισμός του «IBR», που βασίστηκε στο συνδυασμό των κυτταρικών και βιοχημικών βιομαρτύρων δε μπορεί να εκτιμήσει ποσοτικά τα επίπεδα της ρύπανσης. Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσε να αποτελέσει μια χρήσιμη μέθοδο για την ποιοτική εκτίμηση της ρύπανσης ανάμεσα σε επιβαρυμένες και μη επιβαρυμένες περιοχές. δίνει επιπλέον πληροφορίες για τις εποχιακές διακυμάνσεις του περιεχομένου των λιποφουσκινών στον πεπτικό αδένα των μυδιών, σύμφωνα με τις οποίες μεγάλη ποσότητα κόκκων λιποφουσκίνης εντοπίστηκε στον πεπτικό αδένα κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και της άνοιξης, ενώ το καλοκαίρι δεν παρατηρήθηκαν κόκκοι λιποφουσκίνης στα πεπτικά κύτταρα των μυδιών. από τα αποτελέσματα γίνονται εμφανείς οι εποχιακές διακυμάνσεις των λυσοσωμικών παραμέτρων, που εξετάστηκαν σε συνδυασμό με την παρουσία των κόκκων λιποφουσκίνης, στα πεπτικά κύτταρα των μυδιών Mytilus galloprovincialis,. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ